Let op: de workshops worden telkens door iemand anders gegeven en dit overzicht zal dus ook anders zijn dan
de workshops die je zelf hebt gekregen. Hier zijn vooral voorbeelden gegeven en is de theorie genoteerd.
Workshop A Zoeken van Evidence
We openen:
• Pubmed Clinical Queries
• Pubmed Mesh
• Trip database
Oefening 1:
Je bent HA en je gaat richtlijnen voor chronische pt maken. Te vaak AB voor COPD pt en je wilt dit
aanpakken. Labo-onderzoek in HApraktijk test van sneltest CRP → niet te snel AB starten of naar
ziekenhuis doorsturen. Is er evidence voor het gebruik van CRP?
1. PICO:
a. P: pt met AE-COPD
b. I: sneltest CRP voor start AB
c. C: geen sneltest
d. O: mortaliteit / ziekenhuisopname / opname ITE / nevenwerkingen AB
2. Naar welk soort van studie zoek je in dit geval? We gaan nu naar de MeSH database en we
a. Geven de P in (COPD). We krijgen 3 hits.
b. Dan geven we I in. We krijgen 6 hits.
c. We kiezen telkens de algemene hit en die gaan we opslaan.
3. Nu ga je deze MeSH kopieren en naar PubMed Clinical Queries. Je krijgt 7 resultaten
(ipv 1000 ofzo). Hiertussen kan je dus zoeken naar een artikel dat we nodig hebben.
a. Systematic review, wanneer we hier niets vinden gaan we naar
b. Randomised control trial
Je kan ook gewoon zoeken op Pubmed en dan filteren op systematic reviews. Bij clinical
queries gebeurt dit automatisch. Er is weinig verschil.
We hebben een goede studie gevonden → nu weten we of het nuttig is om deze CRP-testen te
gebruiken als nieuwe richtlijnen. Mss zijn er nog wat publicaties die je kan bekijken.
We gaan nu identiek hetzelfde doen maar via Trip database.
Je kan hier een PICO-search doen maar is vaak te specifiek. We plakken hier weer onze MeSH
termen. Je krijgt 1167 resultaten. We filteren op sysrevs. We vinden hier dezelfde studie maar kort
samengevat, niet het abstract = evidence based synopsis. Hier is de conclusie gebaseerd op klinisch
gebruik. Deze samenvattingen komen vaak pas na enkele maanden – jaar. Zo moet je niet de studie
zelf lezen, maar is hij al samengevat, keypoints opgeschreven en gekeken naar kosten en
toepasbaarheid in de kliniek.
Oefening 2:
Infectioloog in ZH, je wil kijken naar de geneesmiddelen van COVID19, dexamethasone. Firma stuurt
dat ze net een studie hebben gedaan en dat de mortaliteit zou reduceren.
1. We maken de PICO
a. P: pt met COVID19 infectie die gehospitaliseerd zijn
b. I: dexamethasone
c. C: geen dexamethasone
d. O: lagere mortaliteit / kortere opname nodig / minder op ITE / klinische uitkomst:
bijwerkingen. Hier moet altijd naar gekeken worden.
2. We gaan nu zoeken naar de P en I via MeSH termen. Deze kopiëren
3. En plakken in Pubmed / Trip database /…
Let op: COVID19 is heel recent dus het kan dat dit nog niet in de MeSH termen is opgenomen.
1
, Workshop B RCT
Steeds meer en meer publicaties → handboeken sneller irrelevant.
RCT = gouden standaard
• Causaliteit bespreken
• Controle vs interventiegroepen (balanceren qua risico’s, dit is niet zo bij observationele
studies)
Niet randomiseren? Dan ga je de risicofactoren niet gelijkmatig verdelen.
Let op: RCT kost veel geld, tijd en moeite. Je kan dus niet zomaar van elk klinisch probleem een RCT
doen maar je moet een relevant probleem kiezen.
Waar kijken we naar:
1. Interne validiteit: is deze studie methodologisch correct uitgevoerd?
2. Resultaten: zijn deze toepasbaar in de klinische praktijk?
Bias = systematische fout in een studie
• Cochrane risk of bias tool
• Is er randomisatie?
o Identieke groepen qua prognostische factoren
o Door computer gegenereerd
o Pseudo-randomisatie: bv even en onveven dag maar persoon die randomiseert weet
in welke groep pt zit = bias
• Is er blindering op vss niveaus?
o Weet de pt in welke groep? Weet de arts het? Weten de mensen die de studie
interpreteren het?
• Follow-up: problemen met dropout.
• Intention to treat analyse: data geanalyseerd volgens groep waarin ze initieel zijn ingedeeld.
Je behoudt de initiële randomisatie want dan krijg je een accurater beeld van de klinische
praktijk. Dit dilueert het effect van interventie (non compliance)
• Performance bias:
o Contaminatie
o Co-interventie
o Compliantie
• Selectieve publicatie: enkel wnr het positief is
• Sponsoring? Belangenconflicten
Wat is de betekenis van de resultaten?
1. Uitkomst parameters: power calculation is hierop gebaseerd
2. Type 1 en Type 2 fouten
a. 1= alfa = vals positief. Wordt op 5% gezet. Dit zijn resultaten door puur toeval
positief, dit moet kleiner zijn dan 5%.
b. 2 = beta = vals negatief. Hoe groter de studie hoe minder.
3. Berekening van effect
4. Effectmaat: 95% CI
5. Klinische relevantie is niet per se statistische significantie. Maar statistische significantie is
wel een voorwaarde voor klinische relevantie.
Externe validiteit: hoe representatief zijn de resultaten voor de klinische praktijk. Inclusie en exclusie
criteria. (interne validiteit was of de methodologie correct verliep).
