Inhoudsopgave
INFECTIEBEHEERSING ................................................................................................................................... 5
1. ziekenhuishygiëne en infetiepreventie ................................................................................... 5
2. Zorginfecties ............................................................................................................................. 6
Synoniemen ....................................................................................................................................................... 6
Begrippen .......................................................................................................................................................... 6
3 termen ............................................................................................................................................................ 7
De besmettingscyclus ........................................................................................................................................ 7
Meest voorkomende infecties .............................................................................................................................10
Meest voorkomende diensten ............................................................................................................................10
3. Handhygiëne ........................................................................................................................... 10
Huidflora ......................................................................................................................................................10
TYPES ...............................................................................................................................................................11
VOORWAARDEN ...............................................................................................................................................11
Handhygiene .....................................................................................................................................................11
4.Reiniging, ontsmetting en sterilisatie van oppervlakten, materiaal, instrumenten en levende weefsels 16
Begrippen .........................................................................................................................................................16
Reinigen en ontsmetten van oppervlakten ................................................................................... 18
Besmetting........................................................................................................................................................18
Werkzaamheid van reiniging en ontsmetting ........................................................................................................19
Reiniging of ontsmetting .....................................................................................................................................19
Keuze van reinigings- en ontsmettingsmiddelen ...................................................................................................20
Reiniging of ontsmetting .....................................................................................................................................20
Reiniging, ontsmetting en sterilisatie van materiaal en instrumenten Reiniging, ontsmetting of sterilisatie ...........20
Reiniging, ontsmetting en sterilisatie van materiaal en instrumenten Reinigen ..................................................21
Ontsmetten van materialen en instrumenten .......................................................................................................21
Sterilisatie .................................................................................................................................. 23
Sterilisatie dmv vochtige warmte ........................................................................................................................23
Sterilisatie dmv chemische middelen en dmv filtratie ...........................................................................................23
Reiniging en ontsmetting van levende weefsels. ;;;:;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;; Reinigen van levende
weefsels (BASISHYGIËNE!) 24
Ontsmetten van levende weefsels ......................................................................................................................24
Ontsmetten van levende weefsels ............................................................................................... 25
Slijmvliezen .......................................................................................................................................................25
werkingsmechanismen ......................................................................................................................................25
1
, Ontsmettingsmiddelen: soorten .........................................................................................................................26
Algemene voorzorgsmaatregelen en isolatiemaatregelen ............................................................. 26
Bronisolatie versus protectieve isolatie ...............................................................................................................26
Algemene voorzorgs- en isolatiemaatregelen ............................................................................... 26
Algemene voorzorgs- en isolatiemaatregelen Handhygiëne (zie punt 3) ..................................... 27
Schort ...............................................................................................................................................................27
Aantrekken ........................................................................................................................................................28
Uittrekken .........................................................................................................................................................28
Hoest-, nies- en snuithygiëne .............................................................................................................................29
Patiëntenkamer .................................................................................................................................................29
Omgevingscontrole ...........................................................................................................................................29
Veilige injectiepraktijken .....................................................................................................................................29
Specifieke voorzorgsmaatregelen ................................................................................................ 30
Overdracht via (in)direct contact (bv. MRSA, Clostridium difficile, rotavirus) ...........................................................30
Overdracht via (in)direct contact (bv. MRSA, Clostridium difficile, rotavirus)...........................................................30
Overdracht via druppels (influenza, kinkhoest, RSV (Respiratoir Syncytieel Virus) ..................................................31
Overdracht via druppels (influenza, kinkhoest, RSV (Respiratoir Syncytieel Virus) ..................................................31
Overdracht via lucht (tuberculose, mazelen) ........................................................................................................31
Overdracht via lucht (tuberculose, mazelen) .......................................................................................................32
Overdracht via contact en druppels (Norovirus) ...................................................................................................32
Specifiek geval COVID 19 besmetting ........................................................................................... 33
COVID 19 besmetting ........................................................................................................................................33
Materiële en organisatorische voorzieningen bij specifieke voorzorgsmaatregelen .................................................33
Protectieve of beschermende isolatie Toepassingsgebied ............................................................ 34
Protectieve of beschermende isolatie Overzicht van maatregelen ................................................ 34
Inleiding tot microbiologie ........................................................................................................... 35
Classificatie van diersoorten ..............................................................................................................................35
Algemene microbiologie ....................................................................................................................................35
Medische microbiologie .....................................................................................................................................36
Pathogenese van infectieziekten ................................................................................................. 36
Commensale bacteriële flora .............................................................................................................................36
Kolonisatieresistentie ................................................................................................................. 37
Invloed van het gebruik van AB op commensale flora ...........................................................................................38
Bacteriologie .............................................................................................................................. 38
Morfologie van bacteriën ............................................................................................................. 38
2
, Afmetingen en uitwendige vorm ..........................................................................................................................38
Inwendige structuur ...........................................................................................................................................39
Inwendige structuur: speciale structuurelementen ..............................................................................................39
Celwand van bacteriën ......................................................................................................................................40
Gramkleuring ....................................................................................................................................................40
De precieze werking van AB ......................................................................................................... 41
De spore, een speciale vorm van bacterie ...........................................................................................................41
Fysiologie van bacteriën .....................................................................................................................................41
Groei ................................................................................................................................................................42
Groei: beïnvloedende factoren ...........................................................................................................................42
Beweeglijkheid van bacteriën .............................................................................................................................42
Virulentiewapens van bacteriën .................................................................................................. 43
Vasthechtingsmiddelen .....................................................................................................................................43
Toxinen .............................................................................................................................................................43
Enzymen ...........................................................................................................................................................44
Antifagocytose factoren .....................................................................................................................................44
Antigene verschillen ..........................................................................................................................................44
Resistentie van bacteriën tegen AB .............................................................................................. 44
Natuurlijke resistentie ........................................................................................................................................44
Verworven resistentie ........................................................................................................................................45
Uitwisseling van DNA tss bacteriën .............................................................................................. 45
Transductie = overbrenging.................................................................................................................................45
Conjugatie ........................................................................................................................................................46
Factoren die resistentie in de hand werken ..........................................................................................................46
Classificatie ......................................................................................................................................................47
Morfologie .................................................................................................................................. 47
Uitwendige vorm ......................................................................................................................... 48
Inwendige structuur .................................................................................................................... 48
Vermenigvuldiging of replicatie ................................................................................................... 48
Kenmerken van een virus ...................................................................................................................................49
Classificatie van virussen ............................................................................................................ 49
Parasitologie............................................................................................................................... 49
Indeling parasieten ............................................................................................................................................50
Volgens aantal cellen .........................................................................................................................................50
Volgens wijze van parasiteren .............................................................................................................................50
Volgens gastheer ...............................................................................................................................................50
3
, Indeling parasieten ............................................................................................................................................51
Transmissie van parasieten ................................................................................................................................51
De protozoa Morfologie ............................................................................................................... 51
Levenswijze .......................................................................................................................................................51
Voeding.............................................................................................................................................................52
Voortplanting ....................................................................................................................................................52
Indeling naar wijze van voortbeweging ...............................................................................................................52
Soorten parasitaire infecties ....................................................................................................... 53
Intestinale infectie .............................................................................................................................................53
Behandeling ......................................................................................................................................................54
Flagellata ................................................................................................................................... 54
Toxoplasma gondii .............................................................................................................................................54
Plasmodium falciparum/malaria ........................................................................................................................54
Schimmels verus gisten .....................................................................................................................................55
Sporevorming ....................................................................................................................................................55
Schimmelinfectie of mycose ..............................................................................................................................55
Oppervlakkige mycose .......................................................................................................................................56
Systemische (diepe) mycosen ............................................................................................................................57
Behandeling van mycosen .................................................................................................................................57
Preventie van mycosen ......................................................................................................................................57
Candida albicans ..............................................................................................................................................57
Immuniteit (cfr lessen anatomie en fysiologie 1) ........................................................................... 58
Soorten immuniteit (niet voor deze cursus) .................................................................................. 58
Soorten immuniteit ..................................................................................................................... 58
Kunstmatig verworven immuniteit .......................................................................................................................59
Vaccinatie .........................................................................................................................................................59
4
INFECTIEBEHEERSING ................................................................................................................................... 5
1. ziekenhuishygiëne en infetiepreventie ................................................................................... 5
2. Zorginfecties ............................................................................................................................. 6
Synoniemen ....................................................................................................................................................... 6
Begrippen .......................................................................................................................................................... 6
3 termen ............................................................................................................................................................ 7
De besmettingscyclus ........................................................................................................................................ 7
Meest voorkomende infecties .............................................................................................................................10
Meest voorkomende diensten ............................................................................................................................10
3. Handhygiëne ........................................................................................................................... 10
Huidflora ......................................................................................................................................................10
TYPES ...............................................................................................................................................................11
VOORWAARDEN ...............................................................................................................................................11
Handhygiene .....................................................................................................................................................11
4.Reiniging, ontsmetting en sterilisatie van oppervlakten, materiaal, instrumenten en levende weefsels 16
Begrippen .........................................................................................................................................................16
Reinigen en ontsmetten van oppervlakten ................................................................................... 18
Besmetting........................................................................................................................................................18
Werkzaamheid van reiniging en ontsmetting ........................................................................................................19
Reiniging of ontsmetting .....................................................................................................................................19
Keuze van reinigings- en ontsmettingsmiddelen ...................................................................................................20
Reiniging of ontsmetting .....................................................................................................................................20
Reiniging, ontsmetting en sterilisatie van materiaal en instrumenten Reiniging, ontsmetting of sterilisatie ...........20
Reiniging, ontsmetting en sterilisatie van materiaal en instrumenten Reinigen ..................................................21
Ontsmetten van materialen en instrumenten .......................................................................................................21
Sterilisatie .................................................................................................................................. 23
Sterilisatie dmv vochtige warmte ........................................................................................................................23
Sterilisatie dmv chemische middelen en dmv filtratie ...........................................................................................23
Reiniging en ontsmetting van levende weefsels. ;;;:;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;; Reinigen van levende
weefsels (BASISHYGIËNE!) 24
Ontsmetten van levende weefsels ......................................................................................................................24
Ontsmetten van levende weefsels ............................................................................................... 25
Slijmvliezen .......................................................................................................................................................25
werkingsmechanismen ......................................................................................................................................25
1
, Ontsmettingsmiddelen: soorten .........................................................................................................................26
Algemene voorzorgsmaatregelen en isolatiemaatregelen ............................................................. 26
Bronisolatie versus protectieve isolatie ...............................................................................................................26
Algemene voorzorgs- en isolatiemaatregelen ............................................................................... 26
Algemene voorzorgs- en isolatiemaatregelen Handhygiëne (zie punt 3) ..................................... 27
Schort ...............................................................................................................................................................27
Aantrekken ........................................................................................................................................................28
Uittrekken .........................................................................................................................................................28
Hoest-, nies- en snuithygiëne .............................................................................................................................29
Patiëntenkamer .................................................................................................................................................29
Omgevingscontrole ...........................................................................................................................................29
Veilige injectiepraktijken .....................................................................................................................................29
Specifieke voorzorgsmaatregelen ................................................................................................ 30
Overdracht via (in)direct contact (bv. MRSA, Clostridium difficile, rotavirus) ...........................................................30
Overdracht via (in)direct contact (bv. MRSA, Clostridium difficile, rotavirus)...........................................................30
Overdracht via druppels (influenza, kinkhoest, RSV (Respiratoir Syncytieel Virus) ..................................................31
Overdracht via druppels (influenza, kinkhoest, RSV (Respiratoir Syncytieel Virus) ..................................................31
Overdracht via lucht (tuberculose, mazelen) ........................................................................................................31
Overdracht via lucht (tuberculose, mazelen) .......................................................................................................32
Overdracht via contact en druppels (Norovirus) ...................................................................................................32
Specifiek geval COVID 19 besmetting ........................................................................................... 33
COVID 19 besmetting ........................................................................................................................................33
Materiële en organisatorische voorzieningen bij specifieke voorzorgsmaatregelen .................................................33
Protectieve of beschermende isolatie Toepassingsgebied ............................................................ 34
Protectieve of beschermende isolatie Overzicht van maatregelen ................................................ 34
Inleiding tot microbiologie ........................................................................................................... 35
Classificatie van diersoorten ..............................................................................................................................35
Algemene microbiologie ....................................................................................................................................35
Medische microbiologie .....................................................................................................................................36
Pathogenese van infectieziekten ................................................................................................. 36
Commensale bacteriële flora .............................................................................................................................36
Kolonisatieresistentie ................................................................................................................. 37
Invloed van het gebruik van AB op commensale flora ...........................................................................................38
