JEUGD- EN STRAFRECHT
DEEL STRAFRECHT
1. INLEIDING
Strafrecht in de ruime zin van het woord kan onderverdeeld worden in twee subtakken:
MATERIEEL STRAFRECHT FORMEEL STRAFRECHT
= strafrecht in strikte zin van het woord genoemd = strafprocesrecht
Geheel van de rechtregels die bepalen:
Wat?
• welke gedragingen strafbaar worden gesteld
Bepaalt hoe daders van misdrijven worden
(als misdrijf beschouwd)
opgespoord, vervolgd en berecht.
• met welke strafrechtelijke sancties daarop Kenmerken:
kan worden gereageerd. • gaat over procedurele spelregels
• richt zich tot overheid die ze moeten
Kenmerken: toepassen
• richt zich tot de burger
Regels uit formeel strafrecht
• bestaat uit directe en indirecte
Worden veel minder begrepen door publieke opinie
verbodsbepalingen
of burger. Ze vinden ze niet vanzelfsprekend.
Regels uit materieel strafrecht Vb: verdachten van zware feiten die toch vrijuit gaan
Worden door gemeenschap als vanzelfsprekend omwille van procedurekwesties.
gezien. Ze zijn dus in overeenstemming met je eigen
rechtsgevoel (= wat je zelf juist vindt). Weinigen Regels overtreden van formeel strafrecht?
stellen deze in vraag. Niet met bestraffing maar tot andere wijze van
sanctionering. Welke deze is hangt af van de norm die
Wat als je materieel strafrecht overtreedt? werd overtreden.
Dan pleeg je een misdrijf en stel je u bloot aan
bestraffing Schending van procesregels.
Kan op volgende niveau’s gevolgen hebben
Nietigheid bewijsvoering
Nooit bestaan Rechter mag geen acht slaan
op een onrechtmatig
verkregen bewijsstuk ookal
beantwoordt dit bewijs
inhoudelijk aan de waarheid.
Nietnaleven van procedureregels
Onontvankelijkheid van de strafvordering tot gevolg
(verjaring van de strafvordering)
Niet-‐naleving van procedurevoorschriften
Helemaal niet gesanctioneerd.
, 2. STRAFPROCESRECHT
Doelstelling strafprocesrecht:
Strafprocesrecht regelt het verloop van een strafprocedure met dubbele bedoeling:
• mogelijkheid creëren om de waarheid te ontdekken EN
• Individuele grondrechten van betrokken partijen beschermen zoals:
-‐ recht op eerlijk bewijsvoering
-‐ recht op behandeling van de zaak binnen redelijke termijn
-‐ vermoeden van onschuld
-‐ recht op hoger bezoek
Deze twee doelstellingen staan soms diametraal tegen elkaar wat het daarom moeilijk
maakt om te begrijpen. Zeker als jij net één van deze twee belangrijker gaat vinden.
DOEL: Beide belangen met elkaar verzoenen en onderling af te wegen.
Probleem: moeilijk voor elkaar te krijgen.
Voorbeeld: huiszoeking, telefoontaps of andere vormen waarmee ze de waarheid proberen
te achterhalen maar tegelijk ook een belangrijke schending van individueel grondrecht: recht
op privacy.
Twee belangen afgewogen door de OH
=> slingerbeweging vaststellen
• Voor jaren ‘60
werd er niet veel belang gehecht aan het vinden van de waarheid
• vanaf jaren ‘60
onder invloed van internationale mensenrechtenverdragen Werd van de bescherming
van de grondrechten meer centraal gezet.
• 2001
onder invloed van aanslagen 9/11 en terroristische aanslagen
De mogelijkheid van de OH om criminaliteit op te sporen en te bestrijden is weer
meer opengetrokken hierdoor.
voorbeeld: nieuwe antiterreurwet ‘Terro II’
Bepaald dat huiszoekingen (= beperking van grondrecht privacy) in kader van het
opsporen van terroristische misdrijven ook mogen plaatsvinden voor 5uur smorgens
en na 21u savonds.
De twee fasen van het strafproces
Strafproces Burgerlijk proces
Bestaat uit twee fases: Wordt uitgevochten voor het burgerlijk
Eerste fase: vooronderzoek gerecht. Dit kent dus slechts één fase.
Tweede fase: terechtzetting (voor
vonnisrechter)
,EERSTE FASE: VOORONDERZOEK
Is in handen van het openbaar ministerie of van de onderzoeksrechter.
Bedoeling:
• Verdachte te identificeren
• Te onderzoeken of er tegen hem voldoende bezwaren bestaan om hem voor de
rechter te brengen
Kent grotendeels inquisitoir karakter:
Vooronderzoek is geheim Niet-‐tegensprakelijk
alle onderzoeksverrichtingen en Tijdens deze fase is het de verdachte nog
procedurehandelingen gebeuren zonder dat niet toegestaan om de tegen hem
publiek dit weet. Ook verdachte en verzamelde bezwaren te weerleggen en
slachtoffer worden dan niet betrokken. verweermiddelen aan te voeren.
Tenzij wanneer de verrichtingen henzelf
betreffen.
TWEEDE FASE: TERECHTZETTING
= fase van onderzoek ten gronde (synoniem)
Is de fase voor de vonnisrechter
-‐ politierechtbank
-‐ correctionele rechtbank
-‐ Hof van Assisen
Bedoeling uitspraak te doen:
• heeft de verdachte het misdrijf inderdaad gepleegd?
• en zo ja, verdient hij dan een straf en zo ja, welke?
Kent een accusatoir karakter:
Openbaar Tegensprakelijk
Het publiek is in principe toegelaten op de De verdachte mag, wat men tegen hem
terechtzitting aanvoert trachten te weerleggen.
De hoofdrolspelers in strafprocesrecht
1. VERDACHTE
= verzamelnaam voor alle personen tegen wie een strafzaak in de brede betekenis
van het woord loopt.
Men maakt een onderscheid in verschillende statuten : hangt af van de fase van het
strafproces waarin men zich bevindt:
, 1 FASE: VOORONDERZOEK
Verdachte in strikte zin van woord inverdenkinggestelde
De persoon tegen wie een vooronderzoek Een verdachte aan wie officieel is
loopt. In het begin van zo’n onderzoek is dat meegedeeld dat hij wordt verdacht van een
vaak een onbekende misdrijf.
Is enkel mogelijk binnen een gerechtelijk
vooronderzoek en niet binnen een
opsporingsonderzoek.
OPGELET
Inverdenkingstelling ≠
inbeschuldigingsstelling (= gebeurt pas op
eind van vooronderzoek, als deze volledig is
afgerond door de kamer van
inbeschuldigingstelling. Deze is enkel voor
verdachten die zwaar misdrijf hebben
gepleegd (misdaad bij Hof van Asissen)
2 FASE: TERECHTZETTING
Beklaagde Beschuldigde Veroordeelde
Verdachte die voor de Verdachte die voor Hof van Persoon die door het
politierechtbank of voor Assisen moet verschijnen vonnisgerecht uiteindelijk
correctionele rechtbank (beschuldigd gesteld door schuldig werd bevonden en werd
verschijnt Kamer van veroordeeld tot een straf.
Inbeschuldigingstelling)
Beschuldigde ≠ veroordeelde:
Beschuldigde moet nog het eindoordeel van de rechter afwachten en een
veroordeelde heeft dat oordeel al gekregen.
Belangrijk aan dit onderscheid: de rechten
= de rechten waarop een “verdachte” in ruime zin aanspraak op kan maken.
IN VERDENKINGSTELLING TERECHTZITTING
• Kan makkelijker en vlotter inzage • zowel beklaagde als beschuldigde
bekomen in zijn strafdossier <-‐> heeft alle rechten van een
verdachte in opsporingsonderzoek volwaardige procespartij zoals
kan dit niet automatisch inzage in dossier
• kan bijkomende • deze is openbaar en
onderzoekshandelingen vragen tegensprakelijk wat ervoor zorgt
dat de verdachte inzage MOET
hebben zodat hij weet waartegen
hij zich moet kunnen verweren.
