HOOFDSTUK 1: een helikopterblik op onze geestelijke gezondheidzorg
GESCHIEDENIS VAN DE PSYCHIATRIE
● De geschiedenis van de psychiatrie kent een enorme evolutie in het mensbeeld
● Van krankzinnig,bezeten en zot beschouwde mensen naar het beeld dat mensen “ziek”
werden bekeken
● Het heersende mensbeeld bepaalt sterk de aanpak en de behandeling. In de loop van de
geschiedenis is er dan ook heel wat geëvolueerd op dat vlak.
Samengevat: 6 periodes (kunnen plaatsen in een tijdlijn)
Periode 1: De prehistorie en de oudheid
● Hippocrates beschouwde krankzinnigheid als een hersenziekte en behandelde de zieken
met warme, koude baden, rust en dieet
Periode 2: Vanaf 300 n.c. tot 1600
● De lastige en onrustige mensen werden opgesloten in dolhuizen
● Met de opkomst van de kerk kregen geesteszieken meer recht op leven: kloosterorden
stonden in voor de opnames en de verzorging, religieuze congregaties bleven de medemens
zien achter het waanzinnige gedrag
● Begin van de GGZ
Periode 3: Vanaf 1600 – tot 1800
● Descartes zegt: ik ben een denkend ding
- denken is volgens hem onze essentie en daarom moet onze geest onderscheiden
worden van ons lichaam (cartesiaanse dualisme)
- hij legde de basis voor neuropsychologie
Periode 4: 19e eeuw (= jaren 1800)
● geesteszieken worden beschouwd als lichamelijk zieke personen met recht op specifiek
medische verzorging (recht op behandeling: dolhuizen werden vervangen door
krankzinnigengestichten)
● Pinel maakte een einde aan bepaalde technieken (aderlaten). In zijn therapie stond het
● Hij ontwikkelde ideeën over de aard en behandeling van psychiatrische aandoening
- hij is de pionier van de franse psychiatrie
● Guislain was een pionier in België. Zijn therapie was gebaseerd op Pinel
- Hij ijverde voor een humane behandeling van de patiënten en bouwde het 1ste
gesticht volgens moderne concepten
● Volgens Freud is een neurose het gevolg van belevingen die verdrongen worden in het
onbewuste. Hij legde de basis voor psychoanalyse
● De kerk ontwikkelde zich via religieuze congregaties (bv. De broerders van liefde)
initiatieven op het gebied op de zorg voor patiënten met psychiatrische aandoeningen
Periode 5: eerste helft 20e eeuw (= jaren 1900)
● Berger ontdekte het EEG (elektro encefalogram): een diagnosetoestel in de neurologie. Maar
het probleem is dat psychiatrische ziektebeelden nog door de EEG nog door beeldvormend
onderzoek (mri) te diagnosticeren zijn. (geen enkele machine die de diagnose van GGZ op
papier kan printen)
Periode 6: start tweede helft 20e eeuw (=jaren na 1950 tot 2010)
● Psychofarmaca: het eerste antipsychoticum was een enorme doorbraak in de psychiatrische
aandoeningen. Door die medicatie kon de patiënten met schizofrenie ook een ambulante
behandeling krijgen terwijl ze vroeger een langdurige opname in het ziekenhuis hadden.
,Periode 7: na 2010 tot nu (zie 1.2: De Psychiatrie vandaag)
DE PSYCHIATRIE VANDAAG
● Paradigmashift: een nieuw paradigma. Door de evolutie van residentiële naar ambulante
zorg, van aanbod- naar vraaggestuurde zorg ontstaat een andersoortige psychiatrie. In de
geestelijke gezondheidszorg moet behandelen, verzorgen of begeleiden een ruime invulling
krijgen
● De focus verschuift van de kwetsbaarheid en de beperking van de persoon naar zijn
krachten, talenten en competenties
● De herstelgerichte benadering neemt toe (herstel = recovery). Volgens deze benadering gaat
het over genezing of het zo veel mogelijk stabiliseren van de symptomen + om het herstel
van het functioneren in de samenleving en van het herstel van eigen identiteit
● Meer participatie van patiënten en hun netwerk
● Het gaat om de "genezing" of het zo veel mogelijk stabiliseren van de symptomen (klinisch
herstel) + om het herstel van het functioneren in de samenleving
● Behandelen, verzorgen en begeleiding krijgen een ruime invulling. We vertrekken vanuit de
benadering van herstelgericht werken.
