PEDAGOGIEK EN
GEZINSONDERSTEUNING :
INLEIDING :
Pedagogiek Pedagogische wetenschappen
Wetenschappelijke studie van de Verwijst naar :
opvoeding / onderwijs en vorming - Meerdere sub disciplines
( Traditionele omschrijving)
- Meerdere Pedagogische kaders
- Meerdere onderzoeksmethodes
Pedagogiek : kwestie op zich
TWEE WETENSCHAPSBENADERINGEN :
EVIDENCE BASED PEDAGOGIEK :
- Wat werkt?’
- Meten is weten: handvaten voor de praktijk
- Voorschrijvend
Gestimuleerd door 2 tendensen :
1) Risico reducerend denken :
= (Valkuil is het wegnemen van de autonomie van het kind, ouders kijken enkel naar
wat kan fout lopen )
2) Individualiserend denken :
= We kijken naar het individu (‘die moet bijgestuurd worden/ die moet een
remediering ontvangen’)
De focus komt te liggen op wat ze kunnen doen om terug aan boort te geraken
(‘Die moet zich aanpassen/ bijsturen om mee te kunnen’)
Moeten we die boort niet ook in vraag stellen?
Kritiek:
- Er wordt geen rekening gehouden tussen de context, er wordt veel vergeleken
met andere landen, maar er is een groot verschil tussen die landen, context wordt
dus niet in kaart gebracht.
- Er worden ook altijd keuzes gemaakt door mensen, die ook anders hadden kunnen
zijn. Ze zijn niet neutraal.
FUNDAMENTELE PEDAGOGIEK :
- ‘Wat bedoelen we met ‘werken’?’ ( Alles in vraag stellen)
- Trage fundamentele vraagstukken
- Beschrijvend
- Het handboek valt onder deze stroming
Normatief en ethisch:
Waarden en normen v/d samenleving in vraag stellen (= onderliggende ideologische
kwesties).
,DE WERELD IS PEDAGOGIEK EN PEDAGOGIEK IS DE WERELD :
- Opvoeden is meer dan stimuleren van hersenontwikkeling of andere
ontwikkelingsdomeinen.
We moeten aan kinderen de wereld uitleggen en initiëren zodat ze :
= De wereld verder zetten maar ook de wereld vernieuwen.
(In die zin vindt opvoeden plaats tussen generaties.)
ONTDEKKING VAN HET CONCEPT ‘KIND’ :
Kind is een aparte categorie :
- In de oudheid: Kind krijgt aandacht / kreeg een plek.
- Tot laat in de Middelleeuwen: Kind werd afgebeeld als onaf of mini-volwassene
- Veranderingen in de 18e eeuw -> In deze eeuw begonnen kinderen v/d rijkere
klassen onderwijs te krijgen , Renaissance met o.m. Rousseau: de ziel van het kind
- Geïndustrialiseerde samenleving: Kind is kwetsbaar en moet beschermd
worden
= Op het moment dat er beslist werd dat de kinderen niet meer mogen werken tot hun
14de , zie je dat men in de samenleving kinderen ziet als kwetsbaar.
- 1960 tot vandaag: jeugdland, grootbrengen door kleinhouden (L. Dasberg)
= L. Dasberg spreekt over jeugdland (Kinderen gaan we groot brengen tot ze groot
worden.) We gaan vaak dingen niet vertellen naar kinderen omdat ze nog te jong zijn.
UIT ZICH IN VERSCHILLENDE CONTEXTEN (HOE WE HET KIND DEFINIËREN
HEEFT TE MAKEN MET WELKE PARAMETER JE GEBRUIKT) :
- Juridisch: Minderjarig versus meerderjarig (Bv: op vlak van alcohol)
- Sociologisch: Afhankelijk versus onafhankelijk (Bv: kind als je thuis woont , ouder
als je weggaat van thuis)
- Ontwikkelingspsychologie: Jongvolwassene versus volwassene, uitgerekte
kindertijd
ONTDEKKING VAN HET CONCEPT ‘KINDERTIJD’:
- Niet enkel gebaseerd op biologische kenmerken , Is gebaseerd op de
maatschappelijke context van dat moment.
De kindertijd is een sociaal geconstrueerde periode.
- ‘kind’: betekenis ligt niet vast
HOE ONTSTAAN DIE KINDBEELDEN?:
• Ze zijn een weerspiegeling van de maatschappij , Wanneer de maatschappij
verandert, veranderen ook de kindbeelden.
, • De kindbeelden hebben een ideologische basis. Ze zijn een weerspiegeling van de
opvattingen in de maatschappij:
– Religieuze opvattingen
– Politieke opvattingen
– Filosofische opvattingen
HOE WIJZIGEN DE KINDBEELDEN DOORHEEN DE TIJD?:
- De kindbeelden wijzigen niet plots maar vullen elkaar aan.
- Verschillende kindbeelden kunnen naast elkaar staan in één periode.
KINDBEELDEN HEBBEN INVLOED OP:
• Hoe het kind naar zichzelf kijkt.
• De verwachtingen van ouders en leerkrachten.
• De relatie tussen kind en opvoeder en de manier van handelen.
• Op de manier waarop men spreekt en de verwachtingen van de maatschappij.
• Het beleid en de acties die men opzet (sociaal, economisch en cultureel).
GEZINSONDERSTEUNING :
WAT IS EEN GEZIN? :
- Niet eenvoudig te definiëren
DEFINIËRING OP BASIS VAN:
- Gezinssamenstelling of organisatievorm?
- Het engagement dat mensen voor elkaar opnemen?
(materieel, financieel, emotioneel, affectief,…)
- Wat mensen zelf als gezin beschouwen?
‘DEFINITIE’ VAN EEN GEZIN :
- “Een gezin is elke leefgemeenschap die als dusdanig wordt erkend en/of als
dusdanig wordt ervaren.” (Vandenbroeck, 2014)
WAT IS GEZINSONDERSTEUNING? – OPVOEDING IN HET VIZIER :
Jaren 90-00: ‘parenting turn’ :
Opvallende aandacht voor ouderschap en opvoeding(sondersteuning).
REDENEN:
1) TELOORGANG VAN HET TRADITIONELE GEZIN:
- ‘Heilige Drievuldigheid’ van biologisch, juridisch en pedagogisch ouderschap is
minder vanzelfsprekend
- ‘Het gezin’ verdwijnt -> individuele ouder verschijnt
2) CRISIS VAN DE WELVAARTSTAAT:
- Focus op activering en risicobeheersing (We moeten zorgen dat mensen werken
en we moeten opletten om niet te vrijgevig te zijn met de uitkeringen.)
- ‘Geen rechten zonder plichten’
- Klemtoon op individuele (ook ouderlijke) verantwoordelijkheid
, 3) SOCIAAL INVESTERINGSDENKEN:
- Kinderen als sociaal en economisch kapitaal
- (Economisch) terugverdieneffect van preventieve investeringen in jonge kinderen
- Dubbele verantwoordelijkheid van ouders: kind & samenleving , (Kinderen
brengen niet op , kinderen mogen niet meer werken)
Wij als maatschappij moeten investeren in kinderen en dubbele verantwoordelijkheid
voor de ouders om te zorgen dat de ouders ervoor moeten zorgen dat het kind het goed
doet in het leven , goed studeert/ gaat werken zodat ze kunnen opbrengen voor de
maatschappij.
Als kinderen een drank/ drugs verslaving creëren kosten ze enorm geld voor de
maatschappij.
BIJKOMENDE TENDENSEN :
- Veranderende sociale netwerken
- Meer keuzevrijheid, minder houvast: (Wij zijn vrij om te zeggen / doen wat
we willen maar hebben minder hou vast omdat er een enorm breed pakket is aan
onderwijsmethodes / onderwijsvormen)
- Opvoedingsvragen en -onzekerheid: minder taboe (≠ opvoedingsspanning of -
stress)
OPVOEDING IN HET REGELGEVING:
2007- EERSTE DECREET OPVOEDINGSONDERSTEUNING:
- Ouders én opvoedingsverantwoordelijken
- Vooral focus op de organisatie van opvoedingsondersteuning
- Creatie van nieuwe overlegstructuren
- Opvoedingsondersteuning voorgesteld als aparte sector
Kritiek!:
- Te veel overlegwerk, te complexe overlegstructuren
- Ondersteuningsfunctie inbedden in diverse sectoren (eerder dan er een aparte
sector van te maken)
2013- DECREET PREVENTIEVE GEZINSONDERSTEUNING:
- Bredere focus: Zowel opvoedingsondersteuning als preventieve gezondheidszorg
- Centraal: Huizen van het Kind
(Inter)gemeentelijk
Netwerk/partnerschap tussen verschillende lokale
organisaties (o.a. preventieve gezondheidszorg)
Laagdrempelig aanbod met breed (universeel) bereik
Aandacht voor informele sociale steun en sociale cohesie
Overkoepelt verschillende vormen van ondersteuning
volgens het principe van ‘proportioneel universalisme’
PROPORTIONEEL UNIVERSALISME:
GEZINSONDERSTEUNING :
INLEIDING :
Pedagogiek Pedagogische wetenschappen
Wetenschappelijke studie van de Verwijst naar :
opvoeding / onderwijs en vorming - Meerdere sub disciplines
( Traditionele omschrijving)
- Meerdere Pedagogische kaders
- Meerdere onderzoeksmethodes
Pedagogiek : kwestie op zich
TWEE WETENSCHAPSBENADERINGEN :
EVIDENCE BASED PEDAGOGIEK :
- Wat werkt?’