DEEL STRAFRECHT
1. INLEIDING
Strafrecht in de ruime zin van het woord kan onderverdeeld worden in twee subtakken:
MATERIEEL STRAFRECHT FORMEEL STRAFRECHT
= strafrecht in strikte zin van het woord genoemd = strafprocesrecht
Geheel van de rechtregels die bepalen:
Wat?
• welke gedragingen strafbaar worden gesteld
Bepaalt hoe daders van misdrijven worden
(als misdrijf beschouwd)
opgespoord, vervolgd en berecht.
• met welke strafrechtelijke sancties daarop Kenmerken:
kan worden gereageerd. • gaat over procedurele spelregels
• richt zich tot overheid die ze moeten
Kenmerken: toepassen
• richt zich tot de burger
Regels uit formeel strafrecht
• bestaat uit directe en indirecte
Worden veel minder begrepen door publieke opinie
verbodsbepalingen
of burger. Ze vinden ze niet vanzelfsprekend.
Regels uit materieel strafrecht Vb: verdachten van zware feiten die toch vrijuit gaan
Worden door gemeenschap als vanzelfsprekend omwille van procedurekwesties.
gezien. Ze zijn dus in overeenstemming met je eigen
rechtsgevoel (= wat je zelf juist vindt). Weinigen Regels overtreden van formeel strafrecht?
stellen deze in vraag. Niet met bestraffing maar tot andere wijze van
sanctionering. Welke deze is hangt af van de norm die
Wat als je materieel strafrecht overtreedt? werd overtreden.
Dan pleeg je een misdrijf en stel je u bloot aan
bestraffing Schending van procesregels.
Kan op volgende niveau’s gevolgen hebben
Nietigheid bewijsvoering
Nooit bestaan Rechter mag geen acht slaan
op een onrechtmatig
verkregen bewijsstuk ookal
beantwoordt dit bewijs
inhoudelijk aan de waarheid.
Nietnaleven van procedureregels
Onontvankelijkheid van de strafvordering tot gevolg
(verjaring van de strafvordering)
Niet-‐naleving van procedurevoorschriften
Helemaal niet gesanctioneerd.
, 2. STRAFPROCESRECHT
Doelstelling strafprocesrecht:
Strafprocesrecht regelt het verloop van een strafprocedure met dubbele bedoeling:
• mogelijkheid creëren om de waarheid te ontdekken EN
• Individuele grondrechten van betrokken partijen beschermen zoals:
-‐ recht op eerlijk bewijsvoering
-‐ recht op behandeling van de zaak binnen redelijke termijn
-‐ vermoeden van onschuld
-‐ recht op hoger bezoek
Deze twee doelstellingen staan soms diametraal tegen elkaar wat het daarom moeilijk
maakt om te begrijpen. Zeker als jij net één van deze twee belangrijker gaat vinden.
DOEL: Beide belangen met elkaar verzoenen en onderling af te wegen.
Probleem: moeilijk voor elkaar te krijgen.
Voorbeeld: huiszoeking, telefoontaps of andere vormen waarmee ze de waarheid proberen
te achterhalen maar tegelijk ook een belangrijke schending van individueel grondrecht: recht
op privacy.
Twee belangen afgewogen door de OH
=> slingerbeweging vaststellen
• Voor jaren ‘60
werd er niet veel belang gehecht aan het vinden van de waarheid
• vanaf jaren ‘60
onder invloed van internationale mensenrechtenverdragen Werd van de bescherming
van de grondrechten meer centraal gezet.
• 2001
onder invloed van aanslagen 9/11 en terroristische aanslagen
De mogelijkheid van de OH om criminaliteit op te sporen en te bestrijden is weer
meer opengetrokken hierdoor.
voorbeeld: nieuwe antiterreurwet ‘Terro II’
Bepaald dat huiszoekingen (= beperking van grondrecht privacy) in kader van het
opsporen van terroristische misdrijven ook mogen plaatsvinden voor 5uur smorgens
en na 21u savonds.
