H10 Voeding en vertering
10.1. Je lichaam en je voedsel
Darmflora: darmbacterien Belangrijk voor vertering, stimuleert ontlasting en speelt rol bij
afweer
Met voedsel:
Probiotica: Bacterien in je voedsel die je gezondheid bevorderen
Prebiotica: Onverteerbare plantenresten waar nuttige bacterien in je darmen van leven
Met voedsel komen ook schadelijke bacterien binnen In mond bestreden door eiwitten
uit speeksel (lang niet alle) In maagzuur meeste dood (melkzuur en enkele bacterien die
je ziek maken overleven) Aan einde dunne darm nemen concentraties bacterien weer toe
In blinde darm en dikke darm opnieuw in grote hoeveelheden aanwezig
Voedingsstoffen:
- Koolhydraten: leveren brandstof in vorm ATP Ook als bouwstof: bv. onderdeel
receptoreiwitten En reservestof: glycogeen
- Vetten: Brandstof Bouwstof: voor membranen en hormonen warmteisolatie
vetten opgeslagen onder de huid
- Eiwitten: Bouwstof voor spiereiwitten, hemoglobine en antistoffen Brandstof Je
kunt ze niet opslaan
- Water: Bouwstof voor cellen Transportmiddel (bloedplasma) Warmtebuffer:
houdt lichaamswarmte vast
- Mineralen: bouwstof: bv. kalkzouten botten rol bij verschillende processen in
lichaam (Na+ en K+) spoorelementen: mineralen waar je weinig van nodig hebt
- Vitaminen: Voorkomen gebreksziekten lichaam gebruikt maar kleine
hoeveelheden
Voedingsvezels: onverteerbaar stimuleren darmperistaltiek en daarmee goede
doorstroming Voedingsvezels nemen veel water op volume darminhoud groter en
ontlasting soepel Te weinig obstipatie
ADH: aanbevolen dagelijkse hoeveelheid per voedingsstof (gemiddeldes)
Additieven: stoffen die zijn toegevoegd om het voedingsmiddel aantrekkelijker of langer
houdbaar te maken, in lichaam meestal niet nodig Alleen in grote hoeveelheid schadelijk
ADI: aanvaardbare dagelijkse inname
Voedselallergie: heftige reactie op een normale voedingsstof Immuunsysteem reageert
sterk op stof Histamine vrij: slijmvliezen zetten op en bloedvaten verwijden
Benauwdheid, jeuk, bultjes
, 10.2 Verteringsstelsel
Vertering: Afbraak van moleculen uit het voedsel door enzymen
1. Mond: Mechanische verkleining door kiezen Kleine stukjes met groot oppervlak
Enzymen uit het speeksel makkelijker afbreken. In speeksel:
- Amylase: breekt zetmeelmoleculen af
- Slijm: gemakkelijker doorslikken
- Eiwitten: mondbacterie en schimmeldodende werking
Bij slikreflex duwt de tong het voedsel naar achteren Huig sluit neusholte en strotklepje
sluit luchtpijp voedsel naar slokdarm
2. Slokdarm: Peristaltische bewegingen door kringspieren en lengtespieren duwen het
voedsel naar beneden (lengte spieren samentrekken: slokdarm verwijd / kringspieren
samentrekken: slokdarm nauwer)
3. Maag: Sterke spieren in maag kneed voedselbrokken en vermengd ze met maagsap
(maagsapklieren in maagwand):
- Zoutzuur: HCI laat eiwitten opzwellen zodat enzymen er beter bij kunnen Ook
activeren van eiwitsplitsende enzymen bij het doden van veel bacterien.
- Pepsinogeen inactief pro-enzym onder invloed zoutzuur: actief peptase dat
eiwitten afbreekt tot polypeptiden
- Slijm: Maagslijmvlies beschermt cellen maagwand tegen zoutzuur en peptase
pH in maagsap is laag (1,5-3,5)
Omgeving te zuur vooramylase dus vertering koolhydraten door amylase stopt bijna
helemaal.
Aan bovenkant maag worden de slokdarm en maag gescheiden door een kringspier, aan
onderkant afsluiting door kringspier van de maagportier. Voorkomen dat zure voedselbrij
ongehinderd de twaalfvingerige darm instroomt. Zo nu en dan opent die.
4. Twaalfvingerige darm (dunne darm) Hierin mond gezamenlijke afvoerbuis van
lever/galblaas en alveesklier.
