Inhoudsopgave
Individuele vraag���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 1
Collectieve vraag��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 3
Individuele aanbod����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 5
Collectieve aanbod����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 6
Productiefunctie�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 10
Meeropbrengsten����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 11
Marktevenwicht��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 13
Onzichtbare hand����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 14
Dominante aanbieder��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 14
Producentensurplus������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 14
Consumentensurplus���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 16
Totale surplus�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 18
Welvaart������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 18
Welvaart berekenen in een grafiek������������������������������������������������������������������������������������ 18
Welvaart berekenen in een tabel���������������������������������������������������������������������������������������� 18
Welvaartsverlies�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 20
Harberger-driehoek������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 20
Welvaartsverlies en belastingen����������������������������������������������������������������������������������������� 22
Welvaartsverlies minimumprijs������������������������������������������������������������������������������������������� 24
Welvaartsverlies maximumprijs������������������������������������������������������������������������������������������ 24
Prijsdiscriminatie en het producentensurplus������������������������������������������������������������� 25
Perfecte prijsdiscriminatie����������������������������������������������������������������������������������������������������� 25
Groepsprijsdiscriminatie��������������������������������������������������������������������������������������������������������� 25
Omzet����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 28
Productdifferentiatie������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 28
Patent en octrooi������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 29
Heterogene producten������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 29
Homogene producten�������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 29
Prijselasticiteit������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 30
Inkomenselasticiteit������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 31
Kruislingse elasticiteit�������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 32
Complementaire goederen���������������������������������������������������������������������������������������������������� 33
Subsititutiegoederen���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 33
Onafhankelijke goederen������������������������������������������������������������������������������������������������������� 33
i
,Individuele vraag
Wanneer een product duurder wordt, wil je hier waarschijnlijk minder van
kopen. Bij elke prijs die er op een markt is bedenkt een consument hoeveel
hij van dit product wil kopen. Op deze manier ontstaat de individuele vraag,
de individuele vraag vertelt ons hoeveel een consument van een bepaald pro-
duct wil kopen bij elke prijs.
Wanneer een hamburger €8,- kost wil je maar een hamburger ko-
pen. Wanneer de prijs voor een hamburgers €6,- is wil je twee ham-
burgers kopen en wanneer de prijs daalt naar €4,- wil je drie hambur-
gers kopen. Als een hamburger €2,- kost wil je vier hamburgers kopen.
De individuele vraag kunnen we in de volgende tabel zetten.
prijs €8 €6 €4 €2
individuele vraag hamburgers 1 2 3 4
De individuele vraag naar een bepaald product kunnen we in een grafiek te-
kenen. In deze grafiek zetten we op de y-as de prijs (p) van het product. Op de
x-as zetten we de hoeveelheid die een consument van dit product wil kopen.
De hoeveelheid geven we aan met een kleine q, de q komt van het engelse
woord quantity wat hoeveelheid betekent.
Wanneer we de vraag van hamburgers in een grafiek tekenen ziet deze eruit
zoals hieronder.
1
,We kunnen de individuele vraag ook tekenen door een rechte lijn te tekenen.
Op deze manier wordt het bijvoorbeeld mogelijk om af te lezen dat bij een
prijs van €7,- de consument 1,5 hamburger wil kopen. Deze rechte lijn noemen
we de continue vraag en ziet eruit als hieronder.
Waardoor wordt de individuele vraag beïnvloed?
Niet elke consument wil bij een bepaalde prijs dezelfde hoeveelheid van een
bepaald product kopen. Hoeveel een consument van een bepaald product wil
kopen bij een bepaalde prijs hangt van de volgende zaken af:
– Het budget van de consument
Wanneer een consument een groot budget heeft zal hij andere producten
willen kopen dan iemand met een klein budget.
– Individuele voorkeuren
Iedereen heeft andere voorkeuren, iemand die fan is van een bepaalde
voetbalclub is bereid om veel meer te betalen voor een kaartje om zijn
favoriete club te zien dan iemand die geen fan is van deze voetbalclub.
– De aanwezigheid van substitutiegoederen
Substitutie goederen zijn goederen die dezelfde behoefte bevredigen als
het product wat verkocht wordt.
– De prijs van complementaire producten
Complementaire goederen zijn goederen die elkaar aanvullen en die je
beide nodig hebt als je een van de twee producten koopt. Wanneer de
prijs van een van de complementaire goederen veranderd, veranderd de
vraag naar het andere product ook.
– Exogene factoren
Zijn de omstandigheden waar je geen invloed op hebt die de vraag naar
een bepaald product doen toenemen of afnemen. Het weer heeft bijvoor-
beeld invloed op de vraag naar ijs.
2
, Collectieve vraag
De collectieve vraag is de vraag van een hele groep mensen. De collectieve
vraag is een optelsom van alle individuele vragen van alle mensen in deze
groep. Bij de collectieve vraag gebruiken we de hoofdletter Q om de hoeveel-
heid aan te geven.
Van individuele vragen naar collectieve vraag
In dit voorbeeld gaan we de collectieve vraag berekenen naar hamburgers
van twee consumenten. In de tabellen zie je hoeveel hamburgers twee con-
sumenten vragen.
VRAAG CONSUMENT 1
prijs €8 €6 €4 €2
individuele vraag hamburgers 1 2 3 4
VRAAG CONSUMENT 2
prijs €8 €6 €4 €2
individuele vraag hamburgers 1 2 3 4
Wanneer we een tabel maken van de collectieve vraag van deze consumen-
ten naar Hamburgers ziet deze er als volgt uit:
COLLECTIEVE VRAAG
prijs €8 €6 €4 €2
collectieve vraag hamburgers 2 4 6 8
De collectieve vraag naar hamburgers van deze twee consumenten kunnen
we ook in een grafiek tekenen.
3
Individuele vraag���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 1
Collectieve vraag��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 3
Individuele aanbod����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 5
Collectieve aanbod����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 6
Productiefunctie�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 10
Meeropbrengsten����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 11
Marktevenwicht��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 13
Onzichtbare hand����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 14
Dominante aanbieder��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 14
Producentensurplus������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 14
Consumentensurplus���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 16
Totale surplus�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 18
Welvaart������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 18
Welvaart berekenen in een grafiek������������������������������������������������������������������������������������ 18
Welvaart berekenen in een tabel���������������������������������������������������������������������������������������� 18
Welvaartsverlies�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 20
Harberger-driehoek������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 20
Welvaartsverlies en belastingen����������������������������������������������������������������������������������������� 22
Welvaartsverlies minimumprijs������������������������������������������������������������������������������������������� 24
Welvaartsverlies maximumprijs������������������������������������������������������������������������������������������ 24
Prijsdiscriminatie en het producentensurplus������������������������������������������������������������� 25
Perfecte prijsdiscriminatie����������������������������������������������������������������������������������������������������� 25
Groepsprijsdiscriminatie��������������������������������������������������������������������������������������������������������� 25
Omzet����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 28
Productdifferentiatie������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 28
Patent en octrooi������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 29
Heterogene producten������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 29
Homogene producten�������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 29
Prijselasticiteit������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 30
Inkomenselasticiteit������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 31
Kruislingse elasticiteit�������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 32
Complementaire goederen���������������������������������������������������������������������������������������������������� 33
Subsititutiegoederen���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 33
Onafhankelijke goederen������������������������������������������������������������������������������������������������������� 33
i
,Individuele vraag
Wanneer een product duurder wordt, wil je hier waarschijnlijk minder van
kopen. Bij elke prijs die er op een markt is bedenkt een consument hoeveel
hij van dit product wil kopen. Op deze manier ontstaat de individuele vraag,
de individuele vraag vertelt ons hoeveel een consument van een bepaald pro-
duct wil kopen bij elke prijs.
Wanneer een hamburger €8,- kost wil je maar een hamburger ko-
pen. Wanneer de prijs voor een hamburgers €6,- is wil je twee ham-
burgers kopen en wanneer de prijs daalt naar €4,- wil je drie hambur-
gers kopen. Als een hamburger €2,- kost wil je vier hamburgers kopen.
De individuele vraag kunnen we in de volgende tabel zetten.
prijs €8 €6 €4 €2
individuele vraag hamburgers 1 2 3 4
De individuele vraag naar een bepaald product kunnen we in een grafiek te-
kenen. In deze grafiek zetten we op de y-as de prijs (p) van het product. Op de
x-as zetten we de hoeveelheid die een consument van dit product wil kopen.
De hoeveelheid geven we aan met een kleine q, de q komt van het engelse
woord quantity wat hoeveelheid betekent.
Wanneer we de vraag van hamburgers in een grafiek tekenen ziet deze eruit
zoals hieronder.
1
,We kunnen de individuele vraag ook tekenen door een rechte lijn te tekenen.
Op deze manier wordt het bijvoorbeeld mogelijk om af te lezen dat bij een
prijs van €7,- de consument 1,5 hamburger wil kopen. Deze rechte lijn noemen
we de continue vraag en ziet eruit als hieronder.
Waardoor wordt de individuele vraag beïnvloed?
Niet elke consument wil bij een bepaalde prijs dezelfde hoeveelheid van een
bepaald product kopen. Hoeveel een consument van een bepaald product wil
kopen bij een bepaalde prijs hangt van de volgende zaken af:
– Het budget van de consument
Wanneer een consument een groot budget heeft zal hij andere producten
willen kopen dan iemand met een klein budget.
– Individuele voorkeuren
Iedereen heeft andere voorkeuren, iemand die fan is van een bepaalde
voetbalclub is bereid om veel meer te betalen voor een kaartje om zijn
favoriete club te zien dan iemand die geen fan is van deze voetbalclub.
– De aanwezigheid van substitutiegoederen
Substitutie goederen zijn goederen die dezelfde behoefte bevredigen als
het product wat verkocht wordt.
– De prijs van complementaire producten
Complementaire goederen zijn goederen die elkaar aanvullen en die je
beide nodig hebt als je een van de twee producten koopt. Wanneer de
prijs van een van de complementaire goederen veranderd, veranderd de
vraag naar het andere product ook.
– Exogene factoren
Zijn de omstandigheden waar je geen invloed op hebt die de vraag naar
een bepaald product doen toenemen of afnemen. Het weer heeft bijvoor-
beeld invloed op de vraag naar ijs.
2
, Collectieve vraag
De collectieve vraag is de vraag van een hele groep mensen. De collectieve
vraag is een optelsom van alle individuele vragen van alle mensen in deze
groep. Bij de collectieve vraag gebruiken we de hoofdletter Q om de hoeveel-
heid aan te geven.
Van individuele vragen naar collectieve vraag
In dit voorbeeld gaan we de collectieve vraag berekenen naar hamburgers
van twee consumenten. In de tabellen zie je hoeveel hamburgers twee con-
sumenten vragen.
VRAAG CONSUMENT 1
prijs €8 €6 €4 €2
individuele vraag hamburgers 1 2 3 4
VRAAG CONSUMENT 2
prijs €8 €6 €4 €2
individuele vraag hamburgers 1 2 3 4
Wanneer we een tabel maken van de collectieve vraag van deze consumen-
ten naar Hamburgers ziet deze er als volgt uit:
COLLECTIEVE VRAAG
prijs €8 €6 €4 €2
collectieve vraag hamburgers 2 4 6 8
De collectieve vraag naar hamburgers van deze twee consumenten kunnen
we ook in een grafiek tekenen.
3