FACULTADE DE CIENCIAS DA EDUCACIÓN
PEDAGOXÍA INTERCULTURAL
RECENSIÓN: POLÍTICAS INTER-CULTURALES EN
LA ESCUELA: SIGNIFICADOS, DISONANCIAS Y
PARADOJAS
ANO ACADÉMICO 2019/20
Prof. Dr. MIGUEL ANXO SANTOS REGO
Prof. Dr. ALEXANDRE SOTELINO LOSADA
BARRIO CORRAL, NEREA
CLIS_01
, Resumo:
Este artigo, como ben se mostra no seu título, explica o que son as ATAL (Aulas Temporais
de Adaptación Lingüística) e as disonancias e contradicións ou paradoxas que se mostran na
práctica despois de realizar un estudo etnográfico no ámbito escolar de catro provincias de
Andalucía.
Estas aulas non se usan correctamente, posto que duran máis tempo do recomendado e acaban
por converterse en espazos onde o alumnado estranxeiro pasa os seus anos de escolarización
en lugar de ser un recurso para aprender español.
As opinións dos alumnos/as que se atopan nas ATAL son maioritariamente boas no referente
ao profesorado, posto que se xeran vínculos afectivos entre eles/as; non obstante, o
profesorado séntese desplazado e acaba por facer funcións doutros profesores/as non
especializados ou mesmo dos titores, posto que acaban por darlles unhas “clases particulares”
do resto de materias que non sexan aprender español.
Comentario crítico:
As ATAL son aulas onde o alumnado que non o domina, aprende o español para despois
poder avanzar nos contidos ordinarios da escolarización como o resto de alumnos/as que xa
saben o idioma. Non obstante, como podemos observar neste estudo, acaban por converterse
na “aula ordinaria” do alumnado estranxeiro que non domina o idioma, posto que a maioría de
docentes non fan nada por intentar adoptar as medidas necesarias para a súa incorporación na
clase co resto de compañeiros/as.
A visión que proporciona este artigo sobre as ATAL é que, nesa “educación para todos” que
se intenta conseguir, existen unha paradoxa entre os termos de inclusión e exclusión, posto
que, ao intentar incluír a unha persoa estranxeira no conxunto do alumnado, ao mesmo tempo
estase excluíndo deste ao ter que estar nestas aulas e non poder incorporarse á ordinaria cando
xa teñen a base suficiente do idioma para poder comprender os contidos que se imparten.
Podemos ver como se lles chama “maestros de interculturalidade” (p. 71), cando non por
ensinar a lingua propia dun país se é educador/a en interculturalidade; e o feito de saber moito
sobre unha determinada cultura, non nos leva a interaccionar con eles e a manter unha boa
relación; ademais de que na interculturalidade non só chega cun entendemento lingüístico,
senón que as persoas deben abrir as mentes para que haxa un entendemento cultural. E o feito
1
PEDAGOXÍA INTERCULTURAL
RECENSIÓN: POLÍTICAS INTER-CULTURALES EN
LA ESCUELA: SIGNIFICADOS, DISONANCIAS Y
PARADOJAS
ANO ACADÉMICO 2019/20
Prof. Dr. MIGUEL ANXO SANTOS REGO
Prof. Dr. ALEXANDRE SOTELINO LOSADA
BARRIO CORRAL, NEREA
CLIS_01
, Resumo:
Este artigo, como ben se mostra no seu título, explica o que son as ATAL (Aulas Temporais
de Adaptación Lingüística) e as disonancias e contradicións ou paradoxas que se mostran na
práctica despois de realizar un estudo etnográfico no ámbito escolar de catro provincias de
Andalucía.
Estas aulas non se usan correctamente, posto que duran máis tempo do recomendado e acaban
por converterse en espazos onde o alumnado estranxeiro pasa os seus anos de escolarización
en lugar de ser un recurso para aprender español.
As opinións dos alumnos/as que se atopan nas ATAL son maioritariamente boas no referente
ao profesorado, posto que se xeran vínculos afectivos entre eles/as; non obstante, o
profesorado séntese desplazado e acaba por facer funcións doutros profesores/as non
especializados ou mesmo dos titores, posto que acaban por darlles unhas “clases particulares”
do resto de materias que non sexan aprender español.
Comentario crítico:
As ATAL son aulas onde o alumnado que non o domina, aprende o español para despois
poder avanzar nos contidos ordinarios da escolarización como o resto de alumnos/as que xa
saben o idioma. Non obstante, como podemos observar neste estudo, acaban por converterse
na “aula ordinaria” do alumnado estranxeiro que non domina o idioma, posto que a maioría de
docentes non fan nada por intentar adoptar as medidas necesarias para a súa incorporación na
clase co resto de compañeiros/as.
A visión que proporciona este artigo sobre as ATAL é que, nesa “educación para todos” que
se intenta conseguir, existen unha paradoxa entre os termos de inclusión e exclusión, posto
que, ao intentar incluír a unha persoa estranxeira no conxunto do alumnado, ao mesmo tempo
estase excluíndo deste ao ter que estar nestas aulas e non poder incorporarse á ordinaria cando
xa teñen a base suficiente do idioma para poder comprender os contidos que se imparten.
Podemos ver como se lles chama “maestros de interculturalidade” (p. 71), cando non por
ensinar a lingua propia dun país se é educador/a en interculturalidade; e o feito de saber moito
sobre unha determinada cultura, non nos leva a interaccionar con eles e a manter unha boa
relación; ademais de que na interculturalidade non só chega cun entendemento lingüístico,
senón que as persoas deben abrir as mentes para que haxa un entendemento cultural. E o feito
1
