EXAMEN: GESCHIEDENIS VAN HET WONEN
- Inleiding
- Geschiedenis van gedrag
- Een horrorhuis
- Een geschiedenis van seks
GESCHIEDENIS VAN HET WONEN
INLEIDING
Specifiek over het wonen van stad/platteland (Europa)
Sociale hiërarchie: een complexe interactie van rijkdom, politieke invloed, cultureel kapitaal en religie
Europa : 10miljoen m^2
- 1500: 81.000.000 inw
- 2000 : 730.000.000 inw => architectuur productie gestegen
Heeft gedrag een geschiedenis ? Het gedrag van een inw van Rome nu , hetzelfde als het gedrag van in het jaar
nul?
VARKENS:
Onderzoek gedrag van varkens ( op een terrein zetten ) gedragsbiologie
Via onderzoek tot een betere varkensstal komen
Zoeken naar natuurlijk gedrag te laten doorgaan in een geminiatuurde omgeving
Vrouwelijke varken superieur
Dieren in opsluiting:
Vertonen stereotiep gedrag => reeksgedrag ( activiteiten die heel de tijd herhalen zonder reden)
Dit gedrag is een uiting van stress (dier voelt zich niet goed)
Die stress maakt het dier gevoelig voor ziektes (antibiotica toedienen, die resten van antibiotica bij slachting
via voedsel in ons bloed terecht komt
Ze zijn over gestresseerd
Onderzoek van STOLBA, oplossing zoeken voor overgestreseerde varkens = nieuwe stal ontwikkelen die meer
aansluit bij het leven van het varken in de vrije natuur.
Vaststellingen:
Vrouwelijk varken (zeug) dominant.
Afstandsrelaties
Wat doen ze?
Gedrag gestructureerd in de tijd : duidelijk dagschema ( kunnen uitvoeren van natuurlijk ingebouwd gedrag
systeem, stress niveau zakt, contenter
HOOFDSTUK 1:
1
, EXAMEN: GESCHIEDENIS VAN HET WONEN
HISTORISCHE CONTEXT:
• Geschiedenis van woongedrag én de bijbehorende architectuur, interieur en meubels.
• Gedrag heeft ook een geschiedenis, maar kan verschillen over tijd en context.
ONDERZOEK VARKENSGEDRAG (ALEX STOLBA):
• Doel: Begrip van natuurlijk gedrag en aanpassing naar een stalomgeving. (betere varkensstal bedenken)
• Semi-natuurlijke "Pig Park" omgeving (afgesloten)
• Observatie van dagelijkse routines zoals foraging, sociaal gedrag en hygiëne.
BELANGRIJKE OBSERVATIES:
• Varkens volgen een vast dagritme: nest verlaten, ontlasten(passen), sexueelonderzoek, eten zoeken.
(herhalen van dagschema => stressniveau zakt, contenter
• Geprogrammeerd reeksgedrag belangrijk hormonale processen.
Bv: parkiet zonder nest legt geen ei. Maken van nest=> hormonaal proces in gang
• Groepsstructuur: zeug als leider, niet de beer.
• Verschillende afstandsrelaties, verhoudingen in stand gehouden op minder plaats/afstand (semi-natuurlijke
vs stal)
• Gedrag in semi-natuurlijke omgeving reproduceert in kleinere ruimtes soortgelijke relaties.
STRESS EN STEREOTYP GEDRAG:
• In kleine stallen: stereotyp gedrag (bijv. herhaald sabbelen, bijten, kauwen zonder eten).
• Stereotyp gedrag wijst op stress en verhoogt ziektegevoeligheid.
• Traditioneel: antibiotica om ziektes te voorkomen → risico’s voor volksgezondheid bij slachting
(antibioticaresistentie). (zo worden mensen resistent voor bepaalde vormen van antibiotica)
• Varkens verplaatsen zich graag door gangen
• Varkens plassen niet in hun in hun nest (koelere ruimte)
2
, EXAMEN: GESCHIEDENIS VAN HET WONEN
STALONTWERP DOOR STOLBA:
• Inspiratie uit varkensgedrag in natuurlijke omgeving.
• Indeling:
o Nesting area: ver van drukte/ingang, winddicht en beschermd.
Wanden in de windrichting
o Rear Passageway : weg van de boer, betreden van de stal
o Rooting area: ruimte voor natuurlijke graafactiviteit.
o Feces corridor: “strontgang” lange gang voor ontlasting buiten de
stal, op koelere plek.
o Activity area: ruimte voor spelen en sociaal gedrag, inclusief
speelgoed (zoals "rubbing post", met hun nek schuren) uit rubber om hun niet te pijnigen
• Gangen als voorkeur voor verplaatsing, zoals in natuurlijke omgeving.
RUIMTELIJKE EN SOCIALE STRUCTUREN:
• Varkens plaatsen nesten op beschutte locaties, vaak tegen grenzen zoals bosranden.
• Afstanden tussen dieren blijven relatief consistent, zelfs in kleinere ruimtes.
