Inleiding psychologie
2019-2020
,Wat is psychologie?
Psychologie = wetenschap die gedrag bestudeerd, waarbij gedragsevidentie wordt gebruikt ⇒ interne processen
te begrijpen = grondslag → dat gedrag (=gedragswetenschap)
DRIE GROTE VRAGEN:
Toekomst psychologie (wetenschap v.h. gedrag)
Verleden psychologie (bewustzijn v.d. psychologie)
Heden psychologie (interdisciplinariteit, versplintering, natuurwetenschappelijke methoden of
biopsychosociaal, specialisaties, imitatie)
,Zelfdefiniëring van de psychologie
De wetenschap van het gedrag als ideaal van de psychologie
,Zelfdefiniëring én de toekomst van de psychologie
Psychologie definieert zichzelf als een ‘exacte’ wetenschap:
Begint met objectieve observatie v.h. gedrag + vraag stellen hoe dat gedrag te verklaren is a.d.h.v twee verklaringen:
Externe/sociale factoren v. buitenaf
Interne processen
-Biologische processen (vb. hersenwerking)
het psychische afhankelijk v.h.
biologische (= niet bewezen)
-Psychische processen (vb. bewuste gedachten/emoties)
Ambivalente(+/-) houding t.o.v psychologie als wetenschap (=twijfelachtig statuut als wetenschap):
Positief beeld Negatief beeld
Hoge verwachtingen (alle andere problemen oplossen Triviaal en spreekt zichzelf voortdurend tegen ⇒ niet echt
die andere wetenschappen niet kunnen) wetenschappelijk
Psychologisering (psychologie overal in betrekken) Mogelijkheid tot manipulatie ⇒ gevaarlijk (wetgeving 2016)
,Zelfdefiniëring én de toekomst van de psychologie
Is psychologie eigenlijk wel een wetenschap:
V. → wetenschappelijkheid = epistemologische vraag (Verschillende definities van wetenschap)
Epistemologie = logos (logica) + episteme (wetenschappelijk weten) = onderzoekt de logica v.h. weten
Psychologie = psyche (ziel = interne processen) + logos (logica) = ziel opstellen en samenhang bestuderen
Maakt wetenschappelijke pretentie niet waar ⇒ 1. het niet weet wat psyche is
2. krijgt geen vat op ‘interne processen’ (het biologische proces + de ziel)
Aandacht v.d. psychologie verschuift → buiten = ‘objectief’ observeerbaar gedrag verklaren v. gedrag vanuit externe
omstandigheden
Gedrag bij mensen verandert ⇔ men weet dat men wordt geobserveerd
Besluitend:
Psychologie imiteert De wetenschap = pseudowetenschap en wil tegenhanger v. geneeskunde worden!
,Zelfdefiniëring én de toekomst van de psychologie (lees pg.8)
Psychoanalyse = wetenschap?
Psychoanalyse = analyseert de psyche = ziel als interne processen
1ste probleem, de interne processen:
1. onbewust
2. niet direct observeerbaar
3. niet direct aan hersenen te linken
2de probleem, is hét weten over interne processen mogelijk:
1. Zoekt nog altijd → ‘weten over ziel’ + naar logica v. onbewuste interne processen
2. Via eigen methoden nl. beluisteren v.h. spreken
Besluitend:
Psychoanalyse ≠ wetenschap en pretendeert het niet te zijn!
,Mythische beginjaren en het
verleden van de psychologie
Het ‘bewustzijn’ van de filosofie als object van de psychologie
,Centraal probleem v.d. psychologie = ‘het bewustzijn’ als erfenis vanuit de filosofie
Eerste object psychologie = bewustzijn als filosofische invulling v.d. ziel
Definities van ‘het bewustzijn’:
1. Bewustzijn = besef dat iets bestaat:
a. als iets bestaat moet men dit kunnen waarnemen ⇔ waarnemingsdrempel = overschreden
b. buiten = extern (vb. geluid, beeld) en binnen = intern (vb. emoties, gevoelens) hiervan bewust worden = moeilijk
c. hoe minder buitenwereld zich opdringt hoe groter de mogelijkheid ⇒ bewust worden van wat er ‘in’ ons voorgaat
2. Zelfbewustzijn = besef van zelf te bestaan als unieke interne eenheid:
a. gevoel v. (unieke) eenheid = gevoel van intern samenhangende eenheid
b. gevoel een ‘ik’ of ‘zelf’ te zijn met autonomie en vrijheid, zichzelf als eenheid voelen
Besluitend:
Eerst zichzelf bewust worden(2), daarna kan men beseffen dat iets binnen of buiten bestaat (1)
Waarnemingsdrempel > waarneming > besef = bewustzijn
,Centraal probleem v.d. psychologie = ‘het bewustzijn’ als erfenis vanuit de filosofie
Het (zelf)bewustzijn = de filosofische vraag bij uitstek
Geen wetenschappelijke vraag m.b.t bewustzijn ⇒ geen episteme (bewustzijn = mysterie → harde wetenschappen)
Filosofie = filia (liefde) en sofia (intuïtief weten, niet controleerbaar weten)
-Westerse aangelegenheid
-ontstaan 5de eeuw v.Chr → oude Grieken (P, S, A)
Drie tijden in filosofische ondervraging v.h. bewustzijn:
1ste tijd: Oude Grieken, enkel sofia
2de tijd: Descartes, moderne filosofische def. over bewustzijn
3de tijd: Na Descartes, bewustzijn = filosofische vraag bij uitstek
, Centraal probleem v.d. psychologie = ‘het bewustzijn’ als erfenis vanuit de filosofie
1ste tijd: Oude Grieken
Over bewustzijn ≠ episteme, enkel sofia
2de tijd: Descartes
1ste moderne filosoof met grotere impact (schreef in Fr. en in Lt.) én De. gaf ons huidige (zelf)bewustzijn vorm
Zijn démarche/redenering bestaat uit twijfel(“Ik twijfel aan alles, alles kan bedrog zijn”), zekerheid(“Ik kan niet betwijfelen dat ik
aan alles twijfel” + twijfelen = denken!) en besluit (“Ik denk dus ik besta” = cogito ergo sum)
Denken = basis van ons idee van (zelf)bewustzijn = bewust zijn dat men denkt ⇒ zich v.d. wereld bewust worden
Besef = bewustzijn van zelf te denken: “Ik denk, dus ik ben” ⇒ gerustgesteld ⇔ “ik denk niet, dus ik ben niet” ⇒ paniek
Oplossing = probleem! In westen = denkdwang ⇒ heel de tijd denken
individueel ⇒ dromen, denken terwijl we slapen
structureel ⇒ De Wetenschap, denken zonder te stoppen
2019-2020
,Wat is psychologie?
Psychologie = wetenschap die gedrag bestudeerd, waarbij gedragsevidentie wordt gebruikt ⇒ interne processen
te begrijpen = grondslag → dat gedrag (=gedragswetenschap)
DRIE GROTE VRAGEN:
Toekomst psychologie (wetenschap v.h. gedrag)
Verleden psychologie (bewustzijn v.d. psychologie)
Heden psychologie (interdisciplinariteit, versplintering, natuurwetenschappelijke methoden of
biopsychosociaal, specialisaties, imitatie)
,Zelfdefiniëring van de psychologie
De wetenschap van het gedrag als ideaal van de psychologie
,Zelfdefiniëring én de toekomst van de psychologie
Psychologie definieert zichzelf als een ‘exacte’ wetenschap:
Begint met objectieve observatie v.h. gedrag + vraag stellen hoe dat gedrag te verklaren is a.d.h.v twee verklaringen:
Externe/sociale factoren v. buitenaf
Interne processen
-Biologische processen (vb. hersenwerking)
het psychische afhankelijk v.h.
biologische (= niet bewezen)
-Psychische processen (vb. bewuste gedachten/emoties)
Ambivalente(+/-) houding t.o.v psychologie als wetenschap (=twijfelachtig statuut als wetenschap):
Positief beeld Negatief beeld
Hoge verwachtingen (alle andere problemen oplossen Triviaal en spreekt zichzelf voortdurend tegen ⇒ niet echt
die andere wetenschappen niet kunnen) wetenschappelijk
Psychologisering (psychologie overal in betrekken) Mogelijkheid tot manipulatie ⇒ gevaarlijk (wetgeving 2016)
,Zelfdefiniëring én de toekomst van de psychologie
Is psychologie eigenlijk wel een wetenschap:
V. → wetenschappelijkheid = epistemologische vraag (Verschillende definities van wetenschap)
Epistemologie = logos (logica) + episteme (wetenschappelijk weten) = onderzoekt de logica v.h. weten
Psychologie = psyche (ziel = interne processen) + logos (logica) = ziel opstellen en samenhang bestuderen
Maakt wetenschappelijke pretentie niet waar ⇒ 1. het niet weet wat psyche is
2. krijgt geen vat op ‘interne processen’ (het biologische proces + de ziel)
Aandacht v.d. psychologie verschuift → buiten = ‘objectief’ observeerbaar gedrag verklaren v. gedrag vanuit externe
omstandigheden
Gedrag bij mensen verandert ⇔ men weet dat men wordt geobserveerd
Besluitend:
Psychologie imiteert De wetenschap = pseudowetenschap en wil tegenhanger v. geneeskunde worden!
