Anatomie: inwendige organen Les 1 12/02/2019
1. Indeling en opbouw van lichaamsholten
Lichaamsholte en Cavitas thoracica (borstholte, thorax) + thoraxorganen
inhoud
Sereuze holten en - Cavitas pleurales met longen: intrapleuraal orgaan
daarin gelegen organen - Cavitas pericardiaca met hart: intrapericardiaal orgaan
Sereus vlies * Pleura visceralis (longvlies) + parietalis (ribvlies)
* Pericardium serosum: lamina visceralis en parietalis
(hartzakje)
Bindweefselruimte * Mediastinum (middenvliesruimte) tss pleuraholten en
voor/achter holte v/h hartzakje
Mediastinale organen = oesofagus, trachea en thymus
Lichaamsholte en Cavitas abdominis (buikholte, abdominale holte) + abdominale
inhoud organen
Sereuze holten en Cavitas peritonealis abdominis met intraperitoneale organen
daarin gelegen organen = maag, delen dunne en dikke darm, milt, lever, galblaas en
caecum met appendix vermiformis
Sereus vlies Peritoneum viscerale en parietale (buikvlies)
Bindweefselruimte * Spatium extraperitoneale abdominis
* Spatium retroperitoneale pelvis
Extraperitoneale organen = nieren, urineleiders, bijnieren en
gedeelten duodenum, dikke darm en rectum
Lichaamsholte en Cavitas pelvis (bekkenholte) + bekkenorganen
inhoud
Sereuze holten en Cavitas peritonealis pelvis met intraperitoneale organen
daarin gelegen organen = fundus en corpus uteri, ovarium, tuba uterina + bovenste
deel rectum
Sereus vlies Peritoneum viscerale en parietale (buikvlies)
Bindweefselruimte * Spatium extraperitoneale pelvis (retro- en subperitoneale)
Extraperitoneale organen = urineblaas met uitmondingen v/d
urineleider, prostaat, vesiculae seminales, cervix uteri, vagina
en delen v/h rectum
Visceraal blad v/h sereuze vlies: tegen de organen
Pariëtale blad v/h sereuze vlies: tegen de wand v/d holle ruime
1
,Scheiding tss cavitas thoracica en abdominis: middenrif
In bindweefselruimte lopen vaten en zenuwen van en naar organen
2
,2. Lymfevatenstelsel
¾ v/h lichaam (onder + linksboven) voert af via ductus thoracicus → mondt uit in linker
venenhoek
¼ v/h lichaam (rechtsboven) voert af via ductus lymphaticus dexter → mondt uit in rechter
venenhoek
3. Vegetatief zenuwstelsel
Autonoom, visceraal zenuwstelsel = para- en orthosympaticus + enterisch zenuwstelsel
Beenderig niveau L1-L2 = medullair niveau S2-S4
Ganglion = ophoping neuronen + synapsen (verdikking)
Cervicale + lumbale wervelzuilen: beweeglijk → overgangen kwetsbaar
Thoracale wervelzuil: vast
Ruggenmerg: grijze stof (cellichamen) + witte stof (uitlopers met myelinescheden)
Afferente cellichamen: achterzijde (input) = sensibiliteit
Efferente cellichamen: voorzijde (output) = motoriek
Somatische vezels → bewust zenuwstelsel
Viscerale vezels → autonoom zenuwstelsel
Somato- of viscerosensibiliteit → CZS → somato- of visceromotriciteit
Ruggenmerg → radix anterior → ramus communicans albus → ganglion (evt. schakeling)
→ ramus communican griseus → n. spinalis → nr organen/huid/zweetklieren/… (vooral OS)
Afferente prikkels uit organen nr RMS waarvan efferente prikkels komen (via OS en PS vezels)
→ dan prikkel omhoog nr CZS
Gerefereerde pijn: afferente prikkel van orgaan wordt waargenomen als pijn thv bepaald dermatoom
(want afferente prikkel van die zone komt normaal ook in dat RMS binnen) = vergissing v/h zenuwstelsel
(Ortho)sympathicus Parasympathicus
Fight or flight Rest and digest
Cellichaam dat Thv thoracaal/lumbaal medullair niveau Thv sacraal medullair niveau
aanleiding geeft T1 – L4 S2 – S4 + hersenstam (n. vagus)
tot zenuw
Overschakeling Grensstrengketen = keten van ganglia Pre- of intramurale ganglia
1e naar 2e Prevertebrale ganglia als schakeling niet
neuron gebeurt in grensstrengketen
ganglion celiacum, mesentericus
↪
superior/inferior
Schakelschema CZS → neuron → OS ganglion CZS → neuron → PS ganglion
+ transmitters (schakeling); acetylcholine → 2e orde (schakeling); acetylcholine → 2e orde
neuron neuron → effectorgaan; acetylcholine
→ effectorgaan; noradrinaline
Darmsysteem: plexussen (enterisch zenuwstelsel) → Auerbach, Meissner, Schabadasch
