7.1. Voorlezen versus vertellen
Voorlezen en vertellen zijn twee verschillende manieren om een verhaal te
presenteren. Voorlezen is een geschreven verhaal hardop lezen. Een
voorlezer is gebonden aan de tekst zoals die op papier staat. Geschreven
taal klinkt anders dan gesproken taal en bevat meer ‘moeilijke’
woorden. Vertellen is een bestaand of verzonnen verhaal in eigen
woorden overbrengen. De woorden komen naar boven tijdens het vertellen
en kunnen bij iedere voorstelling weer een beetje anders zijn. Als verteller
kun je je verhaal aanpassen aan de reacties van het publiek. Je kunt
dingen weglaten of toevoegen. Het contact met het publiek is directer,
omdat je niet steeds in het boek hoeft te kijken. Dat geeft je ruimte om
vrijer te bewegen en meer theater toe te voegen aan je vertelling.
Interactief voorlezen
Een goede manier om voor te lezen is interactief voorlezen.
Tijdens interactief voorlezen betrek je het kind actief bij het verhaal
door vragen te stellen en reacties uit te lokken. Je nodigt het kind uit om
zelf taal te produceren en eigen ervaringen te koppelen aan het verhaal.
Hierdoor vergroot het kind zijn woordenschat, gaat het verbanden zien, en
ontdekt het de structuur van verhalen.
Interactief voorlezen is het meest effectief wanneer het dagelijks of enkele
keren per week plaatsvindt in kleine groepjes. Als voorlezer stel je
eenvoudige vragen (wie, wat, waar) en vermijd je waaromvragen en
meerkeuzevragen. Die scheppen vaak verwarring. De kinderen krijgen
ruim de tijd om antwoord te geven. Eventueel herhaal je een vraag. Je
kunt ook een kind vragen zelf bij een plaat te vertellen wat er gebeurt.
Interactie met verschillende leeftijdsgroepen
In de leeftijd van nul tot twee jaar is de interactie tijdens het voorlezen
belangrijker dan het verhaal. Door het aanwijzen van plaatjes, het
nabootsen van geluiden en het stellen van vragen stimuleer je het kind om
te reageren.
Van twee tot vier jaar wordt interactief voorlezen veel gebruikt als
onderdeel van VVE-programma’s in het kindercentrum en de
peuterspeelzaal. Deze programma’s hebben als doel de taalontwikkeling
van taalzwakke peuters te stimuleren en zo te voorkomen dat ze in het
basisonderwijs starten met een taalachterstand.
7.2. Waarom voorlezen en vertellen
Het aantal woorden dat een kind per uur te horen krijgt, is van invloed op
de taalontwikkeling en de taalvaardigheid. Door dagelijks een kwartiertje
voor te lezen hoort een kind meer woorden. Voorlezen vergroot dus de
, taalvaardigheid. Taalvaardigheid is de mate waarin je een taal kunt
spreken, lezen en schrijven. Hoe groter je taalvaardigheid, hoe beter je
presteert op school en in je werk. Door te luisteren naar verhalen, vergroot
je ook je begripsvermogen.
Begripsvermogen is de mate waarin je de wereld om je heen begrijpt en
onderlinge verbanden legt. Verder stimuleert voorlezen de sociaal-
emotionele ontwikkeling, de luistervaardigheid en het
concentratievermogen van het kind. Deze vaardigheden zijn nodig om
nieuwe informatie te kunnen opnemen, taken zorgvuldig uit te voeren en
leerprestaties te verbeteren. Door mee te denken over problemen in het
verhaal en op zoek te gaan naar oplossingen vergroten kinderen ook hun
probleemoplossend vermogen.
Leren omgaan met
Verhalen helpen een kind bij het omgaan met spannende gebeurtenissen.
Het krijgen van een broertje of zusje bijvoorbeeld. Door te luisteren naar
een verhaal over een jongetje dat jaloers is op zijn nieuwe zusje omdat hij
bang is dat zijn ouders hem nu minder lief vinden, weet een kind dat hij
niet de enige is die zich zo voelt. Dit kan een hele geruststelling zijn. Het
verhaal geeft woorden aan de gedachten en gevoelens die hij zelf nog niet
kan benoemen. Voorlezen stimuleert ook de fantasie. Fantasie ondersteunt
het hanteerbaar maken van emoties. Verzinnen dat een knuffelbeer kan
praten en alles begrijpt, verlicht bijvoorbeeld gevoelens van eenzaamheid.
Via een verhaal kan het kind een andere wereld binnenstappen en
kennismaken met andere tijden, culturen, gewoonten en ideeën. Dit
stimuleert de ontwikkeling van het inlevingsvermogen.
7.3. Voorlezen voor alle leeftijden
Plezier beleven aan voorlezen en vertellen begint met de keuze voor een
verhaal dat aansluit bij de belevingswereld en de ontwikkeling van je
doelgroep. Iedere leeftijdsgroep vraagt bovendien om een andere manier
van voorlezen of vertellen.
Baby’s en peuters
Babyboekjes bevatten geen verhaaltjes, maar herkenbare afbeeldingen
van voorwerpen, mensen en dieren uit de directe omgeving van het kind.
Een knuffelbeer, een bal of een hond. Tijdens het bekijken van het boekje
wijs je samen plaatjes aan en benoem je wat je ziet. Je legt verbanden
tussen de plaatjes en de eigen omgeving.
