Samenvatting week 1&2 literatuur voor college Orthopedagogische interventies

4.2. Orthopedagogische
interventies
Inhoudsopgave
Week 1: Orthopedagogische interventies: stromingen, werkzame
factoren, effectiviteit en ethiek...........................................................3

Van Lieshout (2009), H2......................................................................3
2.1. De inzichtgevende, psychodynamische benadering....................................7
2.2 De gedragstherapeutische benadering......................................................12
2.3 De experiëntiële of ervaringsgerichte benadering.....................................20
2.4 De systeemtheoretische benadering...........................................................24
2.5 Benadering gebaseerd op onderzoek vanuit de hersenwetenschap............27
2.6 Algemene aanpak van gedragsproblemen..................................................32

Liber (2020): Evidence-based behandelen bij kinderen en adolescenten
........................................................................................................36

Van Yperen, Veerman & Bijl (2017) – H1 (17-52).................................46
1.1 Inleiding....................................................................................................... 46
1.2. Effectonderzoek in preventie en jeugdhulp................................................50
1.3. Resultaatgerichte Ontwikkeling van Interventies (RGOi)............................52
1.4. De Effectladder als methodisch kader voor praktijkgestuurd onderzoek....55
Niveau 0 (startpunt) – intuition based interventies........................................57
Niveau 1 – Voorwaardelijk (descriptieve aanwijzingen)..................................57
Niveau 2 – Veelbelovend (theoretisch goed onderbouwd).............................57
Niveau 3 – Doeltreffend (eerste empirische aanwijzingen)............................58
Niveau 4 – Plausibel (goede empirische aanwijzingen)..................................61
Niveau 5 – Werkzaam (sterke empirische aanwijzingen)................................62
1.5. tot slot........................................................................................................ 65

Wampold (2015) - de rol van common factors in psychotherapie – Een
update.............................................................................................69

Van Yperen & Van der Steege (2010): methodiek en hulpverlener tellen
allebei..............................................................................................80
Internationale bevindingen............................................................................. 80
Belangrijkste factoren:................................................................................... 82
Relatie tussen cliënt en hulpverlener............................................................82
Conclusie........................................................................................................... 82

Schenk et al. (2025), H6....................................................................88

Week 2: Motiverende gespreksvoering...............................................89

1

, Harder & Eenshuistra (2020): Uithuisgeplaatste jeugdigen: sleutels tot succes in
behandeling en onderwijs.................................................................................. 89
Miller & Rollnick (2025), H1–7............................................................................95
Hoofdstuk 1– Helpen met hoofd en hart.........................................................95
Hoofdstuk 2- Wat is Motiverende Gespreksvoering (MGV)?..........................105
Hoofdstuk 3 – Een soepel gesprek voeren....................................................116
Hoofdstuk 4 — Engageren............................................................................ 121
Hoofdstuk 5 – Focussen................................................................................131
Hoofdstuk 6 — Ontlokken.............................................................................136
Hoofdstuk 7 – Plannen..................................................................................148




2

,Literatuur voorbereiding colleges
Week 1: Orthopedagogische interventies:
stromingen, werkzame factoren, effectiviteit
en ethiek

Van Lieshout (2009), H2
Algemene aanpak van probleemgedrag bij kinderen en jongeren
Afstemming en rol van de school

 De aanpak in dit boek is géén (psycho)therapie.
 Naast deze aanpak hebben jongeren en hun ouders vaak aanvullende
behandeling nodig van een hulpverleningsinstelling.
 Essentieel: afstemming tussen schoolbegeleiding en hulpverlening om
effectiviteit te vergroten.

Psycho-educatie

 Psycho-educatie helpt jongeren en ouders om:
o Het gedrag en de problemen beter te begrijpen.
o Het kind en zijn problemen te accepteren.
 Doel: een basis leggen voor de ‘echte’ behandeling.
 Psycho-educatie omvat:
o Aanleren van een andere benadering van gedrag.
o Vaak verhelderend genoeg om het probleem al deels te verminderen.
 Het boek fungeert zelf ook als psycho-educatieve handleiding voor
beroepsopvoeders.

Orthopedagogische benadering

 Orthopedagogiek: wetenschap gericht op verstoorde
opvoedingsprocessen, bijvoorbeeld door ontwikkelings- of
gedragsstoornissen.
 Orthopedagogische hulpverlening richt zich op:
o Problematische opvoedingssituaties (POS)
o Begeleiding van opvoeders en het kind in hun opvoedproces
 Taken van de orthopedagoog:
o Coördineren van specialisten (psychologen, psychiaters,
maatschappelijk werkers, paramedici, psychotherapeuten)
o Terugbrengen naar het kind in de problematische
opvoedingssituatie
o Verbeteren van leer- en leefomgeving om gedrag en ontwikkeling te
stimuleren




3

, Belangrijke aspecten bij de begeleiding van kinderen met
ontwikkelingsstoornissen
Zelfbeeld en zelfvertrouwen

 Het zelfbeeld van het kind moet positiever worden gemaakt door het kind
ervaringen te laten opdoen waarin het succes ervaart.
 Het kind moet merken: “Ik kan dit wél”, waardoor zelfvertrouwen groeit.

Belang van zelfvertrouwen

 Zelfvertrouwen is motor en doel van behandeling.
 Positieve ervaringen helpen het zelfbeeld van het kind te verbeteren.
 Belangrijke elementen:
o Duidelijke structuur thuis en op school
o Voorspelbaarheid van gebeurtenissen
o Hulp bij sociale vaardigheden
o Gedragstraining en stapsgewijze informatieverwerking
 Balans in opvoeding: bescherming en veiligheid vs. stimulans, prikkeling en
uitdaging
o Overbescherming kan leiden tot verstoord zelfbeeld of gevoel van
onoverwinnelijkheid

Kinderen met ontwikkelingsstoornissen

 Kinderen met ontwikkelingsstoornissen hebben behoefte aan:
o Duidelijke structuur in gezin en school.
o Voorspelbaarheid van gebeurtenissen, acties en reacties, zodat
ze zich veilig voelen.
 Dit helpt bij het verminderen van onzekerheid en frustratie.

 Begeleiding richt zich ook op:
o Hulp bij contactbevorderende activiteiten.
o Aanleren van sociale vaardigheden in een veilige en accepterende
omgeving.
o Stapsgewijze begeleiding van informatieverwerking voor
praktische toepassingen.

Gedragstraining

 Via gedragstraining leert het kind aangepast gedrag.
 Essentiële aspecten van deze begeleiding:
o Geduld van de opvoeder.
o Acceptatie van het kind zoals het is, inclusief zijn problemen.
o Vertrouwen in de interne groeimogelijkheden van het kind.
o Structurering: veilig, geborgen, rustig en ordelijk milieu.
o Het stellen van juiste eisen: niet te veel, niet te weinig.
 Doel: herstel van zelfvertrouwen en zelfstandigheid.




4