Maatschappijleer
Pluriforme Samenleving
§ 1 / Verschil en verdraagzaamheid
Pluriforme samenleving = een land waarin mensen van verschillende sociale
klassen, godsdiensten en levensstijlen samenleven
Culturele samenhang in Nederland was niet eenvoudig ➙ Nederland omschreef zich als
Republiek der Verenigde Provinciën.
De opstand tegen Spanje ging vooral in eerste instantie om verdediging van
afzonderlijke provincies. Er waren veel verschillen: katholiek of protestants, Noord &
Zuid, stad en platteland enz. Geen eenheid als ‘wij zijn Nederland’
Het idee dat Nederland vroeger weinig verschillen kende is dus onjuist. Pluriformiteit
heeft in Nederland dus al veel langer bestaan; maar is versterkt door nieuwkomers uit
de hele wereld vanaf 1945
De eenvoudig tot Nederland werd versterkt door:
○ Communicatiemiddelen
○ Treinverbindingen
○ Invoering van dezelfde tijdrekening in alle gebieden
➙ Dit leidde dus tot soort eenheid
Nederland is een morele geografie = het dicht op elkaar leven van mensen op een klein
grondgebied ➙ heeft invloed op hoe mensen met elkaar omgaan
De tolerantie was een pragmatische (praktische, simpele, doelgerichte) keuze: Ik ben
katholiek en buurman is protestant, wat heeft het voor zin om te vechten?
Als handelsland waren economische belangen belangrijker dan de principes van het
geloof. Ook was maatschappelijke vrede kwetsbaar.
Tolerantie werd gehanteerd als ze dingen deden die eigenlijk verboden was:
● Kerkdienst van katholieken verboden: ze werden eigenlijk niet getolereerd maar
als het schuilkerken waren (dus niet openbaar) werd het wel goedgekeurd
● Vrijheid van geweten bestond dus wel, maar je kon je geloof niet in het openbaar
uiten
1
,Ook zat er een principiële (komt voor uit een bepaalde opvatting, visie of leer) kant aan
de tolerantie.
Velen wilden een vrijheid van het denken ➙ Zo werd Nederland een toevluchtsoord
voor mensen uit andere landen maar ook voor bijv. gecensureerde schrijvers
(wetenschappers)
Nederland is dus een divers land dat voortdurend heeft geworsteld om manieren te
vinden waarop met die verschillen kan om worden gegaan ➙ poldermodel &
pacificatiedemocratie. Ook waren we de democratie van de natte voeten
We proberen als samenleving zoveel mogelijk conflicten te ontwijken. Dit gebeurd door
compromissen = het verlangen om zich aan te passen aan de opvattingen en
gedragingen van de meerderheid in de samenleving. Als de mensen in ons land
homohuwelijken normaal vinden, vinden migratie mensen het ook normaal.
In deze tijd nemen alleen politieke en sociale conflicten toe ➙ Pim Fortuyn.
Dingen die toegenomen conflicten verklaren:
● Maatschappelijke vraagstukken over bijvoorbeeld vluchtelingen, discriminatie en
de positie van homoseksuele
● Economische en culturele gevolgen van globalisering
● Het verval van middenpartijen als PvdA, CDA en de VVD en de groei van
populistische partijen
Door toegenomen onverdraagzaamheid is de samenleving sterker gepolariseerd
(tegenstellingen tussen groepen worden groter) Maar polarisatie kan de sociale cohesie
(vertrouwen van burgers in elkaar en in de overheid) in een land onder druk zetten
waardoor er meer conflicten zullen ontstaan.
§ 2 / Cultuur & identiteit
Cultuur = Alle waarden, normen en andere aangeleerden kenmerken die ledenn van
een groep of samenleving met elkaar gemeen hebben en als vanzelfsprekend
beschouwen.
2
, In een pluriforme samenleving:
● leven veel verschillende cultuurgroepen (= multicultureel)
● hebben cultuurgroepen ieder hun eigen cultuurkenmerken.
○ Deze pluriformiteit is vastgelegd in de grondwet
Functies van cultuur
● Het werkt als een gedragsregulerend kader: cultuur doet het gedrag van mensen
geordend en voorspelbaar verlopen.
● Cultuur vormt een deel van je sociale identiteit; wie je bent & hoe je je naar
anderen presenteert.
● Zorgt ervoor dat mensen een gezamenlijk referentiekader hebben.
○ met deels dezelfde normen, waarden en gewoonten
○ ➙ door de gemeenschappelijke aspecten begrijpen elkaar(s) (gevoelens)
beter.
Culturen
1. Dominante cultuur: Het geheel van van waarden, normen en kenmerken dat
door de meeste mensen binnen een samenleving wordt geaccepteerd
○ laat de samenleving goed functioneren
2. Subcultuur: wanneer binnen een groep bepaalde waarden en normen en andere
cultuurkenmerken afwijken van de dominante cultuur
3. Tegencultuur: Groep die zich verzetten tegen (delen van) de dominante cultuur
of daar zelfs een bedreiging voor vormen.
Subculturen en tegenculturen beïnvloeden de dominante cultuur.
=====
- enculturatie = aanleren van kenmerken van een
cultuur waarbij je oorspronkelijk hoort
- acculturatie = aanleren van kenmerken van een
cultuur waartoe je niet oorspronkelijk behoort
- internalisatie = als je bepaalde aspecten van een
cultuur zo eigen hebt gemaakt, dat je je automatisch
gaat gedragen zoals de groep dat van je verwacht.