Peuterboekjes bevatten eenvoudige verhaaltjes. Het kind legt verbanden
tussen de plaatjes en begrijpt dat ze samen een verhaal vormen. Boeken
over het dagelijkse leven, dieren en herkenbare thema’s, zoals zindelijk
Voorlezen en vertellen zijn twee verschillende manieren om een verhaal te
presenteren. Voorlezen is een geschreven verhaal hardop lezen. Een
voorlezer is gebonden aan de tekst zoals die op papier staat. Geschreven
taal klinkt anders dan gesproken taal en bevat meer ‘moeilijke’
woorden. Vertellen is een bestaand of verzonnen verhaal in eigen
woorden overbrengen. De woorden komen naar boven tijdens het vertellen
en kunnen bij iedere voorstelling weer een beetje anders zijn. Als verteller
kun je je verhaal aanpassen aan de reacties van het publiek. Je kunt
dingen weglaten of toevoegen. Het contact met het publiek is directer,
omdat je niet steeds in het boek hoeft te kijken. Dat geeft je ruimte om
vrijer te bewegen en meer theater toe te voegen aan je vertelling.
Interactief voorlezen
Een goede manier om voor te lezen is interactief voorlezen.
Tijdens interactief voorlezen betrek je het kind actief bij het verhaal
door vragen te stellen en reacties uit te lokken. Je nodigt het kind uit om
zelf taal te produceren en eigen ervaringen te koppelen aan het verhaal.
Hierdoor vergroot het kind zijn woordenschat, gaat het verbanden zien, en
ontdekt het de structuur van verhalen.
Interactief voorlezen is het meest effectief wanneer het dagelijks of enkele
keren per week plaatsvindt in kleine groepjes. Als voorlezer stel je
eenvoudige vragen (wie, wat, waar) en vermijd je waaromvragen en
meerkeuzevragen. Die scheppen vaak verwarring. De kinderen krijgen
ruim de tijd om antwoord te geven. Eventueel herhaal je een vraag. Je
kunt ook een kind vragen zelf bij een plaat te vertellen wat er gebeurt.
Interactie met verschillende leeftijdsgroepen
In de leeftijd van nul tot twee jaar is de interactie tijdens het voorlezen
belangrijker dan het verhaal. Door het aanwijzen van plaatjes, het
nabootsen van geluiden en het stellen van vragen stimuleer je het kind om
te reageren.
Van twee tot vier jaar wordt interactief voorlezen veel gebruikt als
onderdeel van VVE-programma’s in het kindercentrum en de
peuterspeelzaal. Deze programma’s hebben als doel de taalontwikkeling
van taalzwakke peuters te stimuleren en zo te voorkomen dat ze in het
basisonderwijs starten met een taalachterstand.
7.2. Waarom voorlezen en vertellen
Het aantal woorden dat een kind per uur te horen krijgt, is van invloed op
de taalontwikkeling en de taalvaardigheid. Door dagelijks een kwartiertje
voor te lezen hoort een kind meer woorden. Voorlezen vergroot dus de
, taalvaardigheid. Taalvaardigheid is de mate waarin je een taal kunt
spreken, lezen en schrijven. Hoe groter je taalvaardigheid, hoe beter je
presteert op school en in je werk. Door te luisteren naar verhalen, vergroot
je ook je begripsvermogen.
Begripsvermogen is de mate waarin je de wereld om je heen begrijpt en
onderlinge verbanden legt. Verder stimuleert voorlezen de sociaal-
emotionele ontwikkeling, de luistervaardigheid en het
concentratievermogen van het kind. Deze vaardigheden zijn nodig om
nieuwe informatie te kunnen opnemen, taken zorgvuldig uit te voeren en
leerprestaties te verbeteren. Door mee te denken over problemen in het
verhaal en op zoek te gaan naar oplossingen vergroten kinderen ook hun
probleemoplossend vermogen.
Leren omgaan met
Verhalen helpen een kind bij het omgaan met spannende gebeurtenissen.
Het krijgen van een broertje of zusje bijvoorbeeld. Door te luisteren naar
een verhaal over een jongetje dat jaloers is op zijn nieuwe zusje omdat hij
bang is dat zijn ouders hem nu minder lief vinden, weet een kind dat hij
niet de enige is die zich zo voelt. Dit kan een hele geruststelling zijn. Het
verhaal geeft woorden aan de gedachten en gevoelens die hij zelf nog niet
kan benoemen. Voorlezen stimuleert ook de fantasie. Fantasie ondersteunt
het hanteerbaar maken van emoties. Verzinnen dat een knuffelbeer kan
praten en alles begrijpt, verlicht bijvoorbeeld gevoelens van eenzaamheid.
Via een verhaal kan het kind een andere wereld binnenstappen en
kennismaken met andere tijden, culturen, gewoonten en ideeën. Dit
stimuleert de ontwikkeling van het inlevingsvermogen.
7.3. Voorlezen voor alle leeftijden
Plezier beleven aan voorlezen en vertellen begint met de keuze voor een
verhaal dat aansluit bij de belevingswereld en de ontwikkeling van je
doelgroep. Iedere leeftijdsgroep vraagt bovendien om een andere manier
van voorlezen of vertellen.
Baby’s en peuters
Babyboekjes bevatten geen verhaaltjes, maar herkenbare afbeeldingen
van voorwerpen, mensen en dieren uit de directe omgeving van het kind.
Een knuffelbeer, een bal of een hond. Tijdens het bekijken van het boekje
wijs je samen plaatjes aan en benoem je wat je ziet. Je legt verbanden
tussen de plaatjes en de eigen omgeving.
Peuterboekjes bevatten eenvoudige verhaaltjes. Het kind legt verbanden
tussen de plaatjes en begrijpt dat ze samen een verhaal vormen. Boeken
over het dagelijkse leven, dieren en herkenbare thema’s, zoals zindelijk
