H1
+ genetisch gedetermineerd= genen zijn bepalend voor het tot uiting komen van gedrag.
De omgeving heeft hier geen/weinig invloed op
+ genetische predispositie= iemand heeft ‘aanleg’ om bijvoorbeeld depressief te worden.
Wil niet zeggen dat diegene gelijk depressief wordt; omgeving heeft ook invloed
Kan je de volgende factoren beïnvloeden?
1. lichamelijke kenmerken en prestaties
Grotendeels genetisch bepaald
- kan je wel beïnvloeden door bvb sport, eetgewoontes
Succes in sport: nature of nurture?
Vroeger vooral nature gedacht, Malcolm Gladwell zei: ‘’als wie dan ook 10.000 uur zal gaan oefenen,
word je een expert’’ – manier van oefenen is wel super belangrijk en sommigen hebben meer aanleg
voor sporten dan anderen. (deliberate practice)
Aangeboren talent + veel tijd
Als TP’er:
Motivatie en doorzettingsvermogen van groot belang!
Dieper ingaan op leerprocessen (vb. optimale techniek aanleren/focus)
2. cognitieve prestaties
IQ en snelheid van informatieverwerking is 50-80% genetisch bepaald
- lijkt sprake van aangeboren potentieel (predispositie)
- intelligentie moet echter ontwikkeld worden
Trend v/d laatste tijd: braintraining
‘’if you don’t use it, you lose it’’
Vraag is of braintraining ook fluid intelligence verhoogt in plaats van steeds beter te worden in een
trucje
- puzzels en dergelijke helpt wel mee met de ontwikkeling
3. persoonlijkheid
Staat redelijk vast
Heeft geen zin om iemands persoonlijkheid te veranderen, gedrag door persoonlijkheid kan wel
+ temperament= stabiele, vroeg optredende individuele verschillen in emotionaliteit, energie,
aandacht en volharding, reactiviteit en vriendelijkheid
,Gedrag is echter wel afhankelijk van je ideeën daarover; als je volhoudt ‘zo ben ik nou eenmaal zul je
je niet anders opstellen/gedragen
Als gedragsbeïnvloeder kun je je beter focussen op het veranderen van gedrag in concrete situaties
- verschillende therapieën laten zien dat bepaalde gedrags-en denkpatronen te doorbreken zijn (CGT)
Incremental theorist (growth mindset) -> leidt tot meer vertrouwen/motivatie
Entity theorist (fixed mindset)
Carol & Dweck expiriment: nieuw jongentje op school
Situatie 1: jongentje vertoont discutabel (consistent) gedrag
Uitkomsten: beide groepen – dus zowel incremental als entity, beschreven het jongentje niet al te
positief
Situatie 2: jongentje vertoont verbeterd gedrag (inconsistent)
Uitkomsten: incremental theoristen schreven het jongentje positievere kenmerken toe dan de entity
theoristen. Zij zeiden dat hij over 3 week waarschijnlijk nog steeds hetzelfde gedrag vertoond.
Ander experiment
Mensen die geloofden in veranderbaarheid toonden verbetering in hun wiskunde prestaties
Vergeleken met degenen die niet geloofden in de veranderbaarheid van intelligentie.
- verschil in ‘’copingvaardigheden’’
- wel is het zo dat interventies kunnen helpen bij het motiveren van entity aanhangers.
Ideeën over beïnvloedbaarheid gedrag (gedetermineerd of niet) beïnvloeden:
Je eigen gedrag
Geloof in beïnvloedbaarheid van gedrag van anderen
- zo kan een growth mindset ertoe leiden dat je veel potentie in iemand anders ziet en daardoor
aanneemt
H1: enkele conclusies
Wees selectief in het gedrag dat je wil veranderen
Er zijn meerdere wegen naar Rome: verschillende individuen kunnen situaties en taken op
verschillende wijzen benaderen met hetzelfde resultaat
Manier waarop je denkt over (veranderbaarheid van) gedrag is zeer belangrijk voor het leren en
veranderen van het gedrag
, H2
+ leren= een proces waarbij ervaring leidt tot ‘’ander’’ gedrag in de toekomst.
- ‘’ander’’ gedrag leidt niet altijd tot verbetering
-> Klassieke conditionering
Neutrale stimulus wordt gekoppeld aan een natuurlijke (ongeconditioneerde) stimulus/respons
reflex
Discriminatie: onderscheid maken tussen stimuli (verschillende belletjes)
Generalisatie: zelfde reactie op verschillende stimuli (verschillende belletjes)
Extinctie: uitdoven van een geleerde associatie
Is alles even makkelijk te conditioneren?
Nee: Garcia effect/Sauce-Bearnaise syndroom:
Operant conditioneren
Nieuw gedrag aanleren door belonen en straffen
Bv. Aanleren om te eten met vork&mes
- verwachte beloning die niet wordt verkregen = negatieve straf
- verwachte beloning wordt wel verkregen = positieve bekrachtiging
Beloning Straf
Toedienen Positieve bekrachtiging Positieve straf
Wegnemen Negatieve straf Negatieve bekrachtiging
Soms kan gedrag niet in 1 keer aangeleerd worden, wat dan?
Shaping: gedrag opdelen in stukjes en wanneer het in de goede richting gaat, al belonen (vb. fietsen
met zijwieltjes)
+ Partiële bekrachtiging (intermittement reinforcement)
Door gedrag niet altijd te belonen is het beter bestand tegen extinctie
Daarom werken gokkasten zo goed! En je moet oppassen met het af en toe belonen van een zeurend
kind.
Sociaal leren
Geldt zowel voor mensen als dieren
Na-apen of observationeel leren (Bandura)
Zeer krachtig, gebeurt van jongs af aan
Kan zowel bewust als onbewust
+ genetisch gedetermineerd= genen zijn bepalend voor het tot uiting komen van gedrag.
De omgeving heeft hier geen/weinig invloed op
+ genetische predispositie= iemand heeft ‘aanleg’ om bijvoorbeeld depressief te worden.
Wil niet zeggen dat diegene gelijk depressief wordt; omgeving heeft ook invloed
Kan je de volgende factoren beïnvloeden?
1. lichamelijke kenmerken en prestaties
Grotendeels genetisch bepaald
- kan je wel beïnvloeden door bvb sport, eetgewoontes
Succes in sport: nature of nurture?
Vroeger vooral nature gedacht, Malcolm Gladwell zei: ‘’als wie dan ook 10.000 uur zal gaan oefenen,
word je een expert’’ – manier van oefenen is wel super belangrijk en sommigen hebben meer aanleg
voor sporten dan anderen. (deliberate practice)
Aangeboren talent + veel tijd
Als TP’er:
Motivatie en doorzettingsvermogen van groot belang!
Dieper ingaan op leerprocessen (vb. optimale techniek aanleren/focus)
2. cognitieve prestaties
IQ en snelheid van informatieverwerking is 50-80% genetisch bepaald
- lijkt sprake van aangeboren potentieel (predispositie)
- intelligentie moet echter ontwikkeld worden
Trend v/d laatste tijd: braintraining
‘’if you don’t use it, you lose it’’
Vraag is of braintraining ook fluid intelligence verhoogt in plaats van steeds beter te worden in een
trucje
- puzzels en dergelijke helpt wel mee met de ontwikkeling
3. persoonlijkheid
Staat redelijk vast
Heeft geen zin om iemands persoonlijkheid te veranderen, gedrag door persoonlijkheid kan wel
+ temperament= stabiele, vroeg optredende individuele verschillen in emotionaliteit, energie,
aandacht en volharding, reactiviteit en vriendelijkheid
,Gedrag is echter wel afhankelijk van je ideeën daarover; als je volhoudt ‘zo ben ik nou eenmaal zul je
je niet anders opstellen/gedragen
Als gedragsbeïnvloeder kun je je beter focussen op het veranderen van gedrag in concrete situaties
- verschillende therapieën laten zien dat bepaalde gedrags-en denkpatronen te doorbreken zijn (CGT)
Incremental theorist (growth mindset) -> leidt tot meer vertrouwen/motivatie
Entity theorist (fixed mindset)
Carol & Dweck expiriment: nieuw jongentje op school
Situatie 1: jongentje vertoont discutabel (consistent) gedrag
Uitkomsten: beide groepen – dus zowel incremental als entity, beschreven het jongentje niet al te
positief
Situatie 2: jongentje vertoont verbeterd gedrag (inconsistent)
Uitkomsten: incremental theoristen schreven het jongentje positievere kenmerken toe dan de entity
theoristen. Zij zeiden dat hij over 3 week waarschijnlijk nog steeds hetzelfde gedrag vertoond.
Ander experiment
Mensen die geloofden in veranderbaarheid toonden verbetering in hun wiskunde prestaties
Vergeleken met degenen die niet geloofden in de veranderbaarheid van intelligentie.
- verschil in ‘’copingvaardigheden’’
- wel is het zo dat interventies kunnen helpen bij het motiveren van entity aanhangers.
Ideeën over beïnvloedbaarheid gedrag (gedetermineerd of niet) beïnvloeden:
Je eigen gedrag
Geloof in beïnvloedbaarheid van gedrag van anderen
- zo kan een growth mindset ertoe leiden dat je veel potentie in iemand anders ziet en daardoor
aanneemt
H1: enkele conclusies
Wees selectief in het gedrag dat je wil veranderen
Er zijn meerdere wegen naar Rome: verschillende individuen kunnen situaties en taken op
verschillende wijzen benaderen met hetzelfde resultaat
Manier waarop je denkt over (veranderbaarheid van) gedrag is zeer belangrijk voor het leren en
veranderen van het gedrag
, H2
+ leren= een proces waarbij ervaring leidt tot ‘’ander’’ gedrag in de toekomst.
- ‘’ander’’ gedrag leidt niet altijd tot verbetering
-> Klassieke conditionering
Neutrale stimulus wordt gekoppeld aan een natuurlijke (ongeconditioneerde) stimulus/respons
reflex
Discriminatie: onderscheid maken tussen stimuli (verschillende belletjes)
Generalisatie: zelfde reactie op verschillende stimuli (verschillende belletjes)
Extinctie: uitdoven van een geleerde associatie
Is alles even makkelijk te conditioneren?
Nee: Garcia effect/Sauce-Bearnaise syndroom:
Operant conditioneren
Nieuw gedrag aanleren door belonen en straffen
Bv. Aanleren om te eten met vork&mes
- verwachte beloning die niet wordt verkregen = negatieve straf
- verwachte beloning wordt wel verkregen = positieve bekrachtiging
Beloning Straf
Toedienen Positieve bekrachtiging Positieve straf
Wegnemen Negatieve straf Negatieve bekrachtiging
Soms kan gedrag niet in 1 keer aangeleerd worden, wat dan?
Shaping: gedrag opdelen in stukjes en wanneer het in de goede richting gaat, al belonen (vb. fietsen
met zijwieltjes)
+ Partiële bekrachtiging (intermittement reinforcement)
Door gedrag niet altijd te belonen is het beter bestand tegen extinctie
Daarom werken gokkasten zo goed! En je moet oppassen met het af en toe belonen van een zeurend
kind.
Sociaal leren
Geldt zowel voor mensen als dieren
Na-apen of observationeel leren (Bandura)
Zeer krachtig, gebeurt van jongs af aan
Kan zowel bewust als onbewust
