Werkcollege uitwerkingen constitutioneel recht 2020/2021
Week 1
Opdracht 1
A):
Het gaat er hierbij dus om hoe je het kunt veranderen. Hoe kun je dus die constitutie te
veranderen? Dit kun je doen door de grondwet te veranderen. Dit moet door de procedure
van art. 137 van de grondwet. Zie hiervoor p.96 van Kortmann. Je zou ook nog de constitutie
kunnen veranderen door middel van het statuut van het koninkrijk of door verdragen (die
zijn immers hoger) maar ook daarvoor zijn bijzondere procedures. Zie hiervoor art. 55 van de
grondwet. Je zou de constitutie ook door interpretatie kunnen wijzigen. Dit kan maar
beperkt want Toetsingsverbod
Er is nu ook een wetsvoorstel om de procedure van artikel 137 Gw te veranderen. In
de eerste lezing is dit al aangenomen.
B)
- Vertrouwensregel: Parlement moet vertrouwen hebben in het kabinet om aan te blijven.
Dit is een ongeschreven regel en dus niet zichtbaar in de Gw.
- Andere is de opkomst van politieke partijen: Niet in Gw genoemd maar wel belangrijke
ontwikkeling in het Staatsrecht.
- Vertrouwensbeginsel: ook een ongeschreven regel die belangrijk is. Anders dan
vertrouwensregel maar is een bestuursrechtelijk beginsel
- Er staat in de grondwet ook niet echt iets over een kabinetsformatie of iets dergelijks, dat is
opzettelijk gedaan. Dat geeft ruimte om het anders in te kunnen vullen. Hierdoor kon het
een aantal jaren geleden een keuze gemaakt worden om de koning wat meer op afstand te
zetten.
C)
- Politieke ministeriële verantwoordelijkheid
- introductie algemeen kiesrecht
- internationalisering (90,91,92,93,94), doorwerking internationaal recht.
D)
Ja dit is volgens mij wel nodig want de technologie en de maatschappij verandert met de tijd
dus dan moet de grondwet hier wel zo nu en dan op afgestemd worden.
Opdracht 2
A)
Kortmann geeft op p. 51-53 een rijtje met zes elementen en dus niet echt 1 definitie. Hij
bespreekt elementen die belangrijk zijn.
Legaliteit, grondrechten, machtenscheiding, onafhankelijke rechtelijke toetsing, democratie?
Kortmann ziet het als een soort ‘set’ van beginselen.
B)
,Het gaat er volgens hem vooral om wat voor rechtsstaat je in het publieke debat vindt. Dus
niet wat juristen vinden maar wat het publiek vindt. Het gaat volgens hem dan om drie
elementen:
1: waarborg van de grondrechten.
2: rechtsstaat als waarborg voor onafhankelijke en integere rechtsspraak
3: rechtsstaat als een deel van de beschaving. Gaat erom dat mensen zich aan de regels
houden.
C)
De staatscommissie heeft een behoorlijke juridische zin van kijken naar de rechtsstaat. De
commissie ziet zeven kernwaarden en dit zijn:
1. Spreiding van macht
2. Controle van de macht
3. Bescherming van de macht
4. Vreedzame wisseling van macht
5. pluriformiteit en inclusiviteit
6. Democratie is meer dan politiek
7. verantwoording afleggen
D+E)
Omschrijving in het antwoordencollege
Je moet gaan zien wat rechtsstaat en democratie met het staatsrecht te maken hebben.
Waarom zijn die nou zo belangrijk voor het staatsrecht? Er is veel discussie over en in deze
opgave gaat het om het belang ervan. Je moet het staatsrecht ook kunnen legitimeren. Een
aantal functies van de rechtsstaat:
- waarborgen vrijheid
- instituties (rechter, ombudsman,)
- rechtsstaat als een soort meetlat: je kunt bijvoorbeeld de corona maatregelen afmeten aan
de rechtsstaat.
Toepassing
Bij toeslagenaffaire1:
> Te veel naar de wet gekeken en niet genoeg naar individuele gevallen > instituties niet
goed genoeg? (Lastig om hier iets over te zeggen)
Opdracht 3
A)
De artikelen 8 en 9 Wbbbg, art. 2 Wvb kunnen wel een grondslag leveren om mensen zich te
laten melden maar je moet die bepalingen activeren. Het kabinet moet ze activeren door de
noodtoestand uit te roepen. Je hebt de coördinatiewet noodtoestanden nodig waardoor de
bepalingen van deze wet van kracht gaat. Het kabinet moet akkoord gaan.
Je kan ook aan wet publieke gezondheid denken. Deze ziet echt op bestrijding van
epidemieën en pandemieën. Deze is door corona nog aangevuld. Hier kan je ook een aantal
maatregelen vinden die te noemen zijn maar deze zijn daar niet onder te brengen. Voor de
avondklok kun je dezelfde bevoegdheden gebruiken. Voor wet publieke gezondheid zou je
een beroep kunnen doen op art. 58M waarbij de burgermeester een bevoegdheid toekomt.
Wel ver gezocht maar misschien zou je deze als basis kunnen nemen.
1
https://www.ad.nl/politiek/toeslagenaffaire-grondbeginselen-rechtsstaat-zijn-geschonden~a9b6382b/
, B)
Zowel EK als TK kan maatregelen stoppen. Voor de TK moet je kijken welke wet toegepast is.
Voor Wbbbg geldt dat als het kabinet besluit om te activeren dan moet je een wetsvoorstel
indienen. Dat wetsvoorstel moet naar de TK worden verzonden en als de TK het er niet mee
eens is, is het kabinet verplicht om de noodtoestand weer in te trekken. De TK speelt dus
best een grote rol. Ook de eerste kamer zou dit uiteindelijk kunnen doen, maar pas later in
het proces. Als de route van de wet publieke gezondheid wordt gevolgd geldt dat alleen de
TK dit voor de bijzondere regeling van coronamaatregelen hiervoor een rol heeft. Zie art. 58
van de wet publieke gezondheid. Daar zie je dat als het kabinet dingen wilt instellen dat het
kabinet het moet voorleggen. De TK kan dan ingrijpen en het terugdraaien, daarna moet het
kabinet de maatregelen weer terugdraaien. Alleen TK heeft deze bevoegdheden.
C)
Wet publieke gezondheid: Geen grondslag om gebouwen te sluiten. Zijn wel wat bepalingen
om groepsvormingen te stoppen maar parlement is hiervoor uitgezonderd.
Wbbbg/Oorlogswet > moet je eerst activeren. Je zou misschien kunnen denken aan art. 6
Wbbbg waarbij de minister van justitie en veiligheid bevoegdheden van burgermeesters kan
overnemen en burgermeesters kan soms gebouwen sluiten. Sluiten van parlement echter zo
bijzonder dat die niet voor de hand ligt. Oorlogswet moet op dezelfde manier worden
geactiveerd als bij de eerdere vragen. Dan kan de minister van defensie de toegang tot
gebouwen beperken. Er moet een wetsvoorstel naar de TK worden gestuurd en de TK kan dit
voorstel verwerpen. Het addertje is dat de regering de wet kan activeren en op basis
daarvan het Kamergebouw kan sluiten. Vervolgens zouden de Kamerleden eigenlijk niet
meer kunnen stemmen over het wetsvoorstel en het is lastig om te zeggen wat er dan
vervolgens moet gebeuren. Heeft de regering nu vrij spel?
D)
- Activeren van die oorlogswet is onrechtmatig wanneer de achterliggende reden is dat je de
werking van het parlement buitenspel wilt zetten. De TK verschaft democratische legitimatie
aan besluiten. Dit is dan een soort van ‘ongeschreven regel’.
- Meer rechtsstatelijke argumenten
- geen verantwoording meer
- machtenspreiding en checks and balances werken nu niet meer
- legaliteitsbeginsel: bevoegdheden in oorlogswet op deze manier ‘misbruikt’
Je moet bij deze vraag eigenlijk gewoon in die wetten gaan doorbladeren of je een wettelijke
grondslag kunt vinden.
In casu is het systeem dat de bepalingen geactiveerd moeten worden door een besluit van
de minister-president, vervolgens komt er een wetsvoorstel en gaat de TK hierover
vergaderen. In geval van verwerping kunnen de maatregelen weer worden teruggedraaid.
Art. 103 Gw maakt noodrecht mogelijk. Je bent dan wel aan voorschriften gebonden.
