Agrifoodketens samenvatting
College 1 en 2; Geschiedenis en soorten
1. WAT IS EEN AGRIFOODKETEN (AFK)?
Een agrifoodketen is een overzicht van de opeenvolgende processen die ertoe leiden dat voedsel vanaf de
boerderij tot bij de consument op tafel terecht komt. Deze processen kunnen bevatten:
- Providers - Distributie en handel
- Primaire productie - Consumptie
- Bewerking - Afvalverwerking
Convergerend: van veel producten naar 1 eindproduct (bier)
Divergerend: van één/weinig producten naar meerdere eindproducten (varken)
Vierkantsverwaarding: grote bedrijven kunnen hun producten over de hele wereld verkopen. Vlees van één
varken wordt bijvoorbeeld over de hele wereld verspreid.
2. GESCHIEDENIS
Agrifoodketens zijn ontstaan tijdens de oorlog tussen Rusland en Napoleon (1807-1814). Producten en
voedsel moest toen van de achterste linie bij de voorste linie terecht komen.
Ontwikkelingen leiden tot een langere keten met toenemende onderlinge afhankelijkheid
1. Tot en met de 16e eeuw gefragmenteerde markten. Zeer korte ketens. Rechtstreekse
verkoop/ruilhandel door de agrariër.
2. Vanaf de 16e eeuw ontstaat wereldmarkt. Aparte ondernemingen voor transport en handel gaan
een rol spelen.
3. Verstedelijking leidt tot meer afstand tussen primaire sector en verstedelijkte bevolking. Vanaf de
20ste eeuw verdere specialisatie in de keten. Dit leidt tot meer schakels in de keten. Er ontstaat een
aparte verwerkende industrie met merkproducten. Fokken en veredelen wordt door
gespecialiseerde bedrijven gedaan. Verkoop via supermarkten of kruideniers. Verdere specialisatie
en standaardisatie leidt tot meer efficiency en onderlinge afhankelijkheid in de keten.
4. Begin jaren negentig een omslag van aanbodgestuurd naar vraaggestuurd. Bij een
aanbodgestuurde keten (push) is er sprake van productie op basis van voorspelde afzet en
efficiëntie van de productie staat centraal. Bij een vraaggestuurde keten wordt er geproduceerd op
aanvraag van de klant en staat de klant centraal. Dit vraagt een nauwe samenwerking van de
partijen in de keten.
5. Eind 20e eeuw groeit de vraag naar verse producten
- Hogere eisen aan afstemming vraag en aanbod.
- Meer aandacht voor hygiëne en kwaliteitsrisico’s.
- Naast levensmiddelenindustrie gaan boeren en tuinders actief deel uitmaken van de
agrifoodketen (nemen vaker de rol van ketenregiseur)
6. Vanaf begin 20e eeuw steeds meer invloed van maatschappelijke organisatiesTransparantie t.a.v.
herkomstbepaling (dierenwelzijn, kinderarbeid, eerlijke handel).
- Duurzame voedselproductie (milieu)
- Maatschappelijk verantwoord ondernemen
- Verschil in de NGO’s (alleen actie tegen versus interactie met)
, 7. 21e eeuw via platforms ontstaat een directe betrokkenheid van de consument bij
productontwikkeling en bedrijfsvoering
- Intensivering van communicatie tussen boeren/tuinders en consument
- Toenemende verkoop van lokale producten
- Internetverkoop
- Recreatie bij de boer
- Betrokkenheid bij het productie proces van de boer
Supermarkten waren oorspronkelijk de drijvende kracht achter ketenomkering. Zij richtten zich vooral op
efficiency (lage voorraden, optimaal transport).
- ECR (Efficient Consumer Response)
- Introductie van de streepjescode, waardoor consumenten gedrag beter te volgen is
- Standaardiseren van omverpakkingen (dozen pallets)
- Verhogen van leverbetrouwbaarheid
3. KETENINTEGRATIE
In een open markt zijn bedrijven onafhankelijk, gericht op onderlinge competitie er is geen informatie
uitwisseling.
In een geïntegreerde keten zijn bedrijven gericht op gezamenlijk voordeel, er is veel informatie uitwisseling
en er is onderlinge afhankelijkheid.
1. Achterwaartse integratie in de keten
2. Voorwaartse integratie in de keten
3. Horizontale integratie in de keten (door bvb concurrentie op te kopen of samen te werken)
4. Verticale integratie = samenwerking in de keten
5. Horizontale integratie = samenwerking in de branche
Reden van integratie/ketensamenwerking
1. Urgentie voor de samenwerking
2. Ketenoptimalisatie
3. Ketenzorg ten behoeve van kwaliteitsmanagementsystemen
4. Ketendifferentiatie
5. Ontwikkelen van een duurzame keten
Een voorbeeld van een ketensamenwerking is de Weidemelk van Campina. Samen met de keten spelen zij
in op de klantwensen en -behoeften door onderscheid te maken in melk.
4. AGRIFOODKETENS IN DE PRAKTIJK
Varkensvleesketen zet in op gezamenlijke verduurzaming
Vraaggericht telen in de tomatenketen
Informatievoorziening aan consumenten
5. KETENPOSITIE
Ketenregisseur stuurt de ketenschakels aan om aan de klantwensen te voldoen. Deze ketenregisseur is te
herkennen doordat het een grote/machtige partij is en kennis heeft van de kennis.
Verbeteren van ketenpositie van een bedrijf kan door:
- Creëren van win-win situatie voor de keten - Creëren van merkbekendheid
- Voldoende afnemers - Unieke waarde creëren voor consument
- Voldoende leveranciers - Kennis van de consument
- Goede relatie met afnemers en leveranciers - Kennis van de totale keten
- Ketenverkorting
College 1 en 2; Geschiedenis en soorten
1. WAT IS EEN AGRIFOODKETEN (AFK)?
Een agrifoodketen is een overzicht van de opeenvolgende processen die ertoe leiden dat voedsel vanaf de
boerderij tot bij de consument op tafel terecht komt. Deze processen kunnen bevatten:
- Providers - Distributie en handel
- Primaire productie - Consumptie
- Bewerking - Afvalverwerking
Convergerend: van veel producten naar 1 eindproduct (bier)
Divergerend: van één/weinig producten naar meerdere eindproducten (varken)
Vierkantsverwaarding: grote bedrijven kunnen hun producten over de hele wereld verkopen. Vlees van één
varken wordt bijvoorbeeld over de hele wereld verspreid.
2. GESCHIEDENIS
Agrifoodketens zijn ontstaan tijdens de oorlog tussen Rusland en Napoleon (1807-1814). Producten en
voedsel moest toen van de achterste linie bij de voorste linie terecht komen.
Ontwikkelingen leiden tot een langere keten met toenemende onderlinge afhankelijkheid
1. Tot en met de 16e eeuw gefragmenteerde markten. Zeer korte ketens. Rechtstreekse
verkoop/ruilhandel door de agrariër.
2. Vanaf de 16e eeuw ontstaat wereldmarkt. Aparte ondernemingen voor transport en handel gaan
een rol spelen.
3. Verstedelijking leidt tot meer afstand tussen primaire sector en verstedelijkte bevolking. Vanaf de
20ste eeuw verdere specialisatie in de keten. Dit leidt tot meer schakels in de keten. Er ontstaat een
aparte verwerkende industrie met merkproducten. Fokken en veredelen wordt door
gespecialiseerde bedrijven gedaan. Verkoop via supermarkten of kruideniers. Verdere specialisatie
en standaardisatie leidt tot meer efficiency en onderlinge afhankelijkheid in de keten.
4. Begin jaren negentig een omslag van aanbodgestuurd naar vraaggestuurd. Bij een
aanbodgestuurde keten (push) is er sprake van productie op basis van voorspelde afzet en
efficiëntie van de productie staat centraal. Bij een vraaggestuurde keten wordt er geproduceerd op
aanvraag van de klant en staat de klant centraal. Dit vraagt een nauwe samenwerking van de
partijen in de keten.
5. Eind 20e eeuw groeit de vraag naar verse producten
- Hogere eisen aan afstemming vraag en aanbod.
- Meer aandacht voor hygiëne en kwaliteitsrisico’s.
- Naast levensmiddelenindustrie gaan boeren en tuinders actief deel uitmaken van de
agrifoodketen (nemen vaker de rol van ketenregiseur)
6. Vanaf begin 20e eeuw steeds meer invloed van maatschappelijke organisatiesTransparantie t.a.v.
herkomstbepaling (dierenwelzijn, kinderarbeid, eerlijke handel).
- Duurzame voedselproductie (milieu)
- Maatschappelijk verantwoord ondernemen
- Verschil in de NGO’s (alleen actie tegen versus interactie met)
, 7. 21e eeuw via platforms ontstaat een directe betrokkenheid van de consument bij
productontwikkeling en bedrijfsvoering
- Intensivering van communicatie tussen boeren/tuinders en consument
- Toenemende verkoop van lokale producten
- Internetverkoop
- Recreatie bij de boer
- Betrokkenheid bij het productie proces van de boer
Supermarkten waren oorspronkelijk de drijvende kracht achter ketenomkering. Zij richtten zich vooral op
efficiency (lage voorraden, optimaal transport).
- ECR (Efficient Consumer Response)
- Introductie van de streepjescode, waardoor consumenten gedrag beter te volgen is
- Standaardiseren van omverpakkingen (dozen pallets)
- Verhogen van leverbetrouwbaarheid
3. KETENINTEGRATIE
In een open markt zijn bedrijven onafhankelijk, gericht op onderlinge competitie er is geen informatie
uitwisseling.
In een geïntegreerde keten zijn bedrijven gericht op gezamenlijk voordeel, er is veel informatie uitwisseling
en er is onderlinge afhankelijkheid.
1. Achterwaartse integratie in de keten
2. Voorwaartse integratie in de keten
3. Horizontale integratie in de keten (door bvb concurrentie op te kopen of samen te werken)
4. Verticale integratie = samenwerking in de keten
5. Horizontale integratie = samenwerking in de branche
Reden van integratie/ketensamenwerking
1. Urgentie voor de samenwerking
2. Ketenoptimalisatie
3. Ketenzorg ten behoeve van kwaliteitsmanagementsystemen
4. Ketendifferentiatie
5. Ontwikkelen van een duurzame keten
Een voorbeeld van een ketensamenwerking is de Weidemelk van Campina. Samen met de keten spelen zij
in op de klantwensen en -behoeften door onderscheid te maken in melk.
4. AGRIFOODKETENS IN DE PRAKTIJK
Varkensvleesketen zet in op gezamenlijke verduurzaming
Vraaggericht telen in de tomatenketen
Informatievoorziening aan consumenten
5. KETENPOSITIE
Ketenregisseur stuurt de ketenschakels aan om aan de klantwensen te voldoen. Deze ketenregisseur is te
herkennen doordat het een grote/machtige partij is en kennis heeft van de kennis.
Verbeteren van ketenpositie van een bedrijf kan door:
- Creëren van win-win situatie voor de keten - Creëren van merkbekendheid
- Voldoende afnemers - Unieke waarde creëren voor consument
- Voldoende leveranciers - Kennis van de consument
- Goede relatie met afnemers en leveranciers - Kennis van de totale keten
- Ketenverkorting
