Samenvatting kennistoets G&P/OM
20-04-2020
Inhoudsopgave
Gezondheidsbevordering & preventie............................................................................................................ 1
Les 3.1: Preventie & gezondheidsbevordering & preventie in de GGZ.................................................................1
Les 3.2: Gedragsverandering & begeleiding bij zorgvragers met een angststoornis...........................................6
Les 3.3: Gedragsverandering en weerstand bij psychiatrische stoornissen.......................................................11
Les 3.4: Preventieprogramma’s en richtlijnen bij angststoornissen...................................................................14
Les 3.5: Vroegtijdig signalering van depressie...................................................................................................16
Les 3.6: Psycho-educatie.....................................................................................................................................19
Les 3.7: Vroeg signalering en psycho-educatie...................................................................................................24
Ontwikkelingen in de zorg en maatschappij.................................................................................................. 24
Les 1.1: Visie op gezondheid en ziekte................................................................................................................24
Les 1.2: Herken de kaders van jouw toekomstige beroep..................................................................................27
Les 2.1: Zorgprogramma hartfalen.....................................................................................................................31
Les 3.1: Ouderenbeleid.......................................................................................................................................34
Les 3.2: Wetgeving langdurige zorg...................................................................................................................37
Les 3.3: Depressie en de sociale kaart................................................................................................................41
Les 3.5: Transities in de zorg: the battle.............................................................................................................45
Veiligheid & kwaliteit:.................................................................................................................................. 48
Les 1.1: Wat is kwaliteit van zorg?.....................................................................................................................48
Les 1.2: Kwaliteit van zorg: de cirkel rond..........................................................................................................52
Les 2.1: Patiëntveiligheid....................................................................................................................................54
Les 3.1: Toepassen van richtlijnen......................................................................................................................56
Les 3.2: Kennismaken met landelijke richtlijnen.................................................................................................57
Les 3.3: Kwetsbare ouderen................................................................................................................................60
Les 3.4: Screening van kwetsbare ouderen........................................................................................................62
Gezondheidsbevordering & preventie
Les 3.1: Preventie & gezondheidsbevordering & preventie in de GGZ
Leerdoelen:
, Samenvatting kennistoets G&P/OM
20-04-2020
o Uitleggen wat de preventieve taak van de verpleegkundige is bij zorgvragers met psychische
stoornissen;
o Uitleggen welke algemene barrières er zijn ten aanzien van gezondheidsbevordering in de
GGZ;
o De essentie van signaleringsplannen verwoorden met behulp van een voorbeeld.
Leerdoel 1: Preventieve taak verpleegkundige bij zorgvragers met psychische
stoornissen
Verpleegkundige taken in de GGZ (aantekeningen)
Filmpje:
Op bezoek bij mensen
Mensen begeleiden (in de kliniek)
Gesprekken aangaan
Makkelijk contact leggen
Verstand hebben van het ziektebeeld
Humor
Medicatie kunnen toedienen
Samenwerken met een team
PowerPoint:
Verpleegkundige in ambulant team
Huis, pension of mensen op straat bezoeken
Sterfte, ongelukkig leven of overlast voorkomen/
beperken
Preventieve taken
Verstand hebben van het ziektebeeld
Medicatie delen, injecties geven
Ondersteunen, begeleiden en behandelen van mensen
met (ernstige) psychische aandoeningen en
verslavingsprobleem
Intervention mapping stap 1: analyse van het
gezondheidsprobleem
In stap 1 geef je antwoord op wat is het gezondheidsprobleem, wat is de relatie tussen het
gezondheidsprobleem en het gedrag. Stap 1 wordt ook wel de gezondheidsdeskundige analyse of
needs assesment genoemd. In stap 1 verken je of gezondheidsbevordering kan bijdragen aan de
oplossing van het gezondheidsprobleem. Je start vanuit een gezondheidsprobleem dat belangrijk is,
bijvoorbeeld omdat het een ongunstige invloed heeft op de kwaliteit van leven.
