Samenvatting Pedagogiek/onderwijskunde en digitale didactiek 1.3

Hoofdstuk 1.1 en 1.2

● Lea Dasberg
- Gaat ervan uit dat het onderwijs de taak heeft mensen te helpen bij menswording,
dat wil zeggen om zowel meeloper als dwarsligger te worden
- Meeloper in de betekenis van kennismaken en meelopen met de bestaande
ontwikkelingen, kennisnemen van nieuwe inzichten, vaardigheden leren om je
in de samenleving goed te kunnen redden en daaraan constructief te kunnen
bijdragen
- Dwarsligger in de betekenis van kritisch leren kijken naar de bestaande
ontwikkelingen en nieuwe inzichten in de huidige samenleving. Daarbij gaat
het om het vormen van een eigen mening, het ontwikkelen van het vermogen
anders te durven zijn.

● Micha de winter
- Naast het gezin en de school heeft de gemeenschap waarin kinderen opgroeien, ook
een taak in de opvoeding.
→ Benadrukt dat de pedagogiek individueel en sociaal gericht is en dat een
eenzijdige gerichtheid op de individuele ontwikkeling van het kind het vak
ondermijnt. (het opvoeden is niet alleen de individuele belang/ontwikkeling van
het kind, maar het gaat ook om verbondenheid met de samenleving)

● Biesta
- Het gaat er in het onderwijs niet om dat leerlingen leren, maar dat ze iets leren, dat
ze iets waardevols leren en dat ze het van iemand leren (inhoud+doel+relatie=leraar)

● Pedagogische opdracht
→ Ook wel aangeduid met de term pedagogisch kwaliteit.
- Waartoe willen wij kinderen opvoeden

● Pedagogie (het leiden/begeleiden van kinderen)
Twee belangrijke kwesties:
- Waar naar toe begeleiden we kinderen? (vraag naar de doelen van opvoeding)
- In hoeverre is de school verantwoordelijk voor de opvoeding van kinderen?
→ Onderwijs is in de eerste plaats gericht op leren leven, leren mens te zijn; taal,
rekenen en alle andere vakken staan in dienst van dat doel.

1. Ouders dragen als eerste of natuurlijke opvoeders van het kind de
eindverantwoordelijkheid voor de opvoeding.
2. De school verzorgt in opdracht van de ouders op een professionele manier dat onderdeel
van de opvoeding waarin ouders niet kunnen voorzien, zoals het onderwijs in rekenen, taal,
etc.




Hoofdstuk 1.6, 1.7 & 1.8

, ● Wat is opvoeden?
Biesta (2015): Het gaat er niet om dat een kind leert zichzelf als het centrum van de wereld
te zien, maar om zichzelf in de wereld te zien. Volwassen worden is een doorlopend proces
waarin je jezelf in de wereld leert zien, hoe je je verhoudt tot anderen, tot de natuur, cultuur
en bovennatuur.
→ Een opvoeder helpt het kind om te leren aangesproken te worden, je bent er
nooit alleen voor jezelf.
→ Als opvoeder moet je het kind soms onderbreken om dat nadenken over
wenselijkheid, over gevolgen, over effecten op een ander op gang te brengen.

● Opvoeden
1. Het kind dat iets leert, ervaring opdoet
→ Afhankelijk van zijn aard, zijn ontwikkelingsniveau en zijn gevoeligheid
voor de invloed die volwassenen op hem uitoefenen.

2. De opvoeder die invloed uitoefent
→ Hij heeft kennelijk bepaalde bedoelingen met het kind: hij wil dat het kind zich
goed gedraagt of dat het leert luisteren naar anderen. Opvoeden is dus
doelbewust bezig zijn.

Volgens Langeveld kunnen we ons niet volwaardig als mens ontwikkelen als er geen sprake
is van opvoeding. De opvoeding is volgens hem een gebeuren waarin de opvoeder, de
opvoedeling en allerlei factoren op elkaar inspelen. Hij onderscheid het geheel van
opvoeding:
- Het opvoeden als het handelen dat beuwst wordt verricht om een opvoeding te
bereiken
- Het actief deelnemen van de opvoedeling zelf aan zijn opvoeding
- De omgang
- Het milieu
→ Er is sprake van opvoeden wanneer de opvoeder bewust met het oog op een
doel (bv zelfstandig worden) een opvoedingsmiddel (bv. een compliment)
hanteert.
→ Hij waarschuwt daarbij voor een te nadrukkelijke of opzettelijke opvoeding. De
opvoeder handelt zelf bewust, maar voor het kind moet het zo ongemerkt
mogelijk zijn,

Er wordt gesproken van een opvoedingsrelatie als het kind niet op het opvoeden reageert
of totaal iets anders leert.
→ Het is noodzakelijk om een goede relatie tussen de opvoeder en het kind te
hebben (ontstaan vertrouwen)
→ Gezag speelt een belangrijke rol (in dit geval betekend het: elkaar iets te
zeggen hebben of iets te zeggen hebben over)

Onderzoekende houding: de opvoeder staat open voor het kind en wat het kind ook
meemaakt.

, → Een belangrijk aspect van de opvoeding, waarmee de school te maken heeft,
is het inleiden van betekenissen. Het kind moet namelijk ingeleid worden in de
wereld van betekenissen die de mensheid reeds heeft ontwikkeld.

● Führer of Wachsen-lassen (nature vs. nurture)
- Führer: Het kind moet vooral leren van anderen. Het moet geleid worden.
→ De opvoeder bepaalt in principe wat het kind moet leren: Welke
kennis en vaardigheden moeten worden overgenomen en welke
waarden en normen richtinggevend zijn. (relatie met het mens als
cultuurwezen)
→ Er wordt minder rekening gehouden met de natuurlijke
ontwikkeling en de eigen inbreng van het kind.

- Wachsen-lassen: Groot vertrouwen in de natuurlijke ontwikkeling van het kind. Het
zijn dus vooral pedagogische pessimisten.
→ Rijpingsprocessen spelen een grote rol in de ontwikkeling van een
kind. Wil je een kind iets leren, dan moet je wachten tot het kind
eraan toe is, met andere woorden er rijp voor is. Deze periode zit
niet altijd direct gekoppeld aan een leeftijd. (montessori)




● Vygotsky
- Een kind leert immers niet alleen via rijping of een natuurlijke omgang met de wereld,
maar ook via het spreken en de hulp van andere mensen: de mens is op opvoeding
en onderwijs aangewezen.
→ Een kind kan morgen die dingen alleen doen die het vandaag met behulp van
een volwassene moet doen (hij neigt meer naar de führer kant).

● Imelman