OUDERSCHAP IN ONTWIKKELING
HOOFDSTUK 1: VISIE OP OUDERSCHAP DOOR DE JAREN HEEN
REIZEND MUSEUM VOOR OUDERS EN OPVOEDERS
opvoeden= een vaardigheid die je moet leren
Vroegmoderne tijd
- eeuwenlang OPVOEDadviezen (godsdienstig geïnspireerd
19de eeuw
- aandacht: hygiëne en gezonde leefwijze (doel = opvoeden)
- einde 19de eeuw: + OPVOEDadviezen onderwijsgevenden
1900
- ervaren moeders: opvoedingsvoorlichters
- aandacht: lichamelijke gezondheid + pedagogische aspecten
- Maria Sandberg-Geisweit van der Netten = stammoeder Nederlandse oudervoorlichting
o moederschap: moeten aangeleerd worden
o open brief
open brief
- opvoeden: aangeleerd worden verzorgen = aangeboren instinct
à pleiten: opvoeding voor moeders + oprichten moederscholen
o Niet iedereen mee eens: dr. J. Gunning: ouders geen opleiding geven
à iets anders bedenken
à oprichting van: Nationaal Reizend Museum voor Ouders en Opvoeders
Nationaal Reizend Museum voor Ouders en Opvoeders (1911) - (Gunning en Sandberg)
- doel: “verdeling, verdieping en wetenschappelijke opvatting van de taak der ouders en
opvoeders en daardoor op hoger peil brengen der gezinsopvoeding”
- opvoeders brachten volgende onderwerpen:
o voeding en voedingswaarde (ziekten te voorkomen)
o kennis wat een kind op een bepaalde leeftijd nodig heeft
o kennis gezondheidsleer
o psychologie
o EHBO
o godsdienst
- ouder bewustzijn: innerlijk leven en richtingsgevoel
o doel: inzicht te krijgen in behoeften van kind & sturing geven
, OUDERSCHAP ALS CRISIS
LeMaster (1957) – Parenthood as crisis (tot ’70 ouderschap: crisis en zware opdracht)
- onderwerp: ‘Wat betekent ouderschap voor ouders?’
- Resultaat: 83% lichte of ernstige crisis ervaren met overgang naar ouderschap
- Verklaringen:
1. ongewild/onverwacht zwanger door gebrek aan anticonceptie
2. weinig of geen voorbereiding
3. geen geleidelijke overgang: abrupt en ingrijpend (geen richtlijnen)
4. kind = onomkeerbaar
KRAMPACHTIG OUDERSCHAP
Janneke Wubs (1945 – 1970) – Luisteren naar deskundigen (2004)
- Ouders zonder voorbereiding niet in staat kind op te voeden ( Sandberg en deskundigen)
o niet voldoende psychologische kennis
o geestelijk niet volwassen genoeg
- Voor geboorte en huwelijk verdiepen in:
o goed huwelijksleven
o goed ouderschap
Wubs vanaf 1970 (vanaf ’70: positief ouderschap)
- na het verschijnen van methodeboeken: verandering (praktijk: geen goed verloop)
- positief ouderschap= ouders erin slagen een omgang met hun kinderen ontwikkelen waarin
zijzelf en de kinderen zich goed konden vinden
o authenticiteit (=belangrijke factor) à ≠ manieren van ouderschap mogelijk
- goed genoeg ouderschap= als ouder hoef je niet perfect te zijn
MAAR: psychologische gesteldheid kinderen à specifieke manier van vormgeven ouderschap
- ouderschap ging over:
o maken van individuele keuzes
o ouders verantwoordelijk voor eigen geluk en van kinderen
o opvoeden: niet meer moet leren, maar kan leren
huidige tijd
- idee: maakbaarheid van het geluk à ouders denken dat zij het geluk van hun kinderen in de
hand hebben.
o Als het niet goed met hun gaat à leggen de ouders de schuld bij zichzelf
à vaak doen ze het niet verkeerd, elk kind is anders (geen pasklare oplossing)
- Supernanny: als ouders voel je je incompetent = krampachtig ouderschap
à zelfvertrouwen in ouderrol : je durft niet meer doen
o Je creëert een afhankelijkheid van de expert bij de ouder (ouder wil dat expert zegt
hoe het moet
- opvoeding leuk en maakbaar à ouders prestaties leveren
,Micha de Winter (2011)
- ouders verantwoordelijk: kinderen publieke ruimtes goed gedragen & school slecht presteren
- sociale omgeving & netwerken: minder beschikbaar
DOOR: individualistisch opvoeden (privacy, onafhankelijkheid en inmenging)
‘70: steun van dominee, familie, vrienden en buren
- problematisch gedrag: vaker gediagnostiseerd en behandeld (à onderdeel v. normale ontw.)
Jeugdwet (2015)
- dure zorg beperken door:
o problemen eerder te signaleren
o niet te snel en teveel problematiseren
o versterken van eigen kracht van ouders
KRACHTIG OUDERSCHAP
Jeugdwet (2015)
- Verwachtingen (gevolg invoeren jeugdwet)
1. de regie van hun leven en kinderen eigen handen nemen + hun ouderschap
§ als begeleider: ondersteunen en coachen
§ inzetten op welzijn van de ouder
2. versterken, uitbreiden en gebruiken van het sociale netwerk
3. verminderde zorgafhankelijkheid van ouders
4. vermindering van doorverwijzingen specifieke zorg
Baartman (2009)
- sterk netwerk= beschermende factor
- Niet mogelijk bij iedere ouder vb: echtscheiding, financiële problemen
- weinig onderzoek naar ‘Wat hebben ouders nodig om hun sociale netwerk te versterken?’
- ouders meer zelfredzaam worden à gebruik maken van eigen sociale netwerk (steun)
= samenredzaam (gezamenlijke verantwoordelijkheid)
OUDERS ALS (ERVARINGS)DESKUNDIGEN
- ouders onvoldoende (h)erkend in hun deskundigheid
o fout: deskundigen en profs bepalen van de standaardkennis
o juist: ouders zelf bepalend van à MAAR realisaties ervan moeilijk
- oplossing: co-creatieperspectief
= ouders in dialoog met professionals en wetenschappers die vragen stellen en beantwoorden
1. Wat willen we (ouders) weten? à ouders niet gewend deze vraag
2. Wat willen we (ouders) bereiken?
3. Wat willen we (ouders) kunnen?
, HOOFDSTUK 2: OUDERSCHAP IN ONTWIKKELING
WAT VERSTAAN DESKUNDIGEN ONDER OUDERSCHAP?
De winter, Diekstra, Muntz, Pardoen, Tavecchio, Van der Pas, Van Montfoort & Wubs
- Wat is ouderschap? = deel van je identiteit dat aangeeft dat je kinderen hebt
o er komt een nieuwe versie van jezelf vrij (moment als je ouder wordt)
o duurt levenslang
o leidt tot gevoelens van kwetsbaarheid
à verschil tussen zelf weten en zelf ervaren
à kwetsbaarheid gaat niet weg! (inherent aan ouder zijn)
o taak= tradities, wijsheden en inzichten overbrengen (socialisatie: waarden en normen)
o ouderschap = opvoedersschap (deel van ouderschap)
§ je werkt ook om financieel te kunnen voorzien
§ (ex) partnerschap (ouders: grote invloed hierop?)
§ zelfzorg (voor veel ouders is dit moeilijk)
o Geef nooit opvoedingsadviezen voordat je eerst verbinding hebt gemaakt met de
onzekerheid en de kwetsbaarheid van de ouders
à ouders hebben het eerst nodig om van jout te horen dat het inderdaad lastig en
moeilijk is
OUDERSCHAP ALS PRESTATIE
- niet goed gaat met kinderen à schuld ouders (verantwoordelijkheid)
- meer verwacht van ouders, combinatie van:
o carrière
o zorg kinderen op meer gebieden presteren
o huishouden
o scholen: verwachten meer inbreng (ouders)
- ouders betrokken leergedrag à leer- en levensvaardigheden vergroten
- wetenschappers: leergerichte activiteiten (voldoende) à + aangepast ontwikkelingsniveau
- ouders: positief bekrachtigen à creëren veilige en stimulerende speel- en leeromgeving
Van der Pas (2013)
- goede ouderervaringen: goed doen ouder à trots + geluk en intimiteit delen kind
à meer prestaties van ouders à goede ouderervaringen in het geding à ouders onzeker
voorbeelden:
1. weten hoe kind helpen met leeractiviteiten
2. in staat hulp te vragen
- ouderschap: zien als leerproces à kijken naar successen: dagelijkse werkvloer
HOOFDSTUK 1: VISIE OP OUDERSCHAP DOOR DE JAREN HEEN
REIZEND MUSEUM VOOR OUDERS EN OPVOEDERS
opvoeden= een vaardigheid die je moet leren
Vroegmoderne tijd
- eeuwenlang OPVOEDadviezen (godsdienstig geïnspireerd
19de eeuw
- aandacht: hygiëne en gezonde leefwijze (doel = opvoeden)
- einde 19de eeuw: + OPVOEDadviezen onderwijsgevenden
1900
- ervaren moeders: opvoedingsvoorlichters
- aandacht: lichamelijke gezondheid + pedagogische aspecten
- Maria Sandberg-Geisweit van der Netten = stammoeder Nederlandse oudervoorlichting
o moederschap: moeten aangeleerd worden
o open brief
open brief
- opvoeden: aangeleerd worden verzorgen = aangeboren instinct
à pleiten: opvoeding voor moeders + oprichten moederscholen
o Niet iedereen mee eens: dr. J. Gunning: ouders geen opleiding geven
à iets anders bedenken
à oprichting van: Nationaal Reizend Museum voor Ouders en Opvoeders
Nationaal Reizend Museum voor Ouders en Opvoeders (1911) - (Gunning en Sandberg)
- doel: “verdeling, verdieping en wetenschappelijke opvatting van de taak der ouders en
opvoeders en daardoor op hoger peil brengen der gezinsopvoeding”
- opvoeders brachten volgende onderwerpen:
o voeding en voedingswaarde (ziekten te voorkomen)
o kennis wat een kind op een bepaalde leeftijd nodig heeft
o kennis gezondheidsleer
o psychologie
o EHBO
o godsdienst
- ouder bewustzijn: innerlijk leven en richtingsgevoel
o doel: inzicht te krijgen in behoeften van kind & sturing geven
, OUDERSCHAP ALS CRISIS
LeMaster (1957) – Parenthood as crisis (tot ’70 ouderschap: crisis en zware opdracht)
- onderwerp: ‘Wat betekent ouderschap voor ouders?’
- Resultaat: 83% lichte of ernstige crisis ervaren met overgang naar ouderschap
- Verklaringen:
1. ongewild/onverwacht zwanger door gebrek aan anticonceptie
2. weinig of geen voorbereiding
3. geen geleidelijke overgang: abrupt en ingrijpend (geen richtlijnen)
4. kind = onomkeerbaar
KRAMPACHTIG OUDERSCHAP
Janneke Wubs (1945 – 1970) – Luisteren naar deskundigen (2004)
- Ouders zonder voorbereiding niet in staat kind op te voeden ( Sandberg en deskundigen)
o niet voldoende psychologische kennis
o geestelijk niet volwassen genoeg
- Voor geboorte en huwelijk verdiepen in:
o goed huwelijksleven
o goed ouderschap
Wubs vanaf 1970 (vanaf ’70: positief ouderschap)
- na het verschijnen van methodeboeken: verandering (praktijk: geen goed verloop)
- positief ouderschap= ouders erin slagen een omgang met hun kinderen ontwikkelen waarin
zijzelf en de kinderen zich goed konden vinden
o authenticiteit (=belangrijke factor) à ≠ manieren van ouderschap mogelijk
- goed genoeg ouderschap= als ouder hoef je niet perfect te zijn
MAAR: psychologische gesteldheid kinderen à specifieke manier van vormgeven ouderschap
- ouderschap ging over:
o maken van individuele keuzes
o ouders verantwoordelijk voor eigen geluk en van kinderen
o opvoeden: niet meer moet leren, maar kan leren
huidige tijd
- idee: maakbaarheid van het geluk à ouders denken dat zij het geluk van hun kinderen in de
hand hebben.
o Als het niet goed met hun gaat à leggen de ouders de schuld bij zichzelf
à vaak doen ze het niet verkeerd, elk kind is anders (geen pasklare oplossing)
- Supernanny: als ouders voel je je incompetent = krampachtig ouderschap
à zelfvertrouwen in ouderrol : je durft niet meer doen
o Je creëert een afhankelijkheid van de expert bij de ouder (ouder wil dat expert zegt
hoe het moet
- opvoeding leuk en maakbaar à ouders prestaties leveren
,Micha de Winter (2011)
- ouders verantwoordelijk: kinderen publieke ruimtes goed gedragen & school slecht presteren
- sociale omgeving & netwerken: minder beschikbaar
DOOR: individualistisch opvoeden (privacy, onafhankelijkheid en inmenging)
‘70: steun van dominee, familie, vrienden en buren
- problematisch gedrag: vaker gediagnostiseerd en behandeld (à onderdeel v. normale ontw.)