Week 1
Opdracht 1
A):
Het gaat er hierbij dus om hoe je het kunt veranderen. Hoe kun je dus die constitutie te
veranderen? Dit kun je doen door de grondwet te veranderen. Dit moet door de procedure
van art. 137 van de grondwet. Zie hiervoor p.96 van Kortmann. Je zou ook nog de constitutie
kunnen veranderen door middel van het statuut van het koninkrijk of door verdragen (die
zijn immers hoger) maar ook daarvoor zijn bijzondere procedures. Zie hiervoor art. 55 van de
grondwet. Je zou de constitutie ook door interpretatie kunnen wijzigen. Dit kan maar
beperkt want Toetsingsverbod
Er is nu ook een wetsvoorstel om de procedure van artikel 137 Gw te veranderen. In
de eerste lezing is dit al aangenomen.
B)
- Vertrouwensregel: Parlement moet vertrouwen hebben in het kabinet om aan te blijven.
Dit is een ongeschreven regel en dus niet zichtbaar in de Gw.
- Andere is de opkomst van politieke partijen: Niet in Gw genoemd maar wel belangrijke
ontwikkeling in het Staatsrecht.
- Vertrouwensbeginsel: ook een ongeschreven regel die belangrijk is. Anders dan
vertrouwensregel maar is een bestuursrechtelijk beginsel
- Er staat in de grondwet ook niet echt iets over een kabinetsformatie of iets dergelijks, dat is
opzettelijk gedaan. Dat geeft ruimte om het anders in te kunnen vullen. Hierdoor kon het
een aantal jaren geleden een keuze gemaakt worden om de koning wat meer op afstand te
zetten.
C)
- Politieke ministeriële verantwoordelijkheid
- introductie algemeen kiesrecht
- internationalisering (90,91,92,93,94), doorwerking internationaal recht.
D)
Ja dit is volgens mij wel nodig want de technologie en de maatschappij verandert met de tijd
dus dan moet de grondwet hier wel zo nu en dan op afgestemd worden.
Opdracht 2
A)
Kortmann geeft op p. 51-53 een rijtje met zes elementen en dus niet echt 1 definitie. Hij
bespreekt elementen die belangrijk zijn.
Legaliteit, grondrechten, machtenscheiding, onafhankelijke rechtelijke toetsing, democratie?
Kortmann ziet het als een soort ‘set’ van beginselen.
B)
,Het gaat er volgens hem vooral om wat voor rechtsstaat je in het publieke debat vindt. Dus
niet wat juristen vinden maar wat het publiek vindt. Het gaat volgens hem dan om drie
elementen:
1: waarborg van de grondrechten.
2: rechtsstaat als waarborg voor onafhankelijke en integere rechtsspraak
3: rechtsstaat als een deel van de beschaving. Gaat erom dat mensen zich aan de regels
houden.
C)
De staatscommissie heeft een behoorlijke juridische zin van kijken naar de rechtsstaat. De
commissie ziet zeven kernwaarden en dit zijn:
1. Spreiding van macht
2. Controle van de macht
3. Bescherming van de macht
4. Vreedzame wisseling van macht
5. pluriformiteit en inclusiviteit
6. Democratie is meer dan politiek
7. verantwoording afleggen
D+E)
Omschrijving in het antwoordencollege
Je moet gaan zien wat rechtsstaat en democratie met het staatsrecht te maken hebben.
Waarom zijn die nou zo belangrijk voor het staatsrecht? Er is veel discussie over en in deze
opgave gaat het om het belang ervan. Je moet het staatsrecht ook kunnen legitimeren. Een
aantal functies van de rechtsstaat:
- waarborgen vrijheid
- instituties (rechter, ombudsman,)
- rechtsstaat als een soort meetlat: je kunt bijvoorbeeld de corona maatregelen afmeten aan
de rechtsstaat.
Toepassing
Bij toeslagenaffaire1:
> Te veel naar de wet gekeken en niet genoeg naar individuele gevallen > instituties niet
goed genoeg? (Lastig om hier iets over te zeggen)
Opdracht 3
A)
De artikelen 8 en 9 Wbbbg, art. 2 Wvb kunnen wel een grondslag leveren om mensen zich te
laten melden maar je moet die bepalingen activeren. Het kabinet moet ze activeren door de
noodtoestand uit te roepen. Je hebt de coördinatiewet noodtoestanden nodig waardoor de
bepalingen van deze wet van kracht gaat. Het kabinet moet akkoord gaan.