● Het begrip “herstel”: Het benadrukt het belang van hoop, empowerment en de mogelijkheid
tot een betekenisvol leven ondanks psychische uitdagingen
● Methodiek die we gebruiken is de Kwartiermaken (zet in op diversiteit, inclusie)
Ervaringsdeskundigen
● Zijn mensen die zelf psychisch ziek geweest zijn en het vaak ook nog zijn of kwetsbaar blijven
en die hun ervaringsdeskundigheid via vorming en bijscholing ontwikkelen tot een zinvolle
bijdrage in de zorg voor anderen
● Meerwaarde: een goed contact en uitwisseling met ervaringsdeskundigen en lotgenoten zijn
essentiële componenten voor een meer herstelgerichte zorg. Succesverhalen, horen hoe
anderen herstelden, geven moed en hoop om een behandeling te volgen en door te zetten
● Die samenwerking is mogelijk wanneer de eigenwaarde en het zelfbewustzijn van patiënten
wordt versterkt en wanneer de ervaringsdeskundigheid uitgroeit tot een eigen vakgebied
● Ze worden geacht de nodige competenties en vaardigheden te bezitten om als gelijkwaardige
collega’s in een interdisciplinair team te functioneren (valkuil: als de ervaringsdeskundige niet
over de juiste competenties en vaardigheden beschikt kan het ook geen meerwaarde zijn in
de opleiding)
● Ze werken samen aan een Globaal Plan Ervaringsdeskundigheid. Dat project wordt begeleid
door de Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid. Patiënten hebben na een opname
en behandeling een eigen ervaring opgebouwd
● inbreng van patiëntenperspectief en ervaringskennis in opleidingen wordt pas ten volle
effectief als ze ook een structureel onderdeel worden van de opleidingen en de vorming van
de andere zorgberoepen (valkuil: als er enkel wordt ingezet op ervaringsdeskundigen zonder
effectief theoretische opleiding rond te geven dan gaat de meerwaarde verloren)
● De uitdaging bestaat er nu in inhoud te geven aan de functie en een erkenning binnen te
halen zodat ervaringswerkers een vaste waarde worden binnen elk zorgteam
● Ervaringsdeskundigen kunnen niet alleen ingeschakeld worden in de directe zorg en het
bijscholen van zorgverleners, maar ook in adviesraden, in het uitbouwen en aansturen van
netwerken en waarom ook niet in het bestuur van voorzieningen en beleidsniveau van de
sector
,DSM of ICD
● 2 classificatiesystemen
1. ICD: international classification of diseases =
2. DSM: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders = dsm wordt gebruikt bij
onderzoeken, dsm kan je beschouwen als een handboek dat wereldwijd door
psychiaters wordt gebruikt als een classificatiesysteem voor psychiatrische
aandoeningen op basis van symptomatologie
- het voorstellen tot aanpassing via een speciaal daartoe opgericht portaal
kunnen worden ingediend mits wetenschappelijke onderbouwing op het vlak
van betrouwbaarheid, validiteit en klinische bruikbaarheid
- De finale goedkeuring gebeurt door een specifiek comité, de APA board en
APA Assembly
- DSM krijgt het verwijt dat met de aanpassingen ingespeeld wordt op de
onverdraagzaamheid van onze samenleving ten aanzien van afwijkend
gedrag, dat al te vlug het etiket krijgt van psychiatrische aandoening met
medicalisering als gevolg
- vb dat de dsm misbruikt word: Food and Drug Administration in de vs een
welomschreven dsm-categorie voor de commercialisering van medicatie
- Verwijt: dat met aanpassingen wordt ingespeeld op de onverdraagzaamheid
van onze samenleving ten aanzien van afwijkend gedrag. Dat al te vlug het
etiket krijgt van psychiatrische aandoening met medicalisering tot gevolg
Biopsychosociale benadering
● Goede zorg besteedt aandacht aan geest en lichaam en aan de interactie tussen beide
(wisselwerking)
● Holistische benadering: biologische,psychologische en sociale componenten beïnvloeden
mentaal welbevinden ( je neemt alles van de mens en kijken hoe de persoon in elkaar zit)
● Als gevolg van deze paradigmashift verkleint de kloof tussen geestelijke gezondheidszorg en
andere specialismen (niet enkel om psychische, maar alles er rond)
● laisonpsychiatrie: raakvlak tussen algemene geneeskunde en psychiatrie
● Bio: genetische, psyche: geest, sociaal: interactie met andere personen
Psychiatrische aandoening
● Om te kunnen spreken van een psychiatrische aandoening moet het gedrag
tegelijkertijd aan de volgende 4 voorwaarden (criteria) beantwoorden + kritisch
bedenking formuleren
1. afwijkend gedrag vertonen (afhangen van een sociologische, culturele en
maatschappelijke context bepalen veel + homoseksualiteit werd vroeger gezien als
psychiatrische stoornis)
2. lijden, ongemak of een beperking veroorzaken ( bv. hoesten op dat moment is het
ongemakkelijk, maar wil niet zeggen dat je een psychiatrische aandoening hebt)
3. het functioneren op het vlak van relaties, arbeid, ontspanning en liefde negatief
beïnvloeden
4. waarbij de vorige 3 voorwaarden een duurzaam karakter vertonen
● Rouwen is geen psychiatrische aandoening, terwijl je bij alle 4 de criteria’s voldoet
● Niet evident… de persoonlijke beleving van de persoon voorop stellen
Wat is “normaal” in de psychiatrie
● 3 argumenten van eigen visie uit onderscheid tussen psychisch “normaal” en “abnormaal”
1. kennis over de structuur en de functie van de hersenen
, 2. In het geval van een psychiatrische aandoening heeft men het meestal over de
aanwezigheid van lijden, disfunctie, invaliditeit, controleverlies. De vraag is: Van
hoeveel ervan moet er sprake zijn en van welk type?
3. Niet alle psychiatrische aandoeningen in het dsm hebben hun vermelding gekregen
via goed onderbouwde en universeel geldende criteria
Onrustwekkende toename van psychische problemen
3 kritische bedenkingen
1. Mensen zetten meer dan voorheen de stap naar hulpverlening, als gevolg van een betere
kennis van de psychische gezondheid.
- In de mate dat het gaat over ernstige psychische problemen is dit een goede
evolutie.
- Als het gaat over lichte psychische problemen wordt onnodig naar de hulpverlening
gestapt
- Meer en meer mensen stappen sneller naar hulpverlening omdat ze het onderscheid
niet meer maken tussen gewone levensproblemen en ernstige psychische
aandoeningen
2. De toegenomen vraag houdt ook verband met het onrealistische beeld dat de samenleving
creëert over maakbaarheid. In onze huidige samenleving verwachten mensen kant)en-klare
oplossingen voor elk probleem of het nu fysiek dan wel psychisch is
3. Onze samenleving tolereert afwijkend gedrag steeds minder en legt altijd maar meer en
hogere eisen op aan de mensen
EEN AANTAL MARKANTE VASTSTELLINGEN OP HET VLAK VAN GEESTELIJKE
GEZONDHEIDSZORG
1. Overconsumptie van antidepressiva
● Wordt gebruikt in de behandeling van ernstige depressie, angststoornissen
● Het is mogelijk dat depressie en aanverwante aandoeningen vaker voorkomen of dat
naarmate de medische kennis toeneemt en de mentaliteit wijzigt
● Vaak wordt antidepressiva niet op de juiste manier gebruikt = spreken van over- als
onderconsumptie
● Zo krijgen heel wat patiënten met een lichte of matige depressie psychofarmaca
terwijl zij daar geen baat bij hebben
● Antidepressiva is bedoeld om de balans van boodschapperstoffen in de hersenen in
evenwicht te houden
● Overmatig gebruik kan leiden tot agressie, zelfdoding
● Hoge gebruik van antidepressiva wordt beïnvloed door maatschappelijke en
structurele elementen
2. Zelfdoding
● Moeten onderscheid maken tussen de oorzaken en de bevorderende factoren
(imitatiegedrag, sociale media) en onderwerp bespreekbaar te maken
● Mensen sterven doordat ze ook worstelen met psychische problemen (depressie,
psychosen, verslaving)
● De verstikkende methode is het meest voorkomend middel, gevolgd door verdrinking,
intoxicatie
● De minder voorkomende elektrocutie, van iets hoogs springen
● Zelfdoding wordt door veel mensen gezien als een keuze voor de dood
● Preventie tot zorg! (nummer 1813)
● Zorgverleners hebben het moeilijk wanneer een patiënt tot zelfdoding overgaat omdat
ze met het gevoel zitten dat de patiënt onvoldoende beschermd is tegen zichzelf of
dat de veiligheidsmaatregelen onvoldoende werden genomen
● Schuldgevoelens zijn het gevolg van de zorgrelatie en de daaruit verbondenheid en
verantwoordelijkheid
GESCHIEDENIS VAN DE PSYCHIATRIE
● De geschiedenis van de psychiatrie kent een enorme evolutie in het mensbeeld
● Van krankzinnig,bezeten en zot beschouwde mensen naar het beeld dat mensen “ziek”
werden bekeken
● Het heersende mensbeeld bepaalt sterk de aanpak en de behandeling. In de loop van de
geschiedenis is er dan ook heel wat geëvolueerd op dat vlak.
