Leefstijl van jongeren 1
Samenvatting boek: Drugs en alcohol
Semester 2, Blok 3
HOOFDSTUK 1: WAT ZIJN DRUGS EN HOE WERKEN ZE?..................................................................................3
1.1 DEFINITIE DRUGS..................................................................................................................................................3
1.2 SOORTEN DRUGS NAAR EFFECT...............................................................................................................................4
1.2.1 Gedragingen.............................................................................................................................................4
1.4 REDENEN EN MOTIEVEN VOOR DRUGSGEBRUIK..........................................................................................................4
1.5 GEBRUIKSPATRONEN.............................................................................................................................................5
1.6 OPNAME, WERKING EN AFBRAAK............................................................................................................................5
1.6.1 Opname....................................................................................................................................................5
1.6.2 Verdeling over het lichaam......................................................................................................................6
1.6.3 Werking....................................................................................................................................................6
1.6.4 Afbraak.....................................................................................................................................................6
1.6.5 Uitscheiding..............................................................................................................................................6
1.7 WERKING VAN DE HERSENEN..................................................................................................................................7
1.7.1 Het zenuwstelsel.......................................................................................................................................7
1.7.2 De hersenen..............................................................................................................................................7
1.7.3 De prikkeloverdracht tussen zenuwen.....................................................................................................8
1.8 RISICO’S VAN GEBRUIK..........................................................................................................................................9
1.8.1 Lichamelijke risico’s..................................................................................................................................9
1.8.2 Maatschappelijk functioneren..................................................................................................................9
1.8.3 Misbruik/afhankelijkheid..........................................................................................................................9
1.9 TOLERANTIE, ONTHOUDINGSVERSCHIJNSELEN, CRAVING............................................................................................10
1.9.1 Tolerantie...............................................................................................................................................10
1.9.2 Onthoudingsverschijnselen....................................................................................................................11
1.9.3 Craving....................................................................................................................................................11
HOOFDSTUK 2: ALCOHOL............................................................................................................................. 11
2.2 WAT IS ALCOHOL?..............................................................................................................................................11
2.4 EFFECTEN..........................................................................................................................................................12
2.6 OPNAME EN AFBRAAK VAN ALCOHOL.....................................................................................................................12
2.6.1 opname: maag/ darmen........................................................................................................................12
2.6.2 verdeling: bloed/ lichaamsvocht............................................................................................................13
2.6.3 afbraak: lever.........................................................................................................................................13
2.7 WERKING..........................................................................................................................................................13
2.9 LICHAMELIJKE GEVOLGEN ALCOHOLGEBRUIK............................................................................................................14
2.9.1 calorieën, seks, nachtrust, adem en kater of alcoholvergiftiging..........................................................14
2.9.2. Hersenen en zenuwaandoeningen........................................................................................................15
2.9.3. Hart- en bloedvaten..............................................................................................................................16
2.10.1 ontstaan tolerantie...............................................................................................................................17
2.10.2 ontstaan onthoudingsverschijnselen....................................................................................................17
HOOFDSTUK 5: OVERIGE VERDOVENDE MIDDELEN......................................................................................17
5.2 GHB.............................................................................................................................................................17
5.5 LACHGAS...........................................................................................................................................................19
HOOFDSTUK 6: STIMULERENDE MIDDELEN TABAK.......................................................................................20
, 6.2 TABAK: WAT IS HET?...........................................................................................................................................20
6.2.1. Technieken tabaksindustrie...................................................................................................................20
6.2.2 stoffen in tabaksrook..............................................................................................................................20
6.3 EFFECTEN VAN TABAKSGEBRUIK.............................................................................................................................21
6.5 OPNAME STOFWISSELING.....................................................................................................................................21
6.5.1. Opname in het lichaam bij de diverse toedieningsvormen...................................................................21
6.5.2. Verdeling door het lichaam en werking in de hersenen........................................................................21
6.5.3 afbraak nicotine door het lichaam.........................................................................................................22
6.6 RISICO’S VAN ROKEN...........................................................................................................................................22
6.6.2 sociale gevolgen.....................................................................................................................................23
