Samenvatting Rechtstaat 5 HAVO/VWO
2.1 Hoeveel vrijheid mogen burgers hebben?
Socialisatie is het proces waar je bewust en onbewust de normen en waarden van een
bepaalde groep krijgt aangeleerd. Daarin is er een verschil tussen geschreven en
ongeschreven regels. Door zelfcontrole dwingen mensen zichzelf aan deze regels te
houden. Er zijn andere situaties waar bij anderen de taak van het innerlijke “agentje”
overnemen. bijvoorbeeld als iemand de regels niet kent of zich ervan bewust is, dat noem je
sociale controle. Om onderlinge strijd tussen burgers te voorkomen is er een sociaal contract
nodig. Een sociaal contract tussen burgers en overheid betekent dat de burger bepaalde
vrijheden afstaat in ruil voor openbare orde en veiligheid. Dit contract is een fictieve
overeenkomst (je hebt nergens bij de overheid een contract getekend dat je je netjes zal
gedragen, het gaat om een uitgangspunt.) De grondwet beschermt burgers tegen de
macht/machtsmisbruik van de overheid.
sociale controle: situatie waarbij anderen elkaar aanspreken op gewenst of ongewenst
gedrag.
zelfcontrole: mechanisme wat ervoor zorgt dat het individu sociale controle voorkomt door
zelf het sociaal wensbare gedrag te laten zien.
sociaal contract: burgers geven een stuk vrijheid op om de veiligheid te waarborgen. dit naar
het idee van de filosoof Hobbes. Hobbes stelde dat bij de afwezigheid van wet en
regelgeving er een oorlog van “allen tegen allen” onvermijdelijk zou plaatsvinden.
soevereine macht: hoogste macht binnen een staat. het gezag -> legitieme macht.
legitiem wil zeggen; volgens de wet.
Grondrechten kun je indelen in twee groepen.
Klassieke grondrechten
- vrijheidsrechten (persvrijheid)
- gelijkheidsrechten (gelijkheidsbeginsel)
- politieke rechten (actief en passief kiesrecht)
klassieke grondrechten worden door de overheid aan jou gegarandeerd, dit betekent dat je
naar de rechter kunt stappen als deze grondrechten van jou ontnomen worden.
Sociale grondrechten
Deze grondrechten verschillen met de klassieke grondrechten over de verantwoordelijkheid
voor de overheid, een sociaal grondrecht is bijvoorbeeld het recht op huisvesting. Alleen is
dit niet via de rechter af te dwingen, de overheid kent slechts een “inspanningsverplichting”.
normen en waarden
2.1 Hoeveel vrijheid mogen burgers hebben?
Socialisatie is het proces waar je bewust en onbewust de normen en waarden van een
bepaalde groep krijgt aangeleerd. Daarin is er een verschil tussen geschreven en
ongeschreven regels. Door zelfcontrole dwingen mensen zichzelf aan deze regels te
houden. Er zijn andere situaties waar bij anderen de taak van het innerlijke “agentje”
overnemen. bijvoorbeeld als iemand de regels niet kent of zich ervan bewust is, dat noem je
sociale controle. Om onderlinge strijd tussen burgers te voorkomen is er een sociaal contract
nodig. Een sociaal contract tussen burgers en overheid betekent dat de burger bepaalde
vrijheden afstaat in ruil voor openbare orde en veiligheid. Dit contract is een fictieve
overeenkomst (je hebt nergens bij de overheid een contract getekend dat je je netjes zal
gedragen, het gaat om een uitgangspunt.) De grondwet beschermt burgers tegen de
macht/machtsmisbruik van de overheid.
sociale controle: situatie waarbij anderen elkaar aanspreken op gewenst of ongewenst
gedrag.
zelfcontrole: mechanisme wat ervoor zorgt dat het individu sociale controle voorkomt door
zelf het sociaal wensbare gedrag te laten zien.
sociaal contract: burgers geven een stuk vrijheid op om de veiligheid te waarborgen. dit naar
het idee van de filosoof Hobbes. Hobbes stelde dat bij de afwezigheid van wet en
regelgeving er een oorlog van “allen tegen allen” onvermijdelijk zou plaatsvinden.
soevereine macht: hoogste macht binnen een staat. het gezag -> legitieme macht.
legitiem wil zeggen; volgens de wet.
Grondrechten kun je indelen in twee groepen.
Klassieke grondrechten
- vrijheidsrechten (persvrijheid)
- gelijkheidsrechten (gelijkheidsbeginsel)
- politieke rechten (actief en passief kiesrecht)
klassieke grondrechten worden door de overheid aan jou gegarandeerd, dit betekent dat je
naar de rechter kunt stappen als deze grondrechten van jou ontnomen worden.
Sociale grondrechten
Deze grondrechten verschillen met de klassieke grondrechten over de verantwoordelijkheid
voor de overheid, een sociaal grondrecht is bijvoorbeeld het recht op huisvesting. Alleen is
dit niet via de rechter af te dwingen, de overheid kent slechts een “inspanningsverplichting”.
normen en waarden
