1 - Introductie
De motor-actie controverse gaat over hoe gecoördineerde bewegingen,
zoals het slaan van een tennisbal, het pakken van een kopje of het lopen
over oneffen terrein tot stand komen. Dit werd gezien op basis van twee
theorieën:
1. motortheorie
Het lichaam wordt beschouwd als een stom en passief instrument, het
lichaam kan dus niet zoveel en het brein moet dit aansturen. Er wordt
verondersteld dat het ontstaan van slim en adaptief gedrag het resultaat
is van het brein dat het lichaam aanstuurt. Functionele bewegingen zijn
het resultaat van motorprogramma’s die in het brein huizen en met weinig
intelligentie het lichaam instrueren. De Duitse fysioloog Pflüger toonde aan
dat het brein niet noodzakelijk was voor functioneel en slim gedrag.
2. actietheorie
Deze theorie stelt voor dat functioneel gedrag voortkomt uit een
wederkerige beïnvloeding van een zenuwstelsel, een spier-skeletsysteem
en een omgeving. Gecoördineerde lichaamspatronen ontstaan niet
doordat het brein het lichaam aanstuurt, maar zijn het resultaat van een
wederzijdse beïnvloeding van verschillende systemen, waarbij geen enkel
systeem de baas is. Om bewegingen te begrijpen moeten we de interactie
tussen de verschillende subsystemen bestuderen waaruit gedrag ontstaat.
Gedrag ontstaat dus niet door iets hogers zoals een brein, maar door
interactie tussen systemen.
2 – De mechanisering van de natuur
2.1: Aristoteles
Aristoteles hield zich bezig met alle onderdelen van de filosofie. Aristoteles
hield afstand van het denkkader van Plato. Plato beweerde dat er geen
verandering bestaat en dat onze waarnemingen een illusie is.
Volgens Aristoles, als we kennis willen verzamelen, dan moeten we de
natuur zo nauwgezet mogelijk bestuderen met behulp van onze zintuigen.
De wereld is in beweging en is dus geen illusie.
Volgens Aristoles was beweging de overgang van potentieel naar actueel
zijn en onderscheidde hij vier vormen van beweging:
- Ontstaan en vergaan
- Verandering van hoedanigheid
- Verandering in hoeveelheid
- plaatsverandering
Hij introduceerde 4 oorzaken om de natuur en de veranderingen te
verklaren:
1. Materiële oorzaak: het materiaal waaruit iets bestaat. Zo is de
materiële oorzaak van een tafel, hout.
2. Formele oorzaak: de vorm of essentie van iets.
1
, 3. Werkoorzaak: de directe oorzaak van een verandering. Zo is de
werkoorzaak van een brekend glas de hamer die erop viel.
4. Doeloorzaak: het uiteindelijke doel waarvoor iets bestaat. Zo is het
doel van hardlopen om gewicht te verliezen.
2.2: Mechanisering van het wereldbeeld
In de 16e en 17e eeuw ontstond een nieuw wetenschappelijk kader dat
afstand nam van Aristoles verklaringen. Deze denkbeelden kwamen van
belangrijke personen:
Copernicus: Introduceerde het heliocentrische model, waarin de aarde
om de zon draait. Er werd eerst gedacht dat de aarde het middelpunt was
van het heelal en dat alle andere planeten om de aarde heen draaide,
maar dit bleek volgens Copernicus dus niet zo. Er waren wel enkele
problemen met dit wereldbeeld: geen enkele waarneming deed ons
geloven dat de aarde draait. Daarnaast werd het probleem van vallende
objecten beschreven, dat als iets naar beneden valt het niet recht valt
omdat de aarde dan al was gedraaid.
Kepler: Ontdekte dat planeten in ellipsvormige banen bewegen.
Galilei: Ontwikkelde het traagheidsprincipe en benadrukte het belang van
experimenten. Hiermee werd het probleem van Copernicus opgelost dat
objecten recht naar beneden kunnen vallen omdat ze vallen met de
snelheid van de aarde. Een tweede belangrijke bijdrage van Galilei is dat
de valversnelling van objecten afhankelijk is van hun massa. Hij bewees
ook dat bij het vallen van een object, wrijving de snelheid kon vertragen.