Jeugdwet (2015)
- dure zorg beperken door:
o problemen eerder te signaleren
o niet te snel en teveel problematiseren
o versterken van eigen kracht van ouders
KRACHTIG OUDERSCHAP
Jeugdwet (2015)
- Verwachtingen (gevolg invoeren jeugdwet)
1. de regie van hun leven en kinderen eigen handen nemen + hun ouderschap
§ als begeleider: ondersteunen en coachen
§ inzetten op welzijn van de ouder
2. versterken, uitbreiden en gebruiken van het sociale netwerk
3. verminderde zorgafhankelijkheid van ouders
4. vermindering van doorverwijzingen specifieke zorg
Baartman (2009)
- sterk netwerk= beschermende factor
- Niet mogelijk bij iedere ouder vb: echtscheiding, financiële problemen
- weinig onderzoek naar ‘Wat hebben ouders nodig om hun sociale netwerk te versterken?’
- ouders meer zelfredzaam worden à gebruik maken van eigen sociale netwerk (steun)
= samenredzaam (gezamenlijke verantwoordelijkheid)
OUDERS ALS (ERVARINGS)DESKUNDIGEN
- ouders onvoldoende (h)erkend in hun deskundigheid
o fout: deskundigen en profs bepalen van de standaardkennis
o juist: ouders zelf bepalend van à MAAR realisaties ervan moeilijk
- oplossing: co-creatieperspectief
= ouders in dialoog met professionals en wetenschappers die vragen stellen en beantwoorden
1. Wat willen we (ouders) weten? à ouders niet gewend deze vraag
2. Wat willen we (ouders) bereiken?
3. Wat willen we (ouders) kunnen?
, HOOFDSTUK 2: OUDERSCHAP IN ONTWIKKELING
WAT VERSTAAN DESKUNDIGEN ONDER OUDERSCHAP?
De winter, Diekstra, Muntz, Pardoen, Tavecchio, Van der Pas, Van Montfoort & Wubs
- Wat is ouderschap? = deel van je identiteit dat aangeeft dat je kinderen hebt
o er komt een nieuwe versie van jezelf vrij (moment als je ouder wordt)
o duurt levenslang
o leidt tot gevoelens van kwetsbaarheid
à verschil tussen zelf weten en zelf ervaren
à kwetsbaarheid gaat niet weg! (inherent aan ouder zijn)
o taak= tradities, wijsheden en inzichten overbrengen (socialisatie: waarden en normen)
o ouderschap = opvoedersschap (deel van ouderschap)
§ je werkt ook om financieel te kunnen voorzien
§ (ex) partnerschap (ouders: grote invloed hierop?)
§ zelfzorg (voor veel ouders is dit moeilijk)
o Geef nooit opvoedingsadviezen voordat je eerst verbinding hebt gemaakt met de
onzekerheid en de kwetsbaarheid van de ouders
à ouders hebben het eerst nodig om van jout te horen dat het inderdaad lastig en
moeilijk is
OUDERSCHAP ALS PRESTATIE
- niet goed gaat met kinderen à schuld ouders (verantwoordelijkheid)
- meer verwacht van ouders, combinatie van:
o carrière
o zorg kinderen op meer gebieden presteren
o huishouden
o scholen: verwachten meer inbreng (ouders)
- ouders betrokken leergedrag à leer- en levensvaardigheden vergroten
- wetenschappers: leergerichte activiteiten (voldoende) à + aangepast ontwikkelingsniveau
- ouders: positief bekrachtigen à creëren veilige en stimulerende speel- en leeromgeving
Van der Pas (2013)
- goede ouderervaringen: goed doen ouder à trots + geluk en intimiteit delen kind
à meer prestaties van ouders à goede ouderervaringen in het geding à ouders onzeker
voorbeelden:
1. weten hoe kind helpen met leeractiviteiten
2. in staat hulp te vragen
- ouderschap: zien als leerproces à kijken naar successen: dagelijkse werkvloer
