Samenvatting Family Business Governance (minor Adviseur in het MKB)

Samenvatting Family Business Governance
Week 1
Sheets week 1
Belang van familiebedrijven
70% van alle bedrijven zijn familiebedrijven. Veel van deze familiebedrijven zitten in de
landbouwsector.

Het maatschappelijke impact:
 Familiebedrijven zijn sterk regionaal verbonden.
 Familiebedrijven relatief sterk actief als leerwerkbedrijven.
 Familiebedrijven belangrijke rol voor mensen met achterstand tot de arbeidsmarkt.
 Actieve sponsoren voor allerlei plaatselijke verenigingen.
 Voorlopers als het gaat om duurzaamheid/circulaire economie

Definitie en kenmerken
Wat zijn familiebedrijven?
 Betrokkenheid: ‘harde’ criteria
o Eigendom > 50%
o Invloed op strategie (via directie, management of RvC)
 Essentie: gedrag
o Financiële en niet-financiële doelen
o Intentie tot opvolging
o Belang van socio-emotional wealth (SEW)




Kenmerken familiesysteem Kenmerken bedrijfssysteem

, Gebaseerd op emoties Gebaseerd op taken en resultaten
Leden kennen levenslang lidmaatschap Leden kennen tijdelijk lidmaatschap
Gericht op stabiliteit Omgaan met veranderingen
Naar binnen gericht Naar buiten gericht
Acceptatie om wie men is Beoordeling op basis van prestaties
Opvoeden en zorgen Ontwikkelen van kennis en ervaring

Complex maar toch succesvol
 Continuity: lange termijn denken. Dit kan aan de keukentafel besloten worden  snelle
reacties.
 Command: daadkrachtig, snel, gewaagd en origineel
 Community: saamhorige bedrijfscultuur
 Connection: goede relatie met de omgeving

Wijzigingen in de bedrijfsomgeving
 Digitalisatie
 Duurzaamheid
 Artificial intelligence

Veranderingen binnen het familiesysteem
 Het gemiddeld aantal kinderen per vrouw is in de afgelopen eeuw sterk afgenomen.
 In 2018 was 31 procent van de vrouwen van 15 tot 75 hoogopgeleid, net zoveel als het aantal
mannen.
 Anno nu eindigt bijna 39 procent van de huwelijken in een echtscheiding.
 Leeftijdsverwachting stijgt en daarmee gepaard gaande vitaliteit van 60 en 70 jarigen. Een
consequentie hiervan is dat er een generatie klaar staat om als opvolger aan de slag te gaan,
maar dat dit niet goed aansluit bij de levensfase van de overdrager die zich nog fit voelt en
nog niet met pensioen wil.

Heterogeniteit
 Bij Heineken worden de keuzes niet besloten aan de keukentafel, maar bij de lokale bakker
wel.

Uitleg vak Family Business Governance
Doel: optimale mix van verschillende instrumenten

,Week 2
Sheets week 2
Financiering
Eigen vermogen Vreemd vermogen
 Het eigen vermogen = activa  Het vreemd vermogen = passiva
(bezittingen) – passiva (schulden (schulden) – eigen vermogen
 Opgebouwd door o.a. de inleg van  Verplichtingen en schulden van een
aandeelhouders, privé vermogen en het bedrijf.
inhouden van de bedrijfswinsten.

De financiering van eigen vermogen is de voorkeur, want dan blijft het geld binnen de familie.
Daarnaast moet je bij vreemd vermogen rente betalen, en in de familie hoef je dan bijna geen rente
te betalen.

Extern eigen vermogen kan je opbouwen door het volgende:
 Eigen netwerk
 Private investeerder
 Crowdfunding
 Etc.

Bedrijfsopvolging bij familiebedrijven
Splitsing eigendom/leiding
 Eigendom: opvolging door het verkrijgen van aandelen
 Leiding: opvolging door het verkrijgen van de (dagelijkse) leiding

Een geschikte opvolger is niet altijd in de familie te vinden. Er worden minder kinderen geboren.
Daarnaast ligt er een grotere focus op competenties in plaats van de eerstgeborene
(primogenituren).

Bekwaamheid
 Opleiding
 Vaardigheden
 Ervaring

Motieven
 Affectieve motivatie – op verlangen gebaseerd
 Normatieve motivatie – op (sociale) verplichting gebaseerd
 Berekende motivatie – op kosten/verlies gebaseerd
 Dwingende motivatie – op noodzakelijkheid gebaseerd

Er komt veel emoties vrij bij een
overdracht van ‘vader op zoon’, omdat
het bedrijf wordt gezien als een ‘kind’.

, Week 3
Sheets week 3
Goed bestuur
Functies van goed bestuur
 Controle
o Controle is goed, vertrouwen is beter (stewardshiptheorie)
 Maar met de tijd en de generaties zal het vertrouwen tussen de familieleden
veranderen (van een eigenaar naar neven- en nichtenconsortium)
 Advies
o Resourcefunctie: toegevoegde waarden die externen kunnen inbrengen
o Strategiefunctie: zorgt voor aandacht voor de strategie en versterkt het
langetermijndenken
 Risicomanagement
o Grote afhankelijkheid van de ondernemer maakt een bedrijf kwetsbaar
 Met goed bestuur kan deze kwetsbaarheid (gedeeltelijk) worden
opgevangen
 Wettelijke verplichting bij een groter bedrijf
o Maar: het MKB heeft hier veel vrijheid in

Familiestatuut
In de familiestatuut staan de ‘regels’ of afspraken van de familie. Het opstellen van het familiestatuur
is formaliteit. Het familiestatuut is erg context afhankelijk.

De afspraken die in een familiestatuut zijn:
 Onderlinge afspraken als familie
 Afspraken over het eigendom
 Afspraken over samenwerken in het bedrijf

STAK
Een stichting administratiekantoor (STAK) is voor familiebedrijven een flexibele manier om de
zeggenschap over de onderneming te regelen.

Hoe werkt het?
 Eigenaren bepalen de waarden die de basis vormen voor de bedrijfscultuur en dragen deze
uit;
 Eigenaren zetten de stip op de horizon en geven daarmee richting aan de bedrijfsstrategie;
 Eigenaren bepalen de financiële doelstellingen omtrent groei, risico, liquiditeit en
rentabiliteit;
 Eigenaren zorgen voor een capabele directie en effectieve inrichting van de governance
structuur.

Het doel van een STAK is het beheren van aandelen en het uitoefenen van het stemrecht daarop.

Splitsing van twee kernelementen van een aandeel: economische rechten (o.a. dividend) en
stemrechten.

Soms moet het bestuur afstemmen met de certificaathouders. Dat wordt vastgelegd in de
administratievoorwaarden.

In de statuten bepaal je:
 Hoeveel bestuurders er zijn (kunnen ook niet-familieleden zijn)