Deel meneer Mus
1. EQUIVALENCE + EQUIVALENT EFFECT (betk + equivalentie) - directe benadering v vertalen
JAKOBSON
Linguistisch (taalkundig) psp (voor ontstaan v vert wet)
� Niet bekeken vanuit een echt discipline dus bepaald easpecten blijven onderbelicht
Invloed v Saussure
Ondsch tss langue (taalsysteem/theorie/regels) >< parole (taal gebruikt in specifieke contexten)
(niv langue)Signifiant (klank) + signifié (woordenboekdefinitie, verwz realiteit) = signe (teken)
= arbitraire verhouding (willekeurig; geen reden waarom het juist k-a-a-s, geen verband tss woord –
realiteit)
Betekenis:
Het is niet nodig om kennis van het object te hebben om te begrijpen wat het object is.
Equivalentie: Is vertaling mogelijk? 🡪 GEEN equivalentie tussen code-units
<-> vertaling: vertaling is mogelijk maar er is geen equivalentie want de twee vertalingen verwz
naar versch dingen in de realiteit; komt doordat vertalen gebeurt op niv v boodschap
= probleem ?
Ja: Relativisme (taal bepaalt de je begrip vd wereld)
Nee: Universalisme
Probleem v eq bij Jakobson: hij kijkt naar de structuur vd talen (code-units: bv mannelijk –
vrouwelijk; aparte woorden son livre – haar boek) Uitz poezie
NIDA
- Context: bijbelvertaling
Invloed v Chomsky: Alle talen hebben bepaalde eigenschappen gemeen
Ondsch tss:
surface structure : oppervlaktestructuur, de gewone zin zoals je die leest
l l l l
deep structure : dieptestructuur : structurele relaties tss elementen in een zin
Karnels = basiszinnen : de kat valt de muis aan (DS: kat – muis = relatie)
V opp – naar dieptestructuur (transfer moet gebeuren op Kernel-niveau!)
- Events : ww
- Objects : subst
- Abstracts : adj
- Relationals : voegw vz
= adhv deze 4 basisonderdelen gaan we vertalen
SS: Will of God
DS: B (object, God) performs A (event, wills)
,Betekenis = geen vast gegeven, krijgt vorm in de context waarin het functioneert
WAT is betk:
Semantiek: ondsch tss
- Linguistische betk
His house
- Referentiele betk
Son = male child
- Emotieve/connotatieve betk
Dont worry about that sis
HOE kan je betk afleiden:
Hierarchical structuring & componential analysis
- Bv familiebanden wat is vader – vgl met grootvader
SEMANTIC STRUCTURE ANALYSIS = versch betk elementen ve woord definieren adhv opposities
- Bv goed/slecht - spirit : contextafhankelijk!
Equivalentie
FORMAL EQUIVALENCE: BT-gericht; zo letterlijk mogelijk
DYNAMIC/FUNCTIONAL EQUIVALENCE & EQUIVALENCE EFFECT: DT-gericht
het effect dat de BT had op de eerste lezer moet hetzelfde zijn als jouw effect op het doelpubliek.
BT: Kabeljauw (doordeweekse vis voor ons) – DT: kabeljauw is geen
doordeweekse vis dus ga je vervangen door heeks
4 basiseigenschappen v goede vert (dynamic eq)
- Making sense
- Conveying spirit of original
- Natural + easy form
- Producing similar responce
CONCL: belang v Nida
Alternatief woord-voor-woord eq
VERT gericht op ONTVANGER
Kritiek
- Eq op woordniv (niet op betk niv / context)
- Hoe meet je eq-effect?
- Eq = problematisch als de betk vervat zit in de vorm!
Vb: coherentie die er gecreerd wordt in het CH met ‘wu’ is er niet in EN
, - Gentzler: ‘dynamic eq’ : bekeringselement (DP overtuigen van een rel. tekst ; ze
zeggen dat je rel teksten niet zo vrij mag vertalen, je doet afbreuk aan
de BT)
-
CASE: religieuze vertaling ( doc )
!terminologie ivm vertalen
Vertalen >< actualiseren -- vertalen + aanpassen aan DP -- equivalentie?
Cf 4 basiseigenschappen v Nida
Ethische kwestie
NEWMARK
Vertrekpunt: Kloof tss BT – DT proberen dichten door nieuw onderscheid:
! Semantic trans ≠ literal trans
! Letterlijke vert is de beste optie
Communicative translation + semanctic translation: eq effect + woord-voor-woord vert is de beste
optie ; als dat niet werkt -> communicative translation
Vb Chien méchant
Comm trans: Pas op voor de hond
Semantic trans: boze hond
CONCL: minder invloedrijk dan Nida
Kritiek:
- op zijn prescriptieve aanpak
- Praktische relevantie
- nadruk op ethische principes v vert
KOLLER
Maakt ondsch tss
CORRESPONDENCE (langue) : contrastieve methode ( bel v iem die een tweede taal wil leren)
EQUIVALENCE (parole) : rekening houden met de context
- denotatieve eq : betk
- connotative eq : gevoelswaarde
- tekst-normative eq : type tekst (insta-boek)
- pragmatic eq : focus op publiek
- formal eq : vorm (literatuur)
EQUIVALENTIE: VERDERE ONTWIKKELINGEN
- blijft cruciaal maar struikelblok – circulaire def (vert=eq, eq=vert)
- anthony pym: natural eq VS directional eq (databanken-corpora)
- tertium comparationis : BT-DT : zoek naar het gemeensch element bij
vertaling v vgl/metafoor (!interpretatie)
, 1. Verklaar: Er is geen signatum zonder signum. (p. 287)
2. Hoe brengt Jakobson het begrip ‘vertaling’ binnen in zijn reflectie? (p. 287)
3. Wat moet de taalwetenschap doen om beter vat te krijgen op de mogelijkheden van vertaling?
(p. 288)
4. Gaat Jakobson akkoord met de stelling van B.L Whorf? (p. 289)
5. ‘Alle cognitieve ervaring en de classificatie ervan zijn over te brengen in iedere willekeurige
bestaande taal’ (p. 289). Welke oplossingen reikt Jakobson aan bij de mogelijke problemen die
bij deze stelling opduiken?
6. Wanneer wordt vertalen dan ‘netelig’ en ‘controversieel’? (p. 291) Leg uit
1. EQUIVALENCE + EQUIVALENT EFFECT (betk + equivalentie) - directe benadering v vertalen
JAKOBSON
Linguistisch (taalkundig) psp (voor ontstaan v vert wet)
� Niet bekeken vanuit een echt discipline dus bepaald easpecten blijven onderbelicht
Invloed v Saussure
Ondsch tss langue (taalsysteem/theorie/regels) >< parole (taal gebruikt in specifieke contexten)
(niv langue)Signifiant (klank) + signifié (woordenboekdefinitie, verwz realiteit) = signe (teken)
= arbitraire verhouding (willekeurig; geen reden waarom het juist k-a-a-s, geen verband tss woord –
realiteit)
Betekenis:
Het is niet nodig om kennis van het object te hebben om te begrijpen wat het object is.
Equivalentie: Is vertaling mogelijk? 🡪 GEEN equivalentie tussen code-units
<-> vertaling: vertaling is mogelijk maar er is geen equivalentie want de twee vertalingen verwz
naar versch dingen in de realiteit; komt doordat vertalen gebeurt op niv v boodschap
= probleem ?
Ja: Relativisme (taal bepaalt de je begrip vd wereld)
Nee: Universalisme
Probleem v eq bij Jakobson: hij kijkt naar de structuur vd talen (code-units: bv mannelijk –
vrouwelijk; aparte woorden son livre – haar boek) Uitz poezie
NIDA
- Context: bijbelvertaling
Invloed v Chomsky: Alle talen hebben bepaalde eigenschappen gemeen
Ondsch tss:
surface structure : oppervlaktestructuur, de gewone zin zoals je die leest
l l l l
deep structure : dieptestructuur : structurele relaties tss elementen in een zin
Karnels = basiszinnen : de kat valt de muis aan (DS: kat – muis = relatie)
V opp – naar dieptestructuur (transfer moet gebeuren op Kernel-niveau!)
