Lilly Ghozlan
PSYCHODIAGNOSTIEK 2
INHOUD
Les 1: uitganspunten psychodiagnostisch procesmodel ........................................................................5
1. Inhoud .........................................................................................................................................5
1.1 Inleiding: Wat? Waarom? Hoe? ................................................................................................5
1.2 Uitgangspunten .......................................................................................................................6
Les 2: psychodiagnostiek in de praktijk ..................................................................................................8
1. Belang van clusteren & classificeren ..............................................................................................8
2. KOP-model ...................................................................................................................................8
2.1 Situering KOP ..........................................................................................................................8
2.2 Componenten KOP ..................................................................................................................8
2.3 PrOP-model voor kinderen .......................................................................................................9
3. ICF-model ....................................................................................................................................9
3.1 Algemene info ICF ...................................................................................................................9
3.2 Doelen ICF ............................................................................................................................ 10
3.3 Componenten ICF ................................................................................................................. 10
3.4 Uitgangspunten ICF ............................................................................................................... 12
3.5 Cognitieve shift ..................................................................................................................... 12
3.6 Meerwaarde ICF .................................................................................................................... 13
3.7 Voorbeelden ICF.................................................................................................................... 13
4. Alternatieve diagnostische modellen ........................................................................................... 13
4.1 Empirische cyclus als basis ................................................................................................... 13
4.2 Diagnostische cyclus ............................................................................................................. 14
4.3 Handelingsgerichte psychodiagnostiek................................................................................... 15
4.4 Diagnostisch proces .............................................................................................................. 16
4.5 Empirisch model voor probleemidentificatie ........................................................................... 17
Les 3: Psychodiagnostisch procesmodel in context van werving & selectie............................................ 19
1. Aanmelding ............................................................................................................................... 19
2. Intake of vooronderzoek .............................................................................................................. 20
2.1 Functie-analyse (info bekomen via intake/vooronderzoek) ....................................................... 21
3. Aanvullend onderzoek ................................................................................................................. 23
4. Advies en rapportering ................................................................................................................ 25
5. Interventies & 6. evalueren .......................................................................................................... 27
Les 4: kwaliteit van PSD (deel 1): richtlijnen voor het formuleren en toetsen van hypothesen .................. 28
1. Introductie ................................................................................................................................. 28
1
,Lilly Ghozlan
2. Richtlijnen voor het formuleren en toetsen van (onderzoeks)hypothesen ....................................... 28
2.1 Casus Max ............................................................................................................................ 28
2.2 Wat is een hypothese? ........................................................................................................... 32
2.3 Hoe formuleer je een hypothese? ........................................................................................... 33
2.4 Hoe selecteer je een hypothese? ............................................................................................ 33
2.5 Hoe formuleer je een onderzoekshypothese? .......................................................................... 35
2.6 Hoe formuleer je toetsingscriteria? ......................................................................................... 35
Les 5: kwaliteit van PSD (deel 2): richtlijnen voor het kiezen van psychodiagnostisch instrumentarium ... 36
1. Soorten testinstrumenten en -methodieken ................................................................................. 36
2. Criteria voor het kiezen van testinstrumenten en methodieken? .................................................... 37
3. Klinische computer-diagnostiek .................................................................................................. 40
4. Telediagnostiek .......................................................................................................................... 40
Les 6: kwaliteit van PSD (deel 3): psychometrische kwaliteitsaspecten van testinstrumenten ................ 41
1. Informatie over kwaliteit van instrumenten ................................................................................... 41
2. Kwaliteitsbeoordeling normen ..................................................................................................... 41
2.1 Normgerichte interpretatie ..................................................................................................... 41
2.2 Domeingericht of criteriumgerichte interpretatie ..................................................................... 43
3. Kwaliteitsbeoordeling van betrouwbaarheid en validiteit ............................................................... 44
3.1 Betrouwbaarheid ................................................................................................................... 45
3.2 Validiteit ............................................................................................................................... 46
4. Kwalteitsbeoordeling moeilijkheidsgraad (geen examenleerstof) ................................................... 47
5. Kwaliteitsbeoordeling discirminatie-index .................................................................................... 47
Les 7: kwaliteits van PSD (deel 4): richtlijnen voor rapportering en verslaggeving .................................... 49
1. Reden van Verslag ...................................................................................................................... 49
2. Inhoud van verslag ...................................................................................................................... 49
3. Soorten verslaggeving ................................................................................................................. 49
4. Richtlijnen voor functionele verslaggeving .................................................................................... 50
5. Aandachtspunten en schrijfstijl ................................................................................................... 50
6. Rechten van de cliënt .................................................................................................................. 50
Les 8: faire en cultuurbewuste diagnostiek (deel 1): dynamisch testen & testmodificatie ....................... 51
1. Faire psychodiagnostiek .............................................................................................................. 51
2. Dynamisch testen ....................................................................................................................... 51
2.1 Onderscheid statisch vs dynamisch testen ............................................................................. 51
2.2 Korte geschiedenis ................................................................................................................ 52
2.3 Toepassingsgebied ................................................................................................................ 53
2.4 Werkwijze ............................................................................................................................. 53
3. Testmodificatie ........................................................................................................................... 54
2
,Lilly Ghozlan
Les 9: faire en cultuurbewuste diagnostiek (deel 2): cultuurfaire psychodiagnostiek in de hulpverlening . 55
1. Inleiding ..................................................................................................................................... 55
2. Valkuilen in cultuurfaire psychodiagnostiek ................................................................................. 55
2.1 Equivalentie & vertekening ..................................................................................................... 55
2.2 Drie vormen van vertekening .................................................................................................. 56
3. Het cultuurfair psychodiagnostische proces ................................................................................ 56
3.1 Cultureel interview ................................................................................................................ 56
3.2 Zes vuistregels ...................................................................................................................... 57
3.3 Keuze instrumenten............................................................................................................... 58
Les 10: faire en cultuurbewuste PSD (deel 3): cultuurfaire psychodiagnostiek in (werving en) selectie .... 59
1. Waarom cultuurfaire selectie?..................................................................................................... 59
2. selectieprocedures of -instrumenten ........................................................................................... 59
3. Twee perspectieven op selectie ................................................................................................... 59
3.1 Het klassieke selectieperspectief ........................................................................................... 59
3.2 Het sociaal procesperspecteif ............................................................................................... 60
4. Diversiteit verhogen mét behoud validiteit .................................................................................... 61
5. Aanvaardbaarheid van aanpassingen ........................................................................................... 62
Les 11: acutele thema’s in psychodiagnostiek (deel 1): Categoriale PSD: DSM-5(-TR) ............................ 64
1. Inleiding ..................................................................................................................................... 64
2. Geschiedenis van DSM................................................................................................................ 64
3. Opbouw van DSM-5(-TR) ............................................................................................................. 66
4. Kritieken op DSM-5(-TR) .............................................................................................................. 66
5. Meerwaarde van DSM-5(-TR) ....................................................................................................... 67
6. TM psychodiagnostisch model als mogelijk alternatief .................................................................. 67
Les 12: actuele thema’s in psychodiagnostiek (deel 2): psychodiagnostike van persoonlijkheid ............. 68
1. Wanneer persoonlijkheid in kaart brengen? .................................................................................. 68
2. Instrumentarium ......................................................................................................................... 68
2.1 Observatie ............................................................................................................................ 68
2.2 (Semi-)gestructureerde interviews .......................................................................................... 69
2.3 Persoonlijkheidsvragenlijsten ................................................................................................. 69
2.4 Projectieve testen .................................................................................................................. 71
3. Is persoonlijkheidsonderzoek zinvol? ........................................................................................... 72
4. Mogelijkse problemen bij persoonlijkheidsonderzoek ................................................................... 73
Les 13: ethisch-deontologische aspecten in de KLP/SPP psychodiagnostiek ......................................... 74
1. Inleiding ..................................................................................................................................... 74
1.1 Wettelijke voorwaarden ......................................................................................................... 74
1.2 Deontologische code ............................................................................................................. 75
3
, Lilly Ghozlan
1.3 Ethisch-deontologische vraagstukken uit de praktijk ............................................................... 77
2. Beroepsgeheim .......................................................................................................................... 77
2.1 Gezamenlijk versus gedeeld beroepsgeheim ........................................................................... 77
2.2 Beroepsgeheim t.a.v. personen (minderjarigheid) .................................................................... 78
2.3 Doorbreken beroepsgeheim ................................................................................................... 78
3. Geïnformeerde toestemming ....................................................................................................... 78
Les 14: Ethisch-deontologische aspecten bij psychodiagnostiek (A&O) ................................................ 79
2 Beroepsgeheim & Discretieplicht .................................................................................................. 79
A. Beroepsgeheim = wettelijk principe .......................................................................................... 80
B. Discretieplicht: waarom en waarover? ..................................................................................... 81
C. Doorbreken van beroepsgeheim/discretieplicht ....................................................................... 81
3 Gemachtigde derde ..................................................................................................................... 81
1 Geïnformeerde toestemming ................................................................................................. 82
5 Dossier & rapportage ................................................................................................................... 83