,Zelfdefiniëring én de toekomst van de psychologie (lees pg.8)
Psychoanalyse = wetenschap?
Psychoanalyse = analyseert de psyche = ziel als interne processen
1ste probleem, de interne processen:
1. onbewust
2. niet direct observeerbaar
3. niet direct aan hersenen te linken
2de probleem, is hét weten over interne processen mogelijk:
1. Zoekt nog altijd → ‘weten over ziel’ + naar logica v. onbewuste interne processen
2. Via eigen methoden nl. beluisteren v.h. spreken
Besluitend:
Psychoanalyse ≠ wetenschap en pretendeert het niet te zijn!
,Mythische beginjaren en het
verleden van de psychologie
Het ‘bewustzijn’ van de filosofie als object van de psychologie
,Centraal probleem v.d. psychologie = ‘het bewustzijn’ als erfenis vanuit de filosofie
Eerste object psychologie = bewustzijn als filosofische invulling v.d. ziel
Definities van ‘het bewustzijn’:
1. Bewustzijn = besef dat iets bestaat:
a. als iets bestaat moet men dit kunnen waarnemen ⇔ waarnemingsdrempel = overschreden
b. buiten = extern (vb. geluid, beeld) en binnen = intern (vb. emoties, gevoelens) hiervan bewust worden = moeilijk
c. hoe minder buitenwereld zich opdringt hoe groter de mogelijkheid ⇒ bewust worden van wat er ‘in’ ons voorgaat
2. Zelfbewustzijn = besef van zelf te bestaan als unieke interne eenheid:
a. gevoel v. (unieke) eenheid = gevoel van intern samenhangende eenheid
b. gevoel een ‘ik’ of ‘zelf’ te zijn met autonomie en vrijheid, zichzelf als eenheid voelen
Besluitend:
Eerst zichzelf bewust worden(2), daarna kan men beseffen dat iets binnen of buiten bestaat (1)
Waarnemingsdrempel > waarneming > besef = bewustzijn
,Centraal probleem v.d. psychologie = ‘het bewustzijn’ als erfenis vanuit de filosofie
Het (zelf)bewustzijn = de filosofische vraag bij uitstek
Geen wetenschappelijke vraag m.b.t bewustzijn ⇒ geen episteme (bewustzijn = mysterie → harde wetenschappen)
Filosofie = filia (liefde) en sofia (intuïtief weten, niet controleerbaar weten)
-Westerse aangelegenheid
-ontstaan 5de eeuw v.Chr → oude Grieken (P, S, A)
Drie tijden in filosofische ondervraging v.h. bewustzijn:
1ste tijd: Oude Grieken, enkel sofia
2de tijd: Descartes, moderne filosofische def. over bewustzijn
3de tijd: Na Descartes, bewustzijn = filosofische vraag bij uitstek
, Centraal probleem v.d. psychologie = ‘het bewustzijn’ als erfenis vanuit de filosofie
1ste tijd: Oude Grieken
Over bewustzijn ≠ episteme, enkel sofia
2de tijd: Descartes
1ste moderne filosoof met grotere impact (schreef in Fr. en in Lt.) én De. gaf ons huidige (zelf)bewustzijn vorm
Zijn démarche/redenering bestaat uit twijfel(“Ik twijfel aan alles, alles kan bedrog zijn”), zekerheid(“Ik kan niet betwijfelen dat ik
aan alles twijfel” + twijfelen = denken!) en besluit (“Ik denk dus ik besta” = cogito ergo sum)
Denken = basis van ons idee van (zelf)bewustzijn = bewust zijn dat men denkt ⇒ zich v.d. wereld bewust worden
Besef = bewustzijn van zelf te denken: “Ik denk, dus ik ben” ⇒ gerustgesteld ⇔ “ik denk niet, dus ik ben niet” ⇒ paniek
Oplossing = probleem! In westen = denkdwang ⇒ heel de tijd denken
individueel ⇒ dromen, denken terwijl we slapen
structureel ⇒ De Wetenschap, denken zonder te stoppen
