PSYCHOLOGISCHE EN CRONISCHE
ZORGEN
DEEL 1: PSYCHOLOGISCHE/ PSYCHIATRISCHE ZORGEN
WAT IS AFWIJKEND GEDRAG?
- Gedrag = afwijkend wanneer de normale ontwikkeling belemmerd wordt. (Cognitief, sociaal &
emotioneel)
- DC 0-5= classificatiesysteem voor psychische stoornissen en ontwikkelingsstoornissen in de baby
en de vroege kindertijd.
- DSM-5 = classificatiesysteem voor psychiatrische aandoeningen.
1. GEHECHTHEID
WAT IS GEHECHTHEID?
- Langdurige emotionele band tussen kind en opvoeder.
- Wisselwerking tussen
o Gedrag van opvoeder
o Gedrag van het kind
- Gehechtheidsrelaties ontstaan tijdens dagdagelijkse
omgang tussen opvoeder en kind.
BASISVOORWAARDEN OPVOEDER VOOR VEILIGE
GEHCHTHEID
- Emotioneel beschikbaar
o Sensitief reageren op gedrag
o Sensitiviteit (waarnemen van signalen) en responsiviteit (reactie op signaal)
- Mentaliseren Inleven in het kind
o Een opvoeder die goed mentaliseert, kan zich goed verplaatsen in het kind, en zich
goed voorstellen wat een kind voelt, denkt of kan (cfr. Werkcollege)
o Een opvoeder die goed mentaliseert begrijpt waarom een kind bepaald gedrag stelt
én reageert doorgaans ook beter op dat gedrag.
- Aanwezigheid en voorspelbaar (continuïteit)
o Stabiliteit is belangrijke voorwaarde voor een veilige gehechtheidsrelatie.
Jarenlang dezelfde opvoeders
o Opvoeders die steeds hetzelfde reageren
o Wisselt een kind vaak van gezin, instelling, Dan
Moeten ze steeds opnieuw gehechtheidsrelaties opbouwen.
Nieuwe opvoeder reageert vaak anders op het kind dan eerdere opvoeders
VERWARREND!
LUKT HET ALTIJD OM BASISVOORWAARDEN TE VOLDOEN
- Neen, geen enkele opvoeder is perfect.
- Opvoeding moet goed genoeg zijn.
- Herstel is belangrijk!
- Bij hechtingsstoornissen gaat het om zeer extreme patronen!!
,4 GEHECHTHEID STRATEGIEËN
Veilige gehechtheid
- Het kind speelt, ontdekt de wereld.
- Het kind schrikt, bezeert zich, is bang, …
- Opvoeder is emotioneel beschikbaar, begrijpt wat er in het kind omgaat en wat het nodig heeft. Hij/
zij probeert hulp te bieden.
- Kind voelt zich begrepen/geholpen/ getroost/., ...
Onveilig vermijden gehechtheid
- Het kind speelt, ontdekt de wereld.
- Het kind schrikt, bezeert zich, is bang, …
- Opvoeder is emotioneel NIET beschikbaar, begrijpt NIET wat er in het kind omgaat en wat het nodig
heeft. Hij/ zij biedt GEEN hulp.
- Kind voelt zich NIET begrepen/geholpen/ getroost/.,. Het kind toont zijn emoties minder en zoekt op
de lange duur minder contact voor hulp, bevestiging of troost. Het kind lijkt vooral gericht op
zichzelf.
Onveilig ambivalente gehechtheid
- Het kind speelt, ontdekt de wereld.
- Het kind schrikt, bezeert zich, is bang, …
- Opvoeder is emotioneel NIET beschikbaar, begrijpt NIET wat er in het kind omgaat en wat het nodig
heeft. Hij/ zij biedt GEEN hulp.
- Kind voelt zich NIET begrepen/geholpen/ getroost/.,. Als reactie probeert het kind duidelijk te
maken dat het de opvoeder nodig heeft. Hij gaat aantrekken/ afstoten. Het kind is vooral bezig met
graag gezien, gewaardeerd en begrepen te worden.
Onveilig gedesorganiseerde gehechtheid
- Het kind speelt, ontdekt de wereld.
