1.4 Cartografie
Cartografie is letterlijk te vertalen als de wetenschap die zich bezighoudt met het ‘schrijven’
van kaarten. Het gaat verder dan enkel een uitgevouwen kaart. Denk maar aan Google Earth,
satellietbeelden, gps enzoverder…
1.4.1 Wat is een kaart?
- Bepalen waar je bent of waar bepaalde plaatsen liggen
- Landen of gebieden vergelijken
- Thema’s zijn erg divers
Kaart wordt voor meer gebruikt dan enkel de plaatsbepaling: het is een
instrument om bepaalde inhouden duidelijk voor te stellen, te interpreteren en
vergelijken.
Kaart: vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid die we sterk hebben verkleind + op
een plat vlak hebben getekend.
- We maken ook gebruik van symbolen, ze staan uitgelegd in de legende
- Er is ook een schaal: duidt aan hoeveel keer het aardopp. of deel ervan werd
verkleind
- Er is ook een titel: belangrijk voor het begrijpen van de kaart
(Waar gaat de kaart over? De ontbossing? Klimaat? Ontdekkingen in de 15e eeuw?)
De bovenzijde van een kaart is steeds het noorden. Zo niet? Dan staat dit
uitdrukkelijk vermeld.
! Elke kaart bevat fouten: niet de inhoud is fout, maar wel de grafische
voorstelling zelf !
De aarde is een bol en het is wiskundig niet mogelijk om een
bolvormig oppervlak weer te geven op een plat oppervlak. Vele
cartografen braken hun hoofd er al over. Een kaart kan dus nooit een
exacte weergave zijn van het aardoppervlak.
Wat is wel meetkundig juist? De wereldbol of globe
1.4.2 Hoe wordt een kaart gemaakt?
- Afbeelding nodig van aardoppervlak (satellieten)
- Op een luchtfoto staat niet alles:
o geen informatie over gebouwen
o gebruikstoepassingen
o hoogte van de heuvels
Deze informatie wordt daarna eraan toegevoegd
- Afhankelijk van het soort kaart wordt bepaalde informatie toegevoegd of weggelaten
- Een bos: meestal groen vlak, meanders van rivieren worden soms recht getekend
- Cartograaf overdrijft belangrijke zaken soms ( autosnelwegen breder dan een dorp)
De kaarten worden met gespecialiseerde computerprogramma’s getekend
1
, -
- Nadeel van een fysieke kaart: niet actueel te houden (veel veranderingen)
- Tegenwoordig voornamelijk: Geografische Informatiesystemen (=GIS)
o Men bewaart geo-informatie en analyseert, beheert, past het aan, voegt het
samen en presenteert het.
o Zo kun je steeds informatie toevoegen en
aanpassen aan de actuele situatie
1.4.3 Indeling van kaarten
Topografische kaarten
In de volksmond ook wel ‘stafkaarten’ genoemd. (werden vroeger ontwikkelt voor staf,
leiding van het leger)
Een topografische kaart:
- Kaart waarop zo veel mogelijk zichtbare elementen van het terrein zo nauwkeurig
mogelijk worden weergegeven
- Zichtbare elementen:
o Natuurlandschap
o Cultuurlandschap
Topografische kaarten in ons land worden werden gemaakt en verkocht door het NGI
(=Nationaal Geografisch Instituut). Sinds begin 2016 produceren ze een nieuwe kaartenreeks
op schaal 1:25 00. (nu de nieuwe basiskaart). De kaarten met schaal 1:10 000 & 1:20 000
worden niet meer gemaakt.
Een kaartblad 1:25 000 dekt een gebied van 16km bij 10km ideaal voor wandel- en
fietstochten. Het NGI heeft ook kaarten van 1:50 000, 1:100 000, enzovoort…
Thematische kaarten
Geeft enkele thema’s weer:
- Bevolking
- Reliëf
- Neerslag
- Geopolitieke, fysische en sociaaleconomische onderwerpen ( visueel)
Soorten:
- Stippenkaarten
- Diagrammenkaarten
- Stroomdiagramkaarten (vb. export & export van een land)
Speciale thematische kaart: anamorfosekaart
= Kaart waarbij grootte van een gebied op de kaart
verandert naargelang de warde van een bepaald
kenmerk. De schaal is van ondergeschikt belang en
kan hierbij sterk variëren.
Voorbeeldje:
2
Cartografie is letterlijk te vertalen als de wetenschap die zich bezighoudt met het ‘schrijven’
van kaarten. Het gaat verder dan enkel een uitgevouwen kaart. Denk maar aan Google Earth,
satellietbeelden, gps enzoverder…
1.4.1 Wat is een kaart?
- Bepalen waar je bent of waar bepaalde plaatsen liggen
- Landen of gebieden vergelijken
- Thema’s zijn erg divers
Kaart wordt voor meer gebruikt dan enkel de plaatsbepaling: het is een
instrument om bepaalde inhouden duidelijk voor te stellen, te interpreteren en
vergelijken.
Kaart: vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid die we sterk hebben verkleind + op
een plat vlak hebben getekend.
- We maken ook gebruik van symbolen, ze staan uitgelegd in de legende
- Er is ook een schaal: duidt aan hoeveel keer het aardopp. of deel ervan werd
verkleind
- Er is ook een titel: belangrijk voor het begrijpen van de kaart
(Waar gaat de kaart over? De ontbossing? Klimaat? Ontdekkingen in de 15e eeuw?)
De bovenzijde van een kaart is steeds het noorden. Zo niet? Dan staat dit
uitdrukkelijk vermeld.
! Elke kaart bevat fouten: niet de inhoud is fout, maar wel de grafische
voorstelling zelf !
De aarde is een bol en het is wiskundig niet mogelijk om een
bolvormig oppervlak weer te geven op een plat oppervlak. Vele
cartografen braken hun hoofd er al over. Een kaart kan dus nooit een
exacte weergave zijn van het aardoppervlak.
Wat is wel meetkundig juist? De wereldbol of globe
1.4.2 Hoe wordt een kaart gemaakt?
- Afbeelding nodig van aardoppervlak (satellieten)
- Op een luchtfoto staat niet alles:
o geen informatie over gebouwen
o gebruikstoepassingen
o hoogte van de heuvels
Deze informatie wordt daarna eraan toegevoegd
- Afhankelijk van het soort kaart wordt bepaalde informatie toegevoegd of weggelaten
- Een bos: meestal groen vlak, meanders van rivieren worden soms recht getekend
- Cartograaf overdrijft belangrijke zaken soms ( autosnelwegen breder dan een dorp)
De kaarten worden met gespecialiseerde computerprogramma’s getekend
1
, -
- Nadeel van een fysieke kaart: niet actueel te houden (veel veranderingen)
- Tegenwoordig voornamelijk: Geografische Informatiesystemen (=GIS)
o Men bewaart geo-informatie en analyseert, beheert, past het aan, voegt het
samen en presenteert het.
o Zo kun je steeds informatie toevoegen en
aanpassen aan de actuele situatie
1.4.3 Indeling van kaarten
Topografische kaarten
In de volksmond ook wel ‘stafkaarten’ genoemd. (werden vroeger ontwikkelt voor staf,
leiding van het leger)
Een topografische kaart:
- Kaart waarop zo veel mogelijk zichtbare elementen van het terrein zo nauwkeurig
mogelijk worden weergegeven
- Zichtbare elementen:
o Natuurlandschap
o Cultuurlandschap
Topografische kaarten in ons land worden werden gemaakt en verkocht door het NGI
(=Nationaal Geografisch Instituut). Sinds begin 2016 produceren ze een nieuwe kaartenreeks
op schaal 1:25 00. (nu de nieuwe basiskaart). De kaarten met schaal 1:10 000 & 1:20 000
worden niet meer gemaakt.
Een kaartblad 1:25 000 dekt een gebied van 16km bij 10km ideaal voor wandel- en
fietstochten. Het NGI heeft ook kaarten van 1:50 000, 1:100 000, enzovoort…
Thematische kaarten
Geeft enkele thema’s weer:
- Bevolking
- Reliëf
- Neerslag
- Geopolitieke, fysische en sociaaleconomische onderwerpen ( visueel)
Soorten:
- Stippenkaarten
- Diagrammenkaarten
- Stroomdiagramkaarten (vb. export & export van een land)
Speciale thematische kaart: anamorfosekaart
= Kaart waarbij grootte van een gebied op de kaart
verandert naargelang de warde van een bepaald
kenmerk. De schaal is van ondergeschikt belang en
kan hierbij sterk variëren.
Voorbeeldje:
2