- Events : ww
- Objects : subst
- Abstracts : adj
- Relationals : voegw vz
= adhv deze 4 basisonderdelen gaan we vertalen
SS: Will of God
DS: B (object, God) performs A (event, wills)
,Betekenis = geen vast gegeven, krijgt vorm in de context waarin het functioneert
WAT is betk:
Semantiek: ondsch tss
- Linguistische betk
His house
- Referentiele betk
Son = male child
- Emotieve/connotatieve betk
Dont worry about that sis
HOE kan je betk afleiden:
Hierarchical structuring & componential analysis
- Bv familiebanden wat is vader – vgl met grootvader
SEMANTIC STRUCTURE ANALYSIS = versch betk elementen ve woord definieren adhv opposities
- Bv goed/slecht - spirit : contextafhankelijk!
Equivalentie
FORMAL EQUIVALENCE: BT-gericht; zo letterlijk mogelijk
DYNAMIC/FUNCTIONAL EQUIVALENCE & EQUIVALENCE EFFECT: DT-gericht
het effect dat de BT had op de eerste lezer moet hetzelfde zijn als jouw effect op het doelpubliek.
BT: Kabeljauw (doordeweekse vis voor ons) – DT: kabeljauw is geen
doordeweekse vis dus ga je vervangen door heeks
4 basiseigenschappen v goede vert (dynamic eq)
- Making sense
- Conveying spirit of original
- Natural + easy form
- Producing similar responce
CONCL: belang v Nida
Alternatief woord-voor-woord eq
VERT gericht op ONTVANGER
Kritiek
- Eq op woordniv (niet op betk niv / context)
- Hoe meet je eq-effect?
- Eq = problematisch als de betk vervat zit in de vorm!
Vb: coherentie die er gecreerd wordt in het CH met ‘wu’ is er niet in EN
, - Gentzler: ‘dynamic eq’ : bekeringselement (DP overtuigen van een rel. tekst ; ze
zeggen dat je rel teksten niet zo vrij mag vertalen, je doet afbreuk aan
de BT)
-
CASE: religieuze vertaling ( doc )
!terminologie ivm vertalen
Vertalen >< actualiseren -- vertalen + aanpassen aan DP -- equivalentie?
Cf 4 basiseigenschappen v Nida
Ethische kwestie
NEWMARK
Vertrekpunt: Kloof tss BT – DT proberen dichten door nieuw onderscheid:
! Semantic trans ≠ literal trans
! Letterlijke vert is de beste optie
Communicative translation + semanctic translation: eq effect + woord-voor-woord vert is de beste
optie ; als dat niet werkt -> communicative translation
Vb Chien méchant
Comm trans: Pas op voor de hond
Semantic trans: boze hond
CONCL: minder invloedrijk dan Nida
Kritiek:
- op zijn prescriptieve aanpak
- Praktische relevantie
- nadruk op ethische principes v vert
KOLLER
Maakt ondsch tss
CORRESPONDENCE (langue) : contrastieve methode ( bel v iem die een tweede taal wil leren)
EQUIVALENCE (parole) : rekening houden met de context
- denotatieve eq : betk
- connotative eq : gevoelswaarde
- tekst-normative eq : type tekst (insta-boek)
- pragmatic eq : focus op publiek
- formal eq : vorm (literatuur)
EQUIVALENTIE: VERDERE ONTWIKKELINGEN
- blijft cruciaal maar struikelblok – circulaire def (vert=eq, eq=vert)
- anthony pym: natural eq VS directional eq (databanken-corpora)
- tertium comparationis : BT-DT : zoek naar het gemeensch element bij
vertaling v vgl/metafoor (!interpretatie)
, 1. Verklaar: Er is geen signatum zonder signum. (p. 287)
2. Hoe brengt Jakobson het begrip ‘vertaling’ binnen in zijn reflectie? (p. 287)
3. Wat moet de taalwetenschap doen om beter vat te krijgen op de mogelijkheden van vertaling?
(p. 288)
4. Gaat Jakobson akkoord met de stelling van B.L Whorf? (p. 289)
5. ‘Alle cognitieve ervaring en de classificatie ervan zijn over te brengen in iedere willekeurige
bestaande taal’ (p. 289). Welke oplossingen reikt Jakobson aan bij de mogelijke problemen die
bij deze stelling opduiken?
6. Wanneer wordt vertalen dan ‘netelig’ en ‘controversieel’? (p. 291) Leg uit