Hart heeft intrinsiek zenuwsysteem
Orgaan OS PS
Hart Versnelling hartslag Vertraging hartslag
Longen Verwijding bronchiën Vernauwing bronchiën
3
, Maagdarmkanaal Secretie/ motoriek ↓ Secretie/ motoriek ↑
Alvleesklier Secretie endocrien deel ↓ Secretie ↑
Mannelijke geslachtsdelen Ejaculatie Erectie
4. Indeling thoraxholte en mediastinum
Cavitas pleurales: links en rechts v/h mediastinum; zijn met serosa (pleura parietalis) bekleed
→ bevatten linker (2 kwabben) en rechter long (3 kwabben)
→ negatieve druk → longen kleven tegen thoraxwand
Mediastinum = ruimte tss 2 longen in midden thoraxholte
onderverdeeld in mediastinum superius en inferius
↪
→ inferius opgedeeld in mediastinum anterius, medium en posterius
Mediastinum Mediastinum inferior
superius
Mediastinum anterius Mediastinum medium Mediastinum
posterius
Organen Trachea Thymus Hart Oesofagus
Thymus (bij kinderen) Pericard
Oesofagus
Ductus thoracicus
Arteriën Arcus aortae Kleinere bloedvaten Aorta descendens Aorta thoracica
Truncus Truncus pulmonalis met met takken
brachiocephalicus vertakkingen
a. carotis communis aa. pericardiacophrenicae
sinistra
a. subclavia sinistra
Venen en v. cava superior Kleinere bloed- en v. cava superior v. azygos
lymfevaten vv. brachiocephalicae lymfevaten v. azygos v. hemiazygos
Kleinere lymfeknopen vv. pulmonales Ductus thoracicus
vv. pericardiacophrenicae
Zenuwen nn. vagi - nn. phrenici nn. vagi
n. lanryngeus
recurrens sinister
nn. cardiaci
nn. phrenici
5. Middenrif (= diafragma) → tekeningp. 81!
Oorsprong Pars costalis Onderrand v/d ribbenboog (inwendig vlak 7e – 12e rib)
Pars lumbalis Mediale delen L1-3, 2e en 3e tussenwervelschijf,
lig. longitudinale anterius
Laterale delen 1e peesboog v/d psoasarcade
(lig. arcuatum mediale) v/d L2 tot
bijbehorende ribuitsteeksel
2e peesboog v/d quadratusarcade
(lig. arcuatum laterale) v/h ribuitsteeksel
v/d L2 tot de punt v/d 12e rib
Pars sternalis Achtervlak proc. xiphoideus sterni
Aanhechting Centrum tendineum
Functie Ademhalingsspier, ondersteunt bij buikpers
4
1. Indeling en opbouw van lichaamsholten
Lichaamsholte en Cavitas thoracica (borstholte, thorax) + thoraxorganen
inhoud
Sereuze holten en - Cavitas pleurales met longen: intrapleuraal orgaan
daarin gelegen organen - Cavitas pericardiaca met hart: intrapericardiaal orgaan
Sereus vlies * Pleura visceralis (longvlies) + parietalis (ribvlies)
* Pericardium serosum: lamina visceralis en parietalis
(hartzakje)
Bindweefselruimte * Mediastinum (middenvliesruimte) tss pleuraholten en
voor/achter holte v/h hartzakje
Mediastinale organen = oesofagus, trachea en thymus
Lichaamsholte en Cavitas abdominis (buikholte, abdominale holte) + abdominale
inhoud organen
Sereuze holten en Cavitas peritonealis abdominis met intraperitoneale organen
daarin gelegen organen = maag, delen dunne en dikke darm, milt, lever, galblaas en
caecum met appendix vermiformis
Sereus vlies Peritoneum viscerale en parietale (buikvlies)
Bindweefselruimte * Spatium extraperitoneale abdominis
* Spatium retroperitoneale pelvis
Extraperitoneale organen = nieren, urineleiders, bijnieren en
gedeelten duodenum, dikke darm en rectum
Lichaamsholte en Cavitas pelvis (bekkenholte) + bekkenorganen
inhoud
Sereuze holten en Cavitas peritonealis pelvis met intraperitoneale organen
daarin gelegen organen = fundus en corpus uteri, ovarium, tuba uterina + bovenste
deel rectum
Sereus vlies Peritoneum viscerale en parietale (buikvlies)
Bindweefselruimte * Spatium extraperitoneale pelvis (retro- en subperitoneale)
Extraperitoneale organen = urineblaas met uitmondingen v/d
urineleider, prostaat, vesiculae seminales, cervix uteri, vagina
en delen v/h rectum
Visceraal blad v/h sereuze vlies: tegen de organen
Pariëtale blad v/h sereuze vlies: tegen de wand v/d holle ruime
1
,Scheiding tss cavitas thoracica en abdominis: middenrif
In bindweefselruimte lopen vaten en zenuwen van en naar organen
2
,2. Lymfevatenstelsel
¾ v/h lichaam (onder + linksboven) voert af via ductus thoracicus → mondt uit in linker
venenhoek
¼ v/h lichaam (rechtsboven) voert af via ductus lymphaticus dexter → mondt uit in rechter
venenhoek
3. Vegetatief zenuwstelsel
Autonoom, visceraal zenuwstelsel = para- en orthosympaticus + enterisch zenuwstelsel
Beenderig niveau L1-L2 = medullair niveau S2-S4
Ganglion = ophoping neuronen + synapsen (verdikking)
Cervicale + lumbale wervelzuilen: beweeglijk → overgangen kwetsbaar
Thoracale wervelzuil: vast
Ruggenmerg: grijze stof (cellichamen) + witte stof (uitlopers met myelinescheden)
Afferente cellichamen: achterzijde (input) = sensibiliteit
Efferente cellichamen: voorzijde (output) = motoriek
Somatische vezels → bewust zenuwstelsel
Viscerale vezels → autonoom zenuwstelsel
Somato- of viscerosensibiliteit → CZS → somato- of visceromotriciteit
Ruggenmerg → radix anterior → ramus communicans albus → ganglion (evt. schakeling)
→ ramus communican griseus → n. spinalis → nr organen/huid/zweetklieren/… (vooral OS)
Afferente prikkels uit organen nr RMS waarvan efferente prikkels komen (via OS en PS vezels)
→ dan prikkel omhoog nr CZS
Gerefereerde pijn: afferente prikkel van orgaan wordt waargenomen als pijn thv bepaald dermatoom
(want afferente prikkel van die zone komt normaal ook in dat RMS binnen) = vergissing v/h zenuwstelsel
(Ortho)sympathicus Parasympathicus
Fight or flight Rest and digest
Cellichaam dat Thv thoracaal/lumbaal medullair niveau Thv sacraal medullair niveau
aanleiding geeft T1 – L4 S2 – S4 + hersenstam (n. vagus)
tot zenuw
Overschakeling Grensstrengketen = keten van ganglia Pre- of intramurale ganglia
1e naar 2e Prevertebrale ganglia als schakeling niet
neuron gebeurt in grensstrengketen
ganglion celiacum, mesentericus
↪
superior/inferior
Schakelschema CZS → neuron → OS ganglion CZS → neuron → PS ganglion
+ transmitters (schakeling); acetylcholine → 2e orde (schakeling); acetylcholine → 2e orde
neuron neuron → effectorgaan; acetylcholine
→ effectorgaan; noradrinaline
Darmsysteem: plexussen (enterisch zenuwstelsel) → Auerbach, Meissner, Schabadasch
Hart heeft intrinsiek zenuwsysteem
Orgaan OS PS
Hart Versnelling hartslag Vertraging hartslag
Longen Verwijding bronchiën Vernauwing bronchiën
3
, Maagdarmkanaal Secretie/ motoriek ↓ Secretie/ motoriek ↑
Alvleesklier Secretie endocrien deel ↓ Secretie ↑
Mannelijke geslachtsdelen Ejaculatie Erectie
4. Indeling thoraxholte en mediastinum
Cavitas pleurales: links en rechts v/h mediastinum; zijn met serosa (pleura parietalis) bekleed
→ bevatten linker (2 kwabben) en rechter long (3 kwabben)
→ negatieve druk → longen kleven tegen thoraxwand
Mediastinum = ruimte tss 2 longen in midden thoraxholte
onderverdeeld in mediastinum superius en inferius
↪
→ inferius opgedeeld in mediastinum anterius, medium en posterius
Mediastinum Mediastinum inferior
superius
Mediastinum anterius Mediastinum medium Mediastinum
posterius
Organen Trachea Thymus Hart Oesofagus
Thymus (bij kinderen) Pericard
Oesofagus
Ductus thoracicus
Arteriën Arcus aortae Kleinere bloedvaten Aorta descendens Aorta thoracica
Truncus Truncus pulmonalis met met takken
brachiocephalicus vertakkingen
a. carotis communis aa. pericardiacophrenicae
sinistra
a. subclavia sinistra
Venen en v. cava superior Kleinere bloed- en v. cava superior v. azygos
lymfevaten vv. brachiocephalicae lymfevaten v. azygos v. hemiazygos
Kleinere lymfeknopen vv. pulmonales Ductus thoracicus
vv. pericardiacophrenicae
Zenuwen nn. vagi - nn. phrenici nn. vagi
n. lanryngeus
recurrens sinister
nn. cardiaci
nn. phrenici
5. Middenrif (= diafragma) → tekeningp. 81!
Oorsprong Pars costalis Onderrand v/d ribbenboog (inwendig vlak 7e – 12e rib)
Pars lumbalis Mediale delen L1-3, 2e en 3e tussenwervelschijf,
lig. longitudinale anterius
Laterale delen 1e peesboog v/d psoasarcade
(lig. arcuatum mediale) v/d L2 tot
bijbehorende ribuitsteeksel
2e peesboog v/d quadratusarcade
(lig. arcuatum laterale) v/h ribuitsteeksel
v/d L2 tot de punt v/d 12e rib
Pars sternalis Achtervlak proc. xiphoideus sterni
Aanhechting Centrum tendineum
Functie Ademhalingsspier, ondersteunt bij buikpers
4
