Ontwikkelingspsychologie (periode 5)
Ontwikkelingspsychologie gedeelte (hoofdstuk 1 en 2)
Bijeenkomst 5 (Mirjam)
Hoofdstuk 1:
Psychologie: het beschrijven en verklaren van het menselijk gedrag.
Ontwikkeling: een reeks progressieve veranderingen die tot hogere niveaus van differentiatie en
functioneren leiden.
De ontwikkelingspsychologie houdt zich bezig met twee fundamentele kwesties:
1. welke psychologische toestanden doorlopen individuen tijdens hun ontwikkeling?
2. welke mechanismen zijn verantwoordelijk voor de overgang van den ene toestand naar de ander?
5 ontwikkelingsfases:
Geschiedenis ontwikkelingspsychologie:
17e en 18e eeuw: er was vrijwel geen belangstelling voor kinderen als aparte groep. Kinderen
werden als volwassenen behandeld en moesten zich ook al volwassenen gedragen.
Nu (westerse cultuur): veel belangstelling voor kinderen als aparte groep. De kinderen worden
(beschermend) opgevoed en de weg naar onafhankelijkheid en zelfstandigheid is langer.
,Filosofen 18e eeuw:
Locke (1632-1704): mens is een onbeschreven blad, er is geen erfelijke aanleg en ervaringen zijn
bepalend voor de levensloop invloed op opvoeding.
Rousseau (1712-1778): aangeboren goedheid van de mens, een kind is actief en onderzoekend, heeft
slechts ruimte, respect en stimulans nodig. Weinig correctie van zijn opvoeder of leermeester.
Eerste onderzoek naar kinderen:
Darwin (1809-1882): observeerde zijn eigen zoon voor 3 levensjaren. De ontwikkelingspsychologie
was vooral beschrijvend door middel van babybiografieën.
Meten in gedragswetenschappen:
Technieken informatie over kinderen verzamelen:
1. observatie
2. vragenlijst/enquêtes
Onderzoeksmethoden:
Dwarsdoorsnede onderzoek:
In één moment worden verschillende leeftijdscategorieën vergeleken.
Voordelen: snel en goedkoop.
Nadelen: generatieverschil tussen twee groepen wordt aangezien als een
ontwikkelingseffect.
Longitudinaal onderzoek:
Op meerdere tijdstippen één groep kinderen met zichzelf vergelijken.
Voordelen: geen verwarring ontwikkelingseffect, individuele ontwikkeling zichtbaar.
Nadelen: langdurig en duur, uitval proefpersonen.
Hoofdstuk 2:
Een steeds terugkerende kwestie binnen de ontwikkelingspsychologie is de vraag of gedrag en
ontwikkeling bepaald worden door aangeboren, biologische factoren of door omgeving en
ervaringsfactoren. Deze tegenstelling wordt met de Engelse termen nature (van nature) en
nurture (door vorming) aangeduid.
Nature termen: instinct, talent, groei, temperament en drift. (nativisten)
Nurture termen: opvoeding, vaardigheid, kennis en ervaring. (omgevingspsychologen)
(welke belangrijker is ligt aan de tijd waarin je leeft)
Psychoseksuele ontwikkelingstheorie van Sigmund Freud (1856-1939):
Eerste die verschillende ontwikkelingsfasen beschreef.
Seksuele drift: Es. Deze drift moet gecontroleerd worden, omdat het niet wordt geaccepteerd in de
omgeving. Daarom ontstaat uit deze confrontatie het Ich (realistische element in de
persoonlijkheid). Dan komt de bemiddelaar tussen de twee: Über-ich (het geweten), gevoelens als
schuld en schaamte zijn uitingen van het Über-ich.
, Ontwikkelingsfasen:
1. Orale fase (0-1 jaar): Es heeft overmacht in deze fase. Centrum van lustgevoelens en daarom de
erogene zone, is in deze fase de mond (oraal). Bevrediging vind plaats via eten en zuigen.
2. Anale fase (1-3 jaar): In deze fase is de erogene zone de anus. Verlangens kind botsen met die van
de ouders, ouders willen dat het kind zindelijk wordt. Ich komt in actie en zorgt hiervoor.
3. Fallische fase (3-6 jaar): Erogene zone is het genitale gebied. Kinderen voelen zich sterk
aangetrokken tot de ouder van het andere geslacht. Jongens : bang voor castratie, afnemen van
penis. Meisjes: Penisnijd: missen van penis.
4. Latentiefase (6-12 jaar): Seksuele gevoelens worden onderdrukt en gekanaliseerd. Kind gebruikt
ruimte en tijd om sociaal en cognitief te ontwikkelen. Stilte voor de storm (puberteit).
5. Genitale fase (na 12 jaar): Genitale zone wordt door lichamelijke veranderingen gereactiveerd als
centrum van erotische gevoelens.
Cognitieve ontwikkelingsmodel van Jean Piaget (1896-1980):
Kennis en spel ontwikkeling bestaat uit twee basisprincipes:
1. Assimilatie: Nieuwe ervaringen worden binnen het schema gepast.
2. Accommodatie: Het schema wordt dusdanig aangepast, dat nieuwe ervaring erin wordt
opgenomen.
Leertheorie (behaviorisme):
Ontstaan in Amerika en populair tot jaren 80 twintigste eeuw. De leertheorie stelt dat het merendeel
van het menselijk gedrag, vooral sociaal gedrag, aangeleerd is.
Leren is een relatief blijvende gedragsverandering als gevolg van opgedane ervaring.
Leerprocessen (conditionering):
Behavioristische benadering: directe relatie tussen omgeving en gedrag.
Klassieke conditionering: Pavlov associatie. Prikkel koppelen aan gedrag (hond + kwijlen)
Operant conditionering: Skinner belonen en straffen.
Sociaal leren theorie: mens is cognitief wezen (marsh mallow experiment)
Observationeel leren theorie: modeling en imitatie (bobo pop experiment)
Belangrijkste leerprincipes:
1. gewenning/ habituatie
2. uitdoving
3. bekrachtiging
4. straf
5. incidentele bekrachtiging
6. imitatie
Ontwikkelingspsychologie gedeelte (hoofdstuk 1 en 2)
Bijeenkomst 5 (Mirjam)
Hoofdstuk 1:
Psychologie: het beschrijven en verklaren van het menselijk gedrag.
Ontwikkeling: een reeks progressieve veranderingen die tot hogere niveaus van differentiatie en
functioneren leiden.
De ontwikkelingspsychologie houdt zich bezig met twee fundamentele kwesties:
1. welke psychologische toestanden doorlopen individuen tijdens hun ontwikkeling?
2. welke mechanismen zijn verantwoordelijk voor de overgang van den ene toestand naar de ander?
5 ontwikkelingsfases:
Geschiedenis ontwikkelingspsychologie:
17e en 18e eeuw: er was vrijwel geen belangstelling voor kinderen als aparte groep. Kinderen
werden als volwassenen behandeld en moesten zich ook al volwassenen gedragen.
Nu (westerse cultuur): veel belangstelling voor kinderen als aparte groep. De kinderen worden
(beschermend) opgevoed en de weg naar onafhankelijkheid en zelfstandigheid is langer.
,Filosofen 18e eeuw:
Locke (1632-1704): mens is een onbeschreven blad, er is geen erfelijke aanleg en ervaringen zijn
bepalend voor de levensloop invloed op opvoeding.
Rousseau (1712-1778): aangeboren goedheid van de mens, een kind is actief en onderzoekend, heeft
slechts ruimte, respect en stimulans nodig. Weinig correctie van zijn opvoeder of leermeester.
Eerste onderzoek naar kinderen:
Darwin (1809-1882): observeerde zijn eigen zoon voor 3 levensjaren. De ontwikkelingspsychologie
was vooral beschrijvend door middel van babybiografieën.
Meten in gedragswetenschappen:
Technieken informatie over kinderen verzamelen:
1. observatie
2. vragenlijst/enquêtes
Onderzoeksmethoden:
Dwarsdoorsnede onderzoek:
In één moment worden verschillende leeftijdscategorieën vergeleken.
Voordelen: snel en goedkoop.
Nadelen: generatieverschil tussen twee groepen wordt aangezien als een
ontwikkelingseffect.
Longitudinaal onderzoek:
Op meerdere tijdstippen één groep kinderen met zichzelf vergelijken.
Voordelen: geen verwarring ontwikkelingseffect, individuele ontwikkeling zichtbaar.
Nadelen: langdurig en duur, uitval proefpersonen.
Hoofdstuk 2:
Een steeds terugkerende kwestie binnen de ontwikkelingspsychologie is de vraag of gedrag en
ontwikkeling bepaald worden door aangeboren, biologische factoren of door omgeving en
ervaringsfactoren. Deze tegenstelling wordt met de Engelse termen nature (van nature) en
nurture (door vorming) aangeduid.
Nature termen: instinct, talent, groei, temperament en drift. (nativisten)
Nurture termen: opvoeding, vaardigheid, kennis en ervaring. (omgevingspsychologen)
(welke belangrijker is ligt aan de tijd waarin je leeft)
Psychoseksuele ontwikkelingstheorie van Sigmund Freud (1856-1939):
Eerste die verschillende ontwikkelingsfasen beschreef.
Seksuele drift: Es. Deze drift moet gecontroleerd worden, omdat het niet wordt geaccepteerd in de
omgeving. Daarom ontstaat uit deze confrontatie het Ich (realistische element in de
persoonlijkheid). Dan komt de bemiddelaar tussen de twee: Über-ich (het geweten), gevoelens als
schuld en schaamte zijn uitingen van het Über-ich.
, Ontwikkelingsfasen:
1. Orale fase (0-1 jaar): Es heeft overmacht in deze fase. Centrum van lustgevoelens en daarom de
erogene zone, is in deze fase de mond (oraal). Bevrediging vind plaats via eten en zuigen.
2. Anale fase (1-3 jaar): In deze fase is de erogene zone de anus. Verlangens kind botsen met die van
de ouders, ouders willen dat het kind zindelijk wordt. Ich komt in actie en zorgt hiervoor.
3. Fallische fase (3-6 jaar): Erogene zone is het genitale gebied. Kinderen voelen zich sterk
aangetrokken tot de ouder van het andere geslacht. Jongens : bang voor castratie, afnemen van
penis. Meisjes: Penisnijd: missen van penis.
4. Latentiefase (6-12 jaar): Seksuele gevoelens worden onderdrukt en gekanaliseerd. Kind gebruikt
ruimte en tijd om sociaal en cognitief te ontwikkelen. Stilte voor de storm (puberteit).
5. Genitale fase (na 12 jaar): Genitale zone wordt door lichamelijke veranderingen gereactiveerd als
centrum van erotische gevoelens.
Cognitieve ontwikkelingsmodel van Jean Piaget (1896-1980):
Kennis en spel ontwikkeling bestaat uit twee basisprincipes:
1. Assimilatie: Nieuwe ervaringen worden binnen het schema gepast.
2. Accommodatie: Het schema wordt dusdanig aangepast, dat nieuwe ervaring erin wordt
opgenomen.
Leertheorie (behaviorisme):
Ontstaan in Amerika en populair tot jaren 80 twintigste eeuw. De leertheorie stelt dat het merendeel
van het menselijk gedrag, vooral sociaal gedrag, aangeleerd is.
Leren is een relatief blijvende gedragsverandering als gevolg van opgedane ervaring.
Leerprocessen (conditionering):
Behavioristische benadering: directe relatie tussen omgeving en gedrag.
Klassieke conditionering: Pavlov associatie. Prikkel koppelen aan gedrag (hond + kwijlen)
Operant conditionering: Skinner belonen en straffen.
Sociaal leren theorie: mens is cognitief wezen (marsh mallow experiment)
Observationeel leren theorie: modeling en imitatie (bobo pop experiment)
Belangrijkste leerprincipes:
1. gewenning/ habituatie
2. uitdoving
3. bekrachtiging
4. straf
5. incidentele bekrachtiging
6. imitatie
