ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
De ontwikkeling van het kind
Wat betekent ontwikkeling?
= Verandering – iets wat eigenlijk al aanwezig was in de persoon – heeft al aanleg voor
bepaalde dingen
= Proces van ontvouwing van mogelijkheden
= Van klein naar groot (baby – volwassen)
= Verloopt fasegewijs
= Evenwicht tussen uitdaging die omgeving biedt (nurture) en vaardigheden waarover het kind
beschikt (nature)
De 20e eeuw: ontwikkelingspsychologie als discipline
Binet
- Onderzoek naar intelligentie, geheugen en hoofdrekenen
- Eerste in domein
Hall
- Gebruikte als eerste vragenlijsten
- Adolescentie als aparte levensperiode
= Die twee legden de basis voor de ontwikkelingspsychologie
-> Namen hoef je niet te kennen
Doel van Binet en Hall: Aard van groei, verandering en stabiliteit tijdens jeugd en adolescentie
op een wetenschappelijke manier bestuderen
Ontwikkelingspsychologie
= de wetenschappelijke studie naar de patronen van groei, verandering en stabiliteit van
conceptie tot ouderdom. – levenslooppsychologie
4 vraagstukken bij de thema’s van de ontwikkelingspsychologie
Is ontwikkeling continu of discontinu?
Continue verandering: ontwikkeling die geleidelijk aan is
-> Fysiek groeien: elke dag meer – kwantitatieve verandering
Discontinue: je staat op en ineens kan je iets anders – je kan dit
plots – kwalitatieve verandering
De waarheid zit daar ergens tussen
,Wat zijn kritieke en gevoelige perioden?
Kritieke periode = specifieke tijd in de ontwikkeling waarin een gebeurtenis de grootste
gevolgen heeft (permanente, onomkeerbare gevolgen)
Vb. In zwangerschap neem je drugs – heeft onomkeerbare gevolgen
Plasticiteit: wel nog kunnen veranderen
Gevoelige perioden = periode waarin je extra gevoelig bent voor omgevingsinvloeden
(plasticiteit, niet permanent)
Vb. Geen vertrouwde hechtingsfiguur, merken we dat we dit wel kunnen inhalen later
Focus op de levensloop of op specifieke perioden?
- Vroeger: specifieke periode
o Babytijd en adolescentie
- Nu: levensloop
o Conceptie tot ouderdom
o In elk levensstadium groei en ontwikkeling
Is ontwikkeling afhankelijk van erfelijkheid (nature) of milieu (nurture)?
Nature:
- Alles dat erfelijke eigenschappen in ons zit
- Maturatie: Geleidelijk aan ontvouwen van genetische informatie
Nurture:
- Omgevingsinvloeden
- Biologisch (drugs)
- Sociaal (opvoedingsstijl)
- Maatschappelijke factoren (SES)
Vb. Intelligentie
- Nature: Scholing, stimulatie gedoemd te mislukken
- Nurture: Verbetering sociale omstandigheden = verbetering intelligentie
We moeten balans zoeken tussen beide!!!
Nature: Geërfde eigenschappen, vermogens en capaciteiten
- (blauwe ogen, goed in atletiek, kaal)
- Genetisch geërfde invloeden werken terwijl we ons ontwikkelen van conceptie tot
volgroeid mens
Nurture: Omgevingsinvloeden
- Biologisch: druggebruik of soort en hoeveelheid voedsel
, - Sociaal: manier van opvoeden en invloeden leeftijdsgenoten
- Maatschappelijke factoren vb. SES
Terugkerende vraag
Een van de steeds terugkerende vragen bij de ontwikkeling van kinderen is in hoeverre het
gedrag v mensen het gevolg is van hun genetisch bepaalde natuur enerzijds en de fysieke en
sociale omgeving waarin ze opgroeien anderzijds.
Nature: eigenschappen en vermogens en capaciteiten die mensen van hun ouders erven. Het
omvat elke factor die het resultaat is van het geleidelijk ontvouwen van voorbestemde
genetische informatie, een proces dat bekendstaat als maturatie. Deze genetische geërfde
invloeden zijn aan het werk terwijl we ons ontwikkelen van de conceptie tot we een volgroeid
mens zijn. Nature bepaalt of onze ogen blauw of bruin zijn, of we ons leven lang een volle
haardos houden of uiteindelijk kaal worden en hoe goed we zijn in atletiek.
Nurture: verwijst naar de omgevingsinvloeden die ons gedrag bepalen. Sommige van die
invloeden zijn biologisch, zoals de invloed van cocaïne gebruik van een zwangere vrouw op
haar ongeboren kind of de hoeveelheid en het soort voedsel dat het kind krijgt. Andere
omgevingsinvloeden zijn sociaal van aard, zoals de manier waarop ouders hun kinderen
opvoeden en de invloeden van leeftijdsgenoten op een adolescent. Weer andere factoren zijn
het resultaat van maatschappelijke factoren, zoals de socio-economische omstandigheden
waarin mensen leven.
Foetus kan door omgevingsprikkels (rust en kalmte of stress en depressie bij de moeder)
positief of negatief worden beïnvloed. Men is dan gaan opzoeken of deze beïnvloeding korte
en of langdurige gevolgen heeft voor het gedrag na de geboorte.
De geboorte en pasgeboren baby
Wat een pasgeboren baby allemaal kan
Fysiologische vroeggeboorte
- Na geboorte weerloos, afhankelijk en aangewezen op goede zorgen en toewijding van
anderen. Als we op tijd voeding geven, dan kunnen ze er niets aan doen
- Herseninhoud slechts een kwart van dat van een volwassene
- Mens heeft na geboorte nog een lange leertijd voor de boeg tot hij zelfredzaam is
- Fysiologisch rijp (essentiële levensfuncties werken) voor de wereld, maar
psychologisch erg beperkt (omgeving niet waarnemen, niet doelgericht reageren)
- Ze kunnen slikken, stoelgang maken -> communicatie gaat niet
Kind tussen 0--2: heel veel verandering
Na ongeveer 1 jaar (2e dracht) komt de ‘psychologische geboorte’
, Unieke betekenis 1e levensjaar
- Psychologische ontwikkeling
- Motorische ontwikkeling
- Sociale ontwikkeling: basis voor hechting
- Basis voor latere taalverwerving
Fysieke vaardigheden
- Zelfstandig ademhalen
- Zintuigen functioneren
- Reflexen in functie van voeding, aandacht en zorg (zie verder)
o = niet-aangeleerde, onvrijwillige responsen die automatisch optreden in
aanwezigheid van bepaalde stimuli
Zintuigen
- Pasgeborene kan al iets zien: scherpe contrasten, onderscheiden van kleur en voorkeur
voor kleur:
o Eerst: zwart/ wit
o 4w: rood
o 5w: groen, geel en blauw
- Pasgeborene kan horen: schrikreactie bij hard, plotseling lawaai
o Oriëntatiereactie (Wertheimer) en Moro-reflex (als je een baby fake laat vallen,
dan schrikken ze en slaan ze hun handen open en doen ze hun armen omhoog)
o Geluiden in de baarmoeder (patroon spraak)
- Tast: gevoelig voor aanraking
- Reuk en smaak: pepermunt (☺), zuur ()
- Oriëntatiereactie (Wertheimer 1961): 10 minuten oude baby is in staat ogen in richting
auditieve stimulus te wenden (=afstemming auditief en visueel vermogen)
Het leervermogen van de pasgeborene
- Een pasgeborene kan leren (via principes van klassieke en operante conditionering:
associaties)
- Habituatie = gewenningsleren
o Afname aandacht, na herhaalde presentatie
o Kan stimuli herkennen en van elkaar onderscheiden
o Herkennen van een stimulus werd afgeleid uit het verminderen van de tijd die
een kind besteedt aan het bekijken van een stimulus
Sociale vaardigheden: reageren op ander
- Imiteren basale gezichtsuitdrukkingen
- Voorwaarde: baby moet beweging zelf waarnemen
- Onthouden: 6 weken: ook na interval van 24u (intern beeld opgebouwd van de
persoon)
De ontwikkeling van het kind
Wat betekent ontwikkeling?
= Verandering – iets wat eigenlijk al aanwezig was in de persoon – heeft al aanleg voor
bepaalde dingen
= Proces van ontvouwing van mogelijkheden
= Van klein naar groot (baby – volwassen)
= Verloopt fasegewijs
= Evenwicht tussen uitdaging die omgeving biedt (nurture) en vaardigheden waarover het kind
beschikt (nature)
De 20e eeuw: ontwikkelingspsychologie als discipline
Binet
- Onderzoek naar intelligentie, geheugen en hoofdrekenen
- Eerste in domein
Hall
- Gebruikte als eerste vragenlijsten
- Adolescentie als aparte levensperiode
= Die twee legden de basis voor de ontwikkelingspsychologie
-> Namen hoef je niet te kennen
Doel van Binet en Hall: Aard van groei, verandering en stabiliteit tijdens jeugd en adolescentie
op een wetenschappelijke manier bestuderen
Ontwikkelingspsychologie
= de wetenschappelijke studie naar de patronen van groei, verandering en stabiliteit van
conceptie tot ouderdom. – levenslooppsychologie
4 vraagstukken bij de thema’s van de ontwikkelingspsychologie
Is ontwikkeling continu of discontinu?
Continue verandering: ontwikkeling die geleidelijk aan is
-> Fysiek groeien: elke dag meer – kwantitatieve verandering
Discontinue: je staat op en ineens kan je iets anders – je kan dit
plots – kwalitatieve verandering
De waarheid zit daar ergens tussen
,Wat zijn kritieke en gevoelige perioden?
Kritieke periode = specifieke tijd in de ontwikkeling waarin een gebeurtenis de grootste
gevolgen heeft (permanente, onomkeerbare gevolgen)
Vb. In zwangerschap neem je drugs – heeft onomkeerbare gevolgen
Plasticiteit: wel nog kunnen veranderen
Gevoelige perioden = periode waarin je extra gevoelig bent voor omgevingsinvloeden
(plasticiteit, niet permanent)
Vb. Geen vertrouwde hechtingsfiguur, merken we dat we dit wel kunnen inhalen later
Focus op de levensloop of op specifieke perioden?
- Vroeger: specifieke periode
o Babytijd en adolescentie
- Nu: levensloop
o Conceptie tot ouderdom
o In elk levensstadium groei en ontwikkeling
Is ontwikkeling afhankelijk van erfelijkheid (nature) of milieu (nurture)?
Nature:
- Alles dat erfelijke eigenschappen in ons zit
- Maturatie: Geleidelijk aan ontvouwen van genetische informatie
Nurture:
- Omgevingsinvloeden
- Biologisch (drugs)
- Sociaal (opvoedingsstijl)
- Maatschappelijke factoren (SES)
Vb. Intelligentie
- Nature: Scholing, stimulatie gedoemd te mislukken
- Nurture: Verbetering sociale omstandigheden = verbetering intelligentie
We moeten balans zoeken tussen beide!!!
Nature: Geërfde eigenschappen, vermogens en capaciteiten
- (blauwe ogen, goed in atletiek, kaal)
- Genetisch geërfde invloeden werken terwijl we ons ontwikkelen van conceptie tot
volgroeid mens
Nurture: Omgevingsinvloeden
- Biologisch: druggebruik of soort en hoeveelheid voedsel
, - Sociaal: manier van opvoeden en invloeden leeftijdsgenoten
- Maatschappelijke factoren vb. SES
Terugkerende vraag
Een van de steeds terugkerende vragen bij de ontwikkeling van kinderen is in hoeverre het
gedrag v mensen het gevolg is van hun genetisch bepaalde natuur enerzijds en de fysieke en
sociale omgeving waarin ze opgroeien anderzijds.
Nature: eigenschappen en vermogens en capaciteiten die mensen van hun ouders erven. Het
omvat elke factor die het resultaat is van het geleidelijk ontvouwen van voorbestemde
genetische informatie, een proces dat bekendstaat als maturatie. Deze genetische geërfde
invloeden zijn aan het werk terwijl we ons ontwikkelen van de conceptie tot we een volgroeid
mens zijn. Nature bepaalt of onze ogen blauw of bruin zijn, of we ons leven lang een volle
haardos houden of uiteindelijk kaal worden en hoe goed we zijn in atletiek.
Nurture: verwijst naar de omgevingsinvloeden die ons gedrag bepalen. Sommige van die
invloeden zijn biologisch, zoals de invloed van cocaïne gebruik van een zwangere vrouw op
haar ongeboren kind of de hoeveelheid en het soort voedsel dat het kind krijgt. Andere
omgevingsinvloeden zijn sociaal van aard, zoals de manier waarop ouders hun kinderen
opvoeden en de invloeden van leeftijdsgenoten op een adolescent. Weer andere factoren zijn
het resultaat van maatschappelijke factoren, zoals de socio-economische omstandigheden
waarin mensen leven.
Foetus kan door omgevingsprikkels (rust en kalmte of stress en depressie bij de moeder)
positief of negatief worden beïnvloed. Men is dan gaan opzoeken of deze beïnvloeding korte
en of langdurige gevolgen heeft voor het gedrag na de geboorte.
De geboorte en pasgeboren baby
Wat een pasgeboren baby allemaal kan
Fysiologische vroeggeboorte
- Na geboorte weerloos, afhankelijk en aangewezen op goede zorgen en toewijding van
anderen. Als we op tijd voeding geven, dan kunnen ze er niets aan doen
- Herseninhoud slechts een kwart van dat van een volwassene
- Mens heeft na geboorte nog een lange leertijd voor de boeg tot hij zelfredzaam is
- Fysiologisch rijp (essentiële levensfuncties werken) voor de wereld, maar
psychologisch erg beperkt (omgeving niet waarnemen, niet doelgericht reageren)
- Ze kunnen slikken, stoelgang maken -> communicatie gaat niet
Kind tussen 0--2: heel veel verandering
Na ongeveer 1 jaar (2e dracht) komt de ‘psychologische geboorte’
, Unieke betekenis 1e levensjaar
- Psychologische ontwikkeling
- Motorische ontwikkeling
- Sociale ontwikkeling: basis voor hechting
- Basis voor latere taalverwerving
Fysieke vaardigheden
- Zelfstandig ademhalen
- Zintuigen functioneren
- Reflexen in functie van voeding, aandacht en zorg (zie verder)
o = niet-aangeleerde, onvrijwillige responsen die automatisch optreden in
aanwezigheid van bepaalde stimuli
Zintuigen
- Pasgeborene kan al iets zien: scherpe contrasten, onderscheiden van kleur en voorkeur
voor kleur:
o Eerst: zwart/ wit
o 4w: rood
o 5w: groen, geel en blauw
- Pasgeborene kan horen: schrikreactie bij hard, plotseling lawaai
o Oriëntatiereactie (Wertheimer) en Moro-reflex (als je een baby fake laat vallen,
dan schrikken ze en slaan ze hun handen open en doen ze hun armen omhoog)
o Geluiden in de baarmoeder (patroon spraak)
- Tast: gevoelig voor aanraking
- Reuk en smaak: pepermunt (☺), zuur ()
- Oriëntatiereactie (Wertheimer 1961): 10 minuten oude baby is in staat ogen in richting
auditieve stimulus te wenden (=afstemming auditief en visueel vermogen)
Het leervermogen van de pasgeborene
- Een pasgeborene kan leren (via principes van klassieke en operante conditionering:
associaties)
- Habituatie = gewenningsleren
o Afname aandacht, na herhaalde presentatie
o Kan stimuli herkennen en van elkaar onderscheiden
o Herkennen van een stimulus werd afgeleid uit het verminderen van de tijd die
een kind besteedt aan het bekijken van een stimulus
Sociale vaardigheden: reageren op ander
- Imiteren basale gezichtsuitdrukkingen
- Voorwaarde: baby moet beweging zelf waarnemen
- Onthouden: 6 weken: ook na interval van 24u (intern beeld opgebouwd van de
persoon)