- Alvleessap: bevat HCO3- waardoor pH tot ongeveer pH 8 stijgt Bevat ook amylase
en andere verteringsenzymen afbreken grote koolhydraten, eiwitten of vetten
- Gal afkomstig uit lever vetvertering
5. Vertering voltooid in rest dunne darm darmsapklieren veel enzymtypen: verteren
koolhydraten, polypeptiden, DNA, RNA of vetten ontstaan moleculen klein genoeg
om celmembraan te passeren
- Opname voedingsstoffen voornamelijk in dunne darm darmplooien met villi
(uitstulpingen darmplooien) en microvilli (membraanuitstulpingen
darmepitheelcellen) zorgen voor groot oppervlak om voedingstoffen op te nemen
Opgenomen stoffen via poortader naar lever (opslag en bewerking) vetachtige
stoffen voor een deel eerst via lymfevaten en komen pas in bloed bij
ondersleutelbeenaders 85% water en verteringsproducten opgenomen Wat
overblijft na dunne darm: waterige brij van niet verteerd voedsel met voedingsvezels
en bacterien
10.1. Je lichaam en je voedsel
Darmflora: darmbacterien Belangrijk voor vertering, stimuleert ontlasting en speelt rol bij
afweer
Met voedsel:
Probiotica: Bacterien in je voedsel die je gezondheid bevorderen
Prebiotica: Onverteerbare plantenresten waar nuttige bacterien in je darmen van leven
Met voedsel komen ook schadelijke bacterien binnen In mond bestreden door eiwitten
uit speeksel (lang niet alle) In maagzuur meeste dood (melkzuur en enkele bacterien die
je ziek maken overleven) Aan einde dunne darm nemen concentraties bacterien weer toe
In blinde darm en dikke darm opnieuw in grote hoeveelheden aanwezig
Voedingsstoffen:
- Koolhydraten: leveren brandstof in vorm ATP Ook als bouwstof: bv. onderdeel
receptoreiwitten En reservestof: glycogeen
- Vetten: Brandstof Bouwstof: voor membranen en hormonen warmteisolatie
vetten opgeslagen onder de huid
- Eiwitten: Bouwstof voor spiereiwitten, hemoglobine en antistoffen Brandstof Je
kunt ze niet opslaan
- Water: Bouwstof voor cellen Transportmiddel (bloedplasma) Warmtebuffer:
houdt lichaamswarmte vast
- Mineralen: bouwstof: bv. kalkzouten botten rol bij verschillende processen in
lichaam (Na+ en K+) spoorelementen: mineralen waar je weinig van nodig hebt
- Vitaminen: Voorkomen gebreksziekten lichaam gebruikt maar kleine
hoeveelheden
Voedingsvezels: onverteerbaar stimuleren darmperistaltiek en daarmee goede
doorstroming Voedingsvezels nemen veel water op volume darminhoud groter en
ontlasting soepel Te weinig obstipatie
ADH: aanbevolen dagelijkse hoeveelheid per voedingsstof (gemiddeldes)
Additieven: stoffen die zijn toegevoegd om het voedingsmiddel aantrekkelijker of langer
houdbaar te maken, in lichaam meestal niet nodig Alleen in grote hoeveelheid schadelijk
ADI: aanvaardbare dagelijkse inname
Voedselallergie: heftige reactie op een normale voedingsstof Immuunsysteem reageert
sterk op stof Histamine vrij: slijmvliezen zetten op en bloedvaten verwijden
Benauwdheid, jeuk, bultjes
, 10.2 Verteringsstelsel
Vertering: Afbraak van moleculen uit het voedsel door enzymen
1. Mond: Mechanische verkleining door kiezen Kleine stukjes met groot oppervlak
Enzymen uit het speeksel makkelijker afbreken. In speeksel:
- Amylase: breekt zetmeelmoleculen af
- Slijm: gemakkelijker doorslikken
- Eiwitten: mondbacterie en schimmeldodende werking
Bij slikreflex duwt de tong het voedsel naar achteren Huig sluit neusholte en strotklepje
sluit luchtpijp voedsel naar slokdarm
2. Slokdarm: Peristaltische bewegingen door kringspieren en lengtespieren duwen het
voedsel naar beneden (lengte spieren samentrekken: slokdarm verwijd / kringspieren
samentrekken: slokdarm nauwer)
3. Maag: Sterke spieren in maag kneed voedselbrokken en vermengd ze met maagsap
(maagsapklieren in maagwand):
- Zoutzuur: HCI laat eiwitten opzwellen zodat enzymen er beter bij kunnen Ook
activeren van eiwitsplitsende enzymen bij het doden van veel bacterien.
- Pepsinogeen inactief pro-enzym onder invloed zoutzuur: actief peptase dat
eiwitten afbreekt tot polypeptiden
- Slijm: Maagslijmvlies beschermt cellen maagwand tegen zoutzuur en peptase
pH in maagsap is laag (1,5-3,5)
Omgeving te zuur vooramylase dus vertering koolhydraten door amylase stopt bijna
helemaal.
Aan bovenkant maag worden de slokdarm en maag gescheiden door een kringspier, aan
onderkant afsluiting door kringspier van de maagportier. Voorkomen dat zure voedselbrij
ongehinderd de twaalfvingerige darm instroomt. Zo nu en dan opent die.
4. Twaalfvingerige darm (dunne darm) Hierin mond gezamenlijke afvoerbuis van
lever/galblaas en alveesklier.
- Alvleessap: bevat HCO3- waardoor pH tot ongeveer pH 8 stijgt Bevat ook amylase
en andere verteringsenzymen afbreken grote koolhydraten, eiwitten of vetten
- Gal afkomstig uit lever vetvertering
5. Vertering voltooid in rest dunne darm darmsapklieren veel enzymtypen: verteren
koolhydraten, polypeptiden, DNA, RNA of vetten ontstaan moleculen klein genoeg
om celmembraan te passeren
- Opname voedingsstoffen voornamelijk in dunne darm darmplooien met villi
(uitstulpingen darmplooien) en microvilli (membraanuitstulpingen
darmepitheelcellen) zorgen voor groot oppervlak om voedingstoffen op te nemen
Opgenomen stoffen via poortader naar lever (opslag en bewerking) vetachtige
stoffen voor een deel eerst via lymfevaten en komen pas in bloed bij
ondersleutelbeenaders 85% water en verteringsproducten opgenomen Wat
overblijft na dunne darm: waterige brij van niet verteerd voedsel met voedingsvezels
en bacterien