6.6.3 tabaksverslaving.....................................................................................................................................24
HOOFDSTUK 9: STIMULERENDE MIDDELEN: XTC...........................................................................................24
9.2 WAT IS XTC?.....................................................................................................................................................24
9.3 EFFECTEN..........................................................................................................................................................24
9.5 OPNAME/ STOFWISSELING...................................................................................................................................25
9.6 LICHAMELIJKE GEVOLGEN VAN XTC.......................................................................................................................26
9.6.1 Hyperthermie..........................................................................................................................................26
9.6.2 Serotoninesyndroom..............................................................................................................................27
9.6.3 cardiovasculaire problemen en cerebrovasculaire accidenten (CVA)....................................................28
9.6.4 leverschade.............................................................................................................................................28
9.6.5 hyponatriemie (watervergiftiging).........................................................................................................28
HOOFDSTUK 11............................................................................................................................................ 29
11.2 WAT IS LSD? WAT ZIJN DE PSYCHEDELISCHE PADDENSTOELEN?...............................................................................29
11.4 EFFECTEN........................................................................................................................................................29
11.4.1 veranderingen in zintuigelijke (sensorische) perceptie........................................................................29
11.4.2 veranderingen in stemming.................................................................................................................30
11.4.3 veranderingen van tijdsperceptie.........................................................................................................30
11.4.4 verandering van mentale processen....................................................................................................30
11.4.5 lichamelijke effecten.............................................................................................................................30
11.5 OPNAME EN STOFWISSELING..............................................................................................................................30
11.5.1 gebruikswijze en opnamen...................................................................................................................30
11.5.2 werking in de hersenen........................................................................................................................31
11.5.3 uitscheiden...........................................................................................................................................31
HOOFDSTUK 12: TRIPMIDDELEN CANNABIS.................................................................................................. 31
12.2 WAT IS CANNABIS?...........................................................................................................................................31
12.3 EFFECTEN VAN CANNABIS...................................................................................................................................32
DE INVLOED VAN DE DRUG OP HET BELEVEN VAN DE TIJD: DE GEBRUIKERS HEBBEN VAAK DE INDRUK DAT DE TIJD LANGZAAM GAAT,
WAARDOOR ALLERLEI DINGEN EEUWIG LIJKEN TE DUREN.................................................................................................32
12.5 OPNAME EN STOFWISSELING..............................................................................................................................33
VOEDINGSWAREN.....................................................................................................................................................33
12.6 RISICO’S VAN CANNABIS.....................................................................................................................................34
12.6.1 lichamelijke gevolgen van cannabis.....................................................................................................34
12.6.2 sociale gevolgen...................................................................................................................................35
12.6.3 verslaving.............................................................................................................................................36
12.6.4 risico’s beperken...................................................................................................................................36
HOOFDSTUK 18............................................................................................................................................ 37
18.1 WAT IS PREVENTIE?..........................................................................................................................................37
18.2 MODELLEN VAN GEDRAGSVERANDERING...............................................................................................................40
18.2.1 transtheorie model...............................................................................................................................40
18.2.2 ASE-model............................................................................................................................................41
18.2.3 model van persuasieve communicatie.................................................................................................41
18.2.4 sociaalcognitieve theorie......................................................................................................................42
18.3 PREVENTIEMETHODEN.......................................................................................................................................42
2
, 18.3.1 beschikbaarheid beperken...................................................................................................................42
18.3.2 voorlichting en educatie.......................................................................................................................43
18.3.3 vroegsignalering...................................................................................................................................43
18.4 EVIDENCE-BASED WERKEN..................................................................................................................................44
18.4.1 de preventiepraktijk.............................................................................................................................45
18.4.2 effectieve preventieprojecten...............................................................................................................45
Hoofdstuk 1: Wat zijn drugs en hoe werken ze?
1.1 Definitie drugs
Het woord ‘drugs’ is een verzamelnaam voor allerlei stoffen. Drugs zijn stoffen die het
normale functioneren van ons centrale zenuwstelsel beïnvloeden. Zij veranderen de
3
, manier waarop de zenuwen en hersenen werken, zodat iemand zich door drugs blij en
actief kan voelen of de buitenwereld op een andere manier kan ervaren. Er is pas sprake
van drugs als die invloed door de gebruiker gezocht wordt en geen medisch doel dient.
De meeste drugs hebben een plantaardige oorsprong. Gebruikers maken vaak
onderscheid tussen plantaardige en chemische drugs. Plantaardig of wel puur natuur zou
dan minder riskant zijn dan chemisch. Dit is onzin. Uiteindelijk vindt de werking van de
stoffen in de hersenen plaats op moleculair niveau. De moleculen van de werkzame
stoffen veroorzaken de effecten.
1.2 Soorten drugs naar effect
Er zijn drie soorten drugs als ze worden ingedeeld naar het effect dat ze veroorzaken op
het bewustzijn.
1. Verdovende middelen. Deze maken iemand rustig, blij en verminderen angst. Bij
kleine hoeveelheden ervaren mensen vaak dat het middel niet verdooft, maar juist
een fit gevoel geeft. De oorzaak hiervan is dat gevoelens van vermoeidheid verdoofd
worden.
- De lichamelijke effecten zijn vertraagde hartslag en ademhaling. De spieren
ontspannen, de zintuigen functioneren minder goed naarmate de dosis toeneemt.
Soms is er sprake van kleine pupillen en obstipatie (bij opiaten). Bij hogere does
kan de ademhaling geheel uitvallen.
- Stoffen als alcohol, opium, morfine, heroïne, slaap- en kalmeringsmiddelen.
2. Stimulerende middelen. Deze maken iemand energiek, alert, vol zelfvertrouwen,
geconcentreerder en opgewekt.
- Lichamelijke effecten zijn versnelde hartslag en ademhaling en verminderde
eetlust. De spieren spannen, wat bij amfetaminegebruikers stijve kaken tot
gevolg heeft. De bloeddruk gaat omhoog en de pupillen worden groter. Blaas en
darmen willen zich ledigen, waardoor iemand vaker naar het toilet moet.
- Stoffen als nicotine, cafeïne, cocaïne, efedra, amfetamine, xtc en khat.
3. Middelen die de zintuiglijke ervaringen veranderen. Iemand neemt de buitenwereld
anders en intenser waar dan normaal.
- Lichamelijke effecten zijn onder andere een iets versnelde hartslag en verhoogde
bloeddruk. Verder verwijden de pupillen en gaat de gebruiker licht transpireren.
Hij kan ook misselijk worden.
- Stoffen als lsd, psilocybine bevattende paddenstoelen, sommige cactussoorten en
allerlei planten uit het tropisch regen- woud.
Drugs veroorzaken meestal meerdere effecten en de effecten zijn ook afhankelijk van de
dosis. De effecten zijn behalve van de drug en de dosis ook afhankelijk van persoon en
setting.
1.2.1 Gedragingen
Het blijkt dat mensen ook van bepaalde gedragingen in een roes kunnen raken,
bijvoorbeeld door lang te dansen of lange tijd hard te lopen. Deze roes kan verslaving
oproepen zoals bij drugs of alcohol. Het gaat hierbij om gedragingen als gokken en
misschien ook gamen en internetten. Deze gedragingen werken mogelijk op dezelfde
manier op de hersenen als alcohol en drugs.
1.4 Redenen en motieven voor drugsgebruik
De redenen om ermee te beginnen liggen bij de gebruiker en zijn omgeving. Er kan
sprake zijn van nieuwsgierigheid, bij een bepaalde groep willen horen of een positieve
houding tegenover druggebruik. Beschikbaarheid en/of aanbod van drugs kan iemand
overhalen om met drugs te beginnen.