Cultuuroverdracht = socialisatie
3
Pluriforme Samenleving
§ 1 / Verschil en verdraagzaamheid
Pluriforme samenleving = een land waarin mensen van verschillende sociale
klassen, godsdiensten en levensstijlen samenleven
Culturele samenhang in Nederland was niet eenvoudig ➙ Nederland omschreef zich als
Republiek der Verenigde Provinciën.
De opstand tegen Spanje ging vooral in eerste instantie om verdediging van
afzonderlijke provincies. Er waren veel verschillen: katholiek of protestants, Noord &
Zuid, stad en platteland enz. Geen eenheid als ‘wij zijn Nederland’
Het idee dat Nederland vroeger weinig verschillen kende is dus onjuist. Pluriformiteit
heeft in Nederland dus al veel langer bestaan; maar is versterkt door nieuwkomers uit
de hele wereld vanaf 1945
De eenvoudig tot Nederland werd versterkt door:
○ Communicatiemiddelen
○ Treinverbindingen
○ Invoering van dezelfde tijdrekening in alle gebieden
➙ Dit leidde dus tot soort eenheid
Nederland is een morele geografie = het dicht op elkaar leven van mensen op een klein
grondgebied ➙ heeft invloed op hoe mensen met elkaar omgaan
De tolerantie was een pragmatische (praktische, simpele, doelgerichte) keuze: Ik ben
katholiek en buurman is protestant, wat heeft het voor zin om te vechten?
Als handelsland waren economische belangen belangrijker dan de principes van het
geloof. Ook was maatschappelijke vrede kwetsbaar.
Tolerantie werd gehanteerd als ze dingen deden die eigenlijk verboden was:
● Kerkdienst van katholieken verboden: ze werden eigenlijk niet getolereerd maar
als het schuilkerken waren (dus niet openbaar) werd het wel goedgekeurd
● Vrijheid van geweten bestond dus wel, maar je kon je geloof niet in het openbaar
uiten
1
,Ook zat er een principiële (komt voor uit een bepaalde opvatting, visie of leer) kant aan
de tolerantie.
Velen wilden een vrijheid van het denken ➙ Zo werd Nederland een toevluchtsoord
voor mensen uit andere landen maar ook voor bijv. gecensureerde schrijvers
(wetenschappers)
Nederland is dus een divers land dat voortdurend heeft geworsteld om manieren te
vinden waarop met die verschillen kan om worden gegaan ➙ poldermodel &
pacificatiedemocratie. Ook waren we de democratie van de natte voeten
We proberen als samenleving zoveel mogelijk conflicten te ontwijken. Dit gebeurd door
compromissen = het verlangen om zich aan te passen aan de opvattingen en
gedragingen van de meerderheid in de samenleving. Als de mensen in ons land
homohuwelijken normaal vinden, vinden migratie mensen het ook normaal.
In deze tijd nemen alleen politieke en sociale conflicten toe ➙ Pim Fortuyn.
Dingen die toegenomen conflicten verklaren:
● Maatschappelijke vraagstukken over bijvoorbeeld vluchtelingen, discriminatie en
de positie van homoseksuele
● Economische en culturele gevolgen van globalisering
● Het verval van middenpartijen als PvdA, CDA en de VVD en de groei van
populistische partijen
Door toegenomen onverdraagzaamheid is de samenleving sterker gepolariseerd
(tegenstellingen tussen groepen worden groter) Maar polarisatie kan de sociale cohesie
(vertrouwen van burgers in elkaar en in de overheid) in een land onder druk zetten
waardoor er meer conflicten zullen ontstaan.
§ 2 / Cultuur & identiteit
Cultuur = Alle waarden, normen en andere aangeleerden kenmerken die ledenn van
een groep of samenleving met elkaar gemeen hebben en als vanzelfsprekend
beschouwen.
2
, In een pluriforme samenleving:
● leven veel verschillende cultuurgroepen (= multicultureel)
● hebben cultuurgroepen ieder hun eigen cultuurkenmerken.
○ Deze pluriformiteit is vastgelegd in de grondwet
Functies van cultuur
● Het werkt als een gedragsregulerend kader: cultuur doet het gedrag van mensen
geordend en voorspelbaar verlopen.
● Cultuur vormt een deel van je sociale identiteit; wie je bent & hoe je je naar
anderen presenteert.
● Zorgt ervoor dat mensen een gezamenlijk referentiekader hebben.
○ met deels dezelfde normen, waarden en gewoonten
○ ➙ door de gemeenschappelijke aspecten begrijpen elkaar(s) (gevoelens)
beter.
Culturen
1. Dominante cultuur: Het geheel van van waarden, normen en kenmerken dat
door de meeste mensen binnen een samenleving wordt geaccepteerd
○ laat de samenleving goed functioneren
2. Subcultuur: wanneer binnen een groep bepaalde waarden en normen en andere
cultuurkenmerken afwijken van de dominante cultuur
3. Tegencultuur: Groep die zich verzetten tegen (delen van) de dominante cultuur
of daar zelfs een bedreiging voor vormen.
Subculturen en tegenculturen beïnvloeden de dominante cultuur.
=====
- enculturatie = aanleren van kenmerken van een
cultuur waarbij je oorspronkelijk hoort
- acculturatie = aanleren van kenmerken van een
cultuur waartoe je niet oorspronkelijk behoort
- internalisatie = als je bepaalde aspecten van een
cultuur zo eigen hebt gemaakt, dat je je automatisch
gaat gedragen zoals de groep dat van je verwacht.
Cultuuroverdracht = socialisatie
3
