Internationaal publiekrecht
Samenvatting per week + leerdoelen uitwerking
Inhoudsopgave
Week 1: Verdragen & verdragenrecht..................................................................................................................2
Week 2: afbakening staatsgezag.........................................................................................................................5
Week 3: (staats)aansprakelijkheid.....................................................................................................................11
Week 4: geschillenbeslechting...........................................................................................................................16
Week 5: milieurecht en klimaatrecht.................................................................................................................20
Week 6: internationale handel en economie.....................................................................................................24
Week 7: internationale Vrede & Veiligheid........................................................................................................29
,Week 1: Verdragen & verdragenrecht
Leerdoelen:
U kunt de belangrijkste regels inzake verdragen en
verdragenrecht toelichten;
Een verdrag wordt in het Weens Verdragenverdrag (art. 2 lid 1 sub a WVV)
gedefinieerd als een schriftelijke internationale overeenkomst die wordt
beheerst door het internationaal recht. Verdragen kunnen bilateraal of
multilateraal zijn, en een contractuele of rechtscheppende functie hebben.
De totstandkoming verloopt doorgaans via onderhandeling en aanneming
(art. 9 WVV), gevolgd door ondertekening en eventueel ratificatie (art. 12–
14 WVV) of toetreding (art. 15 WVV), waarna het verdrag in werking treedt
(art. 24 WVV).
Interpretatie vindt plaats volgens de artikelen 31 en 32 WVV: de tekst
moet te goeder trouw worden uitgelegd op basis van de gewone
betekenis, de context en het doel van het verdrag, met inachtneming van
latere overeenkomsten, gebruik en andere regels van internationaal recht.
Staten kunnen voorbehouden maken (art. 19–21 WVV), tenzij die in strijd
zijn met het doel en voorwerp van het verdrag. De toepassing wordt
beheerst door het beginsel pacta sunt servanda (art. 26 WVV), maar
verdragen kunnen worden opgeschort of beëindigd, bijvoorbeeld op grond
van art. 54–62 WVV. Opschorting is tijdelijk, beëindiging is definitief.
Interpretatie: Volgens artikel 31 van het Weens Verdragenverdrag (WVV)
moet een verdrag
in te goeder trouw worden uitgelegd aan de hand van drie
samenhangende elementen:
- de grammaticale interpretatie: de gewone betekenis van de
bewoordingen,
- de contextuele interpretatie: de tekst in de context van het
verdrag, inclusief bijlagen, voorafgaande overeenkomsten en latere
praktijk,
- de teleologische interpretatie: de uitleg in het licht van het doel
en de strekking van het verdrag.
Dus: je leest wat er staat, je kijkt hoe dat past in het geheel, en je houdt
rekening met wat de partijen met het verdrag beoogden.
U kunt concrete juridische vraagstukken die zien op verdragen en
verdragenrecht analyseren en oplossen
De toepassing van deze regels blijkt uit rechtspraak en casuïstiek. In de
Qatar/Bahrein-zaak heeft het Internationaal Gerechtshof verduidelijkt dat
niet de vorm, maar de bedoeling van partijen doorslaggevend is voor de
vraag of een verdrag tot stand is gekomen. Bij concrete voorbeelden kan
,zo worden bepaald of er sprake is van een verdrag in de zin van het WVV:
politieke verklaringen of interne besluiten zijn dat niet, terwijl
briefwisselingen tussen staten dat wél kunnen zijn.
In de Nederlandse context geldt de Rijkswet Goedkeuring en
Bekendmaking Verdragen: verdragen behoeven in beginsel parlementaire
goedkeuring, tenzij het bijvoorbeeld om tijdelijke of ondergeschikte
afspraken gaat. Voorbehouden spelen een grote rol bij multilaterale
verdragen, zoals in het voorbeeld van Italië en Australië bij het
Internationaal Olijf Verdrag. Een voorbehoud is slechts geldig als het niet
in strijd is met het doel van het verdrag; een bezwaar kan ertoe leiden dat
een bepaling niet geldt tussen de staten of zelfs dat er helemaal geen
verdragsrelatie ontstaat. Dit geld dan alleen tussen landen die bezwaar of
een voorbehoud hebben gemaakt. Dus in dit geval alleen tussen Italië en
Australië.
Ook de clausula rebus sic stantibus (art. 62 WVV) kwam in de Gabcíkovo-
Nagymaros-zaak aan bod. Een beroep op wezenlijke verandering van
omstandigheden is niet snel succesvol: het Hof oordeelde dat politieke of
milieukwesties die al bij het sluiten van het verdrag bekend waren, geen
grond kunnen zijn voor beëindiging. Ten slotte is het onderscheid
belangrijk tussen opschorting en beëindiging: bij opschorting blijft de
verdragsband bestaan maar wordt de toepassing tijdelijk stopgezet, terwijl
bij beëindiging het verdrag volledig ophoudt te bestaan.
Clausula rebus sic stantibus (art. 62 WVVV)
De clausula rebus sic stantibus betekent letterlijk: “zolang de
omstandigheden hetzelfde blijven”.
Volgens artikel 62 van het Weens Verdragenverdrag (1969) is dit
een uitzonderlijke grond waarop een staat zich kan beroepen om een
verdrag te beëindigen of zich terug te trekken, wanneer er sprake is van
een wezenlijke verandering van omstandigheden sinds de sluiting
van het verdrag.
Voorwaarden (art. 62 lid 1 WVVV)
- Wezenlijke verandering van omstandigheden
o na de sluiting van het verdrag opgetreden, die niet door
partijen was voorzien.
- Omstandigheden vormden essentieel bestanddeel
o basis van de instemming met het verdrag.
- Fundamentele invloed
o de verandering verandert de draagwijdte van de
verplichtingen fundamenteel.
Uitzonderingen (art. 62 lid 2 WVVV)
- Geen beroep bij grensverdragen.
- Geen beroep als de verandering is veroorzaakt door de partij die zich
erop beroept.
,
Samenvatting per week + leerdoelen uitwerking
Inhoudsopgave
Week 1: Verdragen & verdragenrecht..................................................................................................................2
Week 2: afbakening staatsgezag.........................................................................................................................5
Week 3: (staats)aansprakelijkheid.....................................................................................................................11
Week 4: geschillenbeslechting...........................................................................................................................16
Week 5: milieurecht en klimaatrecht.................................................................................................................20
Week 6: internationale handel en economie.....................................................................................................24
Week 7: internationale Vrede & Veiligheid........................................................................................................29
,Week 1: Verdragen & verdragenrecht
Leerdoelen:
U kunt de belangrijkste regels inzake verdragen en
verdragenrecht toelichten;
Een verdrag wordt in het Weens Verdragenverdrag (art. 2 lid 1 sub a WVV)
gedefinieerd als een schriftelijke internationale overeenkomst die wordt
beheerst door het internationaal recht. Verdragen kunnen bilateraal of
multilateraal zijn, en een contractuele of rechtscheppende functie hebben.
De totstandkoming verloopt doorgaans via onderhandeling en aanneming
(art. 9 WVV), gevolgd door ondertekening en eventueel ratificatie (art. 12–
14 WVV) of toetreding (art. 15 WVV), waarna het verdrag in werking treedt
(art. 24 WVV).
Interpretatie vindt plaats volgens de artikelen 31 en 32 WVV: de tekst
moet te goeder trouw worden uitgelegd op basis van de gewone
betekenis, de context en het doel van het verdrag, met inachtneming van
latere overeenkomsten, gebruik en andere regels van internationaal recht.
Staten kunnen voorbehouden maken (art. 19–21 WVV), tenzij die in strijd
zijn met het doel en voorwerp van het verdrag. De toepassing wordt
beheerst door het beginsel pacta sunt servanda (art. 26 WVV), maar
verdragen kunnen worden opgeschort of beëindigd, bijvoorbeeld op grond
van art. 54–62 WVV. Opschorting is tijdelijk, beëindiging is definitief.
Interpretatie: Volgens artikel 31 van het Weens Verdragenverdrag (WVV)
moet een verdrag
in te goeder trouw worden uitgelegd aan de hand van drie
samenhangende elementen:
- de grammaticale interpretatie: de gewone betekenis van de
bewoordingen,
- de contextuele interpretatie: de tekst in de context van het
verdrag, inclusief bijlagen, voorafgaande overeenkomsten en latere
praktijk,
- de teleologische interpretatie: de uitleg in het licht van het doel
en de strekking van het verdrag.
Dus: je leest wat er staat, je kijkt hoe dat past in het geheel, en je houdt
rekening met wat de partijen met het verdrag beoogden.
U kunt concrete juridische vraagstukken die zien op verdragen en
verdragenrecht analyseren en oplossen
De toepassing van deze regels blijkt uit rechtspraak en casuïstiek. In de
Qatar/Bahrein-zaak heeft het Internationaal Gerechtshof verduidelijkt dat
niet de vorm, maar de bedoeling van partijen doorslaggevend is voor de
vraag of een verdrag tot stand is gekomen. Bij concrete voorbeelden kan
,zo worden bepaald of er sprake is van een verdrag in de zin van het WVV:
politieke verklaringen of interne besluiten zijn dat niet, terwijl
briefwisselingen tussen staten dat wél kunnen zijn.
In de Nederlandse context geldt de Rijkswet Goedkeuring en
Bekendmaking Verdragen: verdragen behoeven in beginsel parlementaire
goedkeuring, tenzij het bijvoorbeeld om tijdelijke of ondergeschikte
afspraken gaat. Voorbehouden spelen een grote rol bij multilaterale
verdragen, zoals in het voorbeeld van Italië en Australië bij het
Internationaal Olijf Verdrag. Een voorbehoud is slechts geldig als het niet
in strijd is met het doel van het verdrag; een bezwaar kan ertoe leiden dat
een bepaling niet geldt tussen de staten of zelfs dat er helemaal geen
verdragsrelatie ontstaat. Dit geld dan alleen tussen landen die bezwaar of
een voorbehoud hebben gemaakt. Dus in dit geval alleen tussen Italië en
Australië.
Ook de clausula rebus sic stantibus (art. 62 WVV) kwam in de Gabcíkovo-
Nagymaros-zaak aan bod. Een beroep op wezenlijke verandering van
omstandigheden is niet snel succesvol: het Hof oordeelde dat politieke of
milieukwesties die al bij het sluiten van het verdrag bekend waren, geen
grond kunnen zijn voor beëindiging. Ten slotte is het onderscheid
belangrijk tussen opschorting en beëindiging: bij opschorting blijft de
verdragsband bestaan maar wordt de toepassing tijdelijk stopgezet, terwijl
bij beëindiging het verdrag volledig ophoudt te bestaan.
Clausula rebus sic stantibus (art. 62 WVVV)
De clausula rebus sic stantibus betekent letterlijk: “zolang de
omstandigheden hetzelfde blijven”.
Volgens artikel 62 van het Weens Verdragenverdrag (1969) is dit
een uitzonderlijke grond waarop een staat zich kan beroepen om een
verdrag te beëindigen of zich terug te trekken, wanneer er sprake is van
een wezenlijke verandering van omstandigheden sinds de sluiting
van het verdrag.
Voorwaarden (art. 62 lid 1 WVVV)
- Wezenlijke verandering van omstandigheden
o na de sluiting van het verdrag opgetreden, die niet door
partijen was voorzien.
- Omstandigheden vormden essentieel bestanddeel
o basis van de instemming met het verdrag.
- Fundamentele invloed
o de verandering verandert de draagwijdte van de
verplichtingen fundamenteel.
Uitzonderingen (art. 62 lid 2 WVVV)
- Geen beroep bij grensverdragen.
- Geen beroep als de verandering is veroorzaakt door de partij die zich
erop beroept.
,