4
PSYCHODIAGNOSTIEK 2
INHOUD
Les 1: uitganspunten psychodiagnostisch procesmodel ........................................................................5
1. Inhoud .........................................................................................................................................5
1.1 Inleiding: Wat? Waarom? Hoe? ................................................................................................5
1.2 Uitgangspunten .......................................................................................................................6
Les 2: psychodiagnostiek in de praktijk ..................................................................................................8
1. Belang van clusteren & classificeren ..............................................................................................8
2. KOP-model ...................................................................................................................................8
2.1 Situering KOP ..........................................................................................................................8
2.2 Componenten KOP ..................................................................................................................8
2.3 PrOP-model voor kinderen .......................................................................................................9
3. ICF-model ....................................................................................................................................9
3.1 Algemene info ICF ...................................................................................................................9
3.2 Doelen ICF ............................................................................................................................ 10
3.3 Componenten ICF ................................................................................................................. 10
3.4 Uitgangspunten ICF ............................................................................................................... 12
3.5 Cognitieve shift ..................................................................................................................... 12
3.6 Meerwaarde ICF .................................................................................................................... 13
3.7 Voorbeelden ICF.................................................................................................................... 13
4. Alternatieve diagnostische modellen ........................................................................................... 13
4.1 Empirische cyclus als basis ................................................................................................... 13
4.2 Diagnostische cyclus ............................................................................................................. 14
4.3 Handelingsgerichte psychodiagnostiek................................................................................... 15
4.4 Diagnostisch proces .............................................................................................................. 16
4.5 Empirisch model voor probleemidentificatie ........................................................................... 17
Les 3: Psychodiagnostisch procesmodel in context van werving & selectie............................................ 19
1. Aanmelding ............................................................................................................................... 19
2. Intake of vooronderzoek .............................................................................................................. 20
2.1 Functie-analyse (info bekomen via intake/vooronderzoek) ....................................................... 21
3. Aanvullend onderzoek ................................................................................................................. 23
4. Advies en rapportering ................................................................................................................ 25
5. Interventies & 6. evalueren .......................................................................................................... 27
Les 4: kwaliteit van PSD (deel 1): richtlijnen voor het formuleren en toetsen van hypothesen .................. 28
1. Introductie ................................................................................................................................. 28
1
,Lilly Ghozlan
2. Richtlijnen voor het formuleren en toetsen van (onderzoeks)hypothesen ....................................... 28
2.1 Casus Max ............................................................................................................................ 28
2.2 Wat is een hypothese? ........................................................................................................... 32
2.3 Hoe formuleer je een hypothese? ........................................................................................... 33
2.4 Hoe selecteer je een hypothese? ............................................................................................ 33
2.5 Hoe formuleer je een onderzoekshypothese? .......................................................................... 35
2.6 Hoe formuleer je toetsingscriteria? ......................................................................................... 35
Les 5: kwaliteit van PSD (deel 2): richtlijnen voor het kiezen van psychodiagnostisch instrumentarium ... 36
1. Soorten testinstrumenten en -methodieken ................................................................................. 36
2. Criteria voor het kiezen van testinstrumenten en methodieken? .................................................... 37
3. Klinische computer-diagnostiek .................................................................................................. 40
4. Telediagnostiek .......................................................................................................................... 40
Les 6: kwaliteit van PSD (deel 3): psychometrische kwaliteitsaspecten van testinstrumenten ................ 41
1. Informatie over kwaliteit van instrumenten ................................................................................... 41
2. Kwaliteitsbeoordeling normen ..................................................................................................... 41
2.1 Normgerichte interpretatie ..................................................................................................... 41
2.2 Domeingericht of criteriumgerichte interpretatie ..................................................................... 43
3. Kwaliteitsbeoordeling van betrouwbaarheid en validiteit ............................................................... 44
3.1 Betrouwbaarheid ................................................................................................................... 45
3.2 Validiteit ............................................................................................................................... 46
4. Kwalteitsbeoordeling moeilijkheidsgraad (geen examenleerstof) ................................................... 47
5. Kwaliteitsbeoordeling discirminatie-index .................................................................................... 47
Les 7: kwaliteits van PSD (deel 4): richtlijnen voor rapportering en verslaggeving .................................... 49
1. Reden van Verslag ...................................................................................................................... 49
2. Inhoud van verslag ...................................................................................................................... 49
3. Soorten verslaggeving ................................................................................................................. 49
4. Richtlijnen voor functionele verslaggeving .................................................................................... 50