ECONOMIE EN RENDABILITEIT:
• Kosten stalontwerp 10% hoger dan traditionele industriële stallen.
• Hogere vleeskwaliteit compenseert kosten door betere marktprijzen.
CONCLUSIE:
• Stalontwerp combineert economisch haalbaarheid met verbeterde levenskwaliteit voor varkens.
• Nadruk op natuurlijk gedrag, vermindering van stress, en aanpassing voor groepsgedrag.
• Stressniveau van de varkens zakt en we moeten hun niet meer preventief behandelen met antibiotica
3
, EXAMEN: GESCHIEDENIS VAN HET WONEN
OVERGANG VAN VARKENSGEDRAG NAAR MENSELIJK GEDRAG:
• Observatie: Varkens in een natuurlijke omgeving vertonen natuurlijk gedrag en ervaren minder stress.
• Doel: Toepassing op de mens, waarbij een natuurlijke omgeving zorgt voor natuurlijk gedrag en lagere
stressniveaus.
• Conclusie: Voor mensen is dit onrealistisch vanwege sterke culturele beïnvloeding en complexiteit van
menselijk gedrag.
HET VERHAAL VAN ANNA EN RICHARD WAGNER: 2 D E VOORBEELD
KERSTTRADITIES:
o Elk jaar een identieke kerstboomopstelling met hen
beiden en uitgestalde geschenken.
o Deze foto's werden gebruikt als kerstkaarten.
o Repetitie van tradities ondanks veranderende
omstandigheden.
FOTO-OVERZICHT:
o Eerste foto: 1900, Essen. Jonge Anna en Richard, hun kat,
cadeaus, en feestelijk gedekte tafel.
o Latere jaren: Consistente herhaling van de opstelling, soms met kleine verschillen (nieuwe cadeaus,
andere accessoires).
VERANDERENDE OMSTANDIGHEDEN:
• Eerste Wereldoorlog:
o Luxe geschenken verdwijnen; nadruk op nuttige en warme items zoals sloffen en kookkisten.
o Gebruik van geïsoleerde kookkisten als reactie op brandstoftekorten.
(zet aardappelen in water tot het kookt, dan zet je de pot in de Koch kiste die geïsoleerd is. Zonder
extra brandstof aardappelen verder garen) met minder brandstof langer kunnen koken.
• Na de oorlog:
o Inflatieperiode (gaat niet goed met Duitsland) (jaren 1920): Eenvoudige geschenken zoals eten en
textiel.
4
- Inleiding
- Geschiedenis van gedrag
- Een horrorhuis
- Een geschiedenis van seks
GESCHIEDENIS VAN HET WONEN
INLEIDING
Specifiek over het wonen van stad/platteland (Europa)
Sociale hiërarchie: een complexe interactie van rijkdom, politieke invloed, cultureel kapitaal en religie
Europa : 10miljoen m^2
- 1500: 81.000.000 inw
- 2000 : 730.000.000 inw => architectuur productie gestegen
Heeft gedrag een geschiedenis ? Het gedrag van een inw van Rome nu , hetzelfde als het gedrag van in het jaar
nul?
VARKENS:
Onderzoek gedrag van varkens ( op een terrein zetten ) gedragsbiologie
Via onderzoek tot een betere varkensstal komen
Zoeken naar natuurlijk gedrag te laten doorgaan in een geminiatuurde omgeving
Vrouwelijke varken superieur
Dieren in opsluiting:
Vertonen stereotiep gedrag => reeksgedrag ( activiteiten die heel de tijd herhalen zonder reden)
Dit gedrag is een uiting van stress (dier voelt zich niet goed)
Die stress maakt het dier gevoelig voor ziektes (antibiotica toedienen, die resten van antibiotica bij slachting
via voedsel in ons bloed terecht komt
Ze zijn over gestresseerd
Onderzoek van STOLBA, oplossing zoeken voor overgestreseerde varkens = nieuwe stal ontwikkelen die meer
aansluit bij het leven van het varken in de vrije natuur.
Vaststellingen:
Vrouwelijk varken (zeug) dominant.
Afstandsrelaties
Wat doen ze?
Gedrag gestructureerd in de tijd : duidelijk dagschema ( kunnen uitvoeren van natuurlijk ingebouwd gedrag
systeem, stress niveau zakt, contenter
HOOFDSTUK 1:
1
, EXAMEN: GESCHIEDENIS VAN HET WONEN
HISTORISCHE CONTEXT:
• Geschiedenis van woongedrag én de bijbehorende architectuur, interieur en meubels.
• Gedrag heeft ook een geschiedenis, maar kan verschillen over tijd en context.
ONDERZOEK VARKENSGEDRAG (ALEX STOLBA):
• Doel: Begrip van natuurlijk gedrag en aanpassing naar een stalomgeving. (betere varkensstal bedenken)
• Semi-natuurlijke "Pig Park" omgeving (afgesloten)
• Observatie van dagelijkse routines zoals foraging, sociaal gedrag en hygiëne.