Je kan ook aan wet publieke gezondheid denken. Deze ziet echt op bestrijding van
epidemieën en pandemieën. Deze is door corona nog aangevuld. Hier kan je ook een aantal
maatregelen vinden die te noemen zijn maar deze zijn daar niet onder te brengen. Voor de
avondklok kun je dezelfde bevoegdheden gebruiken. Voor wet publieke gezondheid zou je
een beroep kunnen doen op art. 58M waarbij de burgermeester een bevoegdheid toekomt.
Wel ver gezocht maar misschien zou je deze als basis kunnen nemen.
1
https://www.ad.nl/politiek/toeslagenaffaire-grondbeginselen-rechtsstaat-zijn-geschonden~a9b6382b/
, B)
Zowel EK als TK kan maatregelen stoppen. Voor de TK moet je kijken welke wet toegepast is.
Voor Wbbbg geldt dat als het kabinet besluit om te activeren dan moet je een wetsvoorstel
indienen. Dat wetsvoorstel moet naar de TK worden verzonden en als de TK het er niet mee
eens is, is het kabinet verplicht om de noodtoestand weer in te trekken. De TK speelt dus
best een grote rol. Ook de eerste kamer zou dit uiteindelijk kunnen doen, maar pas later in
het proces. Als de route van de wet publieke gezondheid wordt gevolgd geldt dat alleen de
TK dit voor de bijzondere regeling van coronamaatregelen hiervoor een rol heeft. Zie art. 58
van de wet publieke gezondheid. Daar zie je dat als het kabinet dingen wilt instellen dat het
kabinet het moet voorleggen. De TK kan dan ingrijpen en het terugdraaien, daarna moet het
kabinet de maatregelen weer terugdraaien. Alleen TK heeft deze bevoegdheden.
C)
Wet publieke gezondheid: Geen grondslag om gebouwen te sluiten. Zijn wel wat bepalingen
om groepsvormingen te stoppen maar parlement is hiervoor uitgezonderd.
Wbbbg/Oorlogswet > moet je eerst activeren. Je zou misschien kunnen denken aan art. 6
Wbbbg waarbij de minister van justitie en veiligheid bevoegdheden van burgermeesters kan
overnemen en burgermeesters kan soms gebouwen sluiten. Sluiten van parlement echter zo
bijzonder dat die niet voor de hand ligt. Oorlogswet moet op dezelfde manier worden
geactiveerd als bij de eerdere vragen. Dan kan de minister van defensie de toegang tot
gebouwen beperken. Er moet een wetsvoorstel naar de TK worden gestuurd en de TK kan dit
voorstel verwerpen. Het addertje is dat de regering de wet kan activeren en op basis
daarvan het Kamergebouw kan sluiten. Vervolgens zouden de Kamerleden eigenlijk niet
meer kunnen stemmen over het wetsvoorstel en het is lastig om te zeggen wat er dan
vervolgens moet gebeuren. Heeft de regering nu vrij spel?
D)
- Activeren van die oorlogswet is onrechtmatig wanneer de achterliggende reden is dat je de
werking van het parlement buitenspel wilt zetten. De TK verschaft democratische legitimatie
aan besluiten. Dit is dan een soort van ‘ongeschreven regel’.
- Meer rechtsstatelijke argumenten
- geen verantwoording meer
- machtenspreiding en checks and balances werken nu niet meer
- legaliteitsbeginsel: bevoegdheden in oorlogswet op deze manier ‘misbruikt’
Je moet bij deze vraag eigenlijk gewoon in die wetten gaan doorbladeren of je een wettelijke
grondslag kunt vinden.
In casu is het systeem dat de bepalingen geactiveerd moeten worden door een besluit van
de minister-president, vervolgens komt er een wetsvoorstel en gaat de TK hierover
vergaderen. In geval van verwerping kunnen de maatregelen weer worden teruggedraaid.
Art. 103 Gw maakt noodrecht mogelijk. Je bent dan wel aan voorschriften gebonden.