2
de workshops die je zelf hebt gekregen. Hier zijn vooral voorbeelden gegeven en is de theorie genoteerd.
Workshop A Zoeken van Evidence
We openen:
• Pubmed Clinical Queries
• Pubmed Mesh
• Trip database
Oefening 1:
Je bent HA en je gaat richtlijnen voor chronische pt maken. Te vaak AB voor COPD pt en je wilt dit
aanpakken. Labo-onderzoek in HApraktijk test van sneltest CRP → niet te snel AB starten of naar
ziekenhuis doorsturen. Is er evidence voor het gebruik van CRP?
1. PICO:
a. P: pt met AE-COPD
b. I: sneltest CRP voor start AB
c. C: geen sneltest
d. O: mortaliteit / ziekenhuisopname / opname ITE / nevenwerkingen AB
2. Naar welk soort van studie zoek je in dit geval? We gaan nu naar de MeSH database en we
a. Geven de P in (COPD). We krijgen 3 hits.
b. Dan geven we I in. We krijgen 6 hits.
c. We kiezen telkens de algemene hit en die gaan we opslaan.
3. Nu ga je deze MeSH kopieren en naar PubMed Clinical Queries. Je krijgt 7 resultaten
(ipv 1000 ofzo). Hiertussen kan je dus zoeken naar een artikel dat we nodig hebben.
a. Systematic review, wanneer we hier niets vinden gaan we naar
b. Randomised control trial
Je kan ook gewoon zoeken op Pubmed en dan filteren op systematic reviews. Bij clinical
queries gebeurt dit automatisch. Er is weinig verschil.
We hebben een goede studie gevonden → nu weten we of het nuttig is om deze CRP-testen te
gebruiken als nieuwe richtlijnen. Mss zijn er nog wat publicaties die je kan bekijken.
We gaan nu identiek hetzelfde doen maar via Trip database.
Je kan hier een PICO-search doen maar is vaak te specifiek. We plakken hier weer onze MeSH
termen. Je krijgt 1167 resultaten. We filteren op sysrevs. We vinden hier dezelfde studie maar kort
samengevat, niet het abstract = evidence based synopsis. Hier is de conclusie gebaseerd op klinisch
gebruik. Deze samenvattingen komen vaak pas na enkele maanden – jaar. Zo moet je niet de studie
zelf lezen, maar is hij al samengevat, keypoints opgeschreven en gekeken naar kosten en
toepasbaarheid in de kliniek.
Oefening 2:
Infectioloog in ZH, je wil kijken naar de geneesmiddelen van COVID19, dexamethasone. Firma stuurt
dat ze net een studie hebben gedaan en dat de mortaliteit zou reduceren.
1. We maken de PICO
a. P: pt met COVID19 infectie die gehospitaliseerd zijn
b. I: dexamethasone
c. C: geen dexamethasone
d. O: lagere mortaliteit / kortere opname nodig / minder op ITE / klinische uitkomst:
bijwerkingen. Hier moet altijd naar gekeken worden.
2. We gaan nu zoeken naar de P en I via MeSH termen. Deze kopiëren
3. En plakken in Pubmed / Trip database /…
Let op: COVID19 is heel recent dus het kan dat dit nog niet in de MeSH termen is opgenomen.
1
, Workshop B RCT
Steeds meer en meer publicaties → handboeken sneller irrelevant.
RCT = gouden standaard
• Causaliteit bespreken
• Controle vs interventiegroepen (balanceren qua risico’s, dit is niet zo bij observationele
studies)
Niet randomiseren? Dan ga je de risicofactoren niet gelijkmatig verdelen.
Let op: RCT kost veel geld, tijd en moeite. Je kan dus niet zomaar van elk klinisch probleem een RCT
doen maar je moet een relevant probleem kiezen.
Waar kijken we naar:
1. Interne validiteit: is deze studie methodologisch correct uitgevoerd?
2. Resultaten: zijn deze toepasbaar in de klinische praktijk?
Bias = systematische fout in een studie
• Cochrane risk of bias tool
• Is er randomisatie?
o Identieke groepen qua prognostische factoren
o Door computer gegenereerd
o Pseudo-randomisatie: bv even en onveven dag maar persoon die randomiseert weet
in welke groep pt zit = bias
• Is er blindering op vss niveaus?
o Weet de pt in welke groep? Weet de arts het? Weten de mensen die de studie
interpreteren het?
• Follow-up: problemen met dropout.
• Intention to treat analyse: data geanalyseerd volgens groep waarin ze initieel zijn ingedeeld.
Je behoudt de initiële randomisatie want dan krijg je een accurater beeld van de klinische
praktijk. Dit dilueert het effect van interventie (non compliance)
• Performance bias:
o Contaminatie
o Co-interventie
o Compliantie
• Selectieve publicatie: enkel wnr het positief is
• Sponsoring? Belangenconflicten
Wat is de betekenis van de resultaten?
1. Uitkomst parameters: power calculation is hierop gebaseerd
2. Type 1 en Type 2 fouten
a. 1= alfa = vals positief. Wordt op 5% gezet. Dit zijn resultaten door puur toeval
positief, dit moet kleiner zijn dan 5%.
b. 2 = beta = vals negatief. Hoe groter de studie hoe minder.
3. Berekening van effect
4. Effectmaat: 95% CI
5. Klinische relevantie is niet per se statistische significantie. Maar statistische significantie is
wel een voorwaarde voor klinische relevantie.
Externe validiteit: hoe representatief zijn de resultaten voor de klinische praktijk. Inclusie en exclusie
criteria. (interne validiteit was of de methodologie correct verliep).
2
