Voorkennis:
Wat is een markt?
- Combinatie van consumenten en producenten van een dienst of product
- Consument wil een product voor zo’n laag mogelijke prijs
- Producenten willen zo hoog mogelijke prijs voor hun product
- Waar de aanbodlijn en vraaglijn elkaar kruisen is het prijsevenwicht
Een verandering in de prijs (ceteris paribus =overige gelijkblijvend) bij een overschot zorgt
voor een beweging langs de vraag- of aanbodcurve (=verandering in aangeboden
hoeveelheid).
Als er wat anders veranderd dan de prijs verschuift de gehele curve naar binnen of buiten,
dit noemen we een verandering van vraag- of aanbodcurve.
Mogelijke verandering buitenom de prijs:
- Verandering in inkomen of vermogen (consumenten)
- Verandering van smaak van de consumenten
- Verandering in kosten voor het produceren
- Verandering in aantal leveranciers (producenten)
- Technologische vooruitgang (producenten)
Bijvoorbeeld zonnepanelen. Kosten voor zonnepanelen zijn de laatste jaren gedaald. Dit
komt doordat de prijs van een belangrijk ingrediënt voor de productie van zonnecellen met
90% is gedaald.
Hoe groot is nou de verandering van de vraag door verandering in de economische
omstandigheden. Dit wordt bepaald door de helling van de vraag- en aanbodcurve.
Bij een steile helling zorgt de verandering in de prijs voor kleine veranderingen in de
hoeveelheid.
Bij een relatief vlakke helling van de prijs zorgt voor grote veranderingen in de hoeveelheid.
%∆Q ∆Q P
Prijselasticiteit: 𝐸 = = ∆P x Q
%∆P
Inelastisch Elastisch
Formule 0<E<1 E>1
Uitleg Wanneer een consument moeilijk Product waar veel dezelfde
kan switchen naar een ander alternatieven voor zijn en dus zult
product, hierdoor kan hij/zij minder kiezen voor de laagste prijs. Of een
reageren in verandering van de prijs product waarvan de producenten
van dat product. makkelijk de productie kan opvoeren.
,Hoorcollege 1:
Consumentensurplus + producenten surplus = de welvaart
Consumentensurplus = (jouw prijs - de marktprijs) x hoeveelheid
Producenten surplus = (de markprijs – jouw prijs) x hoeveelheid
Overdracht: het surplus dat van de producten naar consument gaat als gevolg van een
overheidsmaatregel of anders om
Deadweight loss (DWL): de som van de consumenten- en producenten surplus dat verloren
gaat door een inefficiënte markt ook wel welvaartsverlies
Prijsplafonds: een maximumprijs voor een product of service die je kunt kopen
Bijv. huur of tandartsbezoek
Originele consumentensurplus was abc
en wordt met het prijsplafond nu abd
Producenten surplus was def en is met
het prijsplafond nu alleen nog maar f
Het surplus van ce verdwijnt en is dus
het welvaartverlies (DWL)
Uiteindelijk bepalen de aanbod- en vraag elasticiteit de grote van de DWL en de transfer van
het producenten surplus naar het consumentensurplus
Links zijn vraag en aanbod inelastisch rechts zijn vraag en aanbod juist elastisch
Rechts een grotere transfer (geel) en grotere DWL (blauw) + grotere verschil in hoeveelheid
Prijsvloer: de overheid stelt een minimumprijs in
De prijsvloer is bindend alleen als deze hoger is dan de evenwichtsprijs
Bijv. minimumloon
Producenten surplus van def naar bdf
Consumentensurplus van abc naar a
Welvaartsverlies (DWL) is ce
,Belasting
Prijs stuk hoger die de consument betaalt dan dat
de producten krijgt.
Belasting in dit figuur donkerblauw (overheid)
Als gevolg van de belasting beweegt de
aanbodscurve omhoog van S1 naar S2
Quantity after tax is nieuwe evenwicht
Geel is consumentensurplus
Groen is producenten surplus
Welvaartverlies (DWL) is lichtblauw
Grote belasting grotere welvaartsverlies,
kleine belasting minder welvaartsverlies
DWL neemt toe met het x2 met de belasting
toename (in %)
Als de vraag relatief elastisch is betalen consumenten minder groot gedeelte van de
belasting en andersom
Als het aanbod elastisch is betalen producenten minder groot gedeelte van de belasting en
andersom
Vraag voor arbeid is elastisch, wanneer de lonen stijgen of dalen zullen werkgevers daarop
reageren door de hoeveelheid mensen die ze aannemen sterk te laten veranderen.
Het aanbod van arbeid is inelastisch. Werknemers passen de hoeveelheid arbeid die ze
aanbieden niet sterk aan als de prijs van arbeid veranderd.
Wie draagt de meeste last van de inkomstenbelasting?
Werknemer/aanbodszijde, omdat het aanbod in dit geval inelastisch is. De werkgever kan
hierdoor grotendeels de belasting afschuiven op de werknemer, want deze zou niet opeens
veel minder gaan werken wanneer het inkomen daalt.
Externaliteit: kosten die niet gelijk worden gedragen door producenten en consumenten
Positief Positieve effecten voor de Opleiding van studenten
samenleving
Negatief Heeft een negatief effect op Uitlaatgassen van auto’s
ons
, Externe marginale kosten: kosten van een derde partij wanneer er een extra unit
wordt geconsumeerd of geproduceerd
Externe marginale voordelen: voordelen van een derde partij die wordt geproduceerd of
geconsumeerd
Licht rode driehoek is welvaartverlies
Sociale marginale kosten (SMC
/oranje) zijn marginale kosten ( MC/
rood) + externe marginale kosten
(EMC/geel)
Bij punt B (marktevenwicht) wordt nu
een te hoge hoeveelheid
geproduceerd tegen een te lage prijs
Dus meer geproduceerd dan optimaal
zou zijn
EMC zou in dit voorbeeld bijvoorbeeld belasting kunnen zijn, maar met het heffen van
belasting verdwijnt de DWL. Kosten worden hierbij alleen gedragen door de maatschappij en
niet door de producent zelf.$
Negatieve externiteit: belasting (Pigouvian tax)
Positieve externiteit: subsidie
Wat is een markt?
- Combinatie van consumenten en producenten van een dienst of product
- Consument wil een product voor zo’n laag mogelijke prijs
- Producenten willen zo hoog mogelijke prijs voor hun product
- Waar de aanbodlijn en vraaglijn elkaar kruisen is het prijsevenwicht
Een verandering in de prijs (ceteris paribus =overige gelijkblijvend) bij een overschot zorgt
voor een beweging langs de vraag- of aanbodcurve (=verandering in aangeboden
hoeveelheid).
Als er wat anders veranderd dan de prijs verschuift de gehele curve naar binnen of buiten,
dit noemen we een verandering van vraag- of aanbodcurve.
Mogelijke verandering buitenom de prijs:
- Verandering in inkomen of vermogen (consumenten)
- Verandering van smaak van de consumenten
- Verandering in kosten voor het produceren
- Verandering in aantal leveranciers (producenten)
- Technologische vooruitgang (producenten)
Bijvoorbeeld zonnepanelen. Kosten voor zonnepanelen zijn de laatste jaren gedaald. Dit
komt doordat de prijs van een belangrijk ingrediënt voor de productie van zonnecellen met
90% is gedaald.
Hoe groot is nou de verandering van de vraag door verandering in de economische
omstandigheden. Dit wordt bepaald door de helling van de vraag- en aanbodcurve.
Bij een steile helling zorgt de verandering in de prijs voor kleine veranderingen in de
hoeveelheid.
Bij een relatief vlakke helling van de prijs zorgt voor grote veranderingen in de hoeveelheid.
%∆Q ∆Q P
Prijselasticiteit: 𝐸 = = ∆P x Q
%∆P
Inelastisch Elastisch
Formule 0<E<1 E>1
Uitleg Wanneer een consument moeilijk Product waar veel dezelfde
kan switchen naar een ander alternatieven voor zijn en dus zult
product, hierdoor kan hij/zij minder kiezen voor de laagste prijs. Of een
reageren in verandering van de prijs product waarvan de producenten
van dat product. makkelijk de productie kan opvoeren.
,Hoorcollege 1:
Consumentensurplus + producenten surplus = de welvaart
Consumentensurplus = (jouw prijs - de marktprijs) x hoeveelheid
Producenten surplus = (de markprijs – jouw prijs) x hoeveelheid
Overdracht: het surplus dat van de producten naar consument gaat als gevolg van een
overheidsmaatregel of anders om
Deadweight loss (DWL): de som van de consumenten- en producenten surplus dat verloren
gaat door een inefficiënte markt ook wel welvaartsverlies
Prijsplafonds: een maximumprijs voor een product of service die je kunt kopen
Bijv. huur of tandartsbezoek
Originele consumentensurplus was abc
en wordt met het prijsplafond nu abd
Producenten surplus was def en is met
het prijsplafond nu alleen nog maar f
Het surplus van ce verdwijnt en is dus
het welvaartverlies (DWL)
Uiteindelijk bepalen de aanbod- en vraag elasticiteit de grote van de DWL en de transfer van
het producenten surplus naar het consumentensurplus
Links zijn vraag en aanbod inelastisch rechts zijn vraag en aanbod juist elastisch
Rechts een grotere transfer (geel) en grotere DWL (blauw) + grotere verschil in hoeveelheid
Prijsvloer: de overheid stelt een minimumprijs in
De prijsvloer is bindend alleen als deze hoger is dan de evenwichtsprijs
Bijv. minimumloon
Producenten surplus van def naar bdf
Consumentensurplus van abc naar a
Welvaartsverlies (DWL) is ce
,Belasting
Prijs stuk hoger die de consument betaalt dan dat
de producten krijgt.
Belasting in dit figuur donkerblauw (overheid)
Als gevolg van de belasting beweegt de
aanbodscurve omhoog van S1 naar S2
Quantity after tax is nieuwe evenwicht
Geel is consumentensurplus
Groen is producenten surplus
Welvaartverlies (DWL) is lichtblauw
Grote belasting grotere welvaartsverlies,
kleine belasting minder welvaartsverlies
DWL neemt toe met het x2 met de belasting
toename (in %)
Als de vraag relatief elastisch is betalen consumenten minder groot gedeelte van de
belasting en andersom
Als het aanbod elastisch is betalen producenten minder groot gedeelte van de belasting en
andersom
Vraag voor arbeid is elastisch, wanneer de lonen stijgen of dalen zullen werkgevers daarop
reageren door de hoeveelheid mensen die ze aannemen sterk te laten veranderen.
Het aanbod van arbeid is inelastisch. Werknemers passen de hoeveelheid arbeid die ze
aanbieden niet sterk aan als de prijs van arbeid veranderd.
Wie draagt de meeste last van de inkomstenbelasting?
Werknemer/aanbodszijde, omdat het aanbod in dit geval inelastisch is. De werkgever kan
hierdoor grotendeels de belasting afschuiven op de werknemer, want deze zou niet opeens
veel minder gaan werken wanneer het inkomen daalt.
Externaliteit: kosten die niet gelijk worden gedragen door producenten en consumenten
Positief Positieve effecten voor de Opleiding van studenten
samenleving
Negatief Heeft een negatief effect op Uitlaatgassen van auto’s
ons
, Externe marginale kosten: kosten van een derde partij wanneer er een extra unit
wordt geconsumeerd of geproduceerd
Externe marginale voordelen: voordelen van een derde partij die wordt geproduceerd of
geconsumeerd
Licht rode driehoek is welvaartverlies
Sociale marginale kosten (SMC
/oranje) zijn marginale kosten ( MC/
rood) + externe marginale kosten
(EMC/geel)
Bij punt B (marktevenwicht) wordt nu
een te hoge hoeveelheid
geproduceerd tegen een te lage prijs
Dus meer geproduceerd dan optimaal
zou zijn
EMC zou in dit voorbeeld bijvoorbeeld belasting kunnen zijn, maar met het heffen van
belasting verdwijnt de DWL. Kosten worden hierbij alleen gedragen door de maatschappij en
niet door de producent zelf.$
Negatieve externiteit: belasting (Pigouvian tax)
Positieve externiteit: subsidie