Samengevat: 6 periodes (kunnen plaatsen in een tijdlijn)
Periode 1: De prehistorie en de oudheid
● Hippocrates beschouwde krankzinnigheid als een hersenziekte en behandelde de zieken
met warme, koude baden, rust en dieet
Periode 2: Vanaf 300 n.c. tot 1600
● De lastige en onrustige mensen werden opgesloten in dolhuizen
● Met de opkomst van de kerk kregen geesteszieken meer recht op leven: kloosterorden
stonden in voor de opnames en de verzorging, religieuze congregaties bleven de medemens
zien achter het waanzinnige gedrag
● Begin van de GGZ
Periode 3: Vanaf 1600 – tot 1800
● Descartes zegt: ik ben een denkend ding
- denken is volgens hem onze essentie en daarom moet onze geest onderscheiden
worden van ons lichaam (cartesiaanse dualisme)
- hij legde de basis voor neuropsychologie
Periode 4: 19e eeuw (= jaren 1800)
● geesteszieken worden beschouwd als lichamelijk zieke personen met recht op specifiek
medische verzorging (recht op behandeling: dolhuizen werden vervangen door
krankzinnigengestichten)
● Pinel maakte een einde aan bepaalde technieken (aderlaten). In zijn therapie stond het
● Hij ontwikkelde ideeën over de aard en behandeling van psychiatrische aandoening
- hij is de pionier van de franse psychiatrie
● Guislain was een pionier in België. Zijn therapie was gebaseerd op Pinel
- Hij ijverde voor een humane behandeling van de patiënten en bouwde het 1ste
gesticht volgens moderne concepten
● Volgens Freud is een neurose het gevolg van belevingen die verdrongen worden in het
onbewuste. Hij legde de basis voor psychoanalyse
● De kerk ontwikkelde zich via religieuze congregaties (bv. De broerders van liefde)
initiatieven op het gebied op de zorg voor patiënten met psychiatrische aandoeningen
Periode 5: eerste helft 20e eeuw (= jaren 1900)
● Berger ontdekte het EEG (elektro encefalogram): een diagnosetoestel in de neurologie. Maar
het probleem is dat psychiatrische ziektebeelden nog door de EEG nog door beeldvormend
onderzoek (mri) te diagnosticeren zijn. (geen enkele machine die de diagnose van GGZ op
papier kan printen)
Periode 6: start tweede helft 20e eeuw (=jaren na 1950 tot 2010)
● Psychofarmaca: het eerste antipsychoticum was een enorme doorbraak in de psychiatrische
aandoeningen. Door die medicatie kon de patiënten met schizofrenie ook een ambulante
behandeling krijgen terwijl ze vroeger een langdurige opname in het ziekenhuis hadden.
,Periode 7: na 2010 tot nu (zie 1.2: De Psychiatrie vandaag)
DE PSYCHIATRIE VANDAAG
● Paradigmashift: een nieuw paradigma. Door de evolutie van residentiële naar ambulante
zorg, van aanbod- naar vraaggestuurde zorg ontstaat een andersoortige psychiatrie. In de
geestelijke gezondheidszorg moet behandelen, verzorgen of begeleiden een ruime invulling
krijgen
● De focus verschuift van de kwetsbaarheid en de beperking van de persoon naar zijn
krachten, talenten en competenties
● De herstelgerichte benadering neemt toe (herstel = recovery). Volgens deze benadering gaat
het over genezing of het zo veel mogelijk stabiliseren van de symptomen + om het herstel
van het functioneren in de samenleving en van het herstel van eigen identiteit
● Meer participatie van patiënten en hun netwerk
● Het gaat om de "genezing" of het zo veel mogelijk stabiliseren van de symptomen (klinisch
herstel) + om het herstel van het functioneren in de samenleving
● Behandelen, verzorgen en begeleiding krijgen een ruime invulling. We vertrekken vanuit de
benadering van herstelgericht werken.
● Het begