Samenvatting levensbeschouwing:
Religie, atheïsme en cultuur
1
,Inhoud
H1: Introductie ......................................................................................................... 4
1.1 Het triumviraat: Gillis, Erasmus en More ............................................................ 4
1.2 Religie zit in ons ............................................................................................... 4
H2: Religie: Nature of nurture? .................................................................................. 5
2.1 Wat is de evolutionaire oorsprong van moraal? .................................................. 5
2.2 Biologische en culturele evolutie ...................................................................... 5
2.3 Cognitive science of religion (CSR) ............................................................... 5
H3: Het levensbeschouwelijke landschap van de wereld ............................................. 7
3.1 Het ontstaan van religies .................................................................................. 7
3.2 De wereldgodsdiensten in cijfers ...................................................................... 8
H4: De monotheïstische godsdiensten ...................................................................... 9
4.1 Het Jodendom ................................................................................................. 9
4.2 Het christendom ........................................................................................... 11
4.3 De Islam ...................................................................................................... 21
H5: Oosterse tradities ............................................................................................. 30
5.1 Hindoeïsme .................................................................................................. 30
5.2 Boeddhisme.................................................................................................. 33
5.3 Sikhisme .................................................................................................. 35
5.4 Jaïnisme .................................................................................................. 36
H6: Atheïsme ......................................................................................................... 36
6.1 Niet-geaffileerden..................................................................................... 36
6.2 Terminologische verheldering .................................................................... 37
6.3 Hedendaags atheïsme .............................................................................. 40
6.4 Is atheïsme een levensbeschouwing? ........................................................ 42
Deel 2: Gastcolleges ............................................................................................... 42
1.De invloed van de Arabische filosofie op het Europese denken ............................ 42
1.1 De geschiedenis van de filosofie en de renaissance ...................................... 42
1.2 Invloeden op de Westerse filosofie .............................................................. 43
1.3 De Arabische filosofie................................................................................. 44
1.4 Belangrijke filosofische denkers .................................................................. 45
1.5 Duplex veritas of dubbele waarheid ............................................................. 47
2
, 1.5 Waarom kent in Europa niemand Averroes, Al-Farabi, en Ibn Tufay? ............... 48
1.6 Belangrijkste lessen ................................................................................... 49
2.De figuur van de Muze ...................................................................................... 49
2.1 Wie is de Muze? .................................................................................... 49
2.2 Hoe ontstond de muze? ......................................................................... 49
2.3 De gelijkenis tussen de muze en artificiële intelligentie ............................ 49
2.4 De muze in de kunst .............................................................................. 50
2.5 Boeken over de muze ............................................................................ 50
2.6 De muze en de sirenen .............................................................................. 53
3. De figuur van de duivel ................................................................................. 54
3.1 Het ontstaan van de duivel..................................................................... 54
3.2 Monisme of dualisme? De verklaring voor het probleem van het kwade ..... 55
3.3 De duivel heeft diverse namen ............................................................... 59
3.4 De duivel in het christendom: alomtegewoordig ...................................... 60
3.5 Demonisering van volkeren .................................................................... 61
4. Job en Mendel Singer: Over literatuur en lijden ............................................... 62
4.1 Het probleem van het kwaad en het lijden ............................................... 62
4.2 Het boek Job volgens het oude testament ............................................... 62
4.3 De versie van Job door Joseph Roth ........................................................ 62
5. René Girard ..................................................................................................... 64
5.1 Wie is René Girard?................................................................................... 64
5.2 Hoe moeten we omgaan met onze mimmetische begeerte? ........................ 66
5.3 Girard als denker van de Make America Great Again (MAGA)- beweging? ...... 68
Examen-info ....................................................................................................... 68
3
, H1: Introductie
1.1 Het triumviraat: Gillis, Erasmus en More
= kring van humanistische vrienden (16de E), die elkaar beïnvloedden en ondersteunden
Pieter Gillis (Antwerpen, Desiderius Erasmus Thomas More (Londen,
1486–1533) (Rotterdam, ca. 1466–1536) 1478–1535)
-boekdrukker en reformist: Als -boek: Moriae encomium = Lof der -boek: utopia
drukker en intellectueel hielp hij de zotheid
verspreiding van nieuwe ideeën
-Hij deelde de idealen van het
humanisme: tolerantie,
onderwijs, kritisch denken en de
leuze “ad fontes”
-breed opvoedingsideaal (homo
universalis)
-boek: ‘de verloren droom van
Pieter Gillis’
1.2 Religie zit in ons
- Religie = ambivalent: Als je het van buitenaf bekijkt zijn er altijd mooie en lelijke kantjes, maar intern zeggen
mensen steeds dat religie mooi, vrede,… is
- Religie laat mensen dingen doen die ze anders nooit zouden doen bv. Een maand vasten, zz verwonden, …
- Religie is divers: binnen de Islam zijn er bv.sjijiten en soenniten --> je kunt niet zeggen ‘dat is dé Islam’
- er is discrepantie tussen de ‘expert religion’ , ‘governed religion’ en de ‘lived religion’.
4
Religie, atheïsme en cultuur
1
,Inhoud
H1: Introductie ......................................................................................................... 4
1.1 Het triumviraat: Gillis, Erasmus en More ............................................................ 4
1.2 Religie zit in ons ............................................................................................... 4
H2: Religie: Nature of nurture? .................................................................................. 5
2.1 Wat is de evolutionaire oorsprong van moraal? .................................................. 5
2.2 Biologische en culturele evolutie ...................................................................... 5
2.3 Cognitive science of religion (CSR) ............................................................... 5
H3: Het levensbeschouwelijke landschap van de wereld ............................................. 7
3.1 Het ontstaan van religies .................................................................................. 7
3.2 De wereldgodsdiensten in cijfers ...................................................................... 8
H4: De monotheïstische godsdiensten ...................................................................... 9
4.1 Het Jodendom ................................................................................................. 9
4.2 Het christendom ........................................................................................... 11
4.3 De Islam ...................................................................................................... 21
H5: Oosterse tradities ............................................................................................. 30
5.1 Hindoeïsme .................................................................................................. 30
5.2 Boeddhisme.................................................................................................. 33
5.3 Sikhisme .................................................................................................. 35
5.4 Jaïnisme .................................................................................................. 36
H6: Atheïsme ......................................................................................................... 36
6.1 Niet-geaffileerden..................................................................................... 36
6.2 Terminologische verheldering .................................................................... 37
6.3 Hedendaags atheïsme .............................................................................. 40
6.4 Is atheïsme een levensbeschouwing? ........................................................ 42
Deel 2: Gastcolleges ............................................................................................... 42
1.De invloed van de Arabische filosofie op het Europese denken ............................ 42
1.1 De geschiedenis van de filosofie en de renaissance ...................................... 42
1.2 Invloeden op de Westerse filosofie .............................................................. 43
1.3 De Arabische filosofie................................................................................. 44
1.4 Belangrijke filosofische denkers .................................................................. 45
1.5 Duplex veritas of dubbele waarheid ............................................................. 47
2
, 1.5 Waarom kent in Europa niemand Averroes, Al-Farabi, en Ibn Tufay? ............... 48
1.6 Belangrijkste lessen ................................................................................... 49
2.De figuur van de Muze ...................................................................................... 49
2.1 Wie is de Muze? .................................................................................... 49
2.2 Hoe ontstond de muze? ......................................................................... 49
2.3 De gelijkenis tussen de muze en artificiële intelligentie ............................ 49
2.4 De muze in de kunst .............................................................................. 50
2.5 Boeken over de muze ............................................................................ 50
2.6 De muze en de sirenen .............................................................................. 53
3. De figuur van de duivel ................................................................................. 54
3.1 Het ontstaan van de duivel..................................................................... 54
3.2 Monisme of dualisme? De verklaring voor het probleem van het kwade ..... 55
3.3 De duivel heeft diverse namen ............................................................... 59
3.4 De duivel in het christendom: alomtegewoordig ...................................... 60
3.5 Demonisering van volkeren .................................................................... 61
4. Job en Mendel Singer: Over literatuur en lijden ............................................... 62
4.1 Het probleem van het kwaad en het lijden ............................................... 62
4.2 Het boek Job volgens het oude testament ............................................... 62
4.3 De versie van Job door Joseph Roth ........................................................ 62
5. René Girard ..................................................................................................... 64
5.1 Wie is René Girard?................................................................................... 64
5.2 Hoe moeten we omgaan met onze mimmetische begeerte? ........................ 66
5.3 Girard als denker van de Make America Great Again (MAGA)- beweging? ...... 68
Examen-info ....................................................................................................... 68
3
, H1: Introductie
1.1 Het triumviraat: Gillis, Erasmus en More
= kring van humanistische vrienden (16de E), die elkaar beïnvloedden en ondersteunden
Pieter Gillis (Antwerpen, Desiderius Erasmus Thomas More (Londen,
1486–1533) (Rotterdam, ca. 1466–1536) 1478–1535)
-boekdrukker en reformist: Als -boek: Moriae encomium = Lof der -boek: utopia
drukker en intellectueel hielp hij de zotheid
verspreiding van nieuwe ideeën
-Hij deelde de idealen van het
humanisme: tolerantie,
onderwijs, kritisch denken en de
leuze “ad fontes”
-breed opvoedingsideaal (homo
universalis)
-boek: ‘de verloren droom van
Pieter Gillis’
1.2 Religie zit in ons
- Religie = ambivalent: Als je het van buitenaf bekijkt zijn er altijd mooie en lelijke kantjes, maar intern zeggen
mensen steeds dat religie mooi, vrede,… is
- Religie laat mensen dingen doen die ze anders nooit zouden doen bv. Een maand vasten, zz verwonden, …
- Religie is divers: binnen de Islam zijn er bv.sjijiten en soenniten --> je kunt niet zeggen ‘dat is dé Islam’
- er is discrepantie tussen de ‘expert religion’ , ‘governed religion’ en de ‘lived religion’.
4
