Samenvatting cursus OWM.E
Inhoudsopgave
1.1 INleiding......................................................................................................................................4
1.2. Visie............................................................................................................................................4
1.2.1. Ontwikkelingsdoelen.................................................................................................................4
1.2.2. Rijke ervaringskansen................................................................................................................4
1.2.3. Ervaringsgericht onderwijs........................................................................................................6
Het fundament................................................................................................................................6
3 praktijkprincipes...........................................................................................................................7
De processen...................................................................................................................................7
Einddoel..........................................................................................................................................8
1.2.4. Belangstellingscentra................................................................................................................8
1.3. klaswerking: een vergelijking tussen derde kleuterklas en 1ste leerjaar.......................................9
1.3.1. Weekrooster..............................................................................................................................9
1.3.2. Onthaal...................................................................................................................................10
1.3.3. belang van spelen in ontwikkeling van jonge kinderen...........................................................12
1.3.4. activerende werkvormen.........................................................................................................13
Klaspop..........................................................................................................................................13
hoekenwerk...................................................................................................................................14
kieskast..........................................................................................................................................15
2.1. schoolrijpheid...........................................................................................................................16
2.1.1. leerplicht.................................................................................................................................16
2.1.2. Maatschappelijke verwachtingen...........................................................................................17
2.1.3. schoolrijpheid: een definitie....................................................................................................17
4 parameters schoolrijpheid..........................................................................................................18
2.1.5. Schoolrijpheidstesten..............................................................................................................18
2.1.6. Besluit.....................................................................................................................................20
2.2. zittenblijven..............................................................................................................................20
2.2.1. Zittenblijven: evidentie in vlaams onderwijs............................................................................20
2.2.2. voor- en nadelen van zittenblijven in 3 e kleuterklas.................................................................21
2.2.3. speelleerklas of brugklas: tussenoplossing..............................................................................21
2.2.4. Besluit.....................................................................................................................................21
1: aanvankelijk schrift......................................................................................................................22
1.1. Inleiding.....................................................................................................................................22
1.2. Wat is (aanvankelijk) schrift.......................................................................................................23
Schrijven = bewegen.....................................................................................................................23
Schrijven = oriënteren...................................................................................................................26
Schrijven = communiceren............................................................................................................27
1.3. doelen van aanvankelijk schrift..................................................................................................28
Leerplandoelen:............................................................................................................................28
Doelen op klasniveau....................................................................................................................29
1.4. Lesopbouw – verloop.................................................................................................................31
1
,Samenvatting cursus OWM.E
Oriënteren.....................................................................................................................................31
Verwerven.....................................................................................................................................32
Verwerken.....................................................................................................................................35
Afronden.......................................................................................................................................35
1.5. Lesopbouw – schema.................................................................................................................36
1.6. Schriftmethoden.........................................................................................................................36
Welke schriftmethode kiezen?......................................................................................................36
Wat is belangrijk bij een schriftmethode?.....................................................................................36
1.7. Materiële aspecten bij het schrijven...........................................................................................37
Zit- en schrijfhouding.....................................................................................................................37
Bladligging.....................................................................................................................................38
Pengreep.......................................................................................................................................38
Schrijfmateriaal.............................................................................................................................38
1.8. Linkshandigheid.........................................................................................................................40
De linkshandige leerling................................................................................................................40
Linkshandige lkr.............................................................................................................................41
1.9. evalueren...................................................................................................................................41
1.10. Remediëren..............................................................................................................................43
Schrijfgedrag.................................................................................................................................43
Het handschrift..............................................................................................................................44
1.11. Aanvankelijk schrift vs aanvankelijk lezen................................................................................45
2.1. Inleiding....................................................................................................................................46
2.2. De structuur van het secundair onderwijs................................................................................47
2.2.1. de oude structuur....................................................................................................................47
2.2.2. Naar een nieuwe structuur......................................................................................................47
Redenen om te moderniseren.......................................................................................................47
2.2.3. Nieuwe structuur secundair onderwijs....................................................................................49
2.3. De eindtermen..........................................................................................................................54
2.4. De overstap van het lager naar het secundair onderwijs..........................................................56
2.4.1. hoe kinderen de overstap beleven...........................................................................................56
2.4.2. het studiekeuzeproces.............................................................................................................56
2.4.3. Een taak van het hele schoolteam...........................................................................................57
2.4.4. de rol van de leerkracht...........................................................................................................57
2.4.5. De kijk van de leerlingen.........................................................................................................58
2.4.6. De rol van de ouders................................................................................................................58
2.4.7. Activiteiten..............................................................................................................................59
2.4.8. Het advies...............................................................................................................................60
2.4.9. De rol van het CLB...................................................................................................................61
2.5. Problemen bij de overstap........................................................................................................63
2.5.1. de juiste studiekeuze...............................................................................................................63
2.5.2. verschillen in het basisaanbod................................................................................................63
2.5.3. overstappen naar een andere richting is moeilijk....................................................................64
2.5.4. De keuze van de school...........................................................................................................64
2
,Samenvatting cursus OWM.E
2.5.5. het advies wordt niet gevolgd.................................................................................................64
2.5.6. De doorstroom van gegevens..................................................................................................65
BaSo-fiche......................................................................................................................................65
3 belangrijke uitgangspunten..........................................................................................................67
1: evalueren = systematische voorbereiding en doordachte aanpak.................................................67
2: verschillende soorten evaluatievormen.........................................................................................67
3: bijdragen tot betere ondersteuning van leerproces......................................................................67
3.1. Inleiding....................................................................................................................................67
3.2. Begripsverkenning....................................................................................................................68
Onderscheid ‘assessment’ en ‘evaluation’ door Angelsaksisch taalgebied.......................................68
Literatuur: ruime waaier aan termen................................................................................................68
3.3. Niveaus waarop evaluatie wordt uitgevoerd............................................................................69
3.3.1. Macroniveau...........................................................................................................................69
3.3.2. Mesoniveau.............................................................................................................................69
3.3.3. Microniveau............................................................................................................................70
3.4. Soorten evaluaties op microniveau...........................................................................................71
3.4.1. Product- en procesevaluatie....................................................................................................71
3.4.2. Formatieve en summatieve evaluatie.....................................................................................71
3.5. Belangrijke accenten bij evalueren in basisschool....................................................................72
3.5.1. Breed evalueren......................................................................................................................72
Evalueren is leren..........................................................................................................................72
Harmonische persoonlijkheidsontwikkeling..................................................................................72
3.6. De vier fasen in het evaluatieproces.........................................................................................74
3.6.1. Vaststellen/ beschrijven..........................................................................................................74
Kwaliteitseisen bij het vaststellen.................................................................................................74
Samenhang tussen soorten doelen en evaluatieprocedure..........................................................76
Soorten evaluatieprocedures........................................................................................................77
Besluit............................................................................................................................................81
3.6.2. BEoordelen..............................................................................................................................82
Groepsnormgericht beoordelen....................................................................................................83
Criteriumgericht beoordelen.........................................................................................................83
3.6.3. Beslissingen nemen.................................................................................................................85
3.6.4. Rapporteren............................................................................................................................86
Leerlingenvolgsysteem..................................................................................................................86
Rapport voor ouders en leerlingen................................................................................................86
Uitleiding: pleidoor voor verantwoord evalueren.........................................................................89
3
, Samenvatting cursus OWM.E
DEEL 1: JONGERE SCHOOLKIND
Werking kleuterklas met oog op overstap naar eerste leerjaar
1.1 INLEIDING
1.2. VISIE
1.2.1. ONTWIKKELINGSDOELEN
Kwaliteit van Vlaamse onderwijs mede door eindtermen & ontwikkelingsdoelen
- Vastgelegd door Vlaamse overheid
- Iedere gesubsidieerde/ gefinancierde basisschool aan houden
- Ontwikkelingsdoelen:
o Minimumdoelen op gebied van kennis/ inzicht/ attitudes/ vaardigheden (kleuter onderwijs)
o Streven naar maximale ontwikkeling van deze jonge kinderen zodat ze klaar zijn om overstap
naar lager onderwijs te maken
- Eindtermen: lager onderwijs
o Grote verschil: = Eindtermen moeten bereikt worden om getuigschrift te ontvangen
= Ontwikkelingsdoelen streven ze naar, maar moeten niet allemaal behaald worden
1.2.2. RIJKE ERVARINGSKANSEN
ZILL: benadrukt ‘leren op verschillende manieren’
- Nood aan herhaling van opgedane ervaringen
- Iedereen leert op andere manier
Ervaringskansen: afwisselen krachtige en effectieve leeromgeving
Ontmoeten
- Centraal: samen zijn
- Genieten van elkaars aanwezigheid/ verbonden voelen/ elkaar leren kennen/ in dialoog gaan
- Kansen tot perspectiefwisseling
- Ontwikkelen van denken vanuit ik-niveau naar jij-/wij-niveau
- Voorbeelden: kringmomenten, rituele dagopening en –afronding, ervaringen delen, fruit- en
koekmoment…
Niet vrijblijvend, voorwaarden
- Ontmoetende leerkrachtstijl
= Erkennen en aanvaarden eigenheid kind
= Gevoelig voor signalen & diepere betekenis
= Authentiek en responsief opstellen
- Focussen op socio-emotionele kleuter zich goed voelen
4
Inhoudsopgave
1.1 INleiding......................................................................................................................................4
1.2. Visie............................................................................................................................................4
1.2.1. Ontwikkelingsdoelen.................................................................................................................4
1.2.2. Rijke ervaringskansen................................................................................................................4
1.2.3. Ervaringsgericht onderwijs........................................................................................................6
Het fundament................................................................................................................................6
3 praktijkprincipes...........................................................................................................................7
De processen...................................................................................................................................7
Einddoel..........................................................................................................................................8
1.2.4. Belangstellingscentra................................................................................................................8
1.3. klaswerking: een vergelijking tussen derde kleuterklas en 1ste leerjaar.......................................9
1.3.1. Weekrooster..............................................................................................................................9
1.3.2. Onthaal...................................................................................................................................10
1.3.3. belang van spelen in ontwikkeling van jonge kinderen...........................................................12
1.3.4. activerende werkvormen.........................................................................................................13
Klaspop..........................................................................................................................................13
hoekenwerk...................................................................................................................................14
kieskast..........................................................................................................................................15
2.1. schoolrijpheid...........................................................................................................................16
2.1.1. leerplicht.................................................................................................................................16
2.1.2. Maatschappelijke verwachtingen...........................................................................................17
2.1.3. schoolrijpheid: een definitie....................................................................................................17
4 parameters schoolrijpheid..........................................................................................................18
2.1.5. Schoolrijpheidstesten..............................................................................................................18
2.1.6. Besluit.....................................................................................................................................20
2.2. zittenblijven..............................................................................................................................20
2.2.1. Zittenblijven: evidentie in vlaams onderwijs............................................................................20
2.2.2. voor- en nadelen van zittenblijven in 3 e kleuterklas.................................................................21
2.2.3. speelleerklas of brugklas: tussenoplossing..............................................................................21
2.2.4. Besluit.....................................................................................................................................21
1: aanvankelijk schrift......................................................................................................................22
1.1. Inleiding.....................................................................................................................................22
1.2. Wat is (aanvankelijk) schrift.......................................................................................................23
Schrijven = bewegen.....................................................................................................................23
Schrijven = oriënteren...................................................................................................................26
Schrijven = communiceren............................................................................................................27
1.3. doelen van aanvankelijk schrift..................................................................................................28
Leerplandoelen:............................................................................................................................28
Doelen op klasniveau....................................................................................................................29
1.4. Lesopbouw – verloop.................................................................................................................31
1
,Samenvatting cursus OWM.E
Oriënteren.....................................................................................................................................31
Verwerven.....................................................................................................................................32
Verwerken.....................................................................................................................................35
Afronden.......................................................................................................................................35
1.5. Lesopbouw – schema.................................................................................................................36
1.6. Schriftmethoden.........................................................................................................................36
Welke schriftmethode kiezen?......................................................................................................36
Wat is belangrijk bij een schriftmethode?.....................................................................................36
1.7. Materiële aspecten bij het schrijven...........................................................................................37
Zit- en schrijfhouding.....................................................................................................................37
Bladligging.....................................................................................................................................38
Pengreep.......................................................................................................................................38
Schrijfmateriaal.............................................................................................................................38
1.8. Linkshandigheid.........................................................................................................................40
De linkshandige leerling................................................................................................................40
Linkshandige lkr.............................................................................................................................41
1.9. evalueren...................................................................................................................................41
1.10. Remediëren..............................................................................................................................43
Schrijfgedrag.................................................................................................................................43
Het handschrift..............................................................................................................................44
1.11. Aanvankelijk schrift vs aanvankelijk lezen................................................................................45
2.1. Inleiding....................................................................................................................................46
2.2. De structuur van het secundair onderwijs................................................................................47
2.2.1. de oude structuur....................................................................................................................47
2.2.2. Naar een nieuwe structuur......................................................................................................47
Redenen om te moderniseren.......................................................................................................47
2.2.3. Nieuwe structuur secundair onderwijs....................................................................................49
2.3. De eindtermen..........................................................................................................................54
2.4. De overstap van het lager naar het secundair onderwijs..........................................................56
2.4.1. hoe kinderen de overstap beleven...........................................................................................56
2.4.2. het studiekeuzeproces.............................................................................................................56
2.4.3. Een taak van het hele schoolteam...........................................................................................57
2.4.4. de rol van de leerkracht...........................................................................................................57
2.4.5. De kijk van de leerlingen.........................................................................................................58
2.4.6. De rol van de ouders................................................................................................................58
2.4.7. Activiteiten..............................................................................................................................59
2.4.8. Het advies...............................................................................................................................60
2.4.9. De rol van het CLB...................................................................................................................61
2.5. Problemen bij de overstap........................................................................................................63
2.5.1. de juiste studiekeuze...............................................................................................................63
2.5.2. verschillen in het basisaanbod................................................................................................63
2.5.3. overstappen naar een andere richting is moeilijk....................................................................64
2.5.4. De keuze van de school...........................................................................................................64
2
,Samenvatting cursus OWM.E
2.5.5. het advies wordt niet gevolgd.................................................................................................64
2.5.6. De doorstroom van gegevens..................................................................................................65
BaSo-fiche......................................................................................................................................65
3 belangrijke uitgangspunten..........................................................................................................67
1: evalueren = systematische voorbereiding en doordachte aanpak.................................................67
2: verschillende soorten evaluatievormen.........................................................................................67
3: bijdragen tot betere ondersteuning van leerproces......................................................................67
3.1. Inleiding....................................................................................................................................67
3.2. Begripsverkenning....................................................................................................................68
Onderscheid ‘assessment’ en ‘evaluation’ door Angelsaksisch taalgebied.......................................68
Literatuur: ruime waaier aan termen................................................................................................68
3.3. Niveaus waarop evaluatie wordt uitgevoerd............................................................................69
3.3.1. Macroniveau...........................................................................................................................69
3.3.2. Mesoniveau.............................................................................................................................69
3.3.3. Microniveau............................................................................................................................70
3.4. Soorten evaluaties op microniveau...........................................................................................71
3.4.1. Product- en procesevaluatie....................................................................................................71
3.4.2. Formatieve en summatieve evaluatie.....................................................................................71
3.5. Belangrijke accenten bij evalueren in basisschool....................................................................72
3.5.1. Breed evalueren......................................................................................................................72
Evalueren is leren..........................................................................................................................72
Harmonische persoonlijkheidsontwikkeling..................................................................................72
3.6. De vier fasen in het evaluatieproces.........................................................................................74
3.6.1. Vaststellen/ beschrijven..........................................................................................................74
Kwaliteitseisen bij het vaststellen.................................................................................................74
Samenhang tussen soorten doelen en evaluatieprocedure..........................................................76
Soorten evaluatieprocedures........................................................................................................77
Besluit............................................................................................................................................81
3.6.2. BEoordelen..............................................................................................................................82
Groepsnormgericht beoordelen....................................................................................................83
Criteriumgericht beoordelen.........................................................................................................83
3.6.3. Beslissingen nemen.................................................................................................................85
3.6.4. Rapporteren............................................................................................................................86
Leerlingenvolgsysteem..................................................................................................................86
Rapport voor ouders en leerlingen................................................................................................86
Uitleiding: pleidoor voor verantwoord evalueren.........................................................................89
3
, Samenvatting cursus OWM.E
DEEL 1: JONGERE SCHOOLKIND
Werking kleuterklas met oog op overstap naar eerste leerjaar
1.1 INLEIDING
1.2. VISIE
1.2.1. ONTWIKKELINGSDOELEN
Kwaliteit van Vlaamse onderwijs mede door eindtermen & ontwikkelingsdoelen
- Vastgelegd door Vlaamse overheid
- Iedere gesubsidieerde/ gefinancierde basisschool aan houden
- Ontwikkelingsdoelen:
o Minimumdoelen op gebied van kennis/ inzicht/ attitudes/ vaardigheden (kleuter onderwijs)
o Streven naar maximale ontwikkeling van deze jonge kinderen zodat ze klaar zijn om overstap
naar lager onderwijs te maken
- Eindtermen: lager onderwijs
o Grote verschil: = Eindtermen moeten bereikt worden om getuigschrift te ontvangen
= Ontwikkelingsdoelen streven ze naar, maar moeten niet allemaal behaald worden
1.2.2. RIJKE ERVARINGSKANSEN
ZILL: benadrukt ‘leren op verschillende manieren’
- Nood aan herhaling van opgedane ervaringen
- Iedereen leert op andere manier
Ervaringskansen: afwisselen krachtige en effectieve leeromgeving
Ontmoeten
- Centraal: samen zijn
- Genieten van elkaars aanwezigheid/ verbonden voelen/ elkaar leren kennen/ in dialoog gaan
- Kansen tot perspectiefwisseling
- Ontwikkelen van denken vanuit ik-niveau naar jij-/wij-niveau
- Voorbeelden: kringmomenten, rituele dagopening en –afronding, ervaringen delen, fruit- en
koekmoment…
Niet vrijblijvend, voorwaarden
- Ontmoetende leerkrachtstijl
= Erkennen en aanvaarden eigenheid kind
= Gevoelig voor signalen & diepere betekenis
= Authentiek en responsief opstellen
- Focussen op socio-emotionele kleuter zich goed voelen
4
