Materieel Strafrecht Samenvatting
Week 1
Kent het onderscheid tussen de verschillende vormen van opzet en
tussen opzet en voorbedachte raad
Opzet is binnen het strafrecht de bedoeling om een bepaald gevolg teweeg te
brengen of de wetenschap dat dit gevolg zal plaatsvinden. Het is een belangrijk
element in het beoordeelde schuldantwoord van een verdachte.
Vormen van opzet
Gebrekkig opzet (voorwaardelijk opzet): De dader neemt het aanvaarden van een
bepaald gevolg voor lief, ook al is het niet zijn hoofddoel. Hij is zich bewust van
de mogelijkheid dat het gevolg kan optreden en accepteert dat.
Direct opzet: De verdachte heeft de bedoeling om het gevolg te bereiken.
Indirect opzet: De verdachte heeft misschien niet het doel het gevolg te
bereiken, maar hij weet dat het een zeker gevolg is van zijn daad en accepteert
dat.
Wat is voorbedachte raad?
Voorbedachte raad is een bijzonder zwaarwegend onderdeel binnen het opzet,
dat inhoudt dat de dader zijn daad heeft gepland en rustig heeft overwogen
voordat hij handelde. Het betekent een tijd van nadenken en beraad tussen het
besluit om een strafbaar feit te plegen en de uitvoering daarvan.
Vereisten van voorbedachte raad:
Er is een tijdsperiode geweest van kalm overleg en beraad.
Het is meer dan alleen het hebben van opzet; het is met bedachtzaamheid
en planning.
Het vormt een strafverzwarende omstandigheid.
Wetenschappelijk en in rechtspraak is voorbedachte raad geobjectiveerd:
het gaat vooral om de gelegenheid tot beraad, niet per se dat bewezen
wordt dat de dader werkelijk heeft nagedacht.
Het strafbare feit mag dus niet gepleegd zijn in een ogenblikkelijke
gemoedsopwelling.
Verschil tussen voorbedachte raad en gewone vormen van opzet
Kenmerk Opzet Voorbedachte Raad
Tijd van beraad Niet vereist Vereist een tijd van beraad
,Kenmerk Opzet Voorbedachte Raad
Mate van planning Kan impulsief zijn Rustig en doordacht
Strafmaat Lager Hogere straf (bijvoorbeeld moord vs. doodslag)
1. Kent drie vereisten voor voorwaardelijk opzet
Voorwaardelijke opzet is het bewust aanvaarden van de aanmerkelijke kans dat
een bepaald gevolg zal intreden. Hier zijn dus drie vereisten uit op te maken.
Aanmerkelijke kans: Er moet sprake zijn van een aanmerkelijke (grote) kans
dat het gevolg zal intreden. Dit wordt beoordeeld aan de hand van algemene
ervaringsregels en omstandigheden van het geval, zoals de aard van het gedrag
en de situatie waarin dat gedrag plaatsvindt.
Bewustzijn van die kans: De dader moet zich bewust zijn geweest van die
aanmerkelijke kans. Dit betekent dat hij weet of had moeten weten dat het
gevolg waarschijnlijk kon optreden. Dit bewustzijn kan worden vastgesteld aan de
hand van verklaringen, normale menselijke inzichten en het normale menselijk
gedrag.
Bewuste aanvaarding (willen): De dader accepteert bewust dat het gevolg
kan intreden en kiest ervoor toch zo te handelen. Het is dus niet noodzakelijk dat
het gevolg het doel was, maar de kans erop wordt willens en wetens aanvaard.
2. Kent de betekenis van het leerstuk voorbedachte raad
Het leerstuk voorbedachte raad betekent dat iemand een strafbaar feit pleegt
nadat hij vooraf de gelegenheid heeft gehad om rustig en bedachtzaam over dat
feit na te denken. Het omvat een moment van kalm overleg of bedaard nadenken
vóór de uitvoering van de daad. Dit tijdsverloop en de gelegenheid om na te
denken over de betekenis en gevolgen van het voorgenomen strafbare feit zijn
cruciaal. Het is niet noodzakelijk dat er daadwerkelijk uitgebreid is nagedacht,
maar wel dat de gelegenheid daarvoor bestond en dat het handelen niet in een
ogenblikkelijke gemoedsopwelling plaatsvond.
Voorbedachte raad is een strafverzwarende omstandigheid die vooral bij
misdrijven zoals moord een rol speelt. Het onderscheidt moord van bijvoorbeeld
doodslag, waarbij bij moord sprake is van vooraf gepland en doordacht handelen,
in tegenstelling tot een impulsieve daad.
, Week 2
Kent de begrippen waarmee schuld als bestanddeel (culpa), waaronder
roekeloosheid, wordt gedefinieerd in wetgeving, rechtspraak en
literatuur.
Het begrip schuld (culpa) in het strafrecht wordt gedefinieerd als verwijtbare
onvoorzichtigheid of nalatigheid. Het betekent dat iemand die een strafbaar feit
pleegt, redelijkerwijs had kunnen (en moeten) begrijpen dat zijn gedrag gevaarlijk
of onrechtmatig is, maar toch niet de nodige zorgvuldigheid in acht neemt.
Schuld impliceert geen wil om het strafbare gevolg te veroorzaken, in
tegenstelling tot opzet.
Culpa als schuld
Culpa betekent dat het verwijtbaar gedrag is dat niet aan de opzetgrens voldoet
maar toch voldoende ernstig is om strafbaar te zijn. Het kan bijvoorbeeld gaan
om onvoorzichtigheid, nalatigheid of het niet naleven van de maatschappelijke
zorgvuldigheidsnorm.
Roekeloosheid als bijzondere vorm van culpa
Roekeloosheid is een zwaardere vorm van culpa. Het is een vorm van bewuste
schuld waarbij iemand zich bewust is van een zeer ernstig gevaar dat zijn gedrag
met zich meebrengt, maar dit risico toch lichtvaardig opvat (bewuste of
onbewuste schuld). Het wordt gezien als de zwaarste vorm van schuld en bevindt
zich qua ernst vlak onder het niveau van voorwaardelijk opzet.
Kenmerken van roekeloosheid zijn onder meer:
Een buitengewoon onvoorzichtige gedraging die een zeer ernstig gevaar
oplevert.
Bewustzijn of had bewust moeten zijn van dat gevaar.
De aanmerkelijke ernst van het gebrek aan zorgvuldigheid, met zwaardere
strafmaxima dan gewone culpa.
Drie belangrijke gradaties van culpa:
1. Onbewuste culpa
De dader had niet door dat hij onvoorzichtig handelde, maar had dit
wel moeten weten.
Voorbeeld: Een jager die geen goed zicht heeft, maar toch schiet, en
iemand raakt.
2. Bewuste culpa
De dader is zich bewust van het risico dat zijn gedrag met zich
meebrengt, maar vertrouwt erop dat het goed zal aflopen.
Week 1
Kent het onderscheid tussen de verschillende vormen van opzet en
tussen opzet en voorbedachte raad
Opzet is binnen het strafrecht de bedoeling om een bepaald gevolg teweeg te
brengen of de wetenschap dat dit gevolg zal plaatsvinden. Het is een belangrijk
element in het beoordeelde schuldantwoord van een verdachte.
Vormen van opzet
Gebrekkig opzet (voorwaardelijk opzet): De dader neemt het aanvaarden van een
bepaald gevolg voor lief, ook al is het niet zijn hoofddoel. Hij is zich bewust van
de mogelijkheid dat het gevolg kan optreden en accepteert dat.
Direct opzet: De verdachte heeft de bedoeling om het gevolg te bereiken.
Indirect opzet: De verdachte heeft misschien niet het doel het gevolg te
bereiken, maar hij weet dat het een zeker gevolg is van zijn daad en accepteert
dat.
Wat is voorbedachte raad?
Voorbedachte raad is een bijzonder zwaarwegend onderdeel binnen het opzet,
dat inhoudt dat de dader zijn daad heeft gepland en rustig heeft overwogen
voordat hij handelde. Het betekent een tijd van nadenken en beraad tussen het
besluit om een strafbaar feit te plegen en de uitvoering daarvan.
Vereisten van voorbedachte raad:
Er is een tijdsperiode geweest van kalm overleg en beraad.
Het is meer dan alleen het hebben van opzet; het is met bedachtzaamheid
en planning.
Het vormt een strafverzwarende omstandigheid.
Wetenschappelijk en in rechtspraak is voorbedachte raad geobjectiveerd:
het gaat vooral om de gelegenheid tot beraad, niet per se dat bewezen
wordt dat de dader werkelijk heeft nagedacht.
Het strafbare feit mag dus niet gepleegd zijn in een ogenblikkelijke
gemoedsopwelling.
Verschil tussen voorbedachte raad en gewone vormen van opzet
Kenmerk Opzet Voorbedachte Raad
Tijd van beraad Niet vereist Vereist een tijd van beraad
,Kenmerk Opzet Voorbedachte Raad
Mate van planning Kan impulsief zijn Rustig en doordacht
Strafmaat Lager Hogere straf (bijvoorbeeld moord vs. doodslag)
1. Kent drie vereisten voor voorwaardelijk opzet
Voorwaardelijke opzet is het bewust aanvaarden van de aanmerkelijke kans dat
een bepaald gevolg zal intreden. Hier zijn dus drie vereisten uit op te maken.
Aanmerkelijke kans: Er moet sprake zijn van een aanmerkelijke (grote) kans
dat het gevolg zal intreden. Dit wordt beoordeeld aan de hand van algemene
ervaringsregels en omstandigheden van het geval, zoals de aard van het gedrag
en de situatie waarin dat gedrag plaatsvindt.
Bewustzijn van die kans: De dader moet zich bewust zijn geweest van die
aanmerkelijke kans. Dit betekent dat hij weet of had moeten weten dat het
gevolg waarschijnlijk kon optreden. Dit bewustzijn kan worden vastgesteld aan de
hand van verklaringen, normale menselijke inzichten en het normale menselijk
gedrag.
Bewuste aanvaarding (willen): De dader accepteert bewust dat het gevolg
kan intreden en kiest ervoor toch zo te handelen. Het is dus niet noodzakelijk dat
het gevolg het doel was, maar de kans erop wordt willens en wetens aanvaard.
2. Kent de betekenis van het leerstuk voorbedachte raad
Het leerstuk voorbedachte raad betekent dat iemand een strafbaar feit pleegt
nadat hij vooraf de gelegenheid heeft gehad om rustig en bedachtzaam over dat
feit na te denken. Het omvat een moment van kalm overleg of bedaard nadenken
vóór de uitvoering van de daad. Dit tijdsverloop en de gelegenheid om na te
denken over de betekenis en gevolgen van het voorgenomen strafbare feit zijn
cruciaal. Het is niet noodzakelijk dat er daadwerkelijk uitgebreid is nagedacht,
maar wel dat de gelegenheid daarvoor bestond en dat het handelen niet in een
ogenblikkelijke gemoedsopwelling plaatsvond.
Voorbedachte raad is een strafverzwarende omstandigheid die vooral bij
misdrijven zoals moord een rol speelt. Het onderscheidt moord van bijvoorbeeld
doodslag, waarbij bij moord sprake is van vooraf gepland en doordacht handelen,
in tegenstelling tot een impulsieve daad.
, Week 2
Kent de begrippen waarmee schuld als bestanddeel (culpa), waaronder
roekeloosheid, wordt gedefinieerd in wetgeving, rechtspraak en
literatuur.
Het begrip schuld (culpa) in het strafrecht wordt gedefinieerd als verwijtbare
onvoorzichtigheid of nalatigheid. Het betekent dat iemand die een strafbaar feit
pleegt, redelijkerwijs had kunnen (en moeten) begrijpen dat zijn gedrag gevaarlijk
of onrechtmatig is, maar toch niet de nodige zorgvuldigheid in acht neemt.
Schuld impliceert geen wil om het strafbare gevolg te veroorzaken, in
tegenstelling tot opzet.
Culpa als schuld
Culpa betekent dat het verwijtbaar gedrag is dat niet aan de opzetgrens voldoet
maar toch voldoende ernstig is om strafbaar te zijn. Het kan bijvoorbeeld gaan
om onvoorzichtigheid, nalatigheid of het niet naleven van de maatschappelijke
zorgvuldigheidsnorm.
Roekeloosheid als bijzondere vorm van culpa
Roekeloosheid is een zwaardere vorm van culpa. Het is een vorm van bewuste
schuld waarbij iemand zich bewust is van een zeer ernstig gevaar dat zijn gedrag
met zich meebrengt, maar dit risico toch lichtvaardig opvat (bewuste of
onbewuste schuld). Het wordt gezien als de zwaarste vorm van schuld en bevindt
zich qua ernst vlak onder het niveau van voorwaardelijk opzet.
Kenmerken van roekeloosheid zijn onder meer:
Een buitengewoon onvoorzichtige gedraging die een zeer ernstig gevaar
oplevert.
Bewustzijn of had bewust moeten zijn van dat gevaar.
De aanmerkelijke ernst van het gebrek aan zorgvuldigheid, met zwaardere
strafmaxima dan gewone culpa.
Drie belangrijke gradaties van culpa:
1. Onbewuste culpa
De dader had niet door dat hij onvoorzichtig handelde, maar had dit
wel moeten weten.
Voorbeeld: Een jager die geen goed zicht heeft, maar toch schiet, en
iemand raakt.
2. Bewuste culpa
De dader is zich bewust van het risico dat zijn gedrag met zich
meebrengt, maar vertrouwt erop dat het goed zal aflopen.
