Module 3: H1 Markten
§1: Markt en marktstructuur
een ontmoetingsplaats van vragers en aanbieders die goederen of diensten
verhandelen.
- Concrete markt: een fysieke ontmoetingsplaats
- Abstracte markt: zonder fysieke ontmoetingsplaats
De kenmerken van de markt zijn bepalend voor de verschillende marktvormen en dus
voor de mate van invloed van een individuele aanbieder. Deze (4 belangrijke )
kenmerken vormen samen de marktstructuur.
Het aantal aanbieders en hun marktaandelen
Het marktaandeel is de afzet van één aanbieder t.o.v. de afzet van de totale markt en
Afzet aanbieder A
dus in formulevorm: Marktaandeel aanbieder A = (*100%)
Totale marktafzet
Hoe groter het marktaandeel, hoe meer invloed (marktmacht) een aanbieder heeft.
Als een aanbieder een marktaandeel heeft van meer dan 35%, spreken we van een
dominante aanbieder.
Een aanbod kan onder meer invloed hebben op:
- De prijzen van de producten/diensten op de markt
- De kwaliteit van de producten/diensten op de markt
De mate van productdifferentiatie
Productdifferentiatie is de mate waarin producten verschillen in de ogen van de
consument
We onderscheiden 2 typen producten:
• Heterogeen: Een product dat in de ogen van de consument afwijkt van
de anderen, bijvoorbeeld een fiets
• Homogeen: Een product dat in de ogen van de consument gelijk is aan
de anderen, bijvoorbeeld elektriciteit
Als producten substitueerbaar zijn, maar in de ogen van consumenten wel van elkaar
verschillen, is er sprake van gedifferentieerde producten. Producten die onderling
helemaal niet substitueerbaar (dus niet in dezelfde behoeftes vervullen) zijn, zijn
onafhankelijke producten.
De mate van toetredingsdrempels
Een toetredingsdrempel is een barrière waar een producent overheen moet om te
kunnen produceren
Voorbeelden van toetredingsdrempels:
• Hoge opstartkosten
• Vergunningen
• Diploma’s
Hoe hoger deze drempel is, hoe minder aanbieders er zullen zijn/komen over het
algemeen. Het schrikt potentiële aanbieders af.
Type prijsvorming op de markt:
We onderscheiden 2 typen prijzen:
• Exogene prijzen (P=MO):
Een prijs waar de individuele aanbieders geen invloed op hebben en ze daaraan hun
hoeveelheid aanpassen (hoeveelheidsaanpasser) hierbij schrijf je Q als functie van P
(Q = aP + b)
Dit komt enkel voor bij de marktvorm volkomen concurrentie, door de
homogene producten en het grote aantal aanbieders. De individuele aanbieder
is hier een prijsnemer.
, • Endogene prijzen (P≠MO):
Een prijs die door de individuele aanbieders te beïnvloeden is. De collectieve vraag is
voor hen een gegeven. Om deze reden wordt de situatie weergeven als een prijs-
afzetfunctie. Hierbij schrijf je P als functie van Q (P = aQ + b)
Dit komt voor bij de overige marktvormen, aangezien hier sprake is van
heterogene producten en/of een beperkt aantal aanbieders. De individuele
aanbieder is hier een prijszetter.
§2: Markvormen
Marktvorm Volkomen Monopolistisch Oligopolie Monopolie
concurrentie e concurrentie
Aantal
Veel Veel Enkele (2-10) Één
aanbieders
Type product Homogeen Heterogeen Beide Homogeen
De mate van
toetredingsdrem Minimaal Laag Hoog Maximaal
pels
(matig tot
Type prijsvorming (beperkt) (zeer sterk)
Exogeen sterk)
op de markt Endogeen Endogeen
Endogeen
Mobiele
Voorbeelden uit Aandelen Bakkers, Slagers, NS
telefonie
de praktijk Prei Restaurants Microsoft
Brandstof
- Veel keuze in - Veel keuze in -Relatief weinig - Geen keuze
aanbieders aanbieders en keuze in in aanbieders
Gevolg voor de - Betalen een productvariatie aanbieders - Betalen de
consument lage prijs - Veel verschil in - Betalen een hoogste prijs
kwaliteit en prijs relatief hoge
prijs
Weinig Veel
Marktmacht Marktmacht
§1: Markt en marktstructuur
een ontmoetingsplaats van vragers en aanbieders die goederen of diensten
verhandelen.
- Concrete markt: een fysieke ontmoetingsplaats
- Abstracte markt: zonder fysieke ontmoetingsplaats
De kenmerken van de markt zijn bepalend voor de verschillende marktvormen en dus
voor de mate van invloed van een individuele aanbieder. Deze (4 belangrijke )
kenmerken vormen samen de marktstructuur.
Het aantal aanbieders en hun marktaandelen
Het marktaandeel is de afzet van één aanbieder t.o.v. de afzet van de totale markt en
Afzet aanbieder A
dus in formulevorm: Marktaandeel aanbieder A = (*100%)
Totale marktafzet
Hoe groter het marktaandeel, hoe meer invloed (marktmacht) een aanbieder heeft.
Als een aanbieder een marktaandeel heeft van meer dan 35%, spreken we van een
dominante aanbieder.
Een aanbod kan onder meer invloed hebben op:
- De prijzen van de producten/diensten op de markt
- De kwaliteit van de producten/diensten op de markt
De mate van productdifferentiatie
Productdifferentiatie is de mate waarin producten verschillen in de ogen van de
consument
We onderscheiden 2 typen producten:
• Heterogeen: Een product dat in de ogen van de consument afwijkt van
de anderen, bijvoorbeeld een fiets
• Homogeen: Een product dat in de ogen van de consument gelijk is aan
de anderen, bijvoorbeeld elektriciteit
Als producten substitueerbaar zijn, maar in de ogen van consumenten wel van elkaar
verschillen, is er sprake van gedifferentieerde producten. Producten die onderling
helemaal niet substitueerbaar (dus niet in dezelfde behoeftes vervullen) zijn, zijn
onafhankelijke producten.
De mate van toetredingsdrempels
Een toetredingsdrempel is een barrière waar een producent overheen moet om te
kunnen produceren
Voorbeelden van toetredingsdrempels:
• Hoge opstartkosten
• Vergunningen
• Diploma’s
Hoe hoger deze drempel is, hoe minder aanbieders er zullen zijn/komen over het
algemeen. Het schrikt potentiële aanbieders af.
Type prijsvorming op de markt:
We onderscheiden 2 typen prijzen:
• Exogene prijzen (P=MO):
Een prijs waar de individuele aanbieders geen invloed op hebben en ze daaraan hun
hoeveelheid aanpassen (hoeveelheidsaanpasser) hierbij schrijf je Q als functie van P
(Q = aP + b)
Dit komt enkel voor bij de marktvorm volkomen concurrentie, door de
homogene producten en het grote aantal aanbieders. De individuele aanbieder
is hier een prijsnemer.
, • Endogene prijzen (P≠MO):
Een prijs die door de individuele aanbieders te beïnvloeden is. De collectieve vraag is
voor hen een gegeven. Om deze reden wordt de situatie weergeven als een prijs-
afzetfunctie. Hierbij schrijf je P als functie van Q (P = aQ + b)
Dit komt voor bij de overige marktvormen, aangezien hier sprake is van
heterogene producten en/of een beperkt aantal aanbieders. De individuele
aanbieder is hier een prijszetter.
§2: Markvormen
Marktvorm Volkomen Monopolistisch Oligopolie Monopolie
concurrentie e concurrentie
Aantal
Veel Veel Enkele (2-10) Één
aanbieders
Type product Homogeen Heterogeen Beide Homogeen
De mate van
toetredingsdrem Minimaal Laag Hoog Maximaal
pels
(matig tot
Type prijsvorming (beperkt) (zeer sterk)
Exogeen sterk)
op de markt Endogeen Endogeen
Endogeen
Mobiele
Voorbeelden uit Aandelen Bakkers, Slagers, NS
telefonie
de praktijk Prei Restaurants Microsoft
Brandstof
- Veel keuze in - Veel keuze in -Relatief weinig - Geen keuze
aanbieders aanbieders en keuze in in aanbieders
Gevolg voor de - Betalen een productvariatie aanbieders - Betalen de
consument lage prijs - Veel verschil in - Betalen een hoogste prijs
kwaliteit en prijs relatief hoge
prijs
Weinig Veel
Marktmacht Marktmacht
