AARDRIJKSKUNDE SE51
HOOFDSTUK 1
1.1
Globalisering is het proces waarbij de verwevenheid tussen gebieden toeneemt. Dat zie je
bijvoorbeeld aan de gemiddelde afstand waarover goederen, mensen en kapitaal zich
verplaatsen, maar ook aan hoe het leven van mensen beïnvloed wordt door gebeurtenissen ver
weg. Door deze toenemende vervlechting wordt de wereld ook wel een global village genoemd.
Dit komt doordat de relatieve afstand tussen gebieden afneemt als gevolg van de reis- en
vervoerstijden en de kosten daarvan tijd-ruimtecompressie tijd en ruimte worden in
elkaar gedrukt.
Drie processen spelen daarbij een rol:
1. De ligging verandert: De absolute ligging verandert niet, maar de relatieve ligging wel
de plek van een gebied ten opzichte van andere gebieden. Vooral verandering in bereikbaarheid
is belangrijk. Door globalisering verandert de relatieve ligging snel. In korte tijd kan een gebied
opbloeien of in verval raken door de positie van een gebied ten opzichte van belangrijke
economische centra en de ligging ten opzichte van een corridor of mainport.
2. De afstand krimpt: De relatieve afstand daalt de afstand uitgedrukt in tijd, geld en
moeite die het kost. Maar de klassieke regel van het afstandsverval geldt nog steeds de
interactie tussen gebieden neemt af naarmate de afstand toeneemt, de absolute afstand is in dit
geval de remmende factor.
3. De grenzen vervagen: Landen met een strenge grenscontrole gaan niet goed samen met
globalisering. Grenzen van landen staan open voor goed ontwikkelde mensen, maar voor
vluchtelingen is dit vaak niet zo.
1.2
Een van de belangrijkste motoren achter de globalisering is de ontwikkeling van de
transporttechnologie.
Het goederen transport heeft 3 ontwikkelingen doorgemaakt:
1. Reis- en vervoerstijden zijn flink gedaald alles verloopt sneller.
2. Transport is goedkoper geworden door de groei van de capaciteit van schepen en vliegtuigen,
en door de economische crisis in 2008 is er een overcapaciteit ontstaan en dalen de tarieven.
3. De infrastructuur rond transport wegen, havens, vliegvelden en telecommunicatie is enorm
verbeterd. Hierdoor neemt tijd-ruimtecompressie toe.
Volgens de interactietheorie moet aan 3 basisvoorwaarden worden voldaan voordat er
uitwisseling van goederen tussen gebieden tot stand komt:
1. Complementariteit het ene gebied moet iets kunnen leveren waarin het andere gebied
vraag naar is.
2. Transporteerbaarheid: De goederen moeten tegen een redelijke prijs en een redelijke tijd
van het ene gebied naar het andere vervoerd kunnen worden. Hoogwaardige goederen kunnen
over een grotere afstand en met een duurder transportmiddel vervoerd worden.
3. Geen tussenliggende mogelijkheden: Wanneer er tussen 2 gebieden een nieuwe
mogelijkheid ontstaat verlegt de vervoersstroom zich.
Of goederen van het ene gebied naar het anderen te vervoeren zijn kan in de loop van de tijd
veranderen door:
- Het verbeteren van de infrastructuur in een gebied waardoor de bereikbaarheid toeneemt.
- Het verdwijnen van politieke barrières tussen gebieden.
- Innovaties op transportgebied.
1.3
De ontwikkeling van communicatie- en informatietechnologie alle technieken die het
mogelijk maken om informatie van het ene punt naar het andere te verspreiden gaat razendsnel.
, Zonder de moderne datastroom die over de wereld gaat, zouden grote delen van de moderne
samenleving niet meer functioneren.
De volgende factoren beïnvloeden de richting en intensiteit van de internationale communicatie:
1. Economische factoren: Internationale informatie uitwisseling vindt vooral plaats tussen
centrumlanden, deze beschikken over goede technologie en netwerken. Bedrijven kunnen
hierdoor ‘op bestelling’ produceren en op tijd leveren, dus dure opslag is niet meer nodig.
2. Geografische factoren: Bellen gebeurt vaak over vrij korte afstand hoe meer afstand
tussen landen, hoe minder het contact. Deze regel geldt niet als in een land grote groepen
migranten wonen, bijvoorbeeld op basis van een koloniaal verleden.
3. Culturele factoren: Tussen landen met verschillende culturen en talen is de communicatie
minder dan tussen landen met dezelfde cultuur en taal.
De informatietechnologie is het diepst doorgedrongen in de internationale financiële markten
dat gaat over:
- Investerings- en handelskapitaal.
- Kapitaal van particulieren en bedrijven op zoek naar plaatsen waar het rendement het hoogst
in en de belastingdruk het laagst.
- Flitskapitaal enorme geldstromen die samenhangen met de speculatie in valutakoersen.
Kapitaalstromen in BRICS-landen nemen sterk toe, maar de belangrijkste steden in de financiële
markten blijven steden als Tokyo, Frankfurt, New York en Londen. Zakendoen is een 24-uurs
business geworden door het tijdsverschil. De moderne informatietechnologie kun je
beschouwen als een overwinning op de klassieke belemmeringen van grens, afstand en
tijd mondiale netwerken zijn er het resultaat van.
1.4
De vrije markteconomie is het leidende economische systeem geworden. De liberalisering van
de wereldhandel is daardoor toegenomen, een gevolg is dat de productie en uitwisseling van
goederen en diensten een steeds internationaler karakter krijgen. Dit komt door de MNO’s, deze
worden ondersteund door de verbetering van transport- en communicatietechnologie,
overheden die handelsbelemmeringen hebben opgeruimd en de deregulering van financiële
markten.
De gevolgen van deze economische globalisering kun je aflezen aan het sterke stijging van
buitenlandse investeringen, de groei van het internationale transport- en communicatie verkeer
en de snelle toename van de wereldhandel.
De productieketen van goederen -de route die een product aflegt van grondstof tot
eindproduct- wordt meer opgedeeld en verspreid. Hierdoor vindt een groot deel van de
wereldhandel plaats tussen verschillende onderdelen van de eigen MNO. Daardoor zijn handel
en vervoer sneller gegroeid dan de productie.
Globalisering kan ook zorgen voor verbrokkeling, dat is te zien in de nieuwe internationale
arbeidsverdeling. Door globalisering verschuift deze rolverdeling. Ook zorgt globalisering voor
verbrokkeling omdat niet elk gebied even aantrekkelijk is voor het internationale bedrijfsleven.
Hierdoor ontstaan er in de wereld en binnen een land grote verschillen tussen gebieden die wel
en niet meedoen aan de globalisering. Regionale ongelijkheid gaat vaak samen met sociale
ongelijkheid. Lagere inkomensgroepen voelen zich het slachtoffer van globalisering, hun banen
verdwijnen of worden ingepikt door immigranten.
1.5
Politieke globalisering heeft gevolgen voor de positie van staten. Door globalisering is de
macht van de soevereine staat verminderd. Een deel van zijn invloed is verschoven naar:
- Internationale organisaties zoals de VN, de Wereldbank en de EU.
- Transnationale organisaties NGO’s en internationale actiegroepen.
- Lagere bestuursniveaus
HOOFDSTUK 1
1.1
Globalisering is het proces waarbij de verwevenheid tussen gebieden toeneemt. Dat zie je
bijvoorbeeld aan de gemiddelde afstand waarover goederen, mensen en kapitaal zich
verplaatsen, maar ook aan hoe het leven van mensen beïnvloed wordt door gebeurtenissen ver
weg. Door deze toenemende vervlechting wordt de wereld ook wel een global village genoemd.
Dit komt doordat de relatieve afstand tussen gebieden afneemt als gevolg van de reis- en
vervoerstijden en de kosten daarvan tijd-ruimtecompressie tijd en ruimte worden in
elkaar gedrukt.
Drie processen spelen daarbij een rol:
1. De ligging verandert: De absolute ligging verandert niet, maar de relatieve ligging wel
de plek van een gebied ten opzichte van andere gebieden. Vooral verandering in bereikbaarheid
is belangrijk. Door globalisering verandert de relatieve ligging snel. In korte tijd kan een gebied
opbloeien of in verval raken door de positie van een gebied ten opzichte van belangrijke
economische centra en de ligging ten opzichte van een corridor of mainport.
2. De afstand krimpt: De relatieve afstand daalt de afstand uitgedrukt in tijd, geld en
moeite die het kost. Maar de klassieke regel van het afstandsverval geldt nog steeds de
interactie tussen gebieden neemt af naarmate de afstand toeneemt, de absolute afstand is in dit
geval de remmende factor.
3. De grenzen vervagen: Landen met een strenge grenscontrole gaan niet goed samen met
globalisering. Grenzen van landen staan open voor goed ontwikkelde mensen, maar voor
vluchtelingen is dit vaak niet zo.
1.2
Een van de belangrijkste motoren achter de globalisering is de ontwikkeling van de
transporttechnologie.
Het goederen transport heeft 3 ontwikkelingen doorgemaakt:
1. Reis- en vervoerstijden zijn flink gedaald alles verloopt sneller.
2. Transport is goedkoper geworden door de groei van de capaciteit van schepen en vliegtuigen,
en door de economische crisis in 2008 is er een overcapaciteit ontstaan en dalen de tarieven.
3. De infrastructuur rond transport wegen, havens, vliegvelden en telecommunicatie is enorm
verbeterd. Hierdoor neemt tijd-ruimtecompressie toe.
Volgens de interactietheorie moet aan 3 basisvoorwaarden worden voldaan voordat er
uitwisseling van goederen tussen gebieden tot stand komt:
1. Complementariteit het ene gebied moet iets kunnen leveren waarin het andere gebied
vraag naar is.
2. Transporteerbaarheid: De goederen moeten tegen een redelijke prijs en een redelijke tijd
van het ene gebied naar het andere vervoerd kunnen worden. Hoogwaardige goederen kunnen
over een grotere afstand en met een duurder transportmiddel vervoerd worden.
3. Geen tussenliggende mogelijkheden: Wanneer er tussen 2 gebieden een nieuwe
mogelijkheid ontstaat verlegt de vervoersstroom zich.
Of goederen van het ene gebied naar het anderen te vervoeren zijn kan in de loop van de tijd
veranderen door:
- Het verbeteren van de infrastructuur in een gebied waardoor de bereikbaarheid toeneemt.
- Het verdwijnen van politieke barrières tussen gebieden.
- Innovaties op transportgebied.
1.3
De ontwikkeling van communicatie- en informatietechnologie alle technieken die het
mogelijk maken om informatie van het ene punt naar het andere te verspreiden gaat razendsnel.
, Zonder de moderne datastroom die over de wereld gaat, zouden grote delen van de moderne
samenleving niet meer functioneren.
De volgende factoren beïnvloeden de richting en intensiteit van de internationale communicatie:
1. Economische factoren: Internationale informatie uitwisseling vindt vooral plaats tussen
centrumlanden, deze beschikken over goede technologie en netwerken. Bedrijven kunnen
hierdoor ‘op bestelling’ produceren en op tijd leveren, dus dure opslag is niet meer nodig.
2. Geografische factoren: Bellen gebeurt vaak over vrij korte afstand hoe meer afstand
tussen landen, hoe minder het contact. Deze regel geldt niet als in een land grote groepen
migranten wonen, bijvoorbeeld op basis van een koloniaal verleden.
3. Culturele factoren: Tussen landen met verschillende culturen en talen is de communicatie
minder dan tussen landen met dezelfde cultuur en taal.
De informatietechnologie is het diepst doorgedrongen in de internationale financiële markten
dat gaat over:
- Investerings- en handelskapitaal.
- Kapitaal van particulieren en bedrijven op zoek naar plaatsen waar het rendement het hoogst
in en de belastingdruk het laagst.
- Flitskapitaal enorme geldstromen die samenhangen met de speculatie in valutakoersen.
Kapitaalstromen in BRICS-landen nemen sterk toe, maar de belangrijkste steden in de financiële
markten blijven steden als Tokyo, Frankfurt, New York en Londen. Zakendoen is een 24-uurs
business geworden door het tijdsverschil. De moderne informatietechnologie kun je
beschouwen als een overwinning op de klassieke belemmeringen van grens, afstand en
tijd mondiale netwerken zijn er het resultaat van.
1.4
De vrije markteconomie is het leidende economische systeem geworden. De liberalisering van
de wereldhandel is daardoor toegenomen, een gevolg is dat de productie en uitwisseling van
goederen en diensten een steeds internationaler karakter krijgen. Dit komt door de MNO’s, deze
worden ondersteund door de verbetering van transport- en communicatietechnologie,
overheden die handelsbelemmeringen hebben opgeruimd en de deregulering van financiële
markten.
De gevolgen van deze economische globalisering kun je aflezen aan het sterke stijging van
buitenlandse investeringen, de groei van het internationale transport- en communicatie verkeer
en de snelle toename van de wereldhandel.
De productieketen van goederen -de route die een product aflegt van grondstof tot
eindproduct- wordt meer opgedeeld en verspreid. Hierdoor vindt een groot deel van de
wereldhandel plaats tussen verschillende onderdelen van de eigen MNO. Daardoor zijn handel
en vervoer sneller gegroeid dan de productie.
Globalisering kan ook zorgen voor verbrokkeling, dat is te zien in de nieuwe internationale
arbeidsverdeling. Door globalisering verschuift deze rolverdeling. Ook zorgt globalisering voor
verbrokkeling omdat niet elk gebied even aantrekkelijk is voor het internationale bedrijfsleven.
Hierdoor ontstaan er in de wereld en binnen een land grote verschillen tussen gebieden die wel
en niet meedoen aan de globalisering. Regionale ongelijkheid gaat vaak samen met sociale
ongelijkheid. Lagere inkomensgroepen voelen zich het slachtoffer van globalisering, hun banen
verdwijnen of worden ingepikt door immigranten.
1.5
Politieke globalisering heeft gevolgen voor de positie van staten. Door globalisering is de
macht van de soevereine staat verminderd. Een deel van zijn invloed is verschoven naar:
- Internationale organisaties zoals de VN, de Wereldbank en de EU.
- Transnationale organisaties NGO’s en internationale actiegroepen.
- Lagere bestuursniveaus