De twee fasen van het strafproces
Strafproces Burgerlijk proces
Bestaat uit twee fases: Wordt uitgevochten voor het burgerlijk
Eerste fase: vooronderzoek gerecht. Dit kent dus slechts één fase.
Tweede fase: terechtzetting (voor
vonnisrechter)
,EERSTE FASE: VOORONDERZOEK
Is in handen van het openbaar ministerie of van de onderzoeksrechter.
Bedoeling:
• Verdachte te identificeren
• Te onderzoeken of er tegen hem voldoende bezwaren bestaan om hem voor de
rechter te brengen
Kent grotendeels inquisitoir karakter:
Vooronderzoek is geheim Niet-‐tegensprakelijk
alle onderzoeksverrichtingen en Tijdens deze fase is het de verdachte nog
procedurehandelingen gebeuren zonder dat niet toegestaan om de tegen hem
publiek dit weet. Ook verdachte en verzamelde bezwaren te weerleggen en
slachtoffer worden dan niet betrokken. verweermiddelen aan te voeren.
Tenzij wanneer de verrichtingen henzelf
betreffen.
TWEEDE FASE: TERECHTZETTING
= fase van onderzoek ten gronde (synoniem)
Is de fase voor de vonnisrechter
-‐ politierechtbank
-‐ correctionele rechtbank
-‐ Hof van Assisen
Bedoeling uitspraak te doen:
• heeft de verdachte het misdrijf inderdaad gepleegd?
• en zo ja, verdient hij dan een straf en zo ja, welke?
Kent een accusatoir karakter:
Openbaar Tegensprakelijk
Het publiek is in principe toegelaten op de De verdachte mag, wat men tegen hem
terechtzitting aanvoert trachten te weerleggen.
De hoofdrolspelers in strafprocesrecht
1. VERDACHTE
= verzamelnaam voor alle personen tegen wie een strafzaak in de brede betekenis
van het woord loopt.
Men maakt een onderscheid in verschillende statuten : hangt af van de fase van het
strafproces waarin men zich bevindt:
, 1 FASE: VOORONDERZOEK
Verdachte in strikte zin van woord inverdenkinggestelde
De persoon tegen wie een vooronderzoek Een verdachte aan wie officieel is
loopt. In het begin van zo’n onderzoek is dat meegedeeld dat hij wordt verdacht van een
vaak een onbekende misdrijf.
Is enkel mogelijk binnen een gerechtelijk
vooronderzoek en niet binnen een
opsporingsonderzoek.
OPGELET
Inverdenkingstelling ≠
inbeschuldigingsstelling (= gebeurt pas op
eind van vooronderzoek, als deze volledig is
afgerond door de kamer van
inbeschuldigingstelling. Deze is enkel voor
verdachten die zwaar misdrijf hebben
gepleegd (misdaad bij Hof van Asissen)
2 FASE: TERECHTZETTING
Beklaagde Beschuldigde Veroordeelde
Verdachte die voor de Verdachte die voor Hof van Persoon die door het
politierechtbank of voor Assisen moet verschijnen vonnisgerecht uiteindelijk
correctionele rechtbank (beschuldigd gesteld door schuldig werd bevonden en werd
verschijnt Kamer van veroordeeld tot een straf.
Inbeschuldigingstelling)
Beschuldigde ≠ veroordeelde:
Beschuldigde moet nog het eindoordeel van de rechter afwachten en een
veroordeelde heeft dat oordeel al gekregen.
Belangrijk aan dit onderscheid: de rechten
= de rechten waarop een “verdachte” in ruime zin aanspraak op kan maken.
IN VERDENKINGSTELLING TERECHTZITTING
• Kan makkelijker en vlotter inzage • zowel beklaagde als beschuldigde
bekomen in zijn strafdossier <-‐> heeft alle rechten van een
verdachte in opsporingsonderzoek volwaardige procespartij zoals
kan dit niet automatisch inzage in dossier
• kan bijkomende • deze is openbaar en
onderzoekshandelingen vragen tegensprakelijk wat ervoor zorgt
dat de verdachte inzage MOET
hebben zodat hij weet waartegen
hij zich moet kunnen verweren.
