100% satisfaction guarantee Immediately available after payment Both online and in PDF No strings attached 4.2 TrustPilot
logo-home
Summary

Samenvatting Penologie en Penitentiair recht VUB

Rating
-
Sold
1
Pages
178
Uploaded on
27-12-2025
Written in
2025/2026

Samenvatting van alle hoorcolleges van het vak Penologie en Penitentiair recht, 1ste semester 2025. Eventuele examenvragen zijn ook opgenomen in de samenvatting.

Institution
Course











Whoops! We can’t load your doc right now. Try again or contact support.

Written for

Institution
Study
Course

Document information

Uploaded on
December 27, 2025
Number of pages
178
Written in
2025/2026
Type
Summary

Subjects

Content preview

Penologie en penitentiair recht ..................................................................................................... 7

HOC 1: Wat is penologie? ................................................................................................................ 7
1. Wat is penologie? ..................................................................................................................... 7
2. Wat is penitentiair recht? .......................................................................................................... 7
3. Welke straffen? ........................................................................................................................ 8
3.1 Strafrecht ........................................................................................................................... 8
3.2 Strafwetboek 2024 (IWT: 8 april 2026) ................................................................................... 8
3.3 Cijfers ................................................................................................................................ 9
4. Definitie van een straf? ............................................................................................................10
4.1 Juridische definitie .............................................................................................................10
4.2 Empirische vaststellingen ...................................................................................................10
4.3 Discussies over definitie .....................................................................................................11
5. Een brede blik op bestraffing: ...................................................................................................11
5.1 Maatregelen, sancties, administratieve afhandelingen, … ....................................................11
5.2 Penaliteit ...........................................................................................................................12
6. Penologie als een multidisciplinaire wetenschap ......................................................................12
6.1 Multidisciplinariteit ............................................................................................................12
6.2 Op microniveau .................................................................................................................12
6.3 Op mesoniveau ..................................................................................................................13
6.4 Op macroniveau ................................................................................................................13
7. Een kritische penologie ............................................................................................................13
7.1 Onderbouwde analyses en kritieken ....................................................................................13

HOC 2: De doodstraf ......................................................................................................................14
1. Enkele belangrijke begrippen ...................................................................................................14
2. De doodstraf werelwijd ............................................................................................................14
3. De doodstraf in cijfers..............................................................................................................14
3.1 De doodstraf in Iran ............................................................................................................15
4. De doodstraf in Europa: Abolitionistische golf ...........................................................................16
5. Doodstraf in België: .................................................................................................................17
5.1 Cijfergegevens 18de eeuw:...................................................................................................17
5.2 De doodstraf in België na de onafhankelijkheid (1830) ..........................................................18
5.3 Blijvende discussie ............................................................................................................18
5.4 WOI ...................................................................................................................................19
5.5 WOII ..................................................................................................................................19
5.6 Doodstraf België ................................................................................................................19
5.7 Onderbelichte evoluties – De doodstraf buiten België: Kongo-Vrijstaat en Leopold II ..............20
5.8 Vervolg – De doodstraf in Belgisch-Kongo (na 1908) .............................................................20
5.9 Na de Tweede Wereldoorlog – Doodstraf in Belgisch-Kongo..................................................21
6. De doodstraf in De Verenigde Staten van Amerika .....................................................................22
6.1 De rol van het Amerikaanse hooggerechtshof ......................................................................22
7. Visies op de doodstraf .............................................................................................................23

HOC 3: Internering..........................................................................................................................24
1. Geschiedenis ..........................................................................................................................24
1.1 Voor 1930: geen internering ................................................................................................24
1.2 Zijsprong (nieuw strafwetboek: inwerkingtreding 8 april 2026) ...............................................24
1.3 Kritiek => Wet op bescherming van de maatschappij ............................................................24
1.4 Wet van 1930: ....................................................................................................................25



1

, 1.5 Kritiek op wet 1930: ............................................................................................................26
1.6 Reactie wet van 1964: ........................................................................................................26
1.7 Interneringswet 2007 ..........................................................................................................26
1.8 Veranderingen in de praktijk ...............................................................................................26
1.9 Internationale Kritiek op België nam toe ..............................................................................27
1.10 Periodiek bezoek CPT aan FPC gent: 27/3/2017 – 6/4/2017 .................................................27
1.11 CPT .................................................................................................................................27
1.12 Therapeutische vooruitgang ..............................................................................................28
2. Wet 5 mei 2014 betreffende de internering ................................................................................28
2.1 Doelstelling interneringsmaatregel: ....................................................................................28
2.2 Wanneer internering? .........................................................................................................29
2.3 Expertenverslag Art. 5: ........................................................................................................29
2.4 Uitvoering - zorglandschap .................................................................................................30
2.5 Na interneringsbeslissing: Kamer voor de Bescherming van de Maatschappij (KBM) bij de
STRAFUITVoERINGSRECHTBANK (SURB) ..................................................................................31
2.6 Internering voor veroordeelden: ..........................................................................................31
3. De praktijk ..............................................................................................................................32
3.1 Intra en extrapenitentiair ....................................................................................................32
3.2 Instroom neemt toe ............................................................................................................32
3.2 Blijvende problemen ..........................................................................................................32
4. Geïnterneerde personen zonder verblijfsrecht...........................................................................33
4.1 Geen verblijfsrecht .............................................................................................................33
4.2 VILO ..................................................................................................................................34
4.3 De jure en de facto Uitsluiting van andere modaliteiten in België ......................................34
5. Terbeschikkingstelling van de strafuitvoeringsrechtbank (TBS) ...................................................34
5.1 Cijfers: ..............................................................................................................................35
5.2 Uitvoering ..........................................................................................................................35
5.3 Nieuw strafwetboek ...........................................................................................................36
5.4 Quid beveiligingsperiode? ..................................................................................................36

HOC 4: Penologische doelstellingen, recidive en effectiviteit van straffen ..........................................36
1. Waarom straffen we? ..............................................................................................................36
1.1 Verschillende niveaus van doelstellingen ............................................................................36
1.2 Instrumentele doelstellingen ..............................................................................................37
1.2.1 Retributivisme .............................................................................................................37
1.2.2 Utilitarisme .................................................................................................................38
1.2.3 Recidive/effectiviteit ....................................................................................................41
1.2.4 Hertelbenadering .........................................................................................................41
1.2.5 Instrumentele doelstellingen ........................................................................................43
1.3 Nieuwe strafwetboek .........................................................................................................44
1.4 Intrinsieke doelstelling .......................................................................................................44
1.5 Organisationele doelstellingen ...........................................................................................45
1.6 Conflicterende doelstellingen .............................................................................................46
1.6 Conclusie ..........................................................................................................................47

HOC 5: Maatschappelijke benadering van bestraffing .......................................................................48
1. Deel 1: bestraffing als maatschappelijke keuze .........................................................................48
1.1 Detentieratio .....................................................................................................................48
Statistieken .........................................................................................................................48
Statistieken 2 .......................................................................................................................49
Lappi-Seppäla (2011) (niet in detail kennen maar goed lezen) .................................................50


2

, Nog een schema: .................................................................................................................58
1.2 Bestraffing als maatschappelijke constructie ......................................................................59
2. Deel 2: Maatschappelijke aspecten van penaliteit .....................................................................59
2.1 David Garland (1990) ..........................................................................................................59
2.2 Penaliteit ...........................................................................................................................60
2.3 Durkheims expressief perspectief (1858-1917) ....................................................................60
2.4 Marxistisch sociaal-economisch perspectief (1818-1883) ....................................................61
2.5 Angela Davis link met rassenstrijd .......................................................................................62
2.6 Loïc Wacquant link met rassenstrijd....................................................................................62
2.7 Webers rationaliseringsperspectief (1864-1920) ..................................................................63
2.8 Beheersen van risico’s .......................................................................................................63
2.9 Maatschappelijke en politieke impact van risicodenken .......................................................64
2.10 Foucaults disciplineringsperspectief .................................................................................64
2.11 Elias’ CivilIsatieperspectief (1897-1990) ............................................................................64

HOC 6: Belgisch Penitentiaire Beleid ...............................................................................................65
1. Waar het begon .......................................................................................................................65
1.1 voor 1830 ..........................................................................................................................65
1.3 Vanaf 1830 ........................................................................................................................66
1.4 Gevangenissen België ........................................................................................................67
1.4.1 Antwerpen...................................................................................................................67
1.4.2 Gent ...........................................................................................................................67
1.4.3 Mechelen ....................................................................................................................67
1.4.4 Namur ........................................................................................................................67
1.4.5 Mons...........................................................................................................................67
1.4.6 Sint-Gillis (Brussel) ......................................................................................................67
1.4.7 Dinant .........................................................................................................................68
1.5 Cellulair systeem vanaf 1830 ..............................................................................................68
2. Het interbellum .......................................................................................................................68
2.1 Interbellum : Opkomst positivisme......................................................................................68
2.3 Interbellum ........................................................................................................................69
2.3.1 Merksplas (‘landloperskolonie’) (1825) .............................................................................69
2.3.2 Wortel ............................................................................................................................69
2.3.3 Ruislede .........................................................................................................................69
3. Na WOII ..................................................................................................................................70
3.1 Na WO II : opkomst gemeenschapsregime ..........................................................................70
3.2 Na WO II ............................................................................................................................70
3.2.1 Open gevangenis Hoogstraten .........................................................................................71
3.2.2 Open gevangenis Saint Hubert .........................................................................................71
3.3 Na WO II ............................................................................................................................71

