Minor Complexe Zorg – Probleemgedrag
Inhoud
Thema 1 – Passief gedrag ........................................................................................................................ 3
Werklessen .......................................................................................................................................... 3
Leerdoelen ....................................................................................................................................... 3
Werkles 1a ....................................................................................................................................... 3
Docentafhankelijke les 1a ........................................................................................................... 3
Voorbereiding:............................................................................................................................. 3
Inhoud werkles 1a ....................................................................................................................... 4
Werkles 1b ....................................................................................................................................... 5
Voorbereiding .............................................................................................................................. 5
Inhoud werkles 1b ....................................................................................................................... 9
In de les ..................................................................................................................................... 10
Bijlage 1 ......................................................................................................................................... 14
Bijlage 2 ......................................................................................................................................... 15
Bijlage 3 ......................................................................................................................................... 16
Klinisch redeneren ............................................................................................................................. 17
Voorbereidingsopdrachten ........................................................................................................... 17
Inhoud ........................................................................................................................................... 18
Thema 2 – Agressie ........................................................................................................................... 21
Leerdoelen ..................................................................................................................................... 21
Werkles 2a ..................................................................................................................................... 21
Voorbereiding ............................................................................................................................ 21
Docentonafhankelijke les voorbereiding .................................................................................. 25
Inhoud werkles .......................................................................................................................... 25
In de les ..................................................................................................................................... 25
Werkles 2b ..................................................................................................................................... 26
Voorbereiding ............................................................................................................................ 26
Docentonafhankelijke les .......................................................................................................... 28
Inhoud werkles 2b ..................................................................................................................... 28
Bijlage 1a ....................................................................................................................................... 29
Bijlage 2 ......................................................................................................................................... 30
Klinisch redeneren ............................................................................................................................. 30
Voorbereiding ................................................................................................................................ 30
, Inhoud ........................................................................................................................................... 32
Thema 3 – Claimend, manipulatief en/of destructief gedrag ........................................................... 33
Leerdoelen ..................................................................................................................................... 33
Werkles 3a ..................................................................................................................................... 34
Voorbereiding ............................................................................................................................ 34
Docentonafhankelijke les .......................................................................................................... 36
Inhoud 3a................................................................................................................................... 36
In de les ..................................................................................................................................... 36
Werkles 3b ..................................................................................................................................... 37
Voorbereiding ............................................................................................................................ 37
Inhoud ....................................................................................................................................... 41
Opdrachten werkles 3b ............................................................................................................. 41
In de les ..................................................................................................................................... 43
Bijlage 1 ......................................................................................................................................... 43
Bijlage 2 ......................................................................................................................................... 44
Bijlage 3 ......................................................................................................................................... 45
Klinisch redeneren ............................................................................................................................. 45
Voorbereiding ................................................................................................................................ 45
Thema 4 – seksueel ontremd gedrag ................................................................................................ 46
Leerdoelen ..................................................................................................................................... 46
Werkles 4a ..................................................................................................................................... 46
Voorbereiding ............................................................................................................................ 46
Docentonafhankelijke les .......................................................................................................... 48
Inhoud 4a................................................................................................................................... 48
Werkles 4b ..................................................................................................................................... 48
Voorbereiding 4b ....................................................................................................................... 48
Docentonafhankelijke les .......................................................................................................... 49
Bijlage 1 ......................................................................................................................................... 50
Bijlage 2 ......................................................................................................................................... 51
Klinische redeneren ........................................................................................................................... 51
Voorbereiding ................................................................................................................................ 51
Inhoud ........................................................................................................................................... 52
Thema 5 – ontspoorde zorg .............................................................................................................. 53
Leerdoelen:.................................................................................................................................... 53
Werkles 5a ..................................................................................................................................... 54
Voorbereiding ............................................................................................................................ 54
, Wat is ontspoorde zorg ............................................................................................................. 54
Docentonafhankelijke les .......................................................................................................... 54
Inhoud 5a................................................................................................................................... 55
Werkles 5b ..................................................................................................................................... 57
Voorbereiding ............................................................................................................................ 57
Docentonafhankelijke les .......................................................................................................... 57
Inhoud ....................................................................................................................................... 57
Bijlage 1 ......................................................................................................................................... 58
Thema 1 – Passief gedrag
Werklessen
Leerdoelen
De student:
1. verplaatst zich in de belevingswereld van de cliënt door middel van ervaringsleren
2. analyseert probleemgedrag en de interactie tussen hulpverlener en zorgvrager op basis van
verschillende theoretische verklaringsmodellen
3. past het coping procesmodel toe
4. maakt kennis met de basisprincipes van agressie regulatie.
5. kan op basis van klinisch redeneren en evidence based practice probleemgedrag verklaren
vanuit biologische, psychologische en sociale factoren en hierop interventies ontwikkelen
Werkles 1a
Voorbereiding: Lees de studiehandleiding door.
Docentafhankelijke les 1a
Iedere werkles begint met een docentonafhankelijke les waarin je het huiswerk met elkaar
doorspreekt. Je gaat actief aan de slag met de voorbereiding.
Voorbereiding:
1. Beschrijf voor jezelf antwoord op de volgende vragen:
a. Waar denk jij aan bij probleemgedrag?
i. Gedrag dat voor belemmering zorgt en wat afwijkt van de norm.
b. Wat maakt het gedrag in de casus probleemgedrag?
i. Ze belemmert het proces in het ziekenhuis. Niemand kan haar helpen als ze
niks zegt en niet mee werkt.
c. Voor wie is het een probleem?
i. Voor beiden. Voor de verpleegkundigen is het een probleem, omdat zij niet
hun werk kunnen uitoefenen en deze mevrouw niet kunnen helpen. Voor
, deze mevrouw is het een probleem, omdat zij op deze manier niet goed
geholpen kan worden.
Zorg ervoor dat je minimaal 2 verschillende casussen met probleemgedrag uitwerkt voor de
docentafhankelijke les waarbij je het type probleemgedrag en de mogelijke oorzaken kunt
benomen. Mocht je nog geen probleemgedrag zijn tegengekomen, ga dan op internet op
zoek naar 2 casussen.
Casus 1: Tijdens mijn stage bij Cello was er één cliënt met het syndroom van Down en
dementie. Wanneer ik en mijn collega beiden uit zicht waren, omdat we even bezig waren
met andere cliënten, dan werd zij agressief naar haarzelf, medebewoners en spullen in de
woning. Deze spullen ging ze gooien, cliënten ging ze slaan en/of schoppen en ze begon vaak
met schreeuwen. Dit was voor ons probleemgedrag, omdat wij haar niet alleen konden laten
en zij hiermee ook andere cliënten lastig viel. Hierdoor was er iemand genoodzaakt om altijd
bij haar te blijven en verloren de andere cliënten een beetje kwaliteitszorg omdat er nu
minder aandacht en tijd overbleef voor hen. De oorzaak is mogelijk dat zij in paniek raakt,
omdat ze de weg kwijt is en niet weet waar ze is. Ze wil dan erg graag nabijheid hebben en
die kan op dat moment dan even niet geboden worden. De dementie is hiervan de
aanleiding. Het soort probleemgedrag was agressie.
