,1
,Voorwoord
Voor u ligt een onderzoek naar de overdracht tussen voorschoolse opvang en de basisschool gericht
op kinderen met een taalachterstand’. Deze scriptie is geschreven in het kader van mijn afstuderen
aan de opleiding Toegepaste Psychologie aan Saxion Hogeschool te X . Van september 2018 tot en
met februari 2019 heb ik dit onderzoek uitgevoerd voor basisschool x te X .
Graag wil ik mijn dank uitspreken naar mijn beide begeleiders. X (1 e begeleider) voor haar
ondersteuning en feedback op het onderzoek, maar ook voor de momenten dat ik stress ervaarde en
zij mij rust en uitleg kon geven. X (2 e begeleider) wil ik graag danken voor het meedenken en de
kritische feedback. Daarnaast gaat mijn dank uit naar X als opdrachtgever en als begeleider tijdens
het onderzoek. Tot slot wil ik graag mijn familie en vrienden danken voor hun steun tijdens het
schrijven van mijn scriptie. In het bijzonder wil ik X en X danken voor hun feedback die zij mij gegeven
hebben tijdens de uitvoering van het onderzoek.
Ik wens u veel leesplezier
X, 2019
2
,Samenvatting
In opdracht van basisschool x is er onderzoek gedaan naar de overdracht tussen de voorschoolse
opvang en de basisschool, specifiek gericht op kinderen met een taalachterstand. Er werd
geconcludeerd door de voorschoolse opvang dat de komende jaren 60% van de kinderen binnen zal
komen met een taalachterstand. De directrice van basisschool x wilde weten hoe deze kinderen
geregistreerd en begeleid kunnen worden. De bevindingen van dit onderzoek kunnen zorgen voor
een doorgaande lijn tussen de voorschoolse opvang en de basisschool. De hoofdvraag voor dit
onderzoek is als volgt geformuleerd; ‘Welke manieren van overdracht kunnen op basisschool x
worden gebruikt zodat kinderen met een taalachterstand worden geregistreerd en begeleid?’
Om antwoord te geven op de vraag zijn er, doormiddel van persoonlijke communicatie, drie groepen
in het onderzoek betrokken. De eerste groep omvat leerkrachten van basisschool x De tweede groep
omvat pedagogisch medewerkers van de voorschoolse opvang, waar de meeste kinderen vandaan
komen. De derde en laatste groep omvat leerkrachten van basisscholen in de regio Zutphen. Voor het
onderzoek is gebruik gemaakt van diepte-interviews. De respondenten zijn via de mail benaderd en
vervolgens zijn er afspraken gemaakt om een interview af te nemen.
Uit dit onderzoek is naar voren gekomen dat er een warme overdracht gehanteerd moet worden
voor kinderen met een taalachterstand. Kinderen waarbij geen taalachterstand is geconstateerd kan
een koude overdracht gehanteerd worden. Daarnaast blijkt dat volgens de leerkrachten van
basisschool x alleen de ouders belangrijk zijn bij de overdracht, terwijl de pedagogisch medewerkers
ouders, leerkrachten en hunzelf belangrijk vinden bij de overdracht. De leerkrachten van basisschool
x willen graag een nauwe samenwerking tussen de voorschoolse opvang en de basisschool. Dit kan
gerealiseerd worden door één aanspreekpunt te creëren voor de overdracht. Daarnaast geven alle
respondenten aan het een resultaatgericht en leuk idee te vinden om bij elkaar te gaan kijken.
Daardoor krijgen de leerkrachten een beeld waar het kind vandaan komt en weten de pedagogisch
medewerkers waar het kind heen gaat.
Het advies is om een toegepast psycholoog een training te laten geven over communicatie en
samenwerking. Daarnaast moet er één aanspreekpunt voor de overdracht komen waardoor er een
doorgaande lijn gerealiseerd wordt. Andere adviezen waren om de leerlijnen van het
Ontwikkelings-volgmodel te integreren binnen het onderwijs, een toestemmingsformulier door de
gemeente op te laten maken en een voor- vroegschoolse educatie programma aan te schaffen op
basisschool x
3
,Inhoudsopgave
Samenvatting..........................................................................................................................................3
Hoofdstuk 1 Inleiding.............................................................................................................................5
1.1 Aanleiding van het onderzoek......................................................................................................5
1.2 Onderzoeksvraag..........................................................................................................................6
1.3 Doelstelling van het onderzoek....................................................................................................7
Hoofdstuk 2 Theoretisch kader...............................................................................................................7
2.1 Taalachterstanden.........................................................................................................................8
2.2 Overdracht....................................................................................................................................9
2.3 Taalachterstanden en overdracht................................................................................................13
2.4 Aanzet van het onderzoek...........................................................................................................13
Hoofdstuk 3 Onderzoeksdesign............................................................................................................14
3.1 Onderzoeksmethode...................................................................................................................14
3.2 Onderzoeksdoelgroep.................................................................................................................14
3.3 Onderzoeksinstrument................................................................................................................15
3.3.1 Betrouwbaarheid..................................................................................................................15
3.3.2 Validiteit..............................................................................................................................15
3.4 Procedure....................................................................................................................................16
3.5 Analyses.....................................................................................................................................16
Hoofdstuk 4 Onderzoeksresultaten.......................................................................................................16
4.1 Uitvoering en respons.................................................................................................................16
4.2 Resultaten...................................................................................................................................17
4.2.1 Leerkrachten en intern begeleiders basisschool x................................................................17
4.2.2 Pedagogisch medewerkers...................................................................................................20
4.2.3 Leerkrachten regio Zutphen.................................................................................................22
Hoofdstuk 5 Conclusie, discussie en aanbevelingen.............................................................................24
5.1 Conclusie....................................................................................................................................24
5.1.1 Leerkrachten en intern begeleiders basisschool x................................................................24
5.1.2 Pedagogisch medewerkers...................................................................................................25
5.1.3 Leerkrachten regio Zutphen.................................................................................................26
5.1.4 Conclusie centrale vraag......................................................................................................27
5.2 Discussie....................................................................................................................................28
5.3 Aanbevelingen............................................................................................................................29
Literatuurlijst........................................................................................................................................30
Bijlagen................................................................................................................................................35
Bijlage 2 Kennismakingsgesprek formulier......................................................................................36
4
, Bijlage 3 Codering leerkrachten en intern begeleiders basisschool x...............................................37
Bijlage 4 Codering pedagogisch medewerkers.................................................................................43
Bijlage 5 Codering leerkrachten regio Zutphen................................................................................47
Bijlage 6 Plan van aanpak................................................................................................................50
Bijlage 7 Stellingen..........................................................................................................................51
Hoofdstuk 1 Inleiding
In dit hoofdstuk wordt de aanleiding van het onderzoek beschreven. De mogelijke oplossingen
komen hierin naar voren. Daarna wordt de onderzoeksvraag beschreven waarin de deelvragen aan
bod komen. Ten slotte komt de opdrachtgever aan bod en een korte relevantie van het onderzoek.
1.1 Aanleiding van het onderzoek
Uit een gesprek tussen de directrice van basisschool x en de onderzoekster blijkt dat er geen
overdracht plaatsvindt door de voorschoolse opvang (hierna te noemen als VSO) als een nieuwe
5
,Voorwoord
Voor u ligt een onderzoek naar de overdracht tussen voorschoolse opvang en de basisschool gericht
op kinderen met een taalachterstand’. Deze scriptie is geschreven in het kader van mijn afstuderen
aan de opleiding Toegepaste Psychologie aan Saxion Hogeschool te X . Van september 2018 tot en
met februari 2019 heb ik dit onderzoek uitgevoerd voor basisschool x te X .
Graag wil ik mijn dank uitspreken naar mijn beide begeleiders. X (1 e begeleider) voor haar
ondersteuning en feedback op het onderzoek, maar ook voor de momenten dat ik stress ervaarde en
zij mij rust en uitleg kon geven. X (2 e begeleider) wil ik graag danken voor het meedenken en de
kritische feedback. Daarnaast gaat mijn dank uit naar X als opdrachtgever en als begeleider tijdens
het onderzoek. Tot slot wil ik graag mijn familie en vrienden danken voor hun steun tijdens het
schrijven van mijn scriptie. In het bijzonder wil ik X en X danken voor hun feedback die zij mij gegeven
hebben tijdens de uitvoering van het onderzoek.
Ik wens u veel leesplezier
X, 2019
2
,Samenvatting
In opdracht van basisschool x is er onderzoek gedaan naar de overdracht tussen de voorschoolse
opvang en de basisschool, specifiek gericht op kinderen met een taalachterstand. Er werd
geconcludeerd door de voorschoolse opvang dat de komende jaren 60% van de kinderen binnen zal
komen met een taalachterstand. De directrice van basisschool x wilde weten hoe deze kinderen
geregistreerd en begeleid kunnen worden. De bevindingen van dit onderzoek kunnen zorgen voor
een doorgaande lijn tussen de voorschoolse opvang en de basisschool. De hoofdvraag voor dit
onderzoek is als volgt geformuleerd; ‘Welke manieren van overdracht kunnen op basisschool x
worden gebruikt zodat kinderen met een taalachterstand worden geregistreerd en begeleid?’
Om antwoord te geven op de vraag zijn er, doormiddel van persoonlijke communicatie, drie groepen
in het onderzoek betrokken. De eerste groep omvat leerkrachten van basisschool x De tweede groep
omvat pedagogisch medewerkers van de voorschoolse opvang, waar de meeste kinderen vandaan
komen. De derde en laatste groep omvat leerkrachten van basisscholen in de regio Zutphen. Voor het
onderzoek is gebruik gemaakt van diepte-interviews. De respondenten zijn via de mail benaderd en
vervolgens zijn er afspraken gemaakt om een interview af te nemen.
Uit dit onderzoek is naar voren gekomen dat er een warme overdracht gehanteerd moet worden
voor kinderen met een taalachterstand. Kinderen waarbij geen taalachterstand is geconstateerd kan
een koude overdracht gehanteerd worden. Daarnaast blijkt dat volgens de leerkrachten van
basisschool x alleen de ouders belangrijk zijn bij de overdracht, terwijl de pedagogisch medewerkers
ouders, leerkrachten en hunzelf belangrijk vinden bij de overdracht. De leerkrachten van basisschool
x willen graag een nauwe samenwerking tussen de voorschoolse opvang en de basisschool. Dit kan
gerealiseerd worden door één aanspreekpunt te creëren voor de overdracht. Daarnaast geven alle
respondenten aan het een resultaatgericht en leuk idee te vinden om bij elkaar te gaan kijken.
Daardoor krijgen de leerkrachten een beeld waar het kind vandaan komt en weten de pedagogisch
medewerkers waar het kind heen gaat.
Het advies is om een toegepast psycholoog een training te laten geven over communicatie en
samenwerking. Daarnaast moet er één aanspreekpunt voor de overdracht komen waardoor er een
doorgaande lijn gerealiseerd wordt. Andere adviezen waren om de leerlijnen van het
Ontwikkelings-volgmodel te integreren binnen het onderwijs, een toestemmingsformulier door de
gemeente op te laten maken en een voor- vroegschoolse educatie programma aan te schaffen op
basisschool x
3
,Inhoudsopgave
Samenvatting..........................................................................................................................................3
Hoofdstuk 1 Inleiding.............................................................................................................................5
1.1 Aanleiding van het onderzoek......................................................................................................5
1.2 Onderzoeksvraag..........................................................................................................................6
1.3 Doelstelling van het onderzoek....................................................................................................7
Hoofdstuk 2 Theoretisch kader...............................................................................................................7
2.1 Taalachterstanden.........................................................................................................................8
2.2 Overdracht....................................................................................................................................9
2.3 Taalachterstanden en overdracht................................................................................................13
2.4 Aanzet van het onderzoek...........................................................................................................13
Hoofdstuk 3 Onderzoeksdesign............................................................................................................14
3.1 Onderzoeksmethode...................................................................................................................14
3.2 Onderzoeksdoelgroep.................................................................................................................14
3.3 Onderzoeksinstrument................................................................................................................15
3.3.1 Betrouwbaarheid..................................................................................................................15
3.3.2 Validiteit..............................................................................................................................15
3.4 Procedure....................................................................................................................................16
3.5 Analyses.....................................................................................................................................16
Hoofdstuk 4 Onderzoeksresultaten.......................................................................................................16
4.1 Uitvoering en respons.................................................................................................................16
4.2 Resultaten...................................................................................................................................17
4.2.1 Leerkrachten en intern begeleiders basisschool x................................................................17
4.2.2 Pedagogisch medewerkers...................................................................................................20
4.2.3 Leerkrachten regio Zutphen.................................................................................................22
Hoofdstuk 5 Conclusie, discussie en aanbevelingen.............................................................................24
5.1 Conclusie....................................................................................................................................24
5.1.1 Leerkrachten en intern begeleiders basisschool x................................................................24
5.1.2 Pedagogisch medewerkers...................................................................................................25
5.1.3 Leerkrachten regio Zutphen.................................................................................................26
5.1.4 Conclusie centrale vraag......................................................................................................27
5.2 Discussie....................................................................................................................................28
5.3 Aanbevelingen............................................................................................................................29
Literatuurlijst........................................................................................................................................30
Bijlagen................................................................................................................................................35
Bijlage 2 Kennismakingsgesprek formulier......................................................................................36
4
, Bijlage 3 Codering leerkrachten en intern begeleiders basisschool x...............................................37
Bijlage 4 Codering pedagogisch medewerkers.................................................................................43
Bijlage 5 Codering leerkrachten regio Zutphen................................................................................47
Bijlage 6 Plan van aanpak................................................................................................................50
Bijlage 7 Stellingen..........................................................................................................................51
Hoofdstuk 1 Inleiding
In dit hoofdstuk wordt de aanleiding van het onderzoek beschreven. De mogelijke oplossingen
komen hierin naar voren. Daarna wordt de onderzoeksvraag beschreven waarin de deelvragen aan
bod komen. Ten slotte komt de opdrachtgever aan bod en een korte relevantie van het onderzoek.
1.1 Aanleiding van het onderzoek
Uit een gesprek tussen de directrice van basisschool x en de onderzoekster blijkt dat er geen
overdracht plaatsvindt door de voorschoolse opvang (hierna te noemen als VSO) als een nieuwe
5