- Het kind schrikt, bezeert zich, is bang, …
- Het kind zoekt de opvoeder (voorzichtig) op. De opvoeder is onvoorspelbaar in de reactie.
- Het kind zit in een onbewuste tweestrijd. Het kind ervaart voortdurend stress. Stress systemen
worden geactiveerd. Het kind laat vreemd gedrag zien.
ONVEILIGE GEHECHTHEID: SCHULD MISPLAATST WOORD
Niet voldoen aan de basisvoorwaarden, kan meervoudige oorzaken hebben…
- Lichamelijke en geestelijke gezondheid van de baby/kind
o bijv. baby dat veelvuldig huilt enorme aanslag op de sensitieve responsiviteit van de
moeder
- Fysieke toegankelijkheid van de ouder/ opvoeder
o Bijv. kinderen die langdurig verblijven in een revalidatiecentrum
- Psychische toegankelijkheid van de ouder
o Moeder met postpartumdepressie/ post partum psychose
- Stabiele omgeving
o Te veel wisselende opvoeders: is nefast en verwarrend voor jonge kinderen.
- Veilige gehechtheid van de ouder zelf
ONVEILIGE HECHTINGSSTIJL ≠ DOODVONNIS
- Hoeft niet te betekenen dat het kind voor altijd onveilig gehecht is of psychopathologie ontwikkeld.
- Door veranderingen in de opvoedsituatie of veranderingen in het gedrag van de opvoeders kan een
kind zijn strategie leren aanpassen.
- Het kind kan daardoor leren dat anderen te vertrouwen zijn.
, - Gehechtheid ligt niet vast Het is steeds in beweging!
OMGAAN MET KIND MET HECHTINGSPROBLEMEN
- Probeer tegmoet te komen aan de basisvoorwaarden voor een veilige gehechtheid.
- Woedeaanval
o Reactie is vaak overlevingsmechanisme
o 3 stappen volgens Bruce Perry
Kalmeren (regulatie) help het kind te kalmeren
Contact maken (relatie) is het kind gekalmeerd? Maak dan contact met het kind
en laat zien dat je er bent
Erover praten (reason) is het kind gekalmeerd en heb je laten zien dat je er bent
voor kind? Dan is het tijd om te praten
o Cfr: WC: emotiecoaching
2. AUTISME
WAT IS AUTISME? => DYADE
Moeilijkheden in de sociale communicatie en interactie
o Kwalitatief probleem: niet afgestemd, éénrichtingsverkeer,
o Moeite met non-verbaal gedrag te begrijpen/ interpreteren
o Moeilijkheden met aangaan, onderhouden en begrijpen van relaties.
Beperkte, repetitieve gedragspatronen, beperkte interesses en activiteiten
o Stereotiepe gedragingen, bewegingen, gesproken taal
o Vasthouden aan routines en rituelen
o Beperkte interesses of fixaties
o Hypo of hyperreactiviteit op zintuigelijke prikkels
NADEEL DSM V
- Focus wordt gelegd op de tekortkomingen/ beperkingen
- Neurodiversiteitsbeweging bezig!!
o Idee dat menen met ASS niet per definitie gestoord zijn, maar veeleer verschillend bedraad
zijn
o Acceptatie van diversiteit
ASS = NEUROBIOLOGISCHE ONTWIKKELINGSSTOORNIS
- Neurobiologische ontwikkelingsstoornis:
o Verbindingen tussen de neuronen verlopen anders (in vergelijking met mensen zonder
autisme)
o De verbindingen zijn te aanwezig of te afwezig, te actief of te weinig actief.
o ASS is van bij de geboorte aanwezig. Je kan geen autisme krijgen of je kan niet genezen van
autisme.
- Atypische werking van het brein
o Eerste symptomen vanaf de vroegste kinderjaren.
o Kenmerken hoeven niet altijd onderkend te worden op deze jonge leeftijd.
- Autisme ‘geneest’ niet
o Leren zichzelf allerlei trucjes aan om minder op te vallen, om minder last te hebben van de
moeilijkheden die ze ervaren.
HOE VAAK KOMT AUTISME VOOR?
ZORGEN
DEEL 1: PSYCHOLOGISCHE/ PSYCHIATRISCHE ZORGEN
WAT IS AFWIJKEND GEDRAG?
- Gedrag = afwijkend wanneer de normale ontwikkeling belemmerd wordt. (Cognitief, sociaal &
emotioneel)
- DC 0-5= classificatiesysteem voor psychische stoornissen en ontwikkelingsstoornissen in de baby
en de vroege kindertijd.
- DSM-5 = classificatiesysteem voor psychiatrische aandoeningen.
1. GEHECHTHEID
WAT IS GEHECHTHEID?
- Langdurige emotionele band tussen kind en opvoeder.
- Wisselwerking tussen
o Gedrag van opvoeder
o Gedrag van het kind
- Gehechtheidsrelaties ontstaan tijdens dagdagelijkse
omgang tussen opvoeder en kind.
BASISVOORWAARDEN OPVOEDER VOOR VEILIGE
GEHCHTHEID
- Emotioneel beschikbaar
o Sensitief reageren op gedrag
o Sensitiviteit (waarnemen van signalen) en responsiviteit (reactie op signaal)
- Mentaliseren Inleven in het kind
o Een opvoeder die goed mentaliseert, kan zich goed verplaatsen in het kind, en zich
goed voorstellen wat een kind voelt, denkt of kan (cfr. Werkcollege)
o Een opvoeder die goed mentaliseert begrijpt waarom een kind bepaald gedrag stelt
én reageert doorgaans ook beter op dat gedrag.
- Aanwezigheid en voorspelbaar (continuïteit)
o Stabiliteit is belangrijke voorwaarde voor een veilige gehechtheidsrelatie.
Jarenlang dezelfde opvoeders
o Opvoeders die steeds hetzelfde reageren
o Wisselt een kind vaak van gezin, instelling, Dan
Moeten ze steeds opnieuw gehechtheidsrelaties opbouwen.
Nieuwe opvoeder reageert vaak anders op het kind dan eerdere opvoeders
VERWARREND!
LUKT HET ALTIJD OM BASISVOORWAARDEN TE VOLDOEN
- Neen, geen enkele opvoeder is perfect.
- Opvoeding moet goed genoeg zijn.
- Herstel is belangrijk!
- Bij hechtingsstoornissen gaat het om zeer extreme patronen!!
,4 GEHECHTHEID STRATEGIEËN
Veilige gehechtheid
- Het kind speelt, ontdekt de wereld.
- Het kind schrikt, bezeert zich, is bang, …
- Opvoeder is emotioneel beschikbaar, begrijpt wat er in het kind omgaat en wat het nodig heeft. Hij/
zij probeert hulp te bieden.
- Kind voelt zich begrepen/geholpen/ getroost/., ...
Onveilig vermijden gehechtheid
- Het kind speelt, ontdekt de wereld.
- Het kind schrikt, bezeert zich, is bang, …
- Opvoeder is emotioneel NIET beschikbaar, begrijpt NIET wat er in het kind omgaat en wat het nodig
heeft. Hij/ zij biedt GEEN hulp.
- Kind voelt zich NIET begrepen/geholpen/ getroost/.,. Het kind toont zijn emoties minder en zoekt op
de lange duur minder contact voor hulp, bevestiging of troost. Het kind lijkt vooral gericht op
zichzelf.
Onveilig ambivalente gehechtheid
- Het kind speelt, ontdekt de wereld.
- Het kind schrikt, bezeert zich, is bang, …
- Opvoeder is emotioneel NIET beschikbaar, begrijpt NIET wat er in het kind omgaat en wat het nodig
heeft. Hij/ zij biedt GEEN hulp.
- Kind voelt zich NIET begrepen/geholpen/ getroost/.,. Als reactie probeert het kind duidelijk te
maken dat het de opvoeder nodig heeft. Hij gaat aantrekken/ afstoten. Het kind is vooral bezig met
graag gezien, gewaardeerd en begrepen te worden.
Onveilig gedesorganiseerde gehechtheid
- Het kind speelt, ontdekt de wereld.
- Het kind schrikt, bezeert zich, is bang, …
- Het kind zoekt de opvoeder (voorzichtig) op. De opvoeder is onvoorspelbaar in de reactie.
- Het kind zit in een onbewuste tweestrijd. Het kind ervaart voortdurend stress. Stress systemen
worden geactiveerd. Het kind laat vreemd gedrag zien.
ONVEILIGE GEHECHTHEID: SCHULD MISPLAATST WOORD
Niet voldoen aan de basisvoorwaarden, kan meervoudige oorzaken hebben…
- Lichamelijke en geestelijke gezondheid van de baby/kind
o bijv. baby dat veelvuldig huilt enorme aanslag op de sensitieve responsiviteit van de
moeder
- Fysieke toegankelijkheid van de ouder/ opvoeder
o Bijv. kinderen die langdurig verblijven in een revalidatiecentrum
- Psychische toegankelijkheid van de ouder
o Moeder met postpartumdepressie/ post partum psychose
- Stabiele omgeving
o Te veel wisselende opvoeders: is nefast en verwarrend voor jonge kinderen.
- Veilige gehechtheid van de ouder zelf
ONVEILIGE HECHTINGSSTIJL ≠ DOODVONNIS
- Hoeft niet te betekenen dat het kind voor altijd onveilig gehecht is of psychopathologie ontwikkeld.
- Door veranderingen in de opvoedsituatie of veranderingen in het gedrag van de opvoeders kan een
kind zijn strategie leren aanpassen.
- Het kind kan daardoor leren dat anderen te vertrouwen zijn.
, - Gehechtheid ligt niet vast Het is steeds in beweging!
OMGAAN MET KIND MET HECHTINGSPROBLEMEN
- Probeer tegmoet te komen aan de basisvoorwaarden voor een veilige gehechtheid.
- Woedeaanval
o Reactie is vaak overlevingsmechanisme
o 3 stappen volgens Bruce Perry
Kalmeren (regulatie) help het kind te kalmeren
Contact maken (relatie) is het kind gekalmeerd? Maak dan contact met het kind
en laat zien dat je er bent
Erover praten (reason) is het kind gekalmeerd en heb je laten zien dat je er bent
voor kind? Dan is het tijd om te praten
o Cfr: WC: emotiecoaching
2. AUTISME
WAT IS AUTISME? => DYADE
Moeilijkheden in de sociale communicatie en interactie
o Kwalitatief probleem: niet afgestemd, éénrichtingsverkeer,
o Moeite met non-verbaal gedrag te begrijpen/ interpreteren
o Moeilijkheden met aangaan, onderhouden en begrijpen van relaties.
Beperkte, repetitieve gedragspatronen, beperkte interesses en activiteiten
o Stereotiepe gedragingen, bewegingen, gesproken taal
o Vasthouden aan routines en rituelen
o Beperkte interesses of fixaties
o Hypo of hyperreactiviteit op zintuigelijke prikkels
NADEEL DSM V
- Focus wordt gelegd op de tekortkomingen/ beperkingen
- Neurodiversiteitsbeweging bezig!!
o Idee dat menen met ASS niet per definitie gestoord zijn, maar veeleer verschillend bedraad
zijn
o Acceptatie van diversiteit
ASS = NEUROBIOLOGISCHE ONTWIKKELINGSSTOORNIS
- Neurobiologische ontwikkelingsstoornis:
o Verbindingen tussen de neuronen verlopen anders (in vergelijking met mensen zonder
autisme)
o De verbindingen zijn te aanwezig of te afwezig, te actief of te weinig actief.
o ASS is van bij de geboorte aanwezig. Je kan geen autisme krijgen of je kan niet genezen van
autisme.
- Atypische werking van het brein
o Eerste symptomen vanaf de vroegste kinderjaren.
o Kenmerken hoeven niet altijd onderkend te worden op deze jonge leeftijd.
- Autisme ‘geneest’ niet
o Leren zichzelf allerlei trucjes aan om minder op te vallen, om minder last te hebben van de
moeilijkheden die ze ervaren.
HOE VAAK KOMT AUTISME VOOR?