Nieuwsgierigheid leidt in de meeste gevallen wel tot gebruik, maar vaak is het een
eenmalig experiment. Mensen gebruiken om positieve en negatieve redenen. Negatieve
redenen zijn bijvoorbeeld ‘om lekkerder in je vel te zitten’, ‘om te kunnen slapen’, ‘als
kalmeringsmiddel’. Gebruik als ontspanning kan een negatieve reden zijn als iemand
4
Samenvatting boek: Drugs en alcohol
Semester 2, Blok 3
HOOFDSTUK 1: WAT ZIJN DRUGS EN HOE WERKEN ZE?..................................................................................3
1.1 DEFINITIE DRUGS..................................................................................................................................................3
1.2 SOORTEN DRUGS NAAR EFFECT...............................................................................................................................4
1.2.1 Gedragingen.............................................................................................................................................4
1.4 REDENEN EN MOTIEVEN VOOR DRUGSGEBRUIK..........................................................................................................4
1.5 GEBRUIKSPATRONEN.............................................................................................................................................5
1.6 OPNAME, WERKING EN AFBRAAK............................................................................................................................5
1.6.1 Opname....................................................................................................................................................5
1.6.2 Verdeling over het lichaam......................................................................................................................6
1.6.3 Werking....................................................................................................................................................6
1.6.4 Afbraak.....................................................................................................................................................6
1.6.5 Uitscheiding..............................................................................................................................................6
1.7 WERKING VAN DE HERSENEN..................................................................................................................................7
1.7.1 Het zenuwstelsel.......................................................................................................................................7
1.7.2 De hersenen..............................................................................................................................................7
1.7.3 De prikkeloverdracht tussen zenuwen.....................................................................................................8
1.8 RISICO’S VAN GEBRUIK..........................................................................................................................................9
1.8.1 Lichamelijke risico’s..................................................................................................................................9
1.8.2 Maatschappelijk functioneren..................................................................................................................9
1.8.3 Misbruik/afhankelijkheid..........................................................................................................................9
1.9 TOLERANTIE, ONTHOUDINGSVERSCHIJNSELEN, CRAVING............................................................................................10
1.9.1 Tolerantie...............................................................................................................................................10
1.9.2 Onthoudingsverschijnselen....................................................................................................................11
1.9.3 Craving....................................................................................................................................................11
HOOFDSTUK 2: ALCOHOL............................................................................................................................. 11
2.2 WAT IS ALCOHOL?..............................................................................................................................................11
2.4 EFFECTEN..........................................................................................................................................................12
2.6 OPNAME EN AFBRAAK VAN ALCOHOL.....................................................................................................................12
2.6.1 opname: maag/ darmen........................................................................................................................12
2.6.2 verdeling: bloed/ lichaamsvocht............................................................................................................13
2.6.3 afbraak: lever.........................................................................................................................................13
2.7 WERKING..........................................................................................................................................................13
2.9 LICHAMELIJKE GEVOLGEN ALCOHOLGEBRUIK............................................................................................................14
2.9.1 calorieën, seks, nachtrust, adem en kater of alcoholvergiftiging..........................................................14
2.9.2. Hersenen en zenuwaandoeningen........................................................................................................15
2.9.3. Hart- en bloedvaten..............................................................................................................................16
2.10.1 ontstaan tolerantie...............................................................................................................................17
2.10.2 ontstaan onthoudingsverschijnselen....................................................................................................17
HOOFDSTUK 5: OVERIGE VERDOVENDE MIDDELEN......................................................................................17
5.2 GHB.............................................................................................................................................................17
5.5 LACHGAS...........................................................................................................................................................19
HOOFDSTUK 6: STIMULERENDE MIDDELEN TABAK.......................................................................................20
, 6.2 TABAK: WAT IS HET?...........................................................................................................................................20
6.2.1. Technieken tabaksindustrie...................................................................................................................20
6.2.2 stoffen in tabaksrook..............................................................................................................................20
6.3 EFFECTEN VAN TABAKSGEBRUIK.............................................................................................................................21
6.5 OPNAME STOFWISSELING.....................................................................................................................................21
6.5.1. Opname in het lichaam bij de diverse toedieningsvormen...................................................................21
6.5.2. Verdeling door het lichaam en werking in de hersenen........................................................................21
6.5.3 afbraak nicotine door het lichaam.........................................................................................................22
6.6 RISICO’S VAN ROKEN...........................................................................................................................................22
6.6.2 sociale gevolgen.....................................................................................................................................23
6.6.3 tabaksverslaving.....................................................................................................................................24
HOOFDSTUK 9: STIMULERENDE MIDDELEN: XTC...........................................................................................24
9.2 WAT IS XTC?.....................................................................................................................................................24
9.3 EFFECTEN..........................................................................................................................................................24
9.5 OPNAME/ STOFWISSELING...................................................................................................................................25
9.6 LICHAMELIJKE GEVOLGEN VAN XTC.......................................................................................................................26
9.6.1 Hyperthermie..........................................................................................................................................26
9.6.2 Serotoninesyndroom..............................................................................................................................27
9.6.3 cardiovasculaire problemen en cerebrovasculaire accidenten (CVA)....................................................28
9.6.4 leverschade.............................................................................................................................................28
9.6.5 hyponatriemie (watervergiftiging).........................................................................................................28
HOOFDSTUK 11............................................................................................................................................ 29
11.2 WAT IS LSD? WAT ZIJN DE PSYCHEDELISCHE PADDENSTOELEN?...............................................................................29
11.4 EFFECTEN........................................................................................................................................................29
11.4.1 veranderingen in zintuigelijke (sensorische) perceptie........................................................................29
11.4.2 veranderingen in stemming.................................................................................................................30
11.4.3 veranderingen van tijdsperceptie.........................................................................................................30
11.4.4 verandering van mentale processen....................................................................................................30
11.4.5 lichamelijke effecten.............................................................................................................................30
11.5 OPNAME EN STOFWISSELING..............................................................................................................................30
11.5.1 gebruikswijze en opnamen...................................................................................................................30
11.5.2 werking in de hersenen........................................................................................................................31
11.5.3 uitscheiden...........................................................................................................................................31
HOOFDSTUK 12: TRIPMIDDELEN CANNABIS.................................................................................................. 31
12.2 WAT IS CANNABIS?...........................................................................................................................................31
12.3 EFFECTEN VAN CANNABIS...................................................................................................................................32
DE INVLOED VAN DE DRUG OP HET BELEVEN VAN DE TIJD: DE GEBRUIKERS HEBBEN VAAK DE INDRUK DAT DE TIJD LANGZAAM GAAT,
WAARDOOR ALLERLEI DINGEN EEUWIG LIJKEN TE DUREN.................................................................................................32
12.5 OPNAME EN STOFWISSELING..............................................................................................................................33
VOEDINGSWAREN.....................................................................................................................................................33
12.6 RISICO’S VAN CANNABIS.....................................................................................................................................34
12.6.1 lichamelijke gevolgen van cannabis.....................................................................................................34
12.6.2 sociale gevolgen...................................................................................................................................35
12.6.3 verslaving.............................................................................................................................................36
12.6.4 risico’s beperken...................................................................................................................................36
HOOFDSTUK 18............................................................................................................................................ 37
18.1 WAT IS PREVENTIE?..........................................................................................................................................37
18.2 MODELLEN VAN GEDRAGSVERANDERING...............................................................................................................40
18.2.1 transtheorie model...............................................................................................................................40
18.2.2 ASE-model............................................................................................................................................41
18.2.3 model van persuasieve communicatie.................................................................................................41
18.2.4 sociaalcognitieve theorie......................................................................................................................42
18.3 PREVENTIEMETHODEN.......................................................................................................................................42
2
, 18.3.1 beschikbaarheid beperken...................................................................................................................42
18.3.2 voorlichting en educatie.......................................................................................................................43
18.3.3 vroegsignalering...................................................................................................................................43
18.4 EVIDENCE-BASED WERKEN..................................................................................................................................44
18.4.1 de preventiepraktijk.............................................................................................................................45
18.4.2 effectieve preventieprojecten...............................................................................................................45
Hoofdstuk 1: Wat zijn drugs en hoe werken ze?
1.1 Definitie drugs
Het woord ‘drugs’ is een verzamelnaam voor allerlei stoffen. Drugs zijn stoffen die het
normale functioneren van ons centrale zenuwstelsel beïnvloeden. Zij veranderen de
3
, manier waarop de zenuwen en hersenen werken, zodat iemand zich door drugs blij en
actief kan voelen of de buitenwereld op een andere manier kan ervaren. Er is pas sprake
van drugs als die invloed door de gebruiker gezocht wordt en geen medisch doel dient.
De meeste drugs hebben een plantaardige oorsprong. Gebruikers maken vaak
onderscheid tussen plantaardige en chemische drugs. Plantaardig of wel puur natuur zou
dan minder riskant zijn dan chemisch. Dit is onzin. Uiteindelijk vindt de werking van de
stoffen in de hersenen plaats op moleculair niveau. De moleculen van de werkzame
stoffen veroorzaken de effecten.
1.2 Soorten drugs naar effect
Er zijn drie soorten drugs als ze worden ingedeeld naar het effect dat ze veroorzaken op
het bewustzijn.
1. Verdovende middelen. Deze maken iemand rustig, blij en verminderen angst. Bij
kleine hoeveelheden ervaren mensen vaak dat het middel niet verdooft, maar juist
een fit gevoel geeft. De oorzaak hiervan is dat gevoelens van vermoeidheid verdoofd
worden.
- De lichamelijke effecten zijn vertraagde hartslag en ademhaling. De spieren
ontspannen, de zintuigen functioneren minder goed naarmate de dosis toeneemt.
Soms is er sprake van kleine pupillen en obstipatie (bij opiaten). Bij hogere does
kan de ademhaling geheel uitvallen.
- Stoffen als alcohol, opium, morfine, heroïne, slaap- en kalmeringsmiddelen.
2. Stimulerende middelen. Deze maken iemand energiek, alert, vol zelfvertrouwen,
geconcentreerder en opgewekt.
- Lichamelijke effecten zijn versnelde hartslag en ademhaling en verminderde
eetlust. De spieren spannen, wat bij amfetaminegebruikers stijve kaken tot
gevolg heeft. De bloeddruk gaat omhoog en de pupillen worden groter. Blaas en
darmen willen zich ledigen, waardoor iemand vaker naar het toilet moet.
- Stoffen als nicotine, cafeïne, cocaïne, efedra, amfetamine, xtc en khat.
3. Middelen die de zintuiglijke ervaringen veranderen. Iemand neemt de buitenwereld
anders en intenser waar dan normaal.
- Lichamelijke effecten zijn onder andere een iets versnelde hartslag en verhoogde
bloeddruk. Verder verwijden de pupillen en gaat de gebruiker licht transpireren.
Hij kan ook misselijk worden.
- Stoffen als lsd, psilocybine bevattende paddenstoelen, sommige cactussoorten en
allerlei planten uit het tropisch regen- woud.
Drugs veroorzaken meestal meerdere effecten en de effecten zijn ook afhankelijk van de
dosis. De effecten zijn behalve van de drug en de dosis ook afhankelijk van persoon en
setting.
1.2.1 Gedragingen
Het blijkt dat mensen ook van bepaalde gedragingen in een roes kunnen raken,
bijvoorbeeld door lang te dansen of lange tijd hard te lopen. Deze roes kan verslaving
oproepen zoals bij drugs of alcohol. Het gaat hierbij om gedragingen als gokken en
misschien ook gamen en internetten. Deze gedragingen werken mogelijk op dezelfde
manier op de hersenen als alcohol en drugs.
1.4 Redenen en motieven voor drugsgebruik
De redenen om ermee te beginnen liggen bij de gebruiker en zijn omgeving. Er kan
sprake zijn van nieuwsgierigheid, bij een bepaalde groep willen horen of een positieve
houding tegenover druggebruik. Beschikbaarheid en/of aanbod van drugs kan iemand
overhalen om met drugs te beginnen.
Nieuwsgierigheid leidt in de meeste gevallen wel tot gebruik, maar vaak is het een
eenmalig experiment. Mensen gebruiken om positieve en negatieve redenen. Negatieve
redenen zijn bijvoorbeeld ‘om lekkerder in je vel te zitten’, ‘om te kunnen slapen’, ‘als
kalmeringsmiddel’. Gebruik als ontspanning kan een negatieve reden zijn als iemand
4