Bacteriologie .............................................................................................................................. 38
Morfologie van bacteriën ............................................................................................................. 38
2
, Afmetingen en uitwendige vorm ..........................................................................................................................38
Inwendige structuur ...........................................................................................................................................39
Inwendige structuur: speciale structuurelementen ..............................................................................................39
Celwand van bacteriën ......................................................................................................................................40
Gramkleuring ....................................................................................................................................................40
De precieze werking van AB ......................................................................................................... 41
De spore, een speciale vorm van bacterie ...........................................................................................................41
Fysiologie van bacteriën .....................................................................................................................................41
Groei ................................................................................................................................................................42
Groei: beïnvloedende factoren ...........................................................................................................................42
Beweeglijkheid van bacteriën .............................................................................................................................42
Virulentiewapens van bacteriën .................................................................................................. 43
Vasthechtingsmiddelen .....................................................................................................................................43
Toxinen .............................................................................................................................................................43
Enzymen ...........................................................................................................................................................44
Antifagocytose factoren .....................................................................................................................................44
Antigene verschillen ..........................................................................................................................................44
Resistentie van bacteriën tegen AB .............................................................................................. 44
Natuurlijke resistentie ........................................................................................................................................44
Verworven resistentie ........................................................................................................................................45
Uitwisseling van DNA tss bacteriën .............................................................................................. 45
Transductie = overbrenging.................................................................................................................................45
Conjugatie ........................................................................................................................................................46
Factoren die resistentie in de hand werken ..........................................................................................................46
Classificatie ......................................................................................................................................................47
Morfologie .................................................................................................................................. 47
Uitwendige vorm ......................................................................................................................... 48
Inwendige structuur .................................................................................................................... 48
Vermenigvuldiging of replicatie ................................................................................................... 48
Kenmerken van een virus ...................................................................................................................................49
Classificatie van virussen ............................................................................................................ 49
Parasitologie............................................................................................................................... 49
Indeling parasieten ............................................................................................................................................50
Volgens aantal cellen .........................................................................................................................................50
Volgens wijze van parasiteren .............................................................................................................................50
Volgens gastheer ...............................................................................................................................................50
3
, Indeling parasieten ............................................................................................................................................51
Transmissie van parasieten ................................................................................................................................51
De protozoa Morfologie ............................................................................................................... 51
Levenswijze .......................................................................................................................................................51
Voeding.............................................................................................................................................................52
Voortplanting ....................................................................................................................................................52
Indeling naar wijze van voortbeweging ...............................................................................................................52
Soorten parasitaire infecties ....................................................................................................... 53
Intestinale infectie .............................................................................................................................................53
Behandeling ......................................................................................................................................................54
Flagellata ................................................................................................................................... 54
Toxoplasma gondii .............................................................................................................................................54
Plasmodium falciparum/malaria ........................................................................................................................54
Schimmels verus gisten .....................................................................................................................................55
Sporevorming ....................................................................................................................................................55
Schimmelinfectie of mycose ..............................................................................................................................55
Oppervlakkige mycose .......................................................................................................................................56
Systemische (diepe) mycosen ............................................................................................................................57
Behandeling van mycosen .................................................................................................................................57
Preventie van mycosen ......................................................................................................................................57
Candida albicans ..............................................................................................................................................57
Immuniteit (cfr lessen anatomie en fysiologie 1) ........................................................................... 58
Soorten immuniteit (niet voor deze cursus) .................................................................................. 58
Soorten immuniteit ..................................................................................................................... 58
Kunstmatig verworven immuniteit .......................................................................................................................59
Vaccinatie .........................................................................................................................................................59
4