Stap 1.1 Je start met het analyseren van het gezondheidsprobleem aan de hand van
gezondheidsindicatoren en je bepaalt zo hoe belangrijk dit gezondheidsprobleem is. Om aan te
geven wat de invloed is van een gezondheidsprobleem op de gezondheidstoestand maak je gebruik
van gezondheidsindicatoren. Gezondheidsindicatoren zijn objectiveerbare en meetbare grootheden
van gezondheid en ziekte. Door heir gebruik van te maken krijg je een cijfermatig inzicht in het
gezondheidsprobleem: morbiditeit, levensverwachting, het aantal verloren levensjaren.
Kijk hierna hoe mensen het gezondheidsprobleem ervaren, kwaliteit van leven kan hier ook bij
gevraagd worden.
Stap 1.2 Geeft inzicht in de relatie tussen het gezondheidsprobleem en gezondheidsgedrag. Voor
de meeste gezondheidsproblemen geldt dat het gedrag een belangrijke invloed heeft. Gezondheid
schadend gedrag of health-impairing behavior heeft een negatief effect op de gezondheid of heeft
als gevolg dat een persoon komt bloot te staan aan een gezondheidsprobleem. Gezondheid
bevorderend gedrag ofwel health-enhancing behavior leidt tot gezondheidswinst en beschermt de
, Samenvatting kennistoets G&P/OM
20-04-2020
patiënt tegenhet ontstaan of het verergeren van een gezondheidsprobleem.
De aandacht zou gericht moeten zijn op het bevorderen van leefstijl & gedrag die gewenst zijn voor
het omgaan met het gezondheidsprobleem. Gedragsanalyse is de inventarisatie van de
gezondheidsgedragingen die het gezondheidsprobleem veroorzaken, verergeren of in stand
houden. Omgevingsanalyse is de inventarisatie van de omgevingsfactoren die het
gezondheidsprobleem veroorzaken, verergeren of in stand houden.
Het doel van 1.2 is de relevante gedragingen die een relatie hebben met het gezondheidsprobleem
in kaart te brengen. Uit de gedragsanalyse moet blijken of een gezondheidskundige interventie
kans van slagen heeft.
Stap 1.3 Geeft inventarisatie van de omgevingsfactoren die het gezondheidsprobleem
veroorzaken, verergeren of in stand houden. Het doel van de omgevingsanalyse is de relevante
omgevingsfactoren die een relatie hebben met het gezondheidsprobleem in kaart te brengen. De
vragen die hierbij horen zijn: welke omgevingsfactoren hangen samen met het betreffende
gezondheidsprobleem. Je kan kijken op het niveau van een stad of buurt. Je kan ook vanuit een
Multi structurele blik kijken, dan kijk je naar de fysieke omgeving of de sociaaleconomische status
van mensen.
Stap 1.4 Hier kijk je naar de achterliggende redenen van mensen om zich op een bepaalde manier
te gedragen. Je wilt weten welke invloed leefstijl & gedrag heeft op de gezondheid.
Gedragsdeterminanten of sociaal-cognitieve determinanten zijn de factoren die maken dat mensen
zich op een bepaalde manier gedragen. Bij het analyseren van het gezondheidsgedrag moet je je
afvragen of mensen wel weten dat zijn gezond of ongezond gedrag vertonen. Ook moet je denken
aan de complexiteit van meerdere leefstijlfactoren die een rol spelen bij één gezondheidsprobleem.
De gedragsdeterminanten zijn de aangrijpingspunten voor gedragsverandering, als je de
gedragsdeterminanten kent en weet wat de achterliggende redenen zijn van het
gezondheidsgedrag kan je een gezondheidskundige interventie gaan vormgeven.
Sociaal-cognitieve gedragsverklaringsmodellen zoals de theory of planned behavior (TPB-model) en
het hiermee corresponderende ASE-model beschrijven via welke gedragsdeterminanten de intentie
en het gedrag van mensen wordt beïnvloed. Met deze modellen kan je de achtergrond van het
gewenste en het ongewenste gedrag verklaren. De theory op planned behavior is ontstaan vanuit
het reasoned action approach model. Het ASE (attitude, sociale invloed, eigeneffectiviteit) is een
waardeverwachtingsmodel. Deze modellen geven zicht op de achterliggende redenen van mensen
om zich op een bepaalde manier te gedragen.
Het uitgangspunt van beide is dat mensen kunnen aangeven waarom zij zich op een bepaalde
manier gedragen. De redenen kunnen per persoon verschillen maar komen vaak overeen bij
mensen met een specifiek gezondheidsprobleem.
Het TPB-model en het ASE-model leren je te zen waar de knelpunten voor verandering precies
zitten bij een bepaalde doelgroep.
Het TPB-model:
lees van rechts naar links
Intentie: het van plan zijn om bepaald gedrag te vertonen.
Barrières: Factoren die het gedrag belemmeren (tijd, externe omstandigheden). Barrières zijn de
oorzaak waardoor mensen de intentie wel of niet kunnen uitvoeren.
Attitudes: het resultaat van de afweging van de voor- en nadelen die een persoon verbonden ziet
aan het gedrag. Attitude is gevoelsmatig.
De kennis speelt een rol in de afweging van
de voor- en nadelen.
Sociale invloed: de mate waarin een persoon al dan niet instemt met de opvattingen van mensen
om hem heen. (Heet ook wel subjectieve normen).
Eigen effectiviteit/ waargenomen gedragscontrole: de verwachting die een persoon heeft
over de haalbaarheid van het gedrag.
Leerdoel 2: algemene barrières ten aanzien van de gezondheidsbevordering in de GGZ
Grote groep hulpzoekenden
Fractie van de inspanningen focust zich op preventie en gezondheidspromotie
Verdere barrières
Algemene bevolking Professionals GGZ-beleid
, Samenvatting kennistoets G&P/OM
20-04-2020
Gebrek aan kennis Kennis en ervaring van vroeg Beschikbare budgetten zijn
detectie bij sommige beperkt (België: 6% van het
beroepsgroepen onvoldoende gezondheidszorgbudget voor
GGZ, hiervan 1% voor
preventie)
Negatieve attitude t.a.v. Negatieve attitude t.a.v.
geestelijke geestelijke
gezondheidsproblemen gezondheidsproblemen
(stigma) (stigma)
Leerdoel 3: Essentie signaleringsplan (+ voorbeeld)
Signaleringsplannen
Methodiek om een psychische crisis te voorkomen. Symptomen signaleren die kunnen leiden tot
een crisis
Het is zinvol voor zowel de cliënt als begeleiding bij het voorkomen van een nieuwe crisis.
Doel ervoor zorgen dat het optreden van een
psychische crisis in de toekomst voorkomen wordt.
2 fasen signaleringsplan:
1. Een beschrijving van de vroege voortekenen
van een crisis in afzonderlijke fasen;
2. Een beschrijving wat de cliënt, sociaal
netwerk en begeleiding het beste kunnen
doen bij zo’n dreigende cisis in de
verschillende fasen die aan een crisis
voorafgaan
Terminologie
Vroege signalering verwijst naar de
inspanningen die verricht worden om de
voortekenen van een crisis in een zo vroeg
mogelijk stadium te ontdekken.
Vroege voortekenen dit zijn
veranderingen in de beleving of het gedrag bij
de cliënt die een naderende crisis aankondigt
Vroege interventies zijn de acties die bij de vroege voortekenen per fase ondernomen
worden.
Systematische weergave van een dreigende crisis
Wat zijn vroege voortekenen:
Een dreigende crisis ontstaat meestal niet van het
ene op het andere moment.
Meestal zijn er al een aantal dagen of weken
signalen zichtbaar die op een crisis wijzen.
Dit zijn vroege signalen.
Het kan hierbij gaan om veranderingen in het
denken, voelen of gedrag.
De vijf uitgangspunten
1. De belevingswereld van de cliënt is het vertrekpunt.
Dit betekent dat er aangesloten wordt bij:
- De dagelijkse realiteit van de cliënt (is er bijvoorbeeld sprake van achterdocht, wanen)
- De doelen die de cliënt zelf stelt.
- De ontwikkelingsfase: intelligentie niveau, sociaal-emotionele ontwikkeling.
2. Het signaleringsplan is een ‘plan op maat’.
3. Het werken met een signaleringsplan is een gezamenlijke activiteit van de cliënt, zijn sociaal
netwerk en groepsleider/ behandelaar.
4. Het signaleringplan behoeft voortdurend bijstelling.
5. Een positieve waarderende houding van de hulpverlener.
De voorbereidendefase
De stappen:
20-04-2020
Inhoudsopgave
Gezondheidsbevordering & preventie............................................................................................................ 1
Les 3.1: Preventie & gezondheidsbevordering & preventie in de GGZ.................................................................1
Les 3.2: Gedragsverandering & begeleiding bij zorgvragers met een angststoornis...........................................6
Les 3.3: Gedragsverandering en weerstand bij psychiatrische stoornissen.......................................................11
Les 3.4: Preventieprogramma’s en richtlijnen bij angststoornissen...................................................................14
Les 3.5: Vroegtijdig signalering van depressie...................................................................................................16
Les 3.6: Psycho-educatie.....................................................................................................................................19
Les 3.7: Vroeg signalering en psycho-educatie...................................................................................................24
Ontwikkelingen in de zorg en maatschappij.................................................................................................. 24
Les 1.1: Visie op gezondheid en ziekte................................................................................................................24
Les 1.2: Herken de kaders van jouw toekomstige beroep..................................................................................27
Les 2.1: Zorgprogramma hartfalen.....................................................................................................................31
Les 3.1: Ouderenbeleid.......................................................................................................................................34
Les 3.2: Wetgeving langdurige zorg...................................................................................................................37
Les 3.3: Depressie en de sociale kaart................................................................................................................41
Les 3.5: Transities in de zorg: the battle.............................................................................................................45
Veiligheid & kwaliteit:.................................................................................................................................. 48
Les 1.1: Wat is kwaliteit van zorg?.....................................................................................................................48
Les 1.2: Kwaliteit van zorg: de cirkel rond..........................................................................................................52
Les 2.1: Patiëntveiligheid....................................................................................................................................54
Les 3.1: Toepassen van richtlijnen......................................................................................................................56
Les 3.2: Kennismaken met landelijke richtlijnen.................................................................................................57
Les 3.3: Kwetsbare ouderen................................................................................................................................60
Les 3.4: Screening van kwetsbare ouderen........................................................................................................62
Gezondheidsbevordering & preventie
Les 3.1: Preventie & gezondheidsbevordering & preventie in de GGZ
Leerdoelen:
, Samenvatting kennistoets G&P/OM
20-04-2020
o Uitleggen wat de preventieve taak van de verpleegkundige is bij zorgvragers met psychische
stoornissen;
o Uitleggen welke algemene barrières er zijn ten aanzien van gezondheidsbevordering in de
GGZ;
o De essentie van signaleringsplannen verwoorden met behulp van een voorbeeld.
Leerdoel 1: Preventieve taak verpleegkundige bij zorgvragers met psychische
stoornissen
Verpleegkundige taken in de GGZ (aantekeningen)
Filmpje:
Op bezoek bij mensen
Mensen begeleiden (in de kliniek)
Gesprekken aangaan
Makkelijk contact leggen
Verstand hebben van het ziektebeeld
Humor
Medicatie kunnen toedienen
Samenwerken met een team
PowerPoint:
Verpleegkundige in ambulant team
Huis, pension of mensen op straat bezoeken
Sterfte, ongelukkig leven of overlast voorkomen/
beperken
Preventieve taken
Verstand hebben van het ziektebeeld
Medicatie delen, injecties geven
Ondersteunen, begeleiden en behandelen van mensen
met (ernstige) psychische aandoeningen en
verslavingsprobleem
Intervention mapping stap 1: analyse van het
gezondheidsprobleem
In stap 1 geef je antwoord op wat is het gezondheidsprobleem, wat is de relatie tussen het
gezondheidsprobleem en het gedrag. Stap 1 wordt ook wel de gezondheidsdeskundige analyse of
needs assesment genoemd. In stap 1 verken je of gezondheidsbevordering kan bijdragen aan de
oplossing van het gezondheidsprobleem. Je start vanuit een gezondheidsprobleem dat belangrijk is,
bijvoorbeeld omdat het een ongunstige invloed heeft op de kwaliteit van leven.
Stap 1.1 Je start met het analyseren van het gezondheidsprobleem aan de hand van
gezondheidsindicatoren en je bepaalt zo hoe belangrijk dit gezondheidsprobleem is. Om aan te
geven wat de invloed is van een gezondheidsprobleem op de gezondheidstoestand maak je gebruik
van gezondheidsindicatoren. Gezondheidsindicatoren zijn objectiveerbare en meetbare grootheden
van gezondheid en ziekte. Door heir gebruik van te maken krijg je een cijfermatig inzicht in het
gezondheidsprobleem: morbiditeit, levensverwachting, het aantal verloren levensjaren.
Kijk hierna hoe mensen het gezondheidsprobleem ervaren, kwaliteit van leven kan hier ook bij
gevraagd worden.
Stap 1.2 Geeft inzicht in de relatie tussen het gezondheidsprobleem en gezondheidsgedrag. Voor
de meeste gezondheidsproblemen geldt dat het gedrag een belangrijke invloed heeft. Gezondheid
schadend gedrag of health-impairing behavior heeft een negatief effect op de gezondheid of heeft
als gevolg dat een persoon komt bloot te staan aan een gezondheidsprobleem. Gezondheid
bevorderend gedrag ofwel health-enhancing behavior leidt tot gezondheidswinst en beschermt de
, Samenvatting kennistoets G&P/OM
20-04-2020
patiënt tegenhet ontstaan of het verergeren van een gezondheidsprobleem.
De aandacht zou gericht moeten zijn op het bevorderen van leefstijl & gedrag die gewenst zijn voor
het omgaan met het gezondheidsprobleem. Gedragsanalyse is de inventarisatie van de
gezondheidsgedragingen die het gezondheidsprobleem veroorzaken, verergeren of in stand
houden. Omgevingsanalyse is de inventarisatie van de omgevingsfactoren die het
gezondheidsprobleem veroorzaken, verergeren of in stand houden.
Het doel van 1.2 is de relevante gedragingen die een relatie hebben met het gezondheidsprobleem
in kaart te brengen. Uit de gedragsanalyse moet blijken of een gezondheidskundige interventie
kans van slagen heeft.
Stap 1.3 Geeft inventarisatie van de omgevingsfactoren die het gezondheidsprobleem
veroorzaken, verergeren of in stand houden. Het doel van de omgevingsanalyse is de relevante
omgevingsfactoren die een relatie hebben met het gezondheidsprobleem in kaart te brengen. De
vragen die hierbij horen zijn: welke omgevingsfactoren hangen samen met het betreffende
gezondheidsprobleem. Je kan kijken op het niveau van een stad of buurt. Je kan ook vanuit een
Multi structurele blik kijken, dan kijk je naar de fysieke omgeving of de sociaaleconomische status
van mensen.
Stap 1.4 Hier kijk je naar de achterliggende redenen van mensen om zich op een bepaalde manier
te gedragen. Je wilt weten welke invloed leefstijl & gedrag heeft op de gezondheid.
Gedragsdeterminanten of sociaal-cognitieve determinanten zijn de factoren die maken dat mensen
zich op een bepaalde manier gedragen. Bij het analyseren van het gezondheidsgedrag moet je je
afvragen of mensen wel weten dat zijn gezond of ongezond gedrag vertonen. Ook moet je denken
aan de complexiteit van meerdere leefstijlfactoren die een rol spelen bij één gezondheidsprobleem.
De gedragsdeterminanten zijn de aangrijpingspunten voor gedragsverandering, als je de
gedragsdeterminanten kent en weet wat de achterliggende redenen zijn van het
gezondheidsgedrag kan je een gezondheidskundige interventie gaan vormgeven.
Sociaal-cognitieve gedragsverklaringsmodellen zoals de theory of planned behavior (TPB-model) en
het hiermee corresponderende ASE-model beschrijven via welke gedragsdeterminanten de intentie
en het gedrag van mensen wordt beïnvloed. Met deze modellen kan je de achtergrond van het
gewenste en het ongewenste gedrag verklaren. De theory op planned behavior is ontstaan vanuit
het reasoned action approach model. Het ASE (attitude, sociale invloed, eigeneffectiviteit) is een
waardeverwachtingsmodel. Deze modellen geven zicht op de achterliggende redenen van mensen
om zich op een bepaalde manier te gedragen.
Het uitgangspunt van beide is dat mensen kunnen aangeven waarom zij zich op een bepaalde
manier gedragen. De redenen kunnen per persoon verschillen maar komen vaak overeen bij
mensen met een specifiek gezondheidsprobleem.
Het TPB-model en het ASE-model leren je te zen waar de knelpunten voor verandering precies
zitten bij een bepaalde doelgroep.
Het TPB-model:
lees van rechts naar links
Intentie: het van plan zijn om bepaald gedrag te vertonen.
Barrières: Factoren die het gedrag belemmeren (tijd, externe omstandigheden). Barrières zijn de
oorzaak waardoor mensen de intentie wel of niet kunnen uitvoeren.
Attitudes: het resultaat van de afweging van de voor- en nadelen die een persoon verbonden ziet
aan het gedrag. Attitude is gevoelsmatig.
De kennis speelt een rol in de afweging van
de voor- en nadelen.
Sociale invloed: de mate waarin een persoon al dan niet instemt met de opvattingen van mensen
om hem heen. (Heet ook wel subjectieve normen).
Eigen effectiviteit/ waargenomen gedragscontrole: de verwachting die een persoon heeft
over de haalbaarheid van het gedrag.
Leerdoel 2: algemene barrières ten aanzien van de gezondheidsbevordering in de GGZ
Grote groep hulpzoekenden
Fractie van de inspanningen focust zich op preventie en gezondheidspromotie
Verdere barrières
Algemene bevolking Professionals GGZ-beleid
, Samenvatting kennistoets G&P/OM
20-04-2020
Gebrek aan kennis Kennis en ervaring van vroeg Beschikbare budgetten zijn
detectie bij sommige beperkt (België: 6% van het
beroepsgroepen onvoldoende gezondheidszorgbudget voor
GGZ, hiervan 1% voor
preventie)
Negatieve attitude t.a.v. Negatieve attitude t.a.v.
geestelijke geestelijke
gezondheidsproblemen gezondheidsproblemen
(stigma) (stigma)
Leerdoel 3: Essentie signaleringsplan (+ voorbeeld)
Signaleringsplannen
Methodiek om een psychische crisis te voorkomen. Symptomen signaleren die kunnen leiden tot
een crisis
Het is zinvol voor zowel de cliënt als begeleiding bij het voorkomen van een nieuwe crisis.
Doel ervoor zorgen dat het optreden van een
psychische crisis in de toekomst voorkomen wordt.
2 fasen signaleringsplan:
1. Een beschrijving van de vroege voortekenen
van een crisis in afzonderlijke fasen;
2. Een beschrijving wat de cliënt, sociaal
netwerk en begeleiding het beste kunnen
doen bij zo’n dreigende cisis in de
verschillende fasen die aan een crisis
voorafgaan
Terminologie
Vroege signalering verwijst naar de
inspanningen die verricht worden om de
voortekenen van een crisis in een zo vroeg
mogelijk stadium te ontdekken.
Vroege voortekenen dit zijn
veranderingen in de beleving of het gedrag bij
de cliënt die een naderende crisis aankondigt
Vroege interventies zijn de acties die bij de vroege voortekenen per fase ondernomen
worden.
Systematische weergave van een dreigende crisis
Wat zijn vroege voortekenen:
Een dreigende crisis ontstaat meestal niet van het
ene op het andere moment.
Meestal zijn er al een aantal dagen of weken
signalen zichtbaar die op een crisis wijzen.
Dit zijn vroege signalen.
Het kan hierbij gaan om veranderingen in het
denken, voelen of gedrag.
De vijf uitgangspunten
1. De belevingswereld van de cliënt is het vertrekpunt.
Dit betekent dat er aangesloten wordt bij:
- De dagelijkse realiteit van de cliënt (is er bijvoorbeeld sprake van achterdocht, wanen)
- De doelen die de cliënt zelf stelt.
- De ontwikkelingsfase: intelligentie niveau, sociaal-emotionele ontwikkeling.
2. Het signaleringsplan is een ‘plan op maat’.
3. Het werken met een signaleringsplan is een gezamenlijke activiteit van de cliënt, zijn sociaal
netwerk en groepsleider/ behandelaar.
4. Het signaleringplan behoeft voortdurend bijstelling.
5. Een positieve waarderende houding van de hulpverlener.
De voorbereidendefase
De stappen:
