Samenvattingen boek organisatiekunde
H1.1
Organisaties beschikken over doelstellingen, mensen en middelen. Organisaties
noemen we daarom ook wel doelgerichte samenwerkingsverbanden
Onder organisaties vallen profitorganisaties die als voornaamste doel winst maken
hebben en non-profitorganisaties met doel de behoeften in de markt te voorzien en
hun diensten aan te bieden tegen zo laag mogelijke kosten.
Organisaties kunnen ook via juridische criteria worden ingedeeld door rechtsvormen.
Er bestaan hierbij twee groepen:
1. Organisaties zonder rechtspersoonlijkheid:
Eenmanszaak, vennootschap onder firma (VOF) en de commanditaire
vennootschap
2. Organisaties met rechtspersoonlijkheid:
Besloten vennootschap, naamloze vennootschap, vereniging, coöperatie,
onderlinge waarborgmaatschappij en de stichting.
Het oprichten en organiseren van organisaties gebeurt niet zomaar; het voldoet aan
een algemene behoefte aan voorspelbaarheid en ordening. Hierdoor wordt het
maatschappelijke verkeer in zekere mate voorspelbaar, beheersbaar en
beïnvloedbaar. Het economisch verkeer speelt ook een belangrijke rol omdat veel
transacties in geld worden uitgedrukt.
H1.2
De eerste aanzet tot organisaties die wij nu kennen, werd gegeven tijdens de Eerste
Industriële Revolutie. Deze revolutie leidde onder meer tot de concentratie van de
productie in fabrieken. Vóór die revolutie waren ambachtslieden en landbouwers de
voornaamste vertegenwoordigers van de nijverheidssector en waren de kerk en het
leger enkele van de weinige grote organisaties.
Organisaties werden begin twintigste eeuw gezien als gesloten eenheden met vaste
regels en doelstellingen.
- Het scientific management - Frederick Taylor (1856-1915)
Een organisatie is een gesloten systeem en middels een wetenschappelijke
methode kan die geoptimaliseerd worden.
Hoe: tijdmetingen en bewegingsstudies van handelingen in het productieproces.
Voordelen: verregaande taakverdeling en specialisatie. Efficiency. Invoering
prestatiebeloning.
, Nadelen: eentonig, uitbuiting arbeiders, meerdere bazen.
- General management – Henry Fayol (1841-1925)
De benodigde vaardigheden om een organisatie als geheel te leiden.
Hoe: door structurele benadering van plannen, organiseren, opdrachten geven,
coördineren, controleren. Eenheid van bevel.
Voordelen: algemeen geldend. Daarnaast kun je management leren.
Nadelen: het idee van eenheid van bevel is achterhaald.
- Human relations benadering – Elton Mayo (1880-1949)
Arbeidsprestaties komen niet alleen tot stand op basis van rationele
overwegingen, maar sociale aspecten spelen ook een rol.
Hoe: Hawthorne experimenten
Voordelen: hogere arbeidsproductiviteit door aandacht voor sociale aspecten
Nadelen: werkplaats als vriendenclub (te sociaal).
In deze tijd konden organisaties nog gezien worden als gesloten systemen, omdat
de omgevingsinvloeden nog gering waren en de schaarste was nog erg groot (dit
komt mede door de WO2). Vervolgens kwam er in de jaren 50 kritiek op de
human relations benadering. Er ontstonden weer andere stromingen.
- Revisionisme – Bennis, Likert, Maslow, Herzberg, McGregor
Herziening waarbij het scientific management en de human relations benadering
samenkwamen. Centraal staan hier de werkstructurering en de verschillende
types van leidinggeven. Hierover meer in H7.
Ondertussen was de oorlog afgelopen en kwamen er veel grote maatschappelijke
veranderingen. Nederland raakte steeds meer betrokken bij wat er in de wereld
om hun heen gebeurde. Enkele voorbeelden:
Grote protestdemonstraties tegen oorlogen zoals die in Vietnam
Verkilde relatie tussen Oost en West die leidde tot verschillende
confrontaties
Studentenopstanden
Opkomst van de milieubeweging
Ook leidde de grote technologische vooruitgang tot een enorme spin-off voor het
bedrijfsleven. In deze periode groeide het besef dat organisaties moeten worden
beschouwd als open systemen. Door deze ontwikkeling ontstond de volgende
theorie.
H1.1
Organisaties beschikken over doelstellingen, mensen en middelen. Organisaties
noemen we daarom ook wel doelgerichte samenwerkingsverbanden
Onder organisaties vallen profitorganisaties die als voornaamste doel winst maken
hebben en non-profitorganisaties met doel de behoeften in de markt te voorzien en
hun diensten aan te bieden tegen zo laag mogelijke kosten.
Organisaties kunnen ook via juridische criteria worden ingedeeld door rechtsvormen.
Er bestaan hierbij twee groepen:
1. Organisaties zonder rechtspersoonlijkheid:
Eenmanszaak, vennootschap onder firma (VOF) en de commanditaire
vennootschap
2. Organisaties met rechtspersoonlijkheid:
Besloten vennootschap, naamloze vennootschap, vereniging, coöperatie,
onderlinge waarborgmaatschappij en de stichting.
Het oprichten en organiseren van organisaties gebeurt niet zomaar; het voldoet aan
een algemene behoefte aan voorspelbaarheid en ordening. Hierdoor wordt het
maatschappelijke verkeer in zekere mate voorspelbaar, beheersbaar en
beïnvloedbaar. Het economisch verkeer speelt ook een belangrijke rol omdat veel
transacties in geld worden uitgedrukt.
H1.2
De eerste aanzet tot organisaties die wij nu kennen, werd gegeven tijdens de Eerste
Industriële Revolutie. Deze revolutie leidde onder meer tot de concentratie van de
productie in fabrieken. Vóór die revolutie waren ambachtslieden en landbouwers de
voornaamste vertegenwoordigers van de nijverheidssector en waren de kerk en het
leger enkele van de weinige grote organisaties.
Organisaties werden begin twintigste eeuw gezien als gesloten eenheden met vaste
regels en doelstellingen.
- Het scientific management - Frederick Taylor (1856-1915)
Een organisatie is een gesloten systeem en middels een wetenschappelijke
methode kan die geoptimaliseerd worden.
Hoe: tijdmetingen en bewegingsstudies van handelingen in het productieproces.
Voordelen: verregaande taakverdeling en specialisatie. Efficiency. Invoering
prestatiebeloning.
, Nadelen: eentonig, uitbuiting arbeiders, meerdere bazen.
- General management – Henry Fayol (1841-1925)
De benodigde vaardigheden om een organisatie als geheel te leiden.
Hoe: door structurele benadering van plannen, organiseren, opdrachten geven,
coördineren, controleren. Eenheid van bevel.
Voordelen: algemeen geldend. Daarnaast kun je management leren.
Nadelen: het idee van eenheid van bevel is achterhaald.
- Human relations benadering – Elton Mayo (1880-1949)
Arbeidsprestaties komen niet alleen tot stand op basis van rationele
overwegingen, maar sociale aspecten spelen ook een rol.
Hoe: Hawthorne experimenten
Voordelen: hogere arbeidsproductiviteit door aandacht voor sociale aspecten
Nadelen: werkplaats als vriendenclub (te sociaal).
In deze tijd konden organisaties nog gezien worden als gesloten systemen, omdat
de omgevingsinvloeden nog gering waren en de schaarste was nog erg groot (dit
komt mede door de WO2). Vervolgens kwam er in de jaren 50 kritiek op de
human relations benadering. Er ontstonden weer andere stromingen.
- Revisionisme – Bennis, Likert, Maslow, Herzberg, McGregor
Herziening waarbij het scientific management en de human relations benadering
samenkwamen. Centraal staan hier de werkstructurering en de verschillende
types van leidinggeven. Hierover meer in H7.
Ondertussen was de oorlog afgelopen en kwamen er veel grote maatschappelijke
veranderingen. Nederland raakte steeds meer betrokken bij wat er in de wereld
om hun heen gebeurde. Enkele voorbeelden:
Grote protestdemonstraties tegen oorlogen zoals die in Vietnam
Verkilde relatie tussen Oost en West die leidde tot verschillende
confrontaties
Studentenopstanden
Opkomst van de milieubeweging
Ook leidde de grote technologische vooruitgang tot een enorme spin-off voor het
bedrijfsleven. In deze periode groeide het besef dat organisaties moeten worden
beschouwd als open systemen. Door deze ontwikkeling ontstond de volgende
theorie.