Newton: Formuleerde de drie bewegingswetten en de gravitatiewet,
waarmee hij de mechanisering van de levenloze natuur voltooide.
1e wet ontleende hij aan Galilei die al beweerde dat objecten
volharden in hun beweging als er geen kracht op werkt.
2e wet koppelde Newton kracht aan versnelling, waarbij met
versnelling elke verandering van snelheid werd bedoeld.
3e wet stelde dat actie een reactie veroorzaakt.
Gravitatiewet stelde dat alle materie elkaar aantrekt.
Alle bewegingen konden worden verklaard in termen van mechanica. Je
kan de wereld dus ook zien als een soort uurwerk.
2.3: Drie bewegingswetenschappelijke problemen
Het probleem van controle:
Ons lichaam bestaat uit materie, maar materie zou geen intrinsieke
doelgerichtheid kennen. Dit probleem ontstaat niet in het wereldbeeld van
Aristoles. In zijn beeld was materie passief en blind ontworpen aan de
wetten van mechanica, dan valt er moeilijk te begrijpen hoe mensen slim
en functioneel gedrag kunnen vertonen. Volgens Aristoteles kon je alles
met natuur wetten bepalen. Alle materie heeft volgens hem een
2
, intrinsieke doelgerichtheid, alles wil terug naar zijn oorspronkelijke plaats.
Volgens Galilei en Newton kent materie geen intrinsieke doelgerichtheid
omdat het passief is, het veranderd alleen als er een kracht op werkt. Als
het lichaam uit materie bestaat betekent dat, dat het lichaam uit zichzelf
niks kan. Als het lichaam niks kan, moet er wel iets zijn dat het lichaam
aanstuurt en hierbij wordt dan gedacht dat het brein het lichaam
aanstuurt.
Het probleem van waarnemen:
Primaire kwaliteiten zijn eigenschappen van materie in beweging: grootte,
snelheid, vorm en materiaal.
Secundaire kwaliteiten bestaan uit onze waarnemingen: geluid, smaak,
geur en kleur.
Onderscheid tussen primaire en secundaire kwaliteiten levert problemen
op voor wetenschappen, zoals een probleem bij waarneming: De wereld
zoals je die waarneemt, is slechts iets wat je in je hoofd hebt gemaakt. Er
wordt dus verteld dat de wereld slechts een materie in beweging is.
Er zijn veel mensen die denken dat je een plaatje in je hoofd ziet, maar
niemand die dit ook echt zo ervaart. Dit impliceert dat onze waarneming
een illusie is en dat de mens zijn waarneming construeert.
Wij bewegen altijd in een omgeving, dus daarvoor is waarneming
belangrijk. Als we alleen een plaatje zien in ons hoofd, dan zouden we niet
goed kunnen adapteren aan de omgeving.
Het probleem: ‘zijn dieren machines?’
De stelling dat alle bewegingen verklaard kan worden in termen van de
mechanica, werd vaak onderbouwd door systemen te vergelijken met
machines.
Hoofdstuk 3 – Descartes
3.1: Descartes’ leven
Descartes was erg geïnspireerd door de gedachten van Galilei en
probeerde diens mechanisering van het wereldbeeld toe te passen op
dieren en mensen. Hij beweerde niet alleen dat dieren beschouwd kunnen
worden als machines, maar ging ook naar het slachthuis om organen op te
halen die hij zorgvuldig bestudeerde.
De boeken van Descartes werden op de verboden boeken lijst geplaats
door de katholieke kerk. Dit was opmerkelijk omdat Descartes het bestaan
van god had bewezen en beweerde dat mensen beschikken over
onstoffelijke en onsterfelijke ziel. Deze stellingen komen overheen met het
katholieke geloof, daardoor zouden zijn andere denkbeelden zoals de
mechanisering van dieren en mensen, een bedreiging vormen voor de
grondbeginselen van het christelijke geloof.
