VASCULAIRE PATHOLOGIE – 2019-2020
Lymfologie – Nele Adriaenssens
10/02/2020
Inleiding
Homeostase is het proces waarbij organismen het interne milieu van chemische en fysische
processen in evenwicht houden, ondanks veranderingen in de omgeving waarin het
organisme zich bevindt. → Vasculair systeem en lymfesysteem spelen hierin een
belangrijke rol:
Hoewel de lymfevaten in grote lijnen evenwijdig lopen aan de bloedvaten en een vergelijkbare
wandconstructie hebben, zijn de bloed- en lymfevaten op verschillende belangrijke
manieren verschillend:
- Geen gesloten circuit
o In tegenstelling tot de bloedcirculatie vormen de lymfevaten slechts een half circuit.
Ze beginnen in de periferie met de zogenaamde initiële lymfevaten (lymfecapillairen)
en eindigen door uit te gaan in de grote bloedvaten van de veneuze bloedcirculatie,
nabij het hart.
- Geen centrale pomp
o Het bloedvatenstelsel functioneert het hart als een motor voor de bloedcirculatie
door de grote en kleine bloedvaten. Het hart voert het bloed door de slagaders naar
het capillaire bed en via het veneuze systeem terug naar de rechterkant van het hart.
In het capillaire bed vindt een uitwisseling van stoffen en beweging van vloeistoffen
tussen bloed en weefsel plaats.
o Lymfevaten transporteren lymfe voornamelijk via zelf-geactiveerde pompbeweging,
waardoor het dus niet gebruikt maakt van een centrale pomp
- Geen onbelemmerde beweging door de bloedvaten:
o Langs de grote lymfevaten worden lymfeklieren als "filterstations" geplaats
Het lymfestelsel kan worden onderverdeeld in vier secties. Deze onderscheiden zich door de
grootte en functie van de vezels. De lymfecapillairen dienen om de interstitiële vloeistof
(lymfevorming) af te tappen. Collectorsand lymph trunks zijn actieve transportvezels.
Precollectors, beschouwd vanuit een functioneel perspectief, nemen een middenpositie in
tussen de haarvaten en de collectoren.
Het (cardio)vasculair systeem
1
, VASCULAIRE PATHOLOGIE – 2019-2020
Het arteriële systeem
- Aorta – arteriën – arteriolen – metarteriolen – precapilaire sfincter – capillairen –
microvasculair bed
o Vanaf de precapillaire sfincter is er een verschil in druk en flow
o Na de sfincter is er een centraal systeem (AZS) die zorgt voor de overzetting van
bepaalde stoffen, waardoor er een contractie zal optreden in de bloedvaten.
- Structuur van de arteriële wand:
o Tunica intima, is de binnenste laag van een arterie.
Het bestaat uit één laag cellen (endotheelcellen) en
wordt aan de buitenzijde ondersteund door een
interne elastische laag (de lamina basalis of lamina
elastica interna). Deze endotheelcellen staan aan de
binnenzijde in direct contact met de bloedstroom.
o Tunica media bestaat uit gladde spiercellen en
elastisch weefsel. Gladde spiercellen reageren trager
dan gestreepte spiercellen (zoals onze
skeletspiercellen), maar gladde spiercellen kunnen
wel heel lang hun spanning vasthouden. In een
bloedvat is dit nuttig om de bloeddruk te
reguleren/vast te houden. Ook deze laag wordt aan
de buitenzijde ondersteund door een elastische laag
(de lamina elastica externa).
o Tunica Externa, vormt de buitenste laag van een bloedvat. Het is voornamelijk
opgebouwd uit bindweefsel, wat soms verweven is met gladde spiercellen. Deze laag
zorgt voor de verankering van het bloedvat in het omliggende weefsel.
- Capillairen: 7 – 9µm
o Bestaande uit: endotheelcellen + lamina basalis + collageen
o Wandcellen: golgi complex, mitchondriën + microfilamenten + transportblaasjes
o Microfilamenten: contractiliteit
o Diffusie: Bij verschillen in concentratie leidt diffusie tot een netto verplaatsing van
deeltjes van plaatsen met een hoge concentratie naar plaatsen met een lage
concentratie.
o Intercellulaire spleten/transcytose: Een vorm van transcellulair transport waarbij
verschillende macromoleculen door het inwendige van een cel worden
getransporteerd. De macromoleculen worden opgenomen in blaasjes die vervolgens
doorheen het membraan migreren en de macromolecule buiten de cel kunnen
uitwerpen.
Het veneuze systeem
- 60% van de totale bloedhoeveelheid bevindt zich in het veneuze systeem
- Opbouw van een veen is vergelijkbaar met die van een arterie (andere samenstelling)
o De Tunica media is zeer dun, terwijl de tunica externa dikker is
- Transport en sturing
o Arteriële pulsaties:
o Respiratoire pomp
o Kleppen die uni-directioneel zijn
o Restdruk van het hart
o Arterio-veneuze anastomosen
2
, VASCULAIRE PATHOLOGIE – 2019-2020
Het lymfestelsel
Het lymfesysteem
- Definitie
o Het lymfevatenstelsel is een drainagesysteem. Het transporteert lymfe naar de
veneuze bloedcirculatie. Net als in de aderen, zorgen de kleppen in de grote
lymfevaten voor een gerichte stroming. Loopt parallel met het veneuze systeem en
mondt uit in de bloedcirculatie
o Functies: drainage/homeostase/transport/afvoer, immuniteit
- Histologie
o Initiële lymfevaten
o Capillairen
o Precollectoren
▪ De precollectoren zijn verbonden met de lymfecapillairen en werken
enigszins als capillairen en enigszins als collectoren. Net als lymfecapillairen
hebben de precollectoren secties waarin interstitiële vloeistof wordt
geresorbeerd. Ze transporteren ook lymfe naar de verzamelaars. In veel
delen van de wand bevinden zich geïsoleerde gladde spiercellen en kleppen
o Collectoren
▪ De collectoren zijn de werkelijke lymfetransportvaten en hebben een
diameter van ongeveer 0,1 tot 2 mm. Net als veneuze vaten hebben ze
kleppen intern in de vaten. De wandstructuur van de collectoren lijkt op die
van de aderen: Tunica intima – Tunica media – Tunica externa
o Lymfeklieren
o Lymfetrunken
▪ De grootste lymfevaten worden lymfe trunks (trunci lymphatici) genoemd.
Deze centrale lymfevaten brengen de lymfe van de binnenorganen naar de
extremiteiten en naar de bijbehorende delen van de romp
(rompkwadranten). Ze gaan naar de veneuze bloedcirculatie, dichtbij het
hart.
- Topografie
o Oppervlakkig: Dermis, subcutis en fasciale netwerk
o Diep: spieren, gewrichten, botten, peesscheden en zenuwen
o Lymfevaten van organen: vorm en functie van organen
o Anastomosen tussen de collectoren
Lymfecapillairen
- Locatie
o Interstitieel bindweefsel
o Intercellulaire ruimte (fibrocyten)
o Fijn, open, vingervormig, vertakt netwerk
- Opbouw
o Lumen = breder en onregelmatig
o Ankerfilamenten
o Vorm, overlap (swinging tips)
o Endotheel + onvolledig/discontinu basaal membraan + subendotheel vezelnetwerk
- Functie
o Opname + Transport
3
, VASCULAIRE PATHOLOGIE – 2019-2020
Precollectoren en collectoren
- Histologie en opbouw
Precollectoren Collectoren
o 150 µm o 100-600 µm
o Verminderd permeabel membraan: o Parallel met de venen
endotheelcellen + collageen + o Musculo-endothele wand: tunica
elastische vezels + gladde spiercellen + intima – media – externa
kleppen o LVA
o Lymfeangion: laag tempo,
drukveranderingen
o Geen tight-junctions
o Transport, reabsorptie en filterfunctie
- Kleppen
o Precollectoren: gepaarde semilunaire kleppen
o Endotheel + collageenlaag + reticulaire vezels
o Collectoren: lymfangionen
o Spierwand dun gedeelte:
▪ intern/extern: longitudinaal
▪ mediaal: ringvormig
o #OL: 80-100
o #BL: 60-80
o Oppervlakkiger: korter
- Innervatie
o Sympatisch
o Midden lymfangion
o Tunica adventitia
o (on)gemyeliniseerd
Lymfatische trunken
= Centrale lymfevaten die de lymfe van de binnenorganen naar de extremiteiten en naar de
bijbehorende delen van de romp brengen. Ze gaan naar de veneuze bloedcirculatie,
dichtbij het hart.
- Ductus thoracicus
o Grootste lymfeklier van het lichaam
▪ Lengte 40cm
▪ Diameter: 2-5mm
o 3 secties te onderscheiden: Buik, borst en nek
▪ Intercostale lymfevaten stromen in het borstgedeelte
▪ Buikgedeelte begint met een zakachtige verwijdde sectie: cisterna chyli (3-
8cm en 0,5-1,5cm breed)
o Overgang
▪ Kleppen: 2 semilunaire kleppen → bovenaan duct
▪ 80% overgangskleppen → boog
▪ Terugflow beletten
4
Lymfologie – Nele Adriaenssens
10/02/2020
Inleiding
Homeostase is het proces waarbij organismen het interne milieu van chemische en fysische
processen in evenwicht houden, ondanks veranderingen in de omgeving waarin het
organisme zich bevindt. → Vasculair systeem en lymfesysteem spelen hierin een
belangrijke rol:
Hoewel de lymfevaten in grote lijnen evenwijdig lopen aan de bloedvaten en een vergelijkbare
wandconstructie hebben, zijn de bloed- en lymfevaten op verschillende belangrijke
manieren verschillend:
- Geen gesloten circuit
o In tegenstelling tot de bloedcirculatie vormen de lymfevaten slechts een half circuit.
Ze beginnen in de periferie met de zogenaamde initiële lymfevaten (lymfecapillairen)
en eindigen door uit te gaan in de grote bloedvaten van de veneuze bloedcirculatie,
nabij het hart.
- Geen centrale pomp
o Het bloedvatenstelsel functioneert het hart als een motor voor de bloedcirculatie
door de grote en kleine bloedvaten. Het hart voert het bloed door de slagaders naar
het capillaire bed en via het veneuze systeem terug naar de rechterkant van het hart.
In het capillaire bed vindt een uitwisseling van stoffen en beweging van vloeistoffen
tussen bloed en weefsel plaats.
o Lymfevaten transporteren lymfe voornamelijk via zelf-geactiveerde pompbeweging,
waardoor het dus niet gebruikt maakt van een centrale pomp
- Geen onbelemmerde beweging door de bloedvaten:
o Langs de grote lymfevaten worden lymfeklieren als "filterstations" geplaats
Het lymfestelsel kan worden onderverdeeld in vier secties. Deze onderscheiden zich door de
grootte en functie van de vezels. De lymfecapillairen dienen om de interstitiële vloeistof
(lymfevorming) af te tappen. Collectorsand lymph trunks zijn actieve transportvezels.
Precollectors, beschouwd vanuit een functioneel perspectief, nemen een middenpositie in
tussen de haarvaten en de collectoren.
Het (cardio)vasculair systeem
1
, VASCULAIRE PATHOLOGIE – 2019-2020
Het arteriële systeem
- Aorta – arteriën – arteriolen – metarteriolen – precapilaire sfincter – capillairen –
microvasculair bed
o Vanaf de precapillaire sfincter is er een verschil in druk en flow
o Na de sfincter is er een centraal systeem (AZS) die zorgt voor de overzetting van
bepaalde stoffen, waardoor er een contractie zal optreden in de bloedvaten.
- Structuur van de arteriële wand:
o Tunica intima, is de binnenste laag van een arterie.
Het bestaat uit één laag cellen (endotheelcellen) en
wordt aan de buitenzijde ondersteund door een
interne elastische laag (de lamina basalis of lamina
elastica interna). Deze endotheelcellen staan aan de
binnenzijde in direct contact met de bloedstroom.
o Tunica media bestaat uit gladde spiercellen en
elastisch weefsel. Gladde spiercellen reageren trager
dan gestreepte spiercellen (zoals onze
skeletspiercellen), maar gladde spiercellen kunnen
wel heel lang hun spanning vasthouden. In een
bloedvat is dit nuttig om de bloeddruk te
reguleren/vast te houden. Ook deze laag wordt aan
de buitenzijde ondersteund door een elastische laag
(de lamina elastica externa).
o Tunica Externa, vormt de buitenste laag van een bloedvat. Het is voornamelijk
opgebouwd uit bindweefsel, wat soms verweven is met gladde spiercellen. Deze laag
zorgt voor de verankering van het bloedvat in het omliggende weefsel.
- Capillairen: 7 – 9µm
o Bestaande uit: endotheelcellen + lamina basalis + collageen
o Wandcellen: golgi complex, mitchondriën + microfilamenten + transportblaasjes
o Microfilamenten: contractiliteit
o Diffusie: Bij verschillen in concentratie leidt diffusie tot een netto verplaatsing van
deeltjes van plaatsen met een hoge concentratie naar plaatsen met een lage
concentratie.
o Intercellulaire spleten/transcytose: Een vorm van transcellulair transport waarbij
verschillende macromoleculen door het inwendige van een cel worden
getransporteerd. De macromoleculen worden opgenomen in blaasjes die vervolgens
doorheen het membraan migreren en de macromolecule buiten de cel kunnen
uitwerpen.
Het veneuze systeem
- 60% van de totale bloedhoeveelheid bevindt zich in het veneuze systeem
- Opbouw van een veen is vergelijkbaar met die van een arterie (andere samenstelling)
o De Tunica media is zeer dun, terwijl de tunica externa dikker is
- Transport en sturing
o Arteriële pulsaties:
o Respiratoire pomp
o Kleppen die uni-directioneel zijn
o Restdruk van het hart
o Arterio-veneuze anastomosen
2
, VASCULAIRE PATHOLOGIE – 2019-2020
Het lymfestelsel
Het lymfesysteem
- Definitie
o Het lymfevatenstelsel is een drainagesysteem. Het transporteert lymfe naar de
veneuze bloedcirculatie. Net als in de aderen, zorgen de kleppen in de grote
lymfevaten voor een gerichte stroming. Loopt parallel met het veneuze systeem en
mondt uit in de bloedcirculatie
o Functies: drainage/homeostase/transport/afvoer, immuniteit
- Histologie
o Initiële lymfevaten
o Capillairen
o Precollectoren
▪ De precollectoren zijn verbonden met de lymfecapillairen en werken
enigszins als capillairen en enigszins als collectoren. Net als lymfecapillairen
hebben de precollectoren secties waarin interstitiële vloeistof wordt
geresorbeerd. Ze transporteren ook lymfe naar de verzamelaars. In veel
delen van de wand bevinden zich geïsoleerde gladde spiercellen en kleppen
o Collectoren
▪ De collectoren zijn de werkelijke lymfetransportvaten en hebben een
diameter van ongeveer 0,1 tot 2 mm. Net als veneuze vaten hebben ze
kleppen intern in de vaten. De wandstructuur van de collectoren lijkt op die
van de aderen: Tunica intima – Tunica media – Tunica externa
o Lymfeklieren
o Lymfetrunken
▪ De grootste lymfevaten worden lymfe trunks (trunci lymphatici) genoemd.
Deze centrale lymfevaten brengen de lymfe van de binnenorganen naar de
extremiteiten en naar de bijbehorende delen van de romp
(rompkwadranten). Ze gaan naar de veneuze bloedcirculatie, dichtbij het
hart.
- Topografie
o Oppervlakkig: Dermis, subcutis en fasciale netwerk
o Diep: spieren, gewrichten, botten, peesscheden en zenuwen
o Lymfevaten van organen: vorm en functie van organen
o Anastomosen tussen de collectoren
Lymfecapillairen
- Locatie
o Interstitieel bindweefsel
o Intercellulaire ruimte (fibrocyten)
o Fijn, open, vingervormig, vertakt netwerk
- Opbouw
o Lumen = breder en onregelmatig
o Ankerfilamenten
o Vorm, overlap (swinging tips)
o Endotheel + onvolledig/discontinu basaal membraan + subendotheel vezelnetwerk
- Functie
o Opname + Transport
3
, VASCULAIRE PATHOLOGIE – 2019-2020
Precollectoren en collectoren
- Histologie en opbouw
Precollectoren Collectoren
o 150 µm o 100-600 µm
o Verminderd permeabel membraan: o Parallel met de venen
endotheelcellen + collageen + o Musculo-endothele wand: tunica
elastische vezels + gladde spiercellen + intima – media – externa
kleppen o LVA
o Lymfeangion: laag tempo,
drukveranderingen
o Geen tight-junctions
o Transport, reabsorptie en filterfunctie
- Kleppen
o Precollectoren: gepaarde semilunaire kleppen
o Endotheel + collageenlaag + reticulaire vezels
o Collectoren: lymfangionen
o Spierwand dun gedeelte:
▪ intern/extern: longitudinaal
▪ mediaal: ringvormig
o #OL: 80-100
o #BL: 60-80
o Oppervlakkiger: korter
- Innervatie
o Sympatisch
o Midden lymfangion
o Tunica adventitia
o (on)gemyeliniseerd
Lymfatische trunken
= Centrale lymfevaten die de lymfe van de binnenorganen naar de extremiteiten en naar de
bijbehorende delen van de romp brengen. Ze gaan naar de veneuze bloedcirculatie,
dichtbij het hart.
- Ductus thoracicus
o Grootste lymfeklier van het lichaam
▪ Lengte 40cm
▪ Diameter: 2-5mm
o 3 secties te onderscheiden: Buik, borst en nek
▪ Intercostale lymfevaten stromen in het borstgedeelte
▪ Buikgedeelte begint met een zakachtige verwijdde sectie: cisterna chyli (3-
8cm en 0,5-1,5cm breed)
o Overgang
▪ Kleppen: 2 semilunaire kleppen → bovenaan duct
▪ 80% overgangskleppen → boog
▪ Terugflow beletten
4