HOC 7: Gevangenisbevolking ..........................................................................................................72
4. Vanaf 1980 - heden ..................................................................................................................72
4.1 Gevangenisoverbevolking ...................................................................................................72
4.2 Overbevolking: jaren 80 ......................................................................................................72
4.3 Overbevolking: jaren 90 ......................................................................................................73
4.4 Expansionisme ..................................................................................................................73
4.5 Expansionisme – Reactie: De Huizen ...................................................................................75
4.5 Vier transitiehuizen ............................................................................................................75
4.6 Expansionisme – Huren van gevangeniscapaciteit ...............................................................76
4.7 Aandacht voor specifieke categorieën gedetineerden ..........................................................77


3

, 4.7 Tussen expansionisme en reductionisme ............................................................................78
4.8 Reductionisme ..................................................................................................................78
4.9 Beleid(sopties) – Regeerakkoord 2014 (Regering Michel I) .....................................................79
4.10 Beleid(sopties) – Justitieplan Geens (2015) ........................................................................81
4.11 Conclusie – Minister Geens ..............................................................................................82
4.12 Beleid(sopties) – Plannen Vivaldi-regering (oktober 2020) ...................................................83
4.13 Beleid(sopties) – Van Quickenborne (2021) ........................................................................83
4.14 Gevangenisdorp Haren – kernpunten volgens Kristel Beyens ..............................................84
4.15 Beleid(sopties) – Van Quickenborne (2021) ........................................................................85
4.16 Arizonacoalitie (2025) .......................................................................................................86
Beleidsverklaring Annelies Verlinden – 13 maart 2025 ............................................................86
Beleidsverklaring – Minister Annelies Verlinden (13 maart 2025) Vervolg .................................87
Beleidsverklaring – Minister Annelies Verlinden (13 maart 2025) Vervolg .................................87
4.17 Overbevolking als humanitaire crisis .................................................................................88
5. Wat zeggen de cijfers? .............................................................................................................89
5.1 Evolutie van de gevangenisbevolking ...................................................................................90
5.2 Hoe de evolutie van de gevangenispopulatie bestuderen? ....................................................91
5.3 Constructie van de gevangenispopulatie .............................................................................92
5.4 1980- vandaag ...................................................................................................................92
5.5 Evoluties bij veroordeelden in België ...................................................................................94
5.6 Stijgend aantal beklaagden .................................................................................................94
5.7 Personen in detentie – nationaliteit en verblijfsrecht ............................................................94
5.8 Een aantal bijzondere problematieken ................................................................................96
Suïcide in de Belgische gevangenissen (2000–2016)...............................................................96
Vervolg ................................................................................................................................97
5.9 Hoeveel kost het om mensen op te sluiten? .........................................................................98
6. Studenten kunnen na deze les:.................................................................................................98

HOC 8: Europese detentiestandaarden en monitoring ......................................................................99
1. De Raad van Europa ................................................................................................................99
2. Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens .......................................................................99
2.1 EVRM: Art 3 ........................................................................................................................99
2.2 Evolutie interpretatie art. 3 ............................................................................................... 100
2.3 EVRM en EHRM ................................................................................................................ 100
2.4 Voorbeeld rechtstreekse werking: Onderzoek op het lichaam ............................................. 100
3. Wetten en praktijken ............................................................................................................. 100
3.1 EHRM .............................................................................................................................. 101
3.2 EHRM: gevolgen veroordeling ........................................................................................... 102
4. Internering - EHRM ................................................................................................................ 102
5. Europees verdrag ter preventie van foltering en onmenselijke of vernederende behandeling of
bestraffing (1987) ...................................................................................................................... 106
5.1 Verdrag ........................................................................................................................... 106
5.2 CPT & EHRM .................................................................................................................... 106
6. Samenspel EHRM - CPT ......................................................................................................... 109
7. European Prison Rules ........................................................................................................... 111

HOC 9: Detentiebeleving en leefklimaat ......................................................................................... 113
1. Een blik achter de muren ....................................................................................................... 113
1.1 Penal Subjectivists <-> Penal Objectivists (Hayes, 2018) .................................................... 113
2. Deprivatie & Importatie .......................................................................................................... 114
2.1 Gevangenissociologie als kader voor detentie-ervaringen ................................................... 114


4

Get to know the seller

Seller avatar
Reputation scores are based on the amount of documents a seller has sold for a fee and the reviews they have received for those documents. There are three levels: Bronze, Silver and Gold. The better the reputation, the more your can rely on the quality of the sellers work.
astridvlaeminck1 Vrije Universiteit Brussel
Follow You need to be logged in order to follow users or courses
Sold
22
Member since
1 year
Number of followers
0
Documents
4
Last sold
1 day ago

0.0

0 reviews

5
0
4
0
3
0
2
0
1
0

Recently viewed by you

Why students choose Stuvia

Created by fellow students, verified by reviews

Quality you can trust: written by students who passed their tests and reviewed by others who've used these notes.

Didn't get what you expected? Choose another document

No worries! You can instantly pick a different document that better fits what you're looking for.

Pay as you like, start learning right away

No subscription, no commitments. Pay the way you're used to via credit card and download your PDF document instantly.

Student with book image

“Bought, downloaded, and aced it. It really can be that simple.”

Alisha Student

Frequently asked questions