3
De motor-actie controverse gaat over hoe gecoördineerde bewegingen,
zoals het slaan van een tennisbal, het pakken van een kopje of het lopen
over oneffen terrein tot stand komen. Dit werd gezien op basis van twee
theorieën:
1. motortheorie
Het lichaam wordt beschouwd als een stom en passief instrument, het
lichaam kan dus niet zoveel en het brein moet dit aansturen. Er wordt
verondersteld dat het ontstaan van slim en adaptief gedrag het resultaat
is van het brein dat het lichaam aanstuurt. Functionele bewegingen zijn
het resultaat van motorprogramma’s die in het brein huizen en met weinig
intelligentie het lichaam instrueren. De Duitse fysioloog Pflüger toonde aan
dat het brein niet noodzakelijk was voor functioneel en slim gedrag.
2. actietheorie
Deze theorie stelt voor dat functioneel gedrag voortkomt uit een
wederkerige beïnvloeding van een zenuwstelsel, een spier-skeletsysteem
en een omgeving. Gecoördineerde lichaamspatronen ontstaan niet
doordat het brein het lichaam aanstuurt, maar zijn het resultaat van een
wederzijdse beïnvloeding van verschillende systemen, waarbij geen enkel
systeem de baas is. Om bewegingen te begrijpen moeten we de interactie
tussen de verschillende subsystemen bestuderen waaruit gedrag ontstaat.
Gedrag ontstaat dus niet door iets hogers zoals een brein, maar door
interactie tussen systemen.
2 – De mechanisering van de natuur
2.1: Aristoteles
Aristoteles hield zich bezig met alle onderdelen van de filosofie. Aristoteles
hield afstand van het denkkader van Plato. Plato beweerde dat er geen
verandering bestaat en dat onze waarnemingen een illusie is.
Volgens Aristoles, als we kennis willen verzamelen, dan moeten we de
natuur zo nauwgezet mogelijk bestuderen met behulp van onze zintuigen.
De wereld is in beweging en is dus geen illusie.
Volgens Aristoles was beweging de overgang van potentieel naar actueel
zijn en onderscheidde hij vier vormen van beweging:
- Ontstaan en vergaan
- Verandering van hoedanigheid
- Verandering in hoeveelheid
- plaatsverandering
Hij introduceerde 4 oorzaken om de natuur en de veranderingen te
verklaren:
1. Materiële oorzaak: het materiaal waaruit iets bestaat. Zo is de
materiële oorzaak van een tafel, hout.
2. Formele oorzaak: de vorm of essentie van iets.
1
, 3. Werkoorzaak: de directe oorzaak van een verandering. Zo is de
werkoorzaak van een brekend glas de hamer die erop viel.
4. Doeloorzaak: het uiteindelijke doel waarvoor iets bestaat. Zo is het
doel van hardlopen om gewicht te verliezen.
2.2: Mechanisering van het wereldbeeld
In de 16e en 17e eeuw ontstond een nieuw wetenschappelijk kader dat
afstand nam van Aristoles verklaringen. Deze denkbeelden kwamen van
belangrijke personen:
Copernicus: Introduceerde het heliocentrische model, waarin de aarde
om de zon draait. Er werd eerst gedacht dat de aarde het middelpunt was
van het heelal en dat alle andere planeten om de aarde heen draaide,
maar dit bleek volgens Copernicus dus niet zo. Er waren wel enkele
problemen met dit wereldbeeld: geen enkele waarneming deed ons
geloven dat de aarde draait. Daarnaast werd het probleem van vallende
objecten beschreven, dat als iets naar beneden valt het niet recht valt
omdat de aarde dan al was gedraaid.
Kepler: Ontdekte dat planeten in ellipsvormige banen bewegen.
Galilei: Ontwikkelde het traagheidsprincipe en benadrukte het belang van
experimenten. Hiermee werd het probleem van Copernicus opgelost dat
objecten recht naar beneden kunnen vallen omdat ze vallen met de
snelheid van de aarde. Een tweede belangrijke bijdrage van Galilei is dat
de valversnelling van objecten afhankelijk is van hun massa. Hij bewees
ook dat bij het vallen van een object, wrijving de snelheid kon vertragen.
Newton: Formuleerde de drie bewegingswetten en de gravitatiewet,
waarmee hij de mechanisering van de levenloze natuur voltooide.
1e wet ontleende hij aan Galilei die al beweerde dat objecten
volharden in hun beweging als er geen kracht op werkt.
2e wet koppelde Newton kracht aan versnelling, waarbij met
versnelling elke verandering van snelheid werd bedoeld.
3e wet stelde dat actie een reactie veroorzaakt.
Gravitatiewet stelde dat alle materie elkaar aantrekt.
Alle bewegingen konden worden verklaard in termen van mechanica. Je
kan de wereld dus ook zien als een soort uurwerk.
2.3: Drie bewegingswetenschappelijke problemen
Het probleem van controle:
Ons lichaam bestaat uit materie, maar materie zou geen intrinsieke
doelgerichtheid kennen. Dit probleem ontstaat niet in het wereldbeeld van
Aristoles. In zijn beeld was materie passief en blind ontworpen aan de
wetten van mechanica, dan valt er moeilijk te begrijpen hoe mensen slim
en functioneel gedrag kunnen vertonen. Volgens Aristoteles kon je alles
met natuur wetten bepalen. Alle materie heeft volgens hem een
2
, intrinsieke doelgerichtheid, alles wil terug naar zijn oorspronkelijke plaats.
Volgens Galilei en Newton kent materie geen intrinsieke doelgerichtheid
omdat het passief is, het veranderd alleen als er een kracht op werkt. Als
het lichaam uit materie bestaat betekent dat, dat het lichaam uit zichzelf
niks kan. Als het lichaam niks kan, moet er wel iets zijn dat het lichaam
aanstuurt en hierbij wordt dan gedacht dat het brein het lichaam
aanstuurt.
Het probleem van waarnemen:
Primaire kwaliteiten zijn eigenschappen van materie in beweging: grootte,
snelheid, vorm en materiaal.
Secundaire kwaliteiten bestaan uit onze waarnemingen: geluid, smaak,
geur en kleur.
Onderscheid tussen primaire en secundaire kwaliteiten levert problemen
op voor wetenschappen, zoals een probleem bij waarneming: De wereld
zoals je die waarneemt, is slechts iets wat je in je hoofd hebt gemaakt. Er
wordt dus verteld dat de wereld slechts een materie in beweging is.
Er zijn veel mensen die denken dat je een plaatje in je hoofd ziet, maar
niemand die dit ook echt zo ervaart. Dit impliceert dat onze waarneming
een illusie is en dat de mens zijn waarneming construeert.
Wij bewegen altijd in een omgeving, dus daarvoor is waarneming
belangrijk. Als we alleen een plaatje zien in ons hoofd, dan zouden we niet
goed kunnen adapteren aan de omgeving.
Het probleem: ‘zijn dieren machines?’
De stelling dat alle bewegingen verklaard kan worden in termen van de
mechanica, werd vaak onderbouwd door systemen te vergelijken met
machines.
Hoofdstuk 3 – Descartes
3.1: Descartes’ leven
Descartes was erg geïnspireerd door de gedachten van Galilei en
probeerde diens mechanisering van het wereldbeeld toe te passen op
dieren en mensen. Hij beweerde niet alleen dat dieren beschouwd kunnen
worden als machines, maar ging ook naar het slachthuis om organen op te
halen die hij zorgvuldig bestudeerde.
De boeken van Descartes werden op de verboden boeken lijst geplaats
door de katholieke kerk. Dit was opmerkelijk omdat Descartes het bestaan
van god had bewezen en beweerde dat mensen beschikken over
onstoffelijke en onsterfelijke ziel. Deze stellingen komen overheen met het
katholieke geloof, daardoor zouden zijn andere denkbeelden zoals de
mechanisering van dieren en mensen, een bedreiging vormen voor de
grondbeginselen van het christelijke geloof.
3