5. Aandachtspunten en schrijfstijl ................................................................................................... 50
6. Rechten van de cliënt .................................................................................................................. 50
Les 8: faire en cultuurbewuste diagnostiek (deel 1): dynamisch testen & testmodificatie ....................... 51
1. Faire psychodiagnostiek .............................................................................................................. 51
2. Dynamisch testen ....................................................................................................................... 51
2.1 Onderscheid statisch vs dynamisch testen ............................................................................. 51
2.2 Korte geschiedenis ................................................................................................................ 52
2.3 Toepassingsgebied ................................................................................................................ 53
2.4 Werkwijze ............................................................................................................................. 53
3. Testmodificatie ........................................................................................................................... 54
2
,Lilly Ghozlan
Les 9: faire en cultuurbewuste diagnostiek (deel 2): cultuurfaire psychodiagnostiek in de hulpverlening . 55
1. Inleiding ..................................................................................................................................... 55
2. Valkuilen in cultuurfaire psychodiagnostiek ................................................................................. 55
2.1 Equivalentie & vertekening ..................................................................................................... 55
2.2 Drie vormen van vertekening .................................................................................................. 56
3. Het cultuurfair psychodiagnostische proces ................................................................................ 56
3.1 Cultureel interview ................................................................................................................ 56
3.2 Zes vuistregels ...................................................................................................................... 57
3.3 Keuze instrumenten............................................................................................................... 58
Les 10: faire en cultuurbewuste PSD (deel 3): cultuurfaire psychodiagnostiek in (werving en) selectie .... 59
1. Waarom cultuurfaire selectie?..................................................................................................... 59
2. selectieprocedures of -instrumenten ........................................................................................... 59
3. Twee perspectieven op selectie ................................................................................................... 59
3.1 Het klassieke selectieperspectief ........................................................................................... 59
3.2 Het sociaal procesperspecteif ............................................................................................... 60
4. Diversiteit verhogen mét behoud validiteit .................................................................................... 61
5. Aanvaardbaarheid van aanpassingen ........................................................................................... 62
Les 11: acutele thema’s in psychodiagnostiek (deel 1): Categoriale PSD: DSM-5(-TR) ............................ 64
1. Inleiding ..................................................................................................................................... 64
2. Geschiedenis van DSM................................................................................................................ 64
3. Opbouw van DSM-5(-TR) ............................................................................................................. 66
4. Kritieken op DSM-5(-TR) .............................................................................................................. 66
5. Meerwaarde van DSM-5(-TR) ....................................................................................................... 67
6. TM psychodiagnostisch model als mogelijk alternatief .................................................................. 67
Les 12: actuele thema’s in psychodiagnostiek (deel 2): psychodiagnostike van persoonlijkheid ............. 68
1. Wanneer persoonlijkheid in kaart brengen? .................................................................................. 68
2. Instrumentarium ......................................................................................................................... 68
2.1 Observatie ............................................................................................................................ 68
2.2 (Semi-)gestructureerde interviews .......................................................................................... 69
2.3 Persoonlijkheidsvragenlijsten ................................................................................................. 69
2.4 Projectieve testen .................................................................................................................. 71
3. Is persoonlijkheidsonderzoek zinvol? ........................................................................................... 72
4. Mogelijkse problemen bij persoonlijkheidsonderzoek ................................................................... 73
Les 13: ethisch-deontologische aspecten in de KLP/SPP psychodiagnostiek ......................................... 74
1. Inleiding ..................................................................................................................................... 74
1.1 Wettelijke voorwaarden ......................................................................................................... 74
1.2 Deontologische code ............................................................................................................. 75
3
, Lilly Ghozlan
1.3 Ethisch-deontologische vraagstukken uit de praktijk ............................................................... 77
2. Beroepsgeheim .......................................................................................................................... 77
2.1 Gezamenlijk versus gedeeld beroepsgeheim ........................................................................... 77
2.2 Beroepsgeheim t.a.v. personen (minderjarigheid) .................................................................... 78
2.3 Doorbreken beroepsgeheim ................................................................................................... 78
3. Geïnformeerde toestemming ....................................................................................................... 78
Les 14: Ethisch-deontologische aspecten bij psychodiagnostiek (A&O) ................................................ 79
2 Beroepsgeheim & Discretieplicht .................................................................................................. 79
A. Beroepsgeheim = wettelijk principe .......................................................................................... 80
B. Discretieplicht: waarom en waarover? ..................................................................................... 81
C. Doorbreken van beroepsgeheim/discretieplicht ....................................................................... 81
3 Gemachtigde derde ..................................................................................................................... 81
1 Geïnformeerde toestemming ................................................................................................. 82
5 Dossier & rapportage ................................................................................................................... 83
4
