DE FINANCIËLE INSTELLINGEN –
SAMENVATTING VOLGENS STRUCTUUR
1. Kredietinstellingen (= banken)
1.1 Betekenis
Kredietinstellingen zijn de klassieke banken.
Zij vormen het hart van de financiële sector, want ze nemen geld aan van
spaarders en lenen dat geld opnieuw uit aan kredietnemers.
Hun werking is gebaseerd op de intermediatiefunctie: het omzetten van
spaarmiddelen in kredieten.
Een kredietinstelling wordt in de wet (Bankenwet 25 april 2014) gedefinieerd
als:
Een onderneming die deposito’s of andere terugbetaalbare gelden van het
publiek ontvangt en voor eigen rekening kredieten verleent.
1.2 Basiswerking
De bank heeft twee belangrijke geldstromen:
Deposito’s: geld dat klanten op hun rekeningen plaatsen
(zichtrekening, spaarrekening, termijnrekening). Dit is een schuld van
de bank aan de klant.
Kredieten: geld dat de bank uitleent aan gezinnen, bedrijven of de
overheid. Dit is een bezit van de bank, want het levert rente op.
De bank maakt winst via het verschil tussen:
de debetrente (ontvangen op leningen)
en de creditrente (betaald aan spaarders).
Dat renteverschil noemt men de interestmarge of intermediatiewinst.
1.3 Transformatiefuncties
Om haar rol goed te vervullen, verricht de bank drie omzettingen:
1. Schaaltransformatie: veel kleine spaarbedragen samen gebruiken
om grote leningen te financieren.
, 2. Looptijdtransformatie: kortlopend spaargeld gebruiken voor
langlopende kredieten.
3. Valutatransformatie: spaargeld in euro omzetten in kredieten in
vreemde valuta of omgekeerd.
1.4 Geldcreatie
Wanneer banken kredieten verstrekken, scheppen ze nieuw giraal geld.
Een deel van de ontvangen deposito’s moet verplicht als kasreserve worden
aangehouden bij de Nationale Bank (de kasreservecoëfficiënt).
De rest mag worden uitgeleend, waardoor er telkens nieuw geld in omloop
komt.
Zo stijgt de totale geldhoeveelheid in het economisch systeem.
1.5 Risico’s voor banken
Belangrijkste risico’s:
Kredietrisico: de lener betaalt niet terug.
Renterisico: de rente op de markt verandert nadelig.
Liquiditeitsrisico: de bank heeft niet genoeg cash om spaarders
terug te betalen.
Marktrisico: waardevermindering van financiële activa.
Operationeel risico: fouten, fraude of technische storingen.
Wisselkoersrisico: verlies door schommelingen in valuta.
Systeemrisico: één probleem kan het hele financiële systeem
besmetten.
1.6 Solvabiliteit en trade-off
De overheid verplicht banken een minimum eigen vermogen (EV) aan te
houden om solvabel te blijven.
Solvabiliteit = de mate waarin een bank haar verplichtingen kan nakomen
met haar eigen middelen.
Hoe meer EV, hoe veiliger de bank, maar hoe kleiner het rendement.
Er is dus een trade-off tussen risico en rendement:
Hoog rendement → hoog risico
Laag risico → laag rendement
,1.7 Soorten kredietinstellingen
Er bestaan drie hoofdsoorten kredietinstellingen:
1. Banken: voeren alle bankactiviteiten uit (leningen, sparen,
beleggingen).
2. Spaarbanken/Spaarkassen: focussen op veilig sparen, beperkte
kredietverlening.
3. Effectenbanken: gespecialiseerd in effectenhandel en
vermogensbeheer (bijv. Keytrade, Bolero).
Daarnaast onderscheidt men:
Traditionele banken: met fysieke kantoren, persoonlijk contact.
Onlinebanken: werken volledig digitaal, lagere kosten, geen kantoren.
2. Participatiemaatschappijen
2.1 Wat zijn participatiemaatschappijen?
Participatiemaatschappijen zijn instellingen die investeringskapitaal aan
bedrijven verschaffen door deel te nemen in hun aandelenkapitaal.
Ze verschaffen dus geen leningen (zoals banken), maar worden mede-
eigenaar van de onderneming waarin ze investeren.
Hun doel is om waarde te creëren in die onderneming en later hun
participatie met winst te verkopen.
Ze spelen een belangrijke rol in de financiering van ondernemingen,
vooral voor bedrijven die geen of onvoldoende toegang hebben tot klassieke
bankkredieten, zoals start-ups, groeibedrijven of ondernemingen in
herstructurering.
2.2 Functies van participatiemaatschappijen
1. Verstrekken van risicokapitaal: ze investeren eigen vermogen in
bedrijven.
2. Versterken van de financiële structuur: door hun inbreng stijgt het
eigen vermogen van de onderneming.
3. Begeleiden en adviseren: ze bieden strategisch advies,
managementondersteuning of financiële expertise.
, 4. Verkopen met meerwaarde: na enkele jaren verkopen ze hun
aandelen tegen een hogere prijs en realiseren zo winst.
Hun activiteiten verschillen naargelang ze operationeel actief zijn of niet.
Daarom maakt men onderscheid tussen twee grote types:
investeringsbanken (of zakenbanken) en holdings.
2.3 Soorten participatiemaatschappijen
A. Investeringsbanken of zakenbanken
Deze instellingen combineren financiële dienstverlening aan ondernemingen
met investeringsactiviteiten.
Ze worden ook wel “corporate banks” of “investment banks” genoemd.
Belangrijkste kenmerken:
Ze houden zich bezig met corporate banking: begeleiding van
bedrijven bij grote financiële transacties, fusies en overnames.
Ze nemen participaties (aandelenbelangen) in ondernemingen met
het doel deze later te verkopen met meerwaarde.
Ze leveren private equity: dat is risicokapitaal dat niet via de beurs,
maar rechtstreeks wordt ingebracht in niet-beursgenoteerde bedrijven.
Ze investeren vaak in innovatieve of groeiende ondernemingen via
venture capital (durfkapitaal).
Ze begeleiden ondernemingen bij het uitgeven van aandelen of
obligaties (kapitaalmarkten).
Ze richten zich vooral op grote ondernemingen en complexe
financiële operaties.
Voorbeeld:
Bank Degroof Petercam is een typisch voorbeeld van een Belgische
zakenbank. Ze biedt vermogensbeheer, corporate finance,
investeringsadvies en private equity aan.
Samengevat:
Investeringsbanken helpen bedrijven aan geld en investeren zelf mee in hun
kapitaal. Ze nemen tijdelijk risico’s om later winst te realiseren via
participaties.
SAMENVATTING VOLGENS STRUCTUUR
1. Kredietinstellingen (= banken)
1.1 Betekenis
Kredietinstellingen zijn de klassieke banken.
Zij vormen het hart van de financiële sector, want ze nemen geld aan van
spaarders en lenen dat geld opnieuw uit aan kredietnemers.
Hun werking is gebaseerd op de intermediatiefunctie: het omzetten van
spaarmiddelen in kredieten.
Een kredietinstelling wordt in de wet (Bankenwet 25 april 2014) gedefinieerd
als:
Een onderneming die deposito’s of andere terugbetaalbare gelden van het
publiek ontvangt en voor eigen rekening kredieten verleent.
1.2 Basiswerking
De bank heeft twee belangrijke geldstromen:
Deposito’s: geld dat klanten op hun rekeningen plaatsen
(zichtrekening, spaarrekening, termijnrekening). Dit is een schuld van
de bank aan de klant.
Kredieten: geld dat de bank uitleent aan gezinnen, bedrijven of de
overheid. Dit is een bezit van de bank, want het levert rente op.
De bank maakt winst via het verschil tussen:
de debetrente (ontvangen op leningen)
en de creditrente (betaald aan spaarders).
Dat renteverschil noemt men de interestmarge of intermediatiewinst.
1.3 Transformatiefuncties
Om haar rol goed te vervullen, verricht de bank drie omzettingen:
1. Schaaltransformatie: veel kleine spaarbedragen samen gebruiken
om grote leningen te financieren.
, 2. Looptijdtransformatie: kortlopend spaargeld gebruiken voor
langlopende kredieten.
3. Valutatransformatie: spaargeld in euro omzetten in kredieten in
vreemde valuta of omgekeerd.
1.4 Geldcreatie
Wanneer banken kredieten verstrekken, scheppen ze nieuw giraal geld.
Een deel van de ontvangen deposito’s moet verplicht als kasreserve worden
aangehouden bij de Nationale Bank (de kasreservecoëfficiënt).
De rest mag worden uitgeleend, waardoor er telkens nieuw geld in omloop
komt.
Zo stijgt de totale geldhoeveelheid in het economisch systeem.
1.5 Risico’s voor banken
Belangrijkste risico’s:
Kredietrisico: de lener betaalt niet terug.
Renterisico: de rente op de markt verandert nadelig.
Liquiditeitsrisico: de bank heeft niet genoeg cash om spaarders
terug te betalen.
Marktrisico: waardevermindering van financiële activa.
Operationeel risico: fouten, fraude of technische storingen.
Wisselkoersrisico: verlies door schommelingen in valuta.
Systeemrisico: één probleem kan het hele financiële systeem
besmetten.
1.6 Solvabiliteit en trade-off
De overheid verplicht banken een minimum eigen vermogen (EV) aan te
houden om solvabel te blijven.
Solvabiliteit = de mate waarin een bank haar verplichtingen kan nakomen
met haar eigen middelen.
Hoe meer EV, hoe veiliger de bank, maar hoe kleiner het rendement.
Er is dus een trade-off tussen risico en rendement:
Hoog rendement → hoog risico
Laag risico → laag rendement
,1.7 Soorten kredietinstellingen
Er bestaan drie hoofdsoorten kredietinstellingen:
1. Banken: voeren alle bankactiviteiten uit (leningen, sparen,
beleggingen).
2. Spaarbanken/Spaarkassen: focussen op veilig sparen, beperkte
kredietverlening.
3. Effectenbanken: gespecialiseerd in effectenhandel en
vermogensbeheer (bijv. Keytrade, Bolero).
Daarnaast onderscheidt men:
Traditionele banken: met fysieke kantoren, persoonlijk contact.
Onlinebanken: werken volledig digitaal, lagere kosten, geen kantoren.
2. Participatiemaatschappijen
2.1 Wat zijn participatiemaatschappijen?
Participatiemaatschappijen zijn instellingen die investeringskapitaal aan
bedrijven verschaffen door deel te nemen in hun aandelenkapitaal.
Ze verschaffen dus geen leningen (zoals banken), maar worden mede-
eigenaar van de onderneming waarin ze investeren.
Hun doel is om waarde te creëren in die onderneming en later hun
participatie met winst te verkopen.
Ze spelen een belangrijke rol in de financiering van ondernemingen,
vooral voor bedrijven die geen of onvoldoende toegang hebben tot klassieke
bankkredieten, zoals start-ups, groeibedrijven of ondernemingen in
herstructurering.
2.2 Functies van participatiemaatschappijen
1. Verstrekken van risicokapitaal: ze investeren eigen vermogen in
bedrijven.
2. Versterken van de financiële structuur: door hun inbreng stijgt het
eigen vermogen van de onderneming.
3. Begeleiden en adviseren: ze bieden strategisch advies,
managementondersteuning of financiële expertise.
, 4. Verkopen met meerwaarde: na enkele jaren verkopen ze hun
aandelen tegen een hogere prijs en realiseren zo winst.
Hun activiteiten verschillen naargelang ze operationeel actief zijn of niet.
Daarom maakt men onderscheid tussen twee grote types:
investeringsbanken (of zakenbanken) en holdings.
2.3 Soorten participatiemaatschappijen
A. Investeringsbanken of zakenbanken
Deze instellingen combineren financiële dienstverlening aan ondernemingen
met investeringsactiviteiten.
Ze worden ook wel “corporate banks” of “investment banks” genoemd.
Belangrijkste kenmerken:
Ze houden zich bezig met corporate banking: begeleiding van
bedrijven bij grote financiële transacties, fusies en overnames.
Ze nemen participaties (aandelenbelangen) in ondernemingen met
het doel deze later te verkopen met meerwaarde.
Ze leveren private equity: dat is risicokapitaal dat niet via de beurs,
maar rechtstreeks wordt ingebracht in niet-beursgenoteerde bedrijven.
Ze investeren vaak in innovatieve of groeiende ondernemingen via
venture capital (durfkapitaal).
Ze begeleiden ondernemingen bij het uitgeven van aandelen of
obligaties (kapitaalmarkten).
Ze richten zich vooral op grote ondernemingen en complexe
financiële operaties.
Voorbeeld:
Bank Degroof Petercam is een typisch voorbeeld van een Belgische
zakenbank. Ze biedt vermogensbeheer, corporate finance,
investeringsadvies en private equity aan.
Samengevat:
Investeringsbanken helpen bedrijven aan geld en investeren zelf mee in hun
kapitaal. Ze nemen tijdelijk risico’s om later winst te realiseren via
participaties.
