Verbintenissenrecht
Praktisch
Examen: schriftelijk via PC. Bestaat uit stellingen (6 pt), theorievragen (4 pt),
casussen (10pt).
Voorbeeldvragen tijdens oefencolleges
Inhoudsopgave
Verbintenissenrecht............................................................................................................ 1
Bronnen van verbintenissen............................................................................................... 7
Bijzondere status verbintenissenrecht........................................................................8
Recente evolutie van oud naar nieuw recht................................................................9
(Nieuwe) Boeken 1 en 5 BW........................................................................................... 9
Boek 1 BW: “Algemene bepalingen”.............................................................................10
Boek 5 BW: “Verbintenissen”........................................................................................ 10
Doelstellingen Boek 5 BW......................................................................................... 10
DEEL 1: Het begrip verbintenis en de soorten verbintenis................................................12
Hoofdstuk 1: Het begrip verbintenis.................................................................................12
A. Rechtsband tussen personen................................................................................12
B. Ontstaan uit een RH, de wet of een rechtsfeit.......................................................13
C. Met het ontstaan van in geld waardeerbare aanspraken tot voorwerp.................13
D. Kan in rechte worden afgedwongen......................................................................13
Hoofdstuk 2: de verschillende soorten verbintenissen......................................................15
Indeling volgens het voorwerp van de verbintenis........................................................16
Wat is een waarborgverbintenis?..............................................................................17
2. Bestaat de waarborgverbintenis in het BW?..........................................................17
3. Waarom laat de wetgever de deur op een kier?....................................................17
4. Voorbeeld.............................................................................................................. 17
Indeling volgens aantal voorwerpen.............................................................................17
Indeling volgens aantal SE’s of SA’s.............................................................................20
Indeling volgens de modaliteiten..................................................................................32
Deel II. De bronnen en gevolgen van verbintenissen........................................................48
Hoofdstuk 1 de verbintenis door eenzijdige wilsuiting......................................................48
Hoofdstuk 2: De schijn- of vertrouwensleer......................................................................50
Voorbeeld examenvraag...............................................................................................53
Hoofdstuk 3: De overeenkomst: definitie en soorten........................................................54
De overeenkomst: definitie en soorten.........................................................................54
Consensuele, zakelijke en plechtige ovk.......................................................................55
1
, Consensuele ovk:...................................................................................................... 55
Hoofdstuk 4. De grondbeginselen v/h contractenrecht.....................................................63
De theorie van de wilsautonomie..................................................................................63
Hoofdstuk 5. De totstandkoming van de overeenkomst...................................................70
De precontractuele fase: Aanbod en aanvaarding........................................................70
Sluiten van de ovk: aanbod en aanvaarding.................................................................76
Standaardvoorwaarden............................................................................................. 79
Hoofdstuk 6. Geldigheidsvereisten van de overeenkomst................................................83
1. De wilsovereenstemming (toestemming van partijen)..............................................83
STAP 1: Vier cumulatieve vereisten...........................................................................83
STAP 2: Wanneer is er geen wilsovereenstemming?.................................................84
STAP 3: De wilsgebreken........................................................................................... 85
2. De bekwaamheid...................................................................................................... 92
3. Het voorwerp............................................................................................................ 93
4. De oorzaak.............................................................................................................. 100
Eerste oefencollege........................................................................................................ 104
DEEL III. De gevolgen van het contract voor de contractpartijen....................................114
Hoofdstuk 1 De interpretatie en de uitvoering te goeder trouw van het contract...........114
Hoofdstuk 2: De contractuele aansprakelijkheid.............................................................127
De contractuele aansprakelijkheid..............................................................................127
Hoofdstuk 8: Sancties bij contractbreuk.....................................................................141
Hoofdstuk 4 Gronden en gevolgen van tenietgaan van overeenkomsten.......................159
Afdeling 1 Hoe gaan verbintenissen teniet?................................................................159
Afdeling 2 Nietigheid..................................................................................................159
Afdeling 3 Eenzijdige opzegging.................................................................................166
Afdeling 6 Postcontractuele verbintenissen................................................................170
DEEL IV Gevolgen van het contract voor derden............................................................171
Hoofdstuk 1 Algemeen.................................................................................................... 171
Hoofdstuk 2 Onderscheid tussen contractpartijen en derden.........................................172
Onderscheid contractspartijen/derden........................................................................172
Hoofdstuk 3 Relativiteit van de obligatoire (interne) gevolgen.......................................174
Relativiteit van obligatoire interne gevolgen..............................................................174
Passieve uitzonderingen............................................................................................. 178
Hoofdstuk 4: tegenwerpelijkheid van de externe gevolgen............................................179
Draagwijdte en betekenis van tegenstelbaarheid externe gevolgen..........................179
Derdemedeplichtigheid aan andermans contractbreuk..............................................181
2
,DEEL 5. De rechtsfeiten.................................................................................................. 184
Hoofdstuk 1 De zaakwaarneming...................................................................................185
Hoofdstuk 2 De onverschuldigde betaling......................................................................188
Hoofdstuk 3 De ongerechtvaardigde verrijking...............................................................190
Deel 6 Overdracht van verbintenissen en contracten.....................................................193
Hoofdstuk 1 De overdracht (of cessie) van schuldvordering...........................................194
Hoofdstuk 2. Schuld- en contractoverdracht...................................................................200
Schuldoverdracht........................................................................................................ 200
Contractsoverdracht................................................................................................... 202
DEEL VII. Tenietgaan of uitdoven van de verbintenis of de rechtsvordering...................203
Hoofdstuk 1. Nakoming van de verbintenis of betaling...................................................203
Begrip betaling – zie eerder........................................................................................203
Betaling van een geldsom.......................................................................................206
Betaling met subrogatie.......................................................................................... 209
Gedwongen betaling................................................................................................... 213
Hoofdstuk II: Schuldvernieuwing.....................................................................................216
Begrip: Na betaling, vormt ook de schuldvernieuwing (=novatie) een uitdovingsgrond
van een verbintenis (art. 5.244 BW)...........................................................................216
Hoofdstuk 3 Kwijtschelding van schuld, afstand van recht en rechtsverwerking............222
Kwijtschelding van schuld........................................................................................... 222
Hoofdstuk 4 Schuldvergelijking.......................................................................................228
Hoofdstuk 5 Verval door verdwijning van het voorwerp..................................................232
Hoofdstuk 6: Schuldvermenging.....................................................................................232
2e oefencollege............................................................................................................... 233
Theoretisch ter ondersteuning van de oefeningen..........................................................246
DEEL VII. Tenietgaan of uitdoven van de verbintenis of de rechtsvordering...................254
Hoofdstuk 7: de bevrijdende verjaring............................................................................254
Hoofdstuk 8. Verval van recht of bevoegdheid...............................................................259
DEEL VIII: HET BEWIJS..................................................................................................... 260
Hoofdstuk 1: Algemeen................................................................................................... 260
Inleidende beschouwingen......................................................................................... 260
Algemene beginselen................................................................................................. 261
Hoofdstuk 2 Voorwerp van het bewijs.............................................................................263
3
, Hoofdstuk 3 De bewijslast............................................................................................... 264
Algemene beginselen................................................................................................. 264
Hoofdstuk VI De toelaatbaarheid van de bewijsmiddelen...............................................265
Principes..................................................................................................................... 265
Uitzonderingen op gereglementeerd bewijssstelsel....................................................266
Hoofdstuk VII. De bewijsmiddelen...................................................................................269
EXAMENVRAGEN............................................................................................................. 273
Stellingen................................................................................................................ 273
Open vragen............................................................................................................ 273
Casus...................................................................................................................... 273
Bronnen van verbintenissen............................................................................................... 4
(Nieuwe) Boeken 1 en 5 BW........................................................................................... 5
Boek 1 BW: “Algemene bepalingen”...............................................................................6
Boek 5 BW: “Verbintenissen”......................................................................................... 7
DEEL 1: Het begrip verbintenis en de soorten verbintenis......................................8
Hoofdstuk 1: Het begrip verbintenis...................................................................................8
A. Rechtsband tussen personen..................................................................................9
B. Ontstaan uit een RH, de wet of een rechtsfeit........................................................9
C. Met het ontstaan van in geld waardeerbare aanspraken tot voorwerp...................9
D. Kan in rechte worden afgedwongen......................................................................10
Hoofdstuk 2: de verschillende soorten verbintenissen......................................................12
Indeling volgens het voorwerp van de verbintenis.......................................................12
Indeling volgens aantal voorwerpen.............................................................................14
Indeling volgens aantal SE’s of SA’s.............................................................................16
Indeling volgens de modaliteiten..................................................................................27
Deel II. De bronnen en gevolgen van verbintenissen..............................................42
Hoofdstuk 1 de verbintenis door eenzijdige wilsuiting......................................................42
Hoofdstuk 2: De schijn- of vertrouwensleer......................................................................44
Hoofdstuk 3: De overeenkomst: definitie en soorten........................................................47
De overeenkomst: definitie en soorten.........................................................................47
Hoofdstuk 4. De grondbeginselen v/h contractenrecht.....................................................56
De theorie van de wilsautonomie.................................................................................56
Hoofdstuk 5. De totstandkoming van de overeenkomst...................................................62
De precontractuele fase: Aanbod en aanvaarding........................................................62
Sluiten van de ovk: aanbod en aanvaarding.................................................................68
Hoofdstuk 6. Geldigheidsvereisten van de overeenkomst................................................74
4
Praktisch
Examen: schriftelijk via PC. Bestaat uit stellingen (6 pt), theorievragen (4 pt),
casussen (10pt).
Voorbeeldvragen tijdens oefencolleges
Inhoudsopgave
Verbintenissenrecht............................................................................................................ 1
Bronnen van verbintenissen............................................................................................... 7
Bijzondere status verbintenissenrecht........................................................................8
Recente evolutie van oud naar nieuw recht................................................................9
(Nieuwe) Boeken 1 en 5 BW........................................................................................... 9
Boek 1 BW: “Algemene bepalingen”.............................................................................10
Boek 5 BW: “Verbintenissen”........................................................................................ 10
Doelstellingen Boek 5 BW......................................................................................... 10
DEEL 1: Het begrip verbintenis en de soorten verbintenis................................................12
Hoofdstuk 1: Het begrip verbintenis.................................................................................12
A. Rechtsband tussen personen................................................................................12
B. Ontstaan uit een RH, de wet of een rechtsfeit.......................................................13
C. Met het ontstaan van in geld waardeerbare aanspraken tot voorwerp.................13
D. Kan in rechte worden afgedwongen......................................................................13
Hoofdstuk 2: de verschillende soorten verbintenissen......................................................15
Indeling volgens het voorwerp van de verbintenis........................................................16
Wat is een waarborgverbintenis?..............................................................................17
2. Bestaat de waarborgverbintenis in het BW?..........................................................17
3. Waarom laat de wetgever de deur op een kier?....................................................17
4. Voorbeeld.............................................................................................................. 17
Indeling volgens aantal voorwerpen.............................................................................17
Indeling volgens aantal SE’s of SA’s.............................................................................20
Indeling volgens de modaliteiten..................................................................................32
Deel II. De bronnen en gevolgen van verbintenissen........................................................48
Hoofdstuk 1 de verbintenis door eenzijdige wilsuiting......................................................48
Hoofdstuk 2: De schijn- of vertrouwensleer......................................................................50
Voorbeeld examenvraag...............................................................................................53
Hoofdstuk 3: De overeenkomst: definitie en soorten........................................................54
De overeenkomst: definitie en soorten.........................................................................54
Consensuele, zakelijke en plechtige ovk.......................................................................55
1
, Consensuele ovk:...................................................................................................... 55
Hoofdstuk 4. De grondbeginselen v/h contractenrecht.....................................................63
De theorie van de wilsautonomie..................................................................................63
Hoofdstuk 5. De totstandkoming van de overeenkomst...................................................70
De precontractuele fase: Aanbod en aanvaarding........................................................70
Sluiten van de ovk: aanbod en aanvaarding.................................................................76
Standaardvoorwaarden............................................................................................. 79
Hoofdstuk 6. Geldigheidsvereisten van de overeenkomst................................................83
1. De wilsovereenstemming (toestemming van partijen)..............................................83
STAP 1: Vier cumulatieve vereisten...........................................................................83
STAP 2: Wanneer is er geen wilsovereenstemming?.................................................84
STAP 3: De wilsgebreken........................................................................................... 85
2. De bekwaamheid...................................................................................................... 92
3. Het voorwerp............................................................................................................ 93
4. De oorzaak.............................................................................................................. 100
Eerste oefencollege........................................................................................................ 104
DEEL III. De gevolgen van het contract voor de contractpartijen....................................114
Hoofdstuk 1 De interpretatie en de uitvoering te goeder trouw van het contract...........114
Hoofdstuk 2: De contractuele aansprakelijkheid.............................................................127
De contractuele aansprakelijkheid..............................................................................127
Hoofdstuk 8: Sancties bij contractbreuk.....................................................................141
Hoofdstuk 4 Gronden en gevolgen van tenietgaan van overeenkomsten.......................159
Afdeling 1 Hoe gaan verbintenissen teniet?................................................................159
Afdeling 2 Nietigheid..................................................................................................159
Afdeling 3 Eenzijdige opzegging.................................................................................166
Afdeling 6 Postcontractuele verbintenissen................................................................170
DEEL IV Gevolgen van het contract voor derden............................................................171
Hoofdstuk 1 Algemeen.................................................................................................... 171
Hoofdstuk 2 Onderscheid tussen contractpartijen en derden.........................................172
Onderscheid contractspartijen/derden........................................................................172
Hoofdstuk 3 Relativiteit van de obligatoire (interne) gevolgen.......................................174
Relativiteit van obligatoire interne gevolgen..............................................................174
Passieve uitzonderingen............................................................................................. 178
Hoofdstuk 4: tegenwerpelijkheid van de externe gevolgen............................................179
Draagwijdte en betekenis van tegenstelbaarheid externe gevolgen..........................179
Derdemedeplichtigheid aan andermans contractbreuk..............................................181
2
,DEEL 5. De rechtsfeiten.................................................................................................. 184
Hoofdstuk 1 De zaakwaarneming...................................................................................185
Hoofdstuk 2 De onverschuldigde betaling......................................................................188
Hoofdstuk 3 De ongerechtvaardigde verrijking...............................................................190
Deel 6 Overdracht van verbintenissen en contracten.....................................................193
Hoofdstuk 1 De overdracht (of cessie) van schuldvordering...........................................194
Hoofdstuk 2. Schuld- en contractoverdracht...................................................................200
Schuldoverdracht........................................................................................................ 200
Contractsoverdracht................................................................................................... 202
DEEL VII. Tenietgaan of uitdoven van de verbintenis of de rechtsvordering...................203
Hoofdstuk 1. Nakoming van de verbintenis of betaling...................................................203
Begrip betaling – zie eerder........................................................................................203
Betaling van een geldsom.......................................................................................206
Betaling met subrogatie.......................................................................................... 209
Gedwongen betaling................................................................................................... 213
Hoofdstuk II: Schuldvernieuwing.....................................................................................216
Begrip: Na betaling, vormt ook de schuldvernieuwing (=novatie) een uitdovingsgrond
van een verbintenis (art. 5.244 BW)...........................................................................216
Hoofdstuk 3 Kwijtschelding van schuld, afstand van recht en rechtsverwerking............222
Kwijtschelding van schuld........................................................................................... 222
Hoofdstuk 4 Schuldvergelijking.......................................................................................228
Hoofdstuk 5 Verval door verdwijning van het voorwerp..................................................232
Hoofdstuk 6: Schuldvermenging.....................................................................................232
2e oefencollege............................................................................................................... 233
Theoretisch ter ondersteuning van de oefeningen..........................................................246
DEEL VII. Tenietgaan of uitdoven van de verbintenis of de rechtsvordering...................254
Hoofdstuk 7: de bevrijdende verjaring............................................................................254
Hoofdstuk 8. Verval van recht of bevoegdheid...............................................................259
DEEL VIII: HET BEWIJS..................................................................................................... 260
Hoofdstuk 1: Algemeen................................................................................................... 260
Inleidende beschouwingen......................................................................................... 260
Algemene beginselen................................................................................................. 261
Hoofdstuk 2 Voorwerp van het bewijs.............................................................................263
3
, Hoofdstuk 3 De bewijslast............................................................................................... 264
Algemene beginselen................................................................................................. 264
Hoofdstuk VI De toelaatbaarheid van de bewijsmiddelen...............................................265
Principes..................................................................................................................... 265
Uitzonderingen op gereglementeerd bewijssstelsel....................................................266
Hoofdstuk VII. De bewijsmiddelen...................................................................................269
EXAMENVRAGEN............................................................................................................. 273
Stellingen................................................................................................................ 273
Open vragen............................................................................................................ 273
Casus...................................................................................................................... 273
Bronnen van verbintenissen............................................................................................... 4
(Nieuwe) Boeken 1 en 5 BW........................................................................................... 5
Boek 1 BW: “Algemene bepalingen”...............................................................................6
Boek 5 BW: “Verbintenissen”......................................................................................... 7
DEEL 1: Het begrip verbintenis en de soorten verbintenis......................................8
Hoofdstuk 1: Het begrip verbintenis...................................................................................8
A. Rechtsband tussen personen..................................................................................9
B. Ontstaan uit een RH, de wet of een rechtsfeit........................................................9
C. Met het ontstaan van in geld waardeerbare aanspraken tot voorwerp...................9
D. Kan in rechte worden afgedwongen......................................................................10
Hoofdstuk 2: de verschillende soorten verbintenissen......................................................12
Indeling volgens het voorwerp van de verbintenis.......................................................12
Indeling volgens aantal voorwerpen.............................................................................14
Indeling volgens aantal SE’s of SA’s.............................................................................16
Indeling volgens de modaliteiten..................................................................................27
Deel II. De bronnen en gevolgen van verbintenissen..............................................42
Hoofdstuk 1 de verbintenis door eenzijdige wilsuiting......................................................42
Hoofdstuk 2: De schijn- of vertrouwensleer......................................................................44
Hoofdstuk 3: De overeenkomst: definitie en soorten........................................................47
De overeenkomst: definitie en soorten.........................................................................47
Hoofdstuk 4. De grondbeginselen v/h contractenrecht.....................................................56
De theorie van de wilsautonomie.................................................................................56
Hoofdstuk 5. De totstandkoming van de overeenkomst...................................................62
De precontractuele fase: Aanbod en aanvaarding........................................................62
Sluiten van de ovk: aanbod en aanvaarding.................................................................68
Hoofdstuk 6. Geldigheidsvereisten van de overeenkomst................................................74
4
