Leren en ontwikkelen
Werkvormen
WERKVORMEN
= geheel van handelingen en activiteiten van leerkracht en leerlingen tijdens het onderwijsleerproces -, gericht op
het bereiken van leerdoelen
FACTOREN - KIEZEN VOOR WERKVORM
- Kenmerken van de les: doelstellingen, inhouden, lesfase
- Kenmerken van de leraar: onderwijsstijl, en-visie, (didactische) vaardigheden
- Kenmerken van leerlingen: leeftijd, (sociale) vaardigheden, leervermogen
- Randvoorwaarden: grootte klasgroep, klasinrichting, media, beschikbare tijd, moment van de dag
De keuze van de werkvormen moet de kans op fundamenteel leren zo groot mogelijk maken
Beginsituatie van kinderen is belangrijk!
Hoe leren de kinderen goed en graag?
Welke werkvormen zijn het meest geschikt
Betrek de leefwereld
Wat kunnen de kinderen zelf doen?
Welke ondersteuning moet leerkracht bieden, en hoe?
Classificatie van didactische werkvormen
= wie staat er centraal leerkracht/kinderen?
= wie stuurt het leerproces leerkracht/kinderen?
AANBIEDENDE WERKVORMEN
= kennis/vaardigheidoverdracht staat centraal waarbij de leerkracht ‘geeft’ en kinderen ‘ontvangen’
Verbaal aanbiedende werkvormen: doceren, vertellen
Aanschouwelijk aanbiedende werkvormen: demonstreren, modelleren
VERBAAL AANBIEDENDE WERKVORMEN
= op een verbale manier nieuwe info doorgeven (demonstratie + materiaal)
Verloop van werkvorm:
- AANLOOP: aangeven van het doel
- KERN: hoofdlijnen – gestructureerde informatie
- AFSLUITING: samenvatting met belangrijkste feiten en begrippen
WERKVORMEN
Doceren, Demonstreren, Modelleren => zie voorbeelden op powerpoint
1
, TAKEN leerkracht/leerlingen
Eenrichtingsverkeer van leerkracht naar leerlingen
- Leerkracht: kiezen en ordenen van leerinhoud + aanbieden van leerinhoud
- Leerlingen: luisteren, meedenken, nota’s nemen, kijken, meebeleven, vragen stellen
BEPERKINGEN – AANBIEDENDE WERKVORMEN
- Beperkt concentratievermogen en luistervaardigheid bij jonge kinderen
- Nood aan explorerend leren bij jonge kinderen om geboeid te blijven
- Weinig zicht als leerkracht op wat er in de leerlingen omgaat
- DA/S lesdoelen moeilijk realiseerbaar
- Differentiatie is moeilijk
- Minder goed onthouden van leerstof
- Minder goed toepassen van aangeleerde in concrete situaties
TIPS VERBAAL AANBIEDENDE WERKVORMEN
- Beperk tijdsduur
- Groeiend, gestructureerd en overzichtelijk bordplan
- Sluit aan bij ervaringswereld en voorkennis van je leerlingen
- Wijs op het nut van de leerstof
- Controleer steeds of de informatie is overgekomen
- Non-verbale communicatie BELANGRIJK!
WANNEER – AANBIEDENDE WERKVORM
Voor het structureren van informatie, het leggen van verbanden tussen verschillende leerstofonderdelen. Bij
moeilijke leerstof eventuele toelichting geven
GESPREKSVORMEN
KLASGESPREK
= opvoeden tot taalweerbaarheid door mondig uitwissleen van ervaringen + een sterkere meningsvorming door
spreken en luisteren cognitief en sociaal gericht
INHOUD
Een gebeurtenis, probleem dat kinderen boeit en aanspreekt
KENMERKEN
- Uitwisseling van standpunten, eigen meningen, ervaringen
- Doel ligt niet in richting van probleemoplossend denken
- De leerkracht begeleidt MAAR bepaalt NIET de richting
- Kringgesprek
- Brainstorm
2
Werkvormen
WERKVORMEN
= geheel van handelingen en activiteiten van leerkracht en leerlingen tijdens het onderwijsleerproces -, gericht op
het bereiken van leerdoelen
FACTOREN - KIEZEN VOOR WERKVORM
- Kenmerken van de les: doelstellingen, inhouden, lesfase
- Kenmerken van de leraar: onderwijsstijl, en-visie, (didactische) vaardigheden
- Kenmerken van leerlingen: leeftijd, (sociale) vaardigheden, leervermogen
- Randvoorwaarden: grootte klasgroep, klasinrichting, media, beschikbare tijd, moment van de dag
De keuze van de werkvormen moet de kans op fundamenteel leren zo groot mogelijk maken
Beginsituatie van kinderen is belangrijk!
Hoe leren de kinderen goed en graag?
Welke werkvormen zijn het meest geschikt
Betrek de leefwereld
Wat kunnen de kinderen zelf doen?
Welke ondersteuning moet leerkracht bieden, en hoe?
Classificatie van didactische werkvormen
= wie staat er centraal leerkracht/kinderen?
= wie stuurt het leerproces leerkracht/kinderen?
AANBIEDENDE WERKVORMEN
= kennis/vaardigheidoverdracht staat centraal waarbij de leerkracht ‘geeft’ en kinderen ‘ontvangen’
Verbaal aanbiedende werkvormen: doceren, vertellen
Aanschouwelijk aanbiedende werkvormen: demonstreren, modelleren
VERBAAL AANBIEDENDE WERKVORMEN
= op een verbale manier nieuwe info doorgeven (demonstratie + materiaal)
Verloop van werkvorm:
- AANLOOP: aangeven van het doel
- KERN: hoofdlijnen – gestructureerde informatie
- AFSLUITING: samenvatting met belangrijkste feiten en begrippen
WERKVORMEN
Doceren, Demonstreren, Modelleren => zie voorbeelden op powerpoint
1
, TAKEN leerkracht/leerlingen
Eenrichtingsverkeer van leerkracht naar leerlingen
- Leerkracht: kiezen en ordenen van leerinhoud + aanbieden van leerinhoud
- Leerlingen: luisteren, meedenken, nota’s nemen, kijken, meebeleven, vragen stellen
BEPERKINGEN – AANBIEDENDE WERKVORMEN
- Beperkt concentratievermogen en luistervaardigheid bij jonge kinderen
- Nood aan explorerend leren bij jonge kinderen om geboeid te blijven
- Weinig zicht als leerkracht op wat er in de leerlingen omgaat
- DA/S lesdoelen moeilijk realiseerbaar
- Differentiatie is moeilijk
- Minder goed onthouden van leerstof
- Minder goed toepassen van aangeleerde in concrete situaties
TIPS VERBAAL AANBIEDENDE WERKVORMEN
- Beperk tijdsduur
- Groeiend, gestructureerd en overzichtelijk bordplan
- Sluit aan bij ervaringswereld en voorkennis van je leerlingen
- Wijs op het nut van de leerstof
- Controleer steeds of de informatie is overgekomen
- Non-verbale communicatie BELANGRIJK!
WANNEER – AANBIEDENDE WERKVORM
Voor het structureren van informatie, het leggen van verbanden tussen verschillende leerstofonderdelen. Bij
moeilijke leerstof eventuele toelichting geven
GESPREKSVORMEN
KLASGESPREK
= opvoeden tot taalweerbaarheid door mondig uitwissleen van ervaringen + een sterkere meningsvorming door
spreken en luisteren cognitief en sociaal gericht
INHOUD
Een gebeurtenis, probleem dat kinderen boeit en aanspreekt
KENMERKEN
- Uitwisseling van standpunten, eigen meningen, ervaringen
- Doel ligt niet in richting van probleemoplossend denken
- De leerkracht begeleidt MAAR bepaalt NIET de richting
- Kringgesprek
- Brainstorm
2