- Meten is weten: handvaten voor de praktijk
- Voorschrijvend
Gestimuleerd door 2 tendensen :
1) Risico reducerend denken :
= (Valkuil is het wegnemen van de autonomie van het kind, ouders kijken enkel naar
wat kan fout lopen )
2) Individualiserend denken :
= We kijken naar het individu (‘die moet bijgestuurd worden/ die moet een
remediering ontvangen’)
De focus komt te liggen op wat ze kunnen doen om terug aan boort te geraken
(‘Die moet zich aanpassen/ bijsturen om mee te kunnen’)
Moeten we die boort niet ook in vraag stellen?
Kritiek:
- Er wordt geen rekening gehouden tussen de context, er wordt veel vergeleken
met andere landen, maar er is een groot verschil tussen die landen, context wordt
dus niet in kaart gebracht.
- Er worden ook altijd keuzes gemaakt door mensen, die ook anders hadden kunnen
zijn. Ze zijn niet neutraal.
FUNDAMENTELE PEDAGOGIEK :
- ‘Wat bedoelen we met ‘werken’?’ ( Alles in vraag stellen)
- Trage fundamentele vraagstukken
- Beschrijvend
- Het handboek valt onder deze stroming
Normatief en ethisch:
Waarden en normen v/d samenleving in vraag stellen (= onderliggende ideologische
kwesties).
,DE WERELD IS PEDAGOGIEK EN PEDAGOGIEK IS DE WERELD :
- Opvoeden is meer dan stimuleren van hersenontwikkeling of andere
ontwikkelingsdomeinen.
We moeten aan kinderen de wereld uitleggen en initiëren zodat ze :
= De wereld verder zetten maar ook de wereld vernieuwen.
(In die zin vindt opvoeden plaats tussen generaties.)
ONTDEKKING VAN HET CONCEPT ‘KIND’ :
Kind is een aparte categorie :
- In de oudheid: Kind krijgt aandacht / kreeg een plek.
- Tot laat in de Middelleeuwen: Kind werd afgebeeld als onaf of mini-volwassene
- Veranderingen in de 18e eeuw -> In deze eeuw begonnen kinderen v/d rijkere
klassen onderwijs te krijgen , Renaissance met o.m. Rousseau: de ziel van het kind
- Geïndustrialiseerde samenleving: Kind is kwetsbaar en moet beschermd
worden
= Op het moment dat er beslist werd dat de kinderen niet meer mogen werken tot hun
14de , zie je dat men in de samenleving kinderen ziet als kwetsbaar.
- 1960 tot vandaag: jeugdland, grootbrengen door kleinhouden (L. Dasberg)
= L. Dasberg spreekt over jeugdland (Kinderen gaan we groot brengen tot ze groot
worden.) We gaan vaak dingen niet vertellen naar kinderen omdat ze nog te jong zijn.
UIT ZICH IN VERSCHILLENDE CONTEXTEN (HOE WE HET KIND DEFINIËREN
HEEFT TE MAKEN MET WELKE PARAMETER JE GEBRUIKT) :
- Juridisch: Minderjarig versus meerderjarig (Bv: op vlak van alcohol)
- Sociologisch: Afhankelijk versus onafhankelijk (Bv: kind als je thuis woont , ouder
als je weggaat van thuis)
- Ontwikkelingspsychologie: Jongvolwassene versus volwassene, uitgerekte
kindertijd
ONTDEKKING VAN HET CONCEPT ‘KINDERTIJD’:
- Niet enkel gebaseerd op biologische kenmerken , Is gebaseerd op de
maatschappelijke context van dat moment.
De kindertijd is een sociaal geconstrueerde periode.
- ‘kind’: betekenis ligt niet vast
HOE ONTSTAAN DIE KINDBEELDEN?:
• Ze zijn een weerspiegeling van de maatschappij , Wanneer de maatschappij
verandert, veranderen ook de kindbeelden.
, • De kindbeelden hebben een ideologische basis. Ze zijn een weerspiegeling van de
opvattingen in de maatschappij:
– Religieuze opvattingen
– Politieke opvattingen
– Filosofische opvattingen
HOE WIJZIGEN DE KINDBEELDEN DOORHEEN DE TIJD?:
- De kindbeelden wijzigen niet plots maar vullen elkaar aan.
- Verschillende kindbeelden kunnen naast elkaar staan in één periode.
KINDBEELDEN HEBBEN INVLOED OP:
• Hoe het kind naar zichzelf kijkt.
• De verwachtingen van ouders en leerkrachten.
• De relatie tussen kind en opvoeder en de manier van handelen.
• Op de manier waarop men spreekt en de verwachtingen van de maatschappij.
• Het beleid en de acties die men opzet (sociaal, economisch en cultureel).
GEZINSONDERSTEUNING :
WAT IS EEN GEZIN? :
- Niet eenvoudig te definiëren
DEFINIËRING OP BASIS VAN:
- Gezinssamenstelling of organisatievorm?
- Het engagement dat mensen voor elkaar opnemen?
(materieel, financieel, emotioneel, affectief,…)
- Wat mensen zelf als gezin beschouwen?
‘DEFINITIE’ VAN EEN GEZIN :
- “Een gezin is elke leefgemeenschap die als dusdanig wordt erkend en/of als
dusdanig wordt ervaren.” (Vandenbroeck, 2014)
WAT IS GEZINSONDERSTEUNING? – OPVOEDING IN HET VIZIER :
Jaren 90-00: ‘parenting turn’ :
Opvallende aandacht voor ouderschap en opvoeding(sondersteuning).
REDENEN:
1) TELOORGANG VAN HET TRADITIONELE GEZIN:
- ‘Heilige Drievuldigheid’ van biologisch, juridisch en pedagogisch ouderschap is
minder vanzelfsprekend
- ‘Het gezin’ verdwijnt -> individuele ouder verschijnt
2) CRISIS VAN DE WELVAARTSTAAT:
- Focus op activering en risicobeheersing (We moeten zorgen dat mensen werken
en we moeten opletten om niet te vrijgevig te zijn met de uitkeringen.)
- ‘Geen rechten zonder plichten’
- Klemtoon op individuele (ook ouderlijke) verantwoordelijkheid
, 3) SOCIAAL INVESTERINGSDENKEN:
- Kinderen als sociaal en economisch kapitaal
- (Economisch) terugverdieneffect van preventieve investeringen in jonge kinderen
- Dubbele verantwoordelijkheid van ouders: kind & samenleving , (Kinderen
brengen niet op , kinderen mogen niet meer werken)
Wij als maatschappij moeten investeren in kinderen en dubbele verantwoordelijkheid
voor de ouders om te zorgen dat de ouders ervoor moeten zorgen dat het kind het goed
doet in het leven , goed studeert/ gaat werken zodat ze kunnen opbrengen voor de
maatschappij.
Als kinderen een drank/ drugs verslaving creëren kosten ze enorm geld voor de
maatschappij.
BIJKOMENDE TENDENSEN :
- Veranderende sociale netwerken
- Meer keuzevrijheid, minder houvast: (Wij zijn vrij om te zeggen / doen wat
we willen maar hebben minder hou vast omdat er een enorm breed pakket is aan
onderwijsmethodes / onderwijsvormen)
- Opvoedingsvragen en -onzekerheid: minder taboe (≠ opvoedingsspanning of -
stress)
OPVOEDING IN HET REGELGEVING:
2007- EERSTE DECREET OPVOEDINGSONDERSTEUNING:
- Ouders én opvoedingsverantwoordelijken
- Vooral focus op de organisatie van opvoedingsondersteuning
- Creatie van nieuwe overlegstructuren
- Opvoedingsondersteuning voorgesteld als aparte sector
Kritiek!:
- Te veel overlegwerk, te complexe overlegstructuren
- Ondersteuningsfunctie inbedden in diverse sectoren (eerder dan er een aparte
sector van te maken)
2013- DECREET PREVENTIEVE GEZINSONDERSTEUNING:
- Bredere focus: Zowel opvoedingsondersteuning als preventieve gezondheidszorg
- Centraal: Huizen van het Kind
(Inter)gemeentelijk
Netwerk/partnerschap tussen verschillende lokale
organisaties (o.a. preventieve gezondheidszorg)
Laagdrempelig aanbod met breed (universeel) bereik
Aandacht voor informele sociale steun en sociale cohesie
Overkoepelt verschillende vormen van ondersteuning
volgens het principe van ‘proportioneel universalisme’
PROPORTIONEEL UNIVERSALISME:
