Basisinzichten in de kwalitatieve onderzoeksbenadering
Inleidende video
Een kwantitatieve analyse gebeurt d.m.v. een vragenlijst/statistische verwerking/…
à antwoord op vragen zoals hoe vaak, hoeveel …
à objectieve, mathematische realiteit
à frequenties, hypothese toetsen, controleren & voorspellen, causale relaties…
Bij een kwantitatieve bevraging gaat men een voorafontwikkelde hypothese toetsen bij
proefpersonen. Je vertrekt dan vanuit een aantal theoretische veronderstellingen en deze ga je dan
toetsen aan de realiteit. Dat heet: een deductieve analyse.
Een kwalitatieve analyse gebeurt o.b.v. diepte-interviews. J
à antwoord op vragen zoals ‘hoe ga je ermee om? Wat maakt het moeilijk? Belevenis? …
à exploreren en begrijpen van sociale fenomenen, gebeurtenissen en gedragingen vanuit het
subjectieve perspectief van de betrokken persoon
Kwalitatief onderzoek
- Een vorm van empirisch onderzoek waarbij je bepaalde sociale fenomenen (gedrag,
sociale interacties/processen, betekenisgeving…) bestudeert in een natuurlijke omgeving
(geen labo).
- Gebaseerd op rijke en meerduidige narratieve gegevens (woorden, beelden, ervaringen,
verhalen…)
- Geen enquête !!! Anders is er geen ruimte voor de subjectieve rijkdom en veelzijdigheid van
menselijke ervaringen.
- Het basisidee is dat mensen reageren en handelen in bepaalde situaties o.b.v. zin en
betekenis die mensen eraan geven = betekenisgeving
- Subjectieve realiteit begrijpen en interpreteren
Het is een inductieve analyse:
- De ervaringen van belevingen van participanten vormen je uitgangspunt
- Door hier goed naar te luisteren, ontdek je patronen.
- M.a.w. de resultaten komen inductief naar boven vanuit de werkelijkheid zelf.
Hoe gegevens verzamelen?
- Interviews (hun ervaringen), observaties (in eigen omgeving)
- Hun perspectief & hun subjectieve betekenisverlening
- Dieper inzicht in hun ervaringen en perspectief
Kwanitatief OZ Kwalitatief OZ
Brede, horizontale kijk op een fenomeen Focus in de diepte
Grote steekproef Verticaal
Uniforme manier (vragelijst bv.) Een fenomeen in zijn veelzijdigheid begrijpen
,Les 1 – Inleiding in kwalitatief onderzoek
Wat is kwalitatief onderzoek?
- ‘The investigation of phenomena, typically in an in-depth and holistic fashion, through the
collection of rich narrative materials using a flexible research design’ (Polit & Beck, 2017)
- ‘Qualitative research studies phenomena in the natural contexts of individuals or groups’
(Polit & Beck, 2017)
- ‘Qualitative researchers try to gain in-depth insights and a deeper understanding of real-
world problems and, people’s experiences, perceptions, behaviour and processes and the
meanings they attach to them’ (Moser & Korstjens, 2017)
Narratief: verhalen
Flexibel: goed nadenken wie je nodig hebt om te bevragen, interview guide mag je aanpassen maar je
moet het goed kunnen beargumenteren.
Het is een vorm van empirisch (proefondervindelijk) onderzoek. Kennis die voortkomt uit
wetenschappelijke ervaring.
Hetzelfde als bij een kwantitatief onderzoek, alleen de concepten gaan anders zijn. Je gaat als
onderzoeker altijd een invloed hebben op de context; bijvoorbeeld knikken tijdens een interview. Je
moet uw rol zo klein mogelijk houden.
Een methode van systematisch onderzoek
Onderzoek – context en onderzoeksvraag
Context:
- natuurlijke omgeving/ reële situatie waarin individuen of groepen functioneren
- beïnvloed door onze sociale, culturele, historische en individuele ‘realiteit’
- het kunnen ‘veralgemenen’ van de resultaten is niet het hoofddoel
- doel = begrijpen wat individuen/ groepen denken, voelen of doen in hun natuurlijke context,
om zo de klinische praktijk en EB interventies meer edectief, ediciënt, redelijk, en menselijk
te maken
- Basisidee: de realiteit en het gedrag van individuen/groepen voor een deel verklaren vanuit
hun ervaring en de betekenis die ze geven aan deze ervaring
o Hoe komt deze betekenisgeving tot stand?
o !! Betekenisgeving gebeurt nooit alleen, altijd in context en via sociale interacties
,Gedrag, sociale interacties en fenomenen zijn niet exact voorspelbaar (bijv. therapietrouw). Zoeken
naar patronen in persoonlijke verhalen à inzichten in fenomeen en onderliggende processen
(concepten & theorieën)
Bijvoorbeeld: d.m.v. kwalitatief onderzoek bekijken waarom huishoudelijk geweld niet makkelijk
bespreekbaar is. Huishoudelijk geweld is het fenomeen. De context gaat bepalen wat de betekenis is
van het fenomeen. Een ander voorbeeld; 2 atleten hebben pijn maar de ene is gewonnen en de
andere niet; de ene gaat een andere betekenis geven aan die pijn.
Onderzoeksvraag/ - vragen:
- Breed en open, op zoek naar onverwachte bevindingen
- Op zoek naar ‘wat’ – ‘hoe’ – ‘waarom’; niet naar ‘hoeveel’ – ‘hoe vaak’
- Vanuit een ‘emic’ perspectief = focus op individu/ groep (niet op onderzoeker); patronen
onderzoeken bij hen <-> ‘etic’ = met voorafbepaald schema (o.b.v. literatuur en voorgaande
resultaten)
- Soms nood aan gaandeweg ‘fine-tuning’ of bijkomende vragen = emerging design
Onderzoek – onderzoeksdesign
Emerging design = open en flexibel; niet mogelijk om alles van bij de start exact/ in detail te plannen;
nood aan ruimte om in te spelen op wat je als onderzoeker ‘vindt’ tijdens het onderzoek (laag per
laag tot kern komen)
- Flexibiliteit in het design; in de vraagstelling, maar steeds i.f.v. de te beantwoorden
onderzoeksvraag en met verantwoording in de methodologie
Design (cf. latere lessen) wordt bepaald i.f.v.
- het gestelde probleem/fenomeen dat je wil onderzoeken
- de onderzoeksvraag
- de middelen, tijd ter beschikking
- toegang tot de setting en onderzoekspopulatie
- Belangrijk in team te bespreken wat de voor- en nadelen zijn van de verschillende mogelijke
designs m.b.t. de studie
- Kwalitatief onderzoek zo goed als altijd in team
Onderzoek – steekproeftrekking
Doelgerichte (purposive) steekproeftrekking
- Ontdekken en begrijpen van betekenisgeving in specifieke context
- Adequate mix van cases/participanten/ perspectieven (rijke en genuanceerde informatie)
- Steekproefgrootte: bepaald door principe van saturatie: Kwaliteit > kwantiteit
Bij de interviews moet je niet van iedereen een antwoord maar van verschillende personen die elk
een andere kijk hebben, de mensen kiezen die het beste beeld hebben van een fenomeen.
,Onderzoek – dataverzameling
- Vaak mix aan verzamelingsmethodes
o Focus op (verschillende) perspectieven van participanten
- Vnl interviews & observaties
o Uitnodiging tot genuanceerd vertellen
o Geobserveerd in natuurlijke setting
- Open en flexibel
o Ruimte voor onvoorziene en ongeplande gebeurtenissen
- Gestuurd door data-analyse
- Vraagt bijzondere openheid van geest
o om flexibel te reageren op wat zich voordoet
§ de persoon het gevoel geven dat je openstaat, niet te veel vast hangen aan
de interviewguide. Inspelen op hetgeen je hoort.
o om betekenissen te achterhalen (vermijden van sterke voorstructurering)
- Impliceert vaak intens en/of langdurig contact met participanten in natuurlijke context (real
world)
Onderzoek – data-analyse
Zo dicht mogelijk bij gewone, sociale en persoonlijke werkelijkheid
- Werkt met alledaagse, natuurlijke taal; gegevens niet vertaald in kunstmatige, numerieke taal
- Basismateriaal hoofdzakelijk textueel van aard (uitgetypte interviews, veldnota’s...), soms
ook visueel material
(Gebruik van kwantitatieve info in bepaalde vormen van kwalitatief oz)
Doel:
- Betekenis achterhalen
- Inzicht verwerven
- In de diepte begrijpen
Basisprincipe:
- Lezen, coderen (hoofdpatroon achterhalen), interpreteren, zoeken naar patronen
(gelijkenissen & verschillen)
- Op basis daarvan inzichten, concepten, theorie ontwikkelen
Ø Niet elk kwalitatief OZ leidt tot een theorie
- Doorgaans inductief, zonder hypothese testing
- Kwalitatieve software ter ondersteuning (biedt structuur, neemt analyseproces niet over)
bijv. Nivo, maar die neemt het niet over; je doet de analyse zelf
Uitdagingen:
- Grote hoeveelheid rijke, diverse en narratieve data
- Geen universele regels of standaardprocedures (Quavo als ondersteuning)
- Arbeidsintensieve activiteit die grote zorgvuldigheid, creativiteit, conceptuele vaardigheden
vergt, kunnen abstraheren (hoofd- en bijzaken splitsen)
- Data collectie en data analyse vaak simultaan en in interactie
, - Moeilijke rapportering - compacte beschrijving van complexe fenomenen;
Balans: rijkdom & diversiteit vs summier & kernachtig
Onderzoek – resultaat/outcome
- Woorden, thema’s, concepten (modellen & theorieën)
- Kennis en inzichten verwerven, je wil het begrijpen maar niet bewijzen
o In intra- and interpersoonlijk domein
o In complexe sociale fenomenen (onderliggende factoren en processen)
‘kracht van het begrijpen’
Onderzoek – rol onderzoeker
- Moeten zich als ‘persoon’ inzetten om inzicht te krijgen in het leven van anderen
- Zijn hun eigen instrument (kunnen zich niet verschuilen achter instrument, bv
gestandiseerde vragenlijst)
- Beschikken over goede sociale vaardigheden en grote bekwaamheid tot rolneming
- Goede balans tussen betrokkenheid en distantie
- Conceptuele vaardigheden (expertise in denken, inbeelden, conceptualiseren, connecteren,
creëren)
- Kritisch herzien van eigen mens- en wereldbeeld, levensbeschouwing of visie op
onderzoeksthema
Kunnen uitleggen: wat is kwalitatief OZ, misvattingen weerleggen, uitleggen waarom
Les 1 – Kwalitatief onderzoeksparadigma
Definitie als vertrekpunt
- ‘The investigation of phenomena, typically in an in-depth and holistic fashion, through the
collection of rich narrative materials using a flexible research design’ (Polit & Beck, 2017)
- ‘Qualitative research studies phenomena in the natural contexts of individuals or groups’
(Polit & Beck, 2017)
- ‘Qualitative researchers try to gain in-depth insights and a deeper understanding of real-
world problems and, people’s experiences, perceptions, behaviour and processes and the
meanings they attach to them’ (Moser & Korstjens, 2017)
Nood aan andere manier van kennisontwikkeling (wetenschappelijk paradigma)
Inductieve benadering (kwalitatief) Deductieve benadering (kwantitatief
Bottom up approach Top down approach
,Eigen onderzoeksparadigma’s
- Referentiekader voor onderzoek in een specifieke onderzoeksgroep
- Visies, assumpties, concepten, waarden en praktijken mbt de aard van de realiteit en
kennisontwikkeling
o Wat realiteit is, wat/hoe te onderzoeken, hoe kennis ontwikkelen, wat de waarde is
van deze evidentie, …
à Verschillende ideeën over realiteit & kennisontwikkeling in kwalitatieve en kwantitatieve
benaderingen
Kunnen beargumenteren waarom kwalitatief OZ wel goed is.
Kwantitatief VS kwalitatief onderzoek
à zo bestaan er nog heel veel vgl-kaders, kritisch naar kijken en leren interpreteren.
Kwantitatief – positivistisch paradigma
Realiteit bestaat: één objectieve realiteit
- >creatie van menselijke geest
- ‘Reality out there’
- Geordend, te observeren, te verklaren
o Stabiele realiteit die kan gemeten en geobserveerd worden op een rigoureuse en
systematische manier (resultaat = objectieve kennis)
Deterministische visie:
- Realiteit als product van externe krachten
o Fenomenen niet lukraak, maar gelinkt aan natuurlijke oorzaken en gevolgen
- Sociale realiteit als complex resultaat van causale relaties tussen gebeurtenissen
o oorzaak van menselijk gedrag buiten het individu
,Focus op objectiviteit: begrijpen van onderliggende oorzaken van fenomenen
- Geloof in universele wetten:
o Mensen gedragen zich volgens bepaalde wetten
o Op zoek naar patronen & regelmatigheden om menselijke acties te verklaren
- Eis van objectiviteit & neutraliteit (waarden-vrije kennis)
o Afstand tss onderzoeker & onderzochte
o Controleren (referentiekader, steekproef, instrument, …) om te kunnen voorspellen
§ Waarden & bias onder controle
§ Belang van stricte procedures met strenge controles van de
onderzoekssituatie om assumpties te testen (en contaminatie te vermijden)
o Je wilt geen sociaal wenselijke resultaten
Onderzoekmethodologie:
- Deductief (hypothese-testing)
- Nadruk op goed onderscheiden, specifieke concepten
- Focus op het objectieve en kwantificeerbare
- Bevestiging/staving van voorspellingen van Ozer
- ‘outsider knowledge’: onderzoeker is extern, afgezonderd
- Vastgelegd, vooraf gespecificeerd design
- Controle over de context (bias beperken, validiteit verhogen)
- Grote representatieve steekproeven
- Gemeten (kwantitatieve) informatie
- Statistische analyse
- Streven naar generalisatie
Kwalitatief – constructivistisch paradigma
Subjectieve realiteit:
- Geen vaststaande realiteit
- Realiteit = geconstrueerd door mensen op basis van ervaringen en relaties
o Product van processen, creatie van betekenissen
‘Relativisme’
- Geen eenduidige betekenis
- Sociaal geconstrueerde aard van de realiteit
o bepaald door de context (context-bound)
o gevormd door interacties bn specifieke context
- Multipele en subjectieve realiteiten/perspectieven (absolute waarheid niet mogelijk)
Focus op begrijpen/interpreteren van subjectieve realiteit
- Begrijpen van zin & betekenis
- Vergt interpretatie (zoeken naar patronen van betekenissen) en reflectieve reconstructie
o Inductief: patronen ontdekken op basis van de data in de richting van steeds meer
abstracte niveaus
- Basisidee: de manier waarop personen reageren en zich gedragen grotendeels te
begrijpen/verklaren in termen van de betekenis die ze geven aan situaties, gebeurtenissen…
,Waarden-geladen kennis: subjectiviteit en waarden onvermijdbaar en gewenst
- Insider status vereist (verdieping/onderdompeling)
- Subjectieve interacties essentieel voor toegang tot perspectieven van participanten
- Bevindingen = resultaat van interacties tussen onderzoeker en respondenten
- Kennis gemaximaliseerd als afstand tussen onderzoeker en onderzochten minimaal is
Onderzoeksmethodologie:
- Inductief (hypothese-genererend)
- Focus op het dynamische, holistische, volledige fenomeen (≠ reductionistisch ahv klein
aantal concepten)
- Focus op het subjectieve en niet-kwantificeerbare
- Ontwikkeling inzichten uit ervaringen van participanten
- ‘Insider knowledge’: onderzoeker is intern, deel van proces
- Flexibel, emergent design
- Kleine, informatie-rijke steekproeven
- Narratieve, rijke, genuanceerde informatie
- Kwalitatieve analyses (datacollectie en –analyse simultaan)
- Streven naar begrijpen in de diepte (‘indepth understanding’)
Positivistisch of constructivistisch?
Cave simplistische polarisatie tgv van (over)benadrukken van verschillen à continuum
- Beide paradigma’s
o Beperkingen
o Gelijkenissen en gelijkaardige uitdagingen
o Complementair (intellectueel pluralisme)
Multipele paradigma’s om evidentie te maximaliseren
Les 2 – Kwalitatieve onderzoeksdesigns
Quiz
Pijn bij gehospitaliseerde kinderen kan onderzocht worden aan de hand van…
- A: Een kwalitatief onderzoeksdesign
- B: Een kwantitatief onderzoeksdesign
- C: Zowel een kwantitatief als kwalitatief onderzoeksdesign
Je kan het zowel objectief meten (VAS-score), als ingaan op de aard van de pijn.
Bij een emergent design kan de onderzoeker, als hij het wenst, zowel onderzoeksvraag als
methode tijdens het onderzoek veranderen.
- A: Waar
, - B: Niet waar
Je vertrekt wel vanuit een duidelijke onderzoeksvraag, de dataverzameling en data-analyse zullen wat
gefinetuned worden maar je moet je wel vasthouden aan een bepaald protocol.
Voor een steekproeftrekking in een kwalitatief onderzoeksdesign is de kwaliteit van de
participanten belangrijker dan de kwantiteit.
- A: Waar
- B: Niet waar
Het is belangrijker dat je de juiste participanten hebt die een goed antwoord kunnen geven, eerder
dan een groot aantal participanten die minder diepgaan antwoorden.
Een inductieve benadering impliceert dat men vooropgestelde hypothesen op basis van
ervaringen gaat onderzoeken of testen.
- A: Waar
- B: Niet waar
Bij inductief onderzoek vertrek je vanuit de data en niet vanuit de hypothese.
ZIE OPDRACHT 1 -
Algemeen
Belang
- Ervoor zorgen dat verkregen evidentie antwoord geeft op onderzoeksvraag
Welk type evidentie nodig om onderzoeksvraag op een overtuigende manier te
beantwoorden? Wat is daarvoor nodig?
- Afhankelijk van onderzoeksvraag
o Kwantitatief VS kwalitatief
o Soort kwantitatief/kwalitatief design
- > concrete werkplan of onderzoeksmethode (vloeit voort uit onderzoeksdesign)
Algemene kenmerken
1. Gericht op studie in natuurlijke omgeving (context waar fenomeen zich natuurlijk voordoet)
2. Gericht op een ‘holistisch’ (in zijn volledigheid) begrijpen van de context
3. Open & flexibel (dataverzameling & analyse finetunen)
4. Continue interactie tussen dataverzameling en –analyse
Groot exploratief vermogen
Belang van juiste keuze
- Kies het juiste design, specifieer en onderbouw:
o Fenomenologisch? Grounded Theory? Etnografisch? Casestudy? ....
, o Cross-sectioneel/longitudinaal, beschrijvend/exploratief/comparatief, ....
§ Adequaat ifv onderzoeksvraag
§ Congruent met methodologie
(bv dataverzamelings- en analysemethode)
§ Meestal cross-sectioneel, longitudinaal voorbeeld: proces van dementie
Enkele aandachtspunten
- Comparatief design
o Expliciete planning van comparatieve study (niet veel gebruikt)
§ Geïntegreerd in doelstelling
§ Planning van mogelijkheid tot vergelijking (diversiteit in steekproef)
o Impliciet comparatief design
§ Vaak relevante en verhelderende vergelijkingen tijdens de analyse
§ Constante vergelijkingen, op zoeken naar patronen (gemeenschappelijke) en
verschillen
§ Vaak niet dichotoom, maar continuum (genuanceerde beschrijving van
verschillen in patronen)
- Cross-sectioneel / longitudinaal
o Meestal cross-sectioneel
§ Data verzameld op een bepaald moment in de tijd
o Soms longitudinaal (bijv. beginnende dementie)
§ Data verzameld op meerdere momenten in de tijd
§ Meestal expliciet gepland (evolutie fenomeen over tijd)
- Causaliteit & kwalitatieve designs?
à Belangrijk element in hiërarchie van evidentie
Evidence hierarchy !!!
Ranked arrangement of the strength of
research evidence based on the rigor of
the method that produced it (Polit &
Beck, 2017)
Hoe hoger in de piramide, hoe sterker de evidentie = een sterke causaliteit. Kwalitatief OZ valt lager.
Causaliteit & kwalitatieve designs?
Kritiek vanuit constructivistisch paradigma op de hiërarchie van evidentie
- Geen geschikte term voor kwalitatief onderzoek
o Causale relatie = relatie tussen 2 variabelen waarin de aanwezigheid of waarde van
1 variable (oorzaak) de aanwezigheid of waarde van de andere (edect) bepaalt (Polit
& Beck, 2017)
Inleidende video
Een kwantitatieve analyse gebeurt d.m.v. een vragenlijst/statistische verwerking/…
à antwoord op vragen zoals hoe vaak, hoeveel …
à objectieve, mathematische realiteit
à frequenties, hypothese toetsen, controleren & voorspellen, causale relaties…
Bij een kwantitatieve bevraging gaat men een voorafontwikkelde hypothese toetsen bij
proefpersonen. Je vertrekt dan vanuit een aantal theoretische veronderstellingen en deze ga je dan
toetsen aan de realiteit. Dat heet: een deductieve analyse.
Een kwalitatieve analyse gebeurt o.b.v. diepte-interviews. J
à antwoord op vragen zoals ‘hoe ga je ermee om? Wat maakt het moeilijk? Belevenis? …
à exploreren en begrijpen van sociale fenomenen, gebeurtenissen en gedragingen vanuit het
subjectieve perspectief van de betrokken persoon
Kwalitatief onderzoek
- Een vorm van empirisch onderzoek waarbij je bepaalde sociale fenomenen (gedrag,
sociale interacties/processen, betekenisgeving…) bestudeert in een natuurlijke omgeving
(geen labo).
- Gebaseerd op rijke en meerduidige narratieve gegevens (woorden, beelden, ervaringen,
verhalen…)
- Geen enquête !!! Anders is er geen ruimte voor de subjectieve rijkdom en veelzijdigheid van
menselijke ervaringen.
- Het basisidee is dat mensen reageren en handelen in bepaalde situaties o.b.v. zin en
betekenis die mensen eraan geven = betekenisgeving
- Subjectieve realiteit begrijpen en interpreteren
Het is een inductieve analyse:
- De ervaringen van belevingen van participanten vormen je uitgangspunt
- Door hier goed naar te luisteren, ontdek je patronen.
- M.a.w. de resultaten komen inductief naar boven vanuit de werkelijkheid zelf.
Hoe gegevens verzamelen?
- Interviews (hun ervaringen), observaties (in eigen omgeving)
- Hun perspectief & hun subjectieve betekenisverlening
- Dieper inzicht in hun ervaringen en perspectief
Kwanitatief OZ Kwalitatief OZ
Brede, horizontale kijk op een fenomeen Focus in de diepte
Grote steekproef Verticaal
Uniforme manier (vragelijst bv.) Een fenomeen in zijn veelzijdigheid begrijpen
,Les 1 – Inleiding in kwalitatief onderzoek
Wat is kwalitatief onderzoek?
- ‘The investigation of phenomena, typically in an in-depth and holistic fashion, through the
collection of rich narrative materials using a flexible research design’ (Polit & Beck, 2017)
- ‘Qualitative research studies phenomena in the natural contexts of individuals or groups’
(Polit & Beck, 2017)
- ‘Qualitative researchers try to gain in-depth insights and a deeper understanding of real-
world problems and, people’s experiences, perceptions, behaviour and processes and the
meanings they attach to them’ (Moser & Korstjens, 2017)
Narratief: verhalen
Flexibel: goed nadenken wie je nodig hebt om te bevragen, interview guide mag je aanpassen maar je
moet het goed kunnen beargumenteren.
Het is een vorm van empirisch (proefondervindelijk) onderzoek. Kennis die voortkomt uit
wetenschappelijke ervaring.
Hetzelfde als bij een kwantitatief onderzoek, alleen de concepten gaan anders zijn. Je gaat als
onderzoeker altijd een invloed hebben op de context; bijvoorbeeld knikken tijdens een interview. Je
moet uw rol zo klein mogelijk houden.
Een methode van systematisch onderzoek
Onderzoek – context en onderzoeksvraag
Context:
- natuurlijke omgeving/ reële situatie waarin individuen of groepen functioneren
- beïnvloed door onze sociale, culturele, historische en individuele ‘realiteit’
- het kunnen ‘veralgemenen’ van de resultaten is niet het hoofddoel
- doel = begrijpen wat individuen/ groepen denken, voelen of doen in hun natuurlijke context,
om zo de klinische praktijk en EB interventies meer edectief, ediciënt, redelijk, en menselijk
te maken
- Basisidee: de realiteit en het gedrag van individuen/groepen voor een deel verklaren vanuit
hun ervaring en de betekenis die ze geven aan deze ervaring
o Hoe komt deze betekenisgeving tot stand?
o !! Betekenisgeving gebeurt nooit alleen, altijd in context en via sociale interacties
,Gedrag, sociale interacties en fenomenen zijn niet exact voorspelbaar (bijv. therapietrouw). Zoeken
naar patronen in persoonlijke verhalen à inzichten in fenomeen en onderliggende processen
(concepten & theorieën)
Bijvoorbeeld: d.m.v. kwalitatief onderzoek bekijken waarom huishoudelijk geweld niet makkelijk
bespreekbaar is. Huishoudelijk geweld is het fenomeen. De context gaat bepalen wat de betekenis is
van het fenomeen. Een ander voorbeeld; 2 atleten hebben pijn maar de ene is gewonnen en de
andere niet; de ene gaat een andere betekenis geven aan die pijn.
Onderzoeksvraag/ - vragen:
- Breed en open, op zoek naar onverwachte bevindingen
- Op zoek naar ‘wat’ – ‘hoe’ – ‘waarom’; niet naar ‘hoeveel’ – ‘hoe vaak’
- Vanuit een ‘emic’ perspectief = focus op individu/ groep (niet op onderzoeker); patronen
onderzoeken bij hen <-> ‘etic’ = met voorafbepaald schema (o.b.v. literatuur en voorgaande
resultaten)
- Soms nood aan gaandeweg ‘fine-tuning’ of bijkomende vragen = emerging design
Onderzoek – onderzoeksdesign
Emerging design = open en flexibel; niet mogelijk om alles van bij de start exact/ in detail te plannen;
nood aan ruimte om in te spelen op wat je als onderzoeker ‘vindt’ tijdens het onderzoek (laag per
laag tot kern komen)
- Flexibiliteit in het design; in de vraagstelling, maar steeds i.f.v. de te beantwoorden
onderzoeksvraag en met verantwoording in de methodologie
Design (cf. latere lessen) wordt bepaald i.f.v.
- het gestelde probleem/fenomeen dat je wil onderzoeken
- de onderzoeksvraag
- de middelen, tijd ter beschikking
- toegang tot de setting en onderzoekspopulatie
- Belangrijk in team te bespreken wat de voor- en nadelen zijn van de verschillende mogelijke
designs m.b.t. de studie
- Kwalitatief onderzoek zo goed als altijd in team
Onderzoek – steekproeftrekking
Doelgerichte (purposive) steekproeftrekking
- Ontdekken en begrijpen van betekenisgeving in specifieke context
- Adequate mix van cases/participanten/ perspectieven (rijke en genuanceerde informatie)
- Steekproefgrootte: bepaald door principe van saturatie: Kwaliteit > kwantiteit
Bij de interviews moet je niet van iedereen een antwoord maar van verschillende personen die elk
een andere kijk hebben, de mensen kiezen die het beste beeld hebben van een fenomeen.
,Onderzoek – dataverzameling
- Vaak mix aan verzamelingsmethodes
o Focus op (verschillende) perspectieven van participanten
- Vnl interviews & observaties
o Uitnodiging tot genuanceerd vertellen
o Geobserveerd in natuurlijke setting
- Open en flexibel
o Ruimte voor onvoorziene en ongeplande gebeurtenissen
- Gestuurd door data-analyse
- Vraagt bijzondere openheid van geest
o om flexibel te reageren op wat zich voordoet
§ de persoon het gevoel geven dat je openstaat, niet te veel vast hangen aan
de interviewguide. Inspelen op hetgeen je hoort.
o om betekenissen te achterhalen (vermijden van sterke voorstructurering)
- Impliceert vaak intens en/of langdurig contact met participanten in natuurlijke context (real
world)
Onderzoek – data-analyse
Zo dicht mogelijk bij gewone, sociale en persoonlijke werkelijkheid
- Werkt met alledaagse, natuurlijke taal; gegevens niet vertaald in kunstmatige, numerieke taal
- Basismateriaal hoofdzakelijk textueel van aard (uitgetypte interviews, veldnota’s...), soms
ook visueel material
(Gebruik van kwantitatieve info in bepaalde vormen van kwalitatief oz)
Doel:
- Betekenis achterhalen
- Inzicht verwerven
- In de diepte begrijpen
Basisprincipe:
- Lezen, coderen (hoofdpatroon achterhalen), interpreteren, zoeken naar patronen
(gelijkenissen & verschillen)
- Op basis daarvan inzichten, concepten, theorie ontwikkelen
Ø Niet elk kwalitatief OZ leidt tot een theorie
- Doorgaans inductief, zonder hypothese testing
- Kwalitatieve software ter ondersteuning (biedt structuur, neemt analyseproces niet over)
bijv. Nivo, maar die neemt het niet over; je doet de analyse zelf
Uitdagingen:
- Grote hoeveelheid rijke, diverse en narratieve data
- Geen universele regels of standaardprocedures (Quavo als ondersteuning)
- Arbeidsintensieve activiteit die grote zorgvuldigheid, creativiteit, conceptuele vaardigheden
vergt, kunnen abstraheren (hoofd- en bijzaken splitsen)
- Data collectie en data analyse vaak simultaan en in interactie
, - Moeilijke rapportering - compacte beschrijving van complexe fenomenen;
Balans: rijkdom & diversiteit vs summier & kernachtig
Onderzoek – resultaat/outcome
- Woorden, thema’s, concepten (modellen & theorieën)
- Kennis en inzichten verwerven, je wil het begrijpen maar niet bewijzen
o In intra- and interpersoonlijk domein
o In complexe sociale fenomenen (onderliggende factoren en processen)
‘kracht van het begrijpen’
Onderzoek – rol onderzoeker
- Moeten zich als ‘persoon’ inzetten om inzicht te krijgen in het leven van anderen
- Zijn hun eigen instrument (kunnen zich niet verschuilen achter instrument, bv
gestandiseerde vragenlijst)
- Beschikken over goede sociale vaardigheden en grote bekwaamheid tot rolneming
- Goede balans tussen betrokkenheid en distantie
- Conceptuele vaardigheden (expertise in denken, inbeelden, conceptualiseren, connecteren,
creëren)
- Kritisch herzien van eigen mens- en wereldbeeld, levensbeschouwing of visie op
onderzoeksthema
Kunnen uitleggen: wat is kwalitatief OZ, misvattingen weerleggen, uitleggen waarom
Les 1 – Kwalitatief onderzoeksparadigma
Definitie als vertrekpunt
- ‘The investigation of phenomena, typically in an in-depth and holistic fashion, through the
collection of rich narrative materials using a flexible research design’ (Polit & Beck, 2017)
- ‘Qualitative research studies phenomena in the natural contexts of individuals or groups’
(Polit & Beck, 2017)
- ‘Qualitative researchers try to gain in-depth insights and a deeper understanding of real-
world problems and, people’s experiences, perceptions, behaviour and processes and the
meanings they attach to them’ (Moser & Korstjens, 2017)
Nood aan andere manier van kennisontwikkeling (wetenschappelijk paradigma)
Inductieve benadering (kwalitatief) Deductieve benadering (kwantitatief
Bottom up approach Top down approach
,Eigen onderzoeksparadigma’s
- Referentiekader voor onderzoek in een specifieke onderzoeksgroep
- Visies, assumpties, concepten, waarden en praktijken mbt de aard van de realiteit en
kennisontwikkeling
o Wat realiteit is, wat/hoe te onderzoeken, hoe kennis ontwikkelen, wat de waarde is
van deze evidentie, …
à Verschillende ideeën over realiteit & kennisontwikkeling in kwalitatieve en kwantitatieve
benaderingen
Kunnen beargumenteren waarom kwalitatief OZ wel goed is.
Kwantitatief VS kwalitatief onderzoek
à zo bestaan er nog heel veel vgl-kaders, kritisch naar kijken en leren interpreteren.
Kwantitatief – positivistisch paradigma
Realiteit bestaat: één objectieve realiteit
- >creatie van menselijke geest
- ‘Reality out there’
- Geordend, te observeren, te verklaren
o Stabiele realiteit die kan gemeten en geobserveerd worden op een rigoureuse en
systematische manier (resultaat = objectieve kennis)
Deterministische visie:
- Realiteit als product van externe krachten
o Fenomenen niet lukraak, maar gelinkt aan natuurlijke oorzaken en gevolgen
- Sociale realiteit als complex resultaat van causale relaties tussen gebeurtenissen
o oorzaak van menselijk gedrag buiten het individu
,Focus op objectiviteit: begrijpen van onderliggende oorzaken van fenomenen
- Geloof in universele wetten:
o Mensen gedragen zich volgens bepaalde wetten
o Op zoek naar patronen & regelmatigheden om menselijke acties te verklaren
- Eis van objectiviteit & neutraliteit (waarden-vrije kennis)
o Afstand tss onderzoeker & onderzochte
o Controleren (referentiekader, steekproef, instrument, …) om te kunnen voorspellen
§ Waarden & bias onder controle
§ Belang van stricte procedures met strenge controles van de
onderzoekssituatie om assumpties te testen (en contaminatie te vermijden)
o Je wilt geen sociaal wenselijke resultaten
Onderzoekmethodologie:
- Deductief (hypothese-testing)
- Nadruk op goed onderscheiden, specifieke concepten
- Focus op het objectieve en kwantificeerbare
- Bevestiging/staving van voorspellingen van Ozer
- ‘outsider knowledge’: onderzoeker is extern, afgezonderd
- Vastgelegd, vooraf gespecificeerd design
- Controle over de context (bias beperken, validiteit verhogen)
- Grote representatieve steekproeven
- Gemeten (kwantitatieve) informatie
- Statistische analyse
- Streven naar generalisatie
Kwalitatief – constructivistisch paradigma
Subjectieve realiteit:
- Geen vaststaande realiteit
- Realiteit = geconstrueerd door mensen op basis van ervaringen en relaties
o Product van processen, creatie van betekenissen
‘Relativisme’
- Geen eenduidige betekenis
- Sociaal geconstrueerde aard van de realiteit
o bepaald door de context (context-bound)
o gevormd door interacties bn specifieke context
- Multipele en subjectieve realiteiten/perspectieven (absolute waarheid niet mogelijk)
Focus op begrijpen/interpreteren van subjectieve realiteit
- Begrijpen van zin & betekenis
- Vergt interpretatie (zoeken naar patronen van betekenissen) en reflectieve reconstructie
o Inductief: patronen ontdekken op basis van de data in de richting van steeds meer
abstracte niveaus
- Basisidee: de manier waarop personen reageren en zich gedragen grotendeels te
begrijpen/verklaren in termen van de betekenis die ze geven aan situaties, gebeurtenissen…
,Waarden-geladen kennis: subjectiviteit en waarden onvermijdbaar en gewenst
- Insider status vereist (verdieping/onderdompeling)
- Subjectieve interacties essentieel voor toegang tot perspectieven van participanten
- Bevindingen = resultaat van interacties tussen onderzoeker en respondenten
- Kennis gemaximaliseerd als afstand tussen onderzoeker en onderzochten minimaal is
Onderzoeksmethodologie:
- Inductief (hypothese-genererend)
- Focus op het dynamische, holistische, volledige fenomeen (≠ reductionistisch ahv klein
aantal concepten)
- Focus op het subjectieve en niet-kwantificeerbare
- Ontwikkeling inzichten uit ervaringen van participanten
- ‘Insider knowledge’: onderzoeker is intern, deel van proces
- Flexibel, emergent design
- Kleine, informatie-rijke steekproeven
- Narratieve, rijke, genuanceerde informatie
- Kwalitatieve analyses (datacollectie en –analyse simultaan)
- Streven naar begrijpen in de diepte (‘indepth understanding’)
Positivistisch of constructivistisch?
Cave simplistische polarisatie tgv van (over)benadrukken van verschillen à continuum
- Beide paradigma’s
o Beperkingen
o Gelijkenissen en gelijkaardige uitdagingen
o Complementair (intellectueel pluralisme)
Multipele paradigma’s om evidentie te maximaliseren
Les 2 – Kwalitatieve onderzoeksdesigns
Quiz
Pijn bij gehospitaliseerde kinderen kan onderzocht worden aan de hand van…
- A: Een kwalitatief onderzoeksdesign
- B: Een kwantitatief onderzoeksdesign
- C: Zowel een kwantitatief als kwalitatief onderzoeksdesign
Je kan het zowel objectief meten (VAS-score), als ingaan op de aard van de pijn.
Bij een emergent design kan de onderzoeker, als hij het wenst, zowel onderzoeksvraag als
methode tijdens het onderzoek veranderen.
- A: Waar
, - B: Niet waar
Je vertrekt wel vanuit een duidelijke onderzoeksvraag, de dataverzameling en data-analyse zullen wat
gefinetuned worden maar je moet je wel vasthouden aan een bepaald protocol.
Voor een steekproeftrekking in een kwalitatief onderzoeksdesign is de kwaliteit van de
participanten belangrijker dan de kwantiteit.
- A: Waar
- B: Niet waar
Het is belangrijker dat je de juiste participanten hebt die een goed antwoord kunnen geven, eerder
dan een groot aantal participanten die minder diepgaan antwoorden.
Een inductieve benadering impliceert dat men vooropgestelde hypothesen op basis van
ervaringen gaat onderzoeken of testen.
- A: Waar
- B: Niet waar
Bij inductief onderzoek vertrek je vanuit de data en niet vanuit de hypothese.
ZIE OPDRACHT 1 -
Algemeen
Belang
- Ervoor zorgen dat verkregen evidentie antwoord geeft op onderzoeksvraag
Welk type evidentie nodig om onderzoeksvraag op een overtuigende manier te
beantwoorden? Wat is daarvoor nodig?
- Afhankelijk van onderzoeksvraag
o Kwantitatief VS kwalitatief
o Soort kwantitatief/kwalitatief design
- > concrete werkplan of onderzoeksmethode (vloeit voort uit onderzoeksdesign)
Algemene kenmerken
1. Gericht op studie in natuurlijke omgeving (context waar fenomeen zich natuurlijk voordoet)
2. Gericht op een ‘holistisch’ (in zijn volledigheid) begrijpen van de context
3. Open & flexibel (dataverzameling & analyse finetunen)
4. Continue interactie tussen dataverzameling en –analyse
Groot exploratief vermogen
Belang van juiste keuze
- Kies het juiste design, specifieer en onderbouw:
o Fenomenologisch? Grounded Theory? Etnografisch? Casestudy? ....
, o Cross-sectioneel/longitudinaal, beschrijvend/exploratief/comparatief, ....
§ Adequaat ifv onderzoeksvraag
§ Congruent met methodologie
(bv dataverzamelings- en analysemethode)
§ Meestal cross-sectioneel, longitudinaal voorbeeld: proces van dementie
Enkele aandachtspunten
- Comparatief design
o Expliciete planning van comparatieve study (niet veel gebruikt)
§ Geïntegreerd in doelstelling
§ Planning van mogelijkheid tot vergelijking (diversiteit in steekproef)
o Impliciet comparatief design
§ Vaak relevante en verhelderende vergelijkingen tijdens de analyse
§ Constante vergelijkingen, op zoeken naar patronen (gemeenschappelijke) en
verschillen
§ Vaak niet dichotoom, maar continuum (genuanceerde beschrijving van
verschillen in patronen)
- Cross-sectioneel / longitudinaal
o Meestal cross-sectioneel
§ Data verzameld op een bepaald moment in de tijd
o Soms longitudinaal (bijv. beginnende dementie)
§ Data verzameld op meerdere momenten in de tijd
§ Meestal expliciet gepland (evolutie fenomeen over tijd)
- Causaliteit & kwalitatieve designs?
à Belangrijk element in hiërarchie van evidentie
Evidence hierarchy !!!
Ranked arrangement of the strength of
research evidence based on the rigor of
the method that produced it (Polit &
Beck, 2017)
Hoe hoger in de piramide, hoe sterker de evidentie = een sterke causaliteit. Kwalitatief OZ valt lager.
Causaliteit & kwalitatieve designs?
Kritiek vanuit constructivistisch paradigma op de hiërarchie van evidentie
- Geen geschikte term voor kwalitatief onderzoek
o Causale relatie = relatie tussen 2 variabelen waarin de aanwezigheid of waarde van
1 variable (oorzaak) de aanwezigheid of waarde van de andere (edect) bepaalt (Polit
& Beck, 2017)