BELANGRIJKE OBSERVATIES:
• Varkens volgen een vast dagritme: nest verlaten, ontlasten(passen), sexueelonderzoek, eten zoeken.
(herhalen van dagschema => stressniveau zakt, contenter
• Geprogrammeerd reeksgedrag belangrijk hormonale processen.
Bv: parkiet zonder nest legt geen ei. Maken van nest=> hormonaal proces in gang
• Groepsstructuur: zeug als leider, niet de beer.
• Verschillende afstandsrelaties, verhoudingen in stand gehouden op minder plaats/afstand (semi-natuurlijke
vs stal)
• Gedrag in semi-natuurlijke omgeving reproduceert in kleinere ruimtes soortgelijke relaties.
STRESS EN STEREOTYP GEDRAG:
• In kleine stallen: stereotyp gedrag (bijv. herhaald sabbelen, bijten, kauwen zonder eten).
• Stereotyp gedrag wijst op stress en verhoogt ziektegevoeligheid.
• Traditioneel: antibiotica om ziektes te voorkomen → risico’s voor volksgezondheid bij slachting
(antibioticaresistentie). (zo worden mensen resistent voor bepaalde vormen van antibiotica)
• Varkens verplaatsen zich graag door gangen
• Varkens plassen niet in hun in hun nest (koelere ruimte)
2
, EXAMEN: GESCHIEDENIS VAN HET WONEN
STALONTWERP DOOR STOLBA:
• Inspiratie uit varkensgedrag in natuurlijke omgeving.
• Indeling:
o Nesting area: ver van drukte/ingang, winddicht en beschermd.
Wanden in de windrichting
o Rear Passageway : weg van de boer, betreden van de stal
o Rooting area: ruimte voor natuurlijke graafactiviteit.
o Feces corridor: “strontgang” lange gang voor ontlasting buiten de
stal, op koelere plek.
o Activity area: ruimte voor spelen en sociaal gedrag, inclusief
speelgoed (zoals "rubbing post", met hun nek schuren) uit rubber om hun niet te pijnigen
• Gangen als voorkeur voor verplaatsing, zoals in natuurlijke omgeving.
RUIMTELIJKE EN SOCIALE STRUCTUREN:
• Varkens plaatsen nesten op beschutte locaties, vaak tegen grenzen zoals bosranden.
• Afstanden tussen dieren blijven relatief consistent, zelfs in kleinere ruimtes.
ECONOMIE EN RENDABILITEIT:
• Kosten stalontwerp 10% hoger dan traditionele industriële stallen.
• Hogere vleeskwaliteit compenseert kosten door betere marktprijzen.
CONCLUSIE:
• Stalontwerp combineert economisch haalbaarheid met verbeterde levenskwaliteit voor varkens.
• Nadruk op natuurlijk gedrag, vermindering van stress, en aanpassing voor groepsgedrag.
• Stressniveau van de varkens zakt en we moeten hun niet meer preventief behandelen met antibiotica
3
, EXAMEN: GESCHIEDENIS VAN HET WONEN
OVERGANG VAN VARKENSGEDRAG NAAR MENSELIJK GEDRAG:
• Observatie: Varkens in een natuurlijke omgeving vertonen natuurlijk gedrag en ervaren minder stress.
• Doel: Toepassing op de mens, waarbij een natuurlijke omgeving zorgt voor natuurlijk gedrag en lagere
stressniveaus.
• Conclusie: Voor mensen is dit onrealistisch vanwege sterke culturele beïnvloeding en complexiteit van
menselijk gedrag.
HET VERHAAL VAN ANNA EN RICHARD WAGNER: 2 D E VOORBEELD
KERSTTRADITIES:
o Elk jaar een identieke kerstboomopstelling met hen
beiden en uitgestalde geschenken.
o Deze foto's werden gebruikt als kerstkaarten.
o Repetitie van tradities ondanks veranderende
omstandigheden.
FOTO-OVERZICHT:
o Eerste foto: 1900, Essen. Jonge Anna en Richard, hun kat,
cadeaus, en feestelijk gedekte tafel.
o Latere jaren: Consistente herhaling van de opstelling, soms met kleine verschillen (nieuwe cadeaus,
andere accessoires).
VERANDERENDE OMSTANDIGHEDEN:
• Eerste Wereldoorlog:
o Luxe geschenken verdwijnen; nadruk op nuttige en warme items zoals sloffen en kookkisten.
o Gebruik van geïsoleerde kookkisten als reactie op brandstoftekorten.
(zet aardappelen in water tot het kookt, dan zet je de pot in de Koch kiste die geïsoleerd is. Zonder
extra brandstof aardappelen verder garen) met minder brandstof langer kunnen koken.
• Na de oorlog:
o Inflatieperiode (gaat niet goed met Duitsland) (jaren 1920): Eenvoudige geschenken zoals eten en
textiel.
4