Casus 2: Een andere casus is ook een situatie uit mijn vorige stage en huidige
werkplek bij Cello. Hier was een bewoner, een man, die seksueel ontremd was. Normaal
gesproken kwam er één keer per week flekszorg, een vrouw die seksuele handelingen
verricht bij meneer. Nu met corona was dit niet meer toegestaan en werd de seksuele
ontremming een belemmering voor ons tijdens de verzorging van meneer. Meneer was
incontinent en moet dus regelmatig verschoond worden. Het probleem hierbij alleen is dat
er dan dingen gebeuren die niet helemaal netjes zijn. Meneer is zelf spastisch en kan zijn
lichaam, op zijn hoofd en nek na, niet meer bewegen. Ook praten gaat moeizaam. Tijdens de
verzorging roept hij dingen als ‘oeh lekker’ en hij krijgt vaak ook een erectie. Het is zelfs een
keer zo ver gekomen dat hij klaarkwam over de hand van mijn collega en een keer over mijn
arm. Dit gebeurt ook als je niet eens bij zijn onderlichaam in de buurt bezig bent. Dit is erg
ongewenst gedrag en zorgt er voor dat de verzorging niet graag meer gedaan wordt bij
meneer.
2. Lees de casus van mevrouw Vaassen (Bijlage 1). Hoe zou jij als verpleegkundige op deze
afdeling reageren op de casus?
a. Haar proberen op verschillende manieren te benaderen en nog niet meteen zeggen
dat het allemaal maar ‘moet’, maar eerst een vertrouwen op proberen te bouwen
3. Lees “De term ‘onbegrepen gedrag’ is te prefereren boven ‘probleemgedrag’” (Bijlage 2) en
“Veranderend gedrag is een verkeerde term voor probleemgedrag” (Bijlage 3) en vorm je
eigen mening over hoe probleemgedrag genoemd wordt. Vind jij het gedrag van mevrouw
Vaassen 'probleemgedrag'? Waarom wel/niet?
a. Eigen mening: Ik vind het als algemene term niet goed. Echter vind ik het wel goed
om te gebruiken als het je eigen mening is over een situatie en bepaald gedrag en
je er zelf problemen van ondervindt.
b. Is het gedrag van mevrouw probleemgedrag?: Ik vind van wel. Het belemmert
anderen. De intake en dergelijke kunnen namelijk niet gedaan worden.
Inhoud werkles 1a
De docentafhankelijke les start met een kennismaking met elkaar en met het blok Probleemgedrag.
De docent beantwoordt vragen over de handleiding, werkwijze en toets criteria van de minor.
Inhoud
Thema 1 – Passief gedrag ........................................................................................................................ 3
Werklessen .......................................................................................................................................... 3
Leerdoelen ....................................................................................................................................... 3
Werkles 1a ....................................................................................................................................... 3
Docentafhankelijke les 1a ........................................................................................................... 3
Voorbereiding:............................................................................................................................. 3
Inhoud werkles 1a ....................................................................................................................... 4
Werkles 1b ....................................................................................................................................... 5
Voorbereiding .............................................................................................................................. 5
Inhoud werkles 1b ....................................................................................................................... 9
In de les ..................................................................................................................................... 10
Bijlage 1 ......................................................................................................................................... 14
Bijlage 2 ......................................................................................................................................... 15
Bijlage 3 ......................................................................................................................................... 16
Klinisch redeneren ............................................................................................................................. 17
Voorbereidingsopdrachten ........................................................................................................... 17
Inhoud ........................................................................................................................................... 18
Thema 2 – Agressie ........................................................................................................................... 21
Leerdoelen ..................................................................................................................................... 21
Werkles 2a ..................................................................................................................................... 21
Voorbereiding ............................................................................................................................ 21
Docentonafhankelijke les voorbereiding .................................................................................. 25
Inhoud werkles .......................................................................................................................... 25
In de les ..................................................................................................................................... 25
Werkles 2b ..................................................................................................................................... 26
Voorbereiding ............................................................................................................................ 26
Docentonafhankelijke les .......................................................................................................... 28
Inhoud werkles 2b ..................................................................................................................... 28
Bijlage 1a ....................................................................................................................................... 29
Bijlage 2 ......................................................................................................................................... 30
Klinisch redeneren ............................................................................................................................. 30
Voorbereiding ................................................................................................................................ 30
, Inhoud ........................................................................................................................................... 32
Thema 3 – Claimend, manipulatief en/of destructief gedrag ........................................................... 33
Leerdoelen ..................................................................................................................................... 33
Werkles 3a ..................................................................................................................................... 34
Voorbereiding ............................................................................................................................ 34
Docentonafhankelijke les .......................................................................................................... 36
Inhoud 3a................................................................................................................................... 36
In de les ..................................................................................................................................... 36
Werkles 3b ..................................................................................................................................... 37
Voorbereiding ............................................................................................................................ 37
Inhoud ....................................................................................................................................... 41
Opdrachten werkles 3b ............................................................................................................. 41
In de les ..................................................................................................................................... 43
Bijlage 1 ......................................................................................................................................... 43
Bijlage 2 ......................................................................................................................................... 44
Bijlage 3 ......................................................................................................................................... 45
Klinisch redeneren ............................................................................................................................. 45
Voorbereiding ................................................................................................................................ 45
Thema 4 – seksueel ontremd gedrag ................................................................................................ 46
Leerdoelen ..................................................................................................................................... 46
Werkles 4a ..................................................................................................................................... 46
Voorbereiding ............................................................................................................................ 46
Docentonafhankelijke les .......................................................................................................... 48
Inhoud 4a................................................................................................................................... 48
Werkles 4b ..................................................................................................................................... 48
Voorbereiding 4b ....................................................................................................................... 48
Docentonafhankelijke les .......................................................................................................... 49
Bijlage 1 ......................................................................................................................................... 50
Bijlage 2 ......................................................................................................................................... 51
Klinische redeneren ........................................................................................................................... 51
Voorbereiding ................................................................................................................................ 51
Inhoud ........................................................................................................................................... 52
Thema 5 – ontspoorde zorg .............................................................................................................. 53
Leerdoelen:.................................................................................................................................... 53
Werkles 5a ..................................................................................................................................... 54
Voorbereiding ............................................................................................................................ 54
, Wat is ontspoorde zorg ............................................................................................................. 54
Docentonafhankelijke les .......................................................................................................... 54
Inhoud 5a................................................................................................................................... 55
Werkles 5b ..................................................................................................................................... 57
Voorbereiding ............................................................................................................................ 57
Docentonafhankelijke les .......................................................................................................... 57
Inhoud ....................................................................................................................................... 57
Bijlage 1 ......................................................................................................................................... 58
Thema 1 – Passief gedrag
Werklessen
Leerdoelen
De student:
1. verplaatst zich in de belevingswereld van de cliënt door middel van ervaringsleren
2. analyseert probleemgedrag en de interactie tussen hulpverlener en zorgvrager op basis van
verschillende theoretische verklaringsmodellen
3. past het coping procesmodel toe
4. maakt kennis met de basisprincipes van agressie regulatie.
5. kan op basis van klinisch redeneren en evidence based practice probleemgedrag verklaren
vanuit biologische, psychologische en sociale factoren en hierop interventies ontwikkelen
Werkles 1a
Voorbereiding: Lees de studiehandleiding door.
Docentafhankelijke les 1a
Iedere werkles begint met een docentonafhankelijke les waarin je het huiswerk met elkaar
doorspreekt. Je gaat actief aan de slag met de voorbereiding.
Voorbereiding:
1. Beschrijf voor jezelf antwoord op de volgende vragen:
a. Waar denk jij aan bij probleemgedrag?
i. Gedrag dat voor belemmering zorgt en wat afwijkt van de norm.
b. Wat maakt het gedrag in de casus probleemgedrag?
i. Ze belemmert het proces in het ziekenhuis. Niemand kan haar helpen als ze
niks zegt en niet mee werkt.
c. Voor wie is het een probleem?
i. Voor beiden. Voor de verpleegkundigen is het een probleem, omdat zij niet
hun werk kunnen uitoefenen en deze mevrouw niet kunnen helpen. Voor
, deze mevrouw is het een probleem, omdat zij op deze manier niet goed
geholpen kan worden.
Zorg ervoor dat je minimaal 2 verschillende casussen met probleemgedrag uitwerkt voor de
docentafhankelijke les waarbij je het type probleemgedrag en de mogelijke oorzaken kunt
benomen. Mocht je nog geen probleemgedrag zijn tegengekomen, ga dan op internet op
zoek naar 2 casussen.
Casus 1: Tijdens mijn stage bij Cello was er één cliënt met het syndroom van Down en
dementie. Wanneer ik en mijn collega beiden uit zicht waren, omdat we even bezig waren
met andere cliënten, dan werd zij agressief naar haarzelf, medebewoners en spullen in de
woning. Deze spullen ging ze gooien, cliënten ging ze slaan en/of schoppen en ze begon vaak
met schreeuwen. Dit was voor ons probleemgedrag, omdat wij haar niet alleen konden laten
en zij hiermee ook andere cliënten lastig viel. Hierdoor was er iemand genoodzaakt om altijd
bij haar te blijven en verloren de andere cliënten een beetje kwaliteitszorg omdat er nu
minder aandacht en tijd overbleef voor hen. De oorzaak is mogelijk dat zij in paniek raakt,
omdat ze de weg kwijt is en niet weet waar ze is. Ze wil dan erg graag nabijheid hebben en
die kan op dat moment dan even niet geboden worden. De dementie is hiervan de
aanleiding. Het soort probleemgedrag was agressie.
Casus 2: Een andere casus is ook een situatie uit mijn vorige stage en huidige
werkplek bij Cello. Hier was een bewoner, een man, die seksueel ontremd was. Normaal
gesproken kwam er één keer per week flekszorg, een vrouw die seksuele handelingen
verricht bij meneer. Nu met corona was dit niet meer toegestaan en werd de seksuele
ontremming een belemmering voor ons tijdens de verzorging van meneer. Meneer was
incontinent en moet dus regelmatig verschoond worden. Het probleem hierbij alleen is dat
er dan dingen gebeuren die niet helemaal netjes zijn. Meneer is zelf spastisch en kan zijn
lichaam, op zijn hoofd en nek na, niet meer bewegen. Ook praten gaat moeizaam. Tijdens de
verzorging roept hij dingen als ‘oeh lekker’ en hij krijgt vaak ook een erectie. Het is zelfs een
keer zo ver gekomen dat hij klaarkwam over de hand van mijn collega en een keer over mijn
arm. Dit gebeurt ook als je niet eens bij zijn onderlichaam in de buurt bezig bent. Dit is erg
ongewenst gedrag en zorgt er voor dat de verzorging niet graag meer gedaan wordt bij
meneer.
2. Lees de casus van mevrouw Vaassen (Bijlage 1). Hoe zou jij als verpleegkundige op deze
afdeling reageren op de casus?
a. Haar proberen op verschillende manieren te benaderen en nog niet meteen zeggen
dat het allemaal maar ‘moet’, maar eerst een vertrouwen op proberen te bouwen
3. Lees “De term ‘onbegrepen gedrag’ is te prefereren boven ‘probleemgedrag’” (Bijlage 2) en
“Veranderend gedrag is een verkeerde term voor probleemgedrag” (Bijlage 3) en vorm je
eigen mening over hoe probleemgedrag genoemd wordt. Vind jij het gedrag van mevrouw
Vaassen 'probleemgedrag'? Waarom wel/niet?
a. Eigen mening: Ik vind het als algemene term niet goed. Echter vind ik het wel goed
om te gebruiken als het je eigen mening is over een situatie en bepaald gedrag en
je er zelf problemen van ondervindt.
b. Is het gedrag van mevrouw probleemgedrag?: Ik vind van wel. Het belemmert
anderen. De intake en dergelijke kunnen namelijk niet gedaan worden.
Inhoud werkles 1a
De docentafhankelijke les start met een kennismaking met elkaar en met het blok Probleemgedrag.
De docent beantwoordt vragen over de handleiding, werkwijze en toets criteria van de minor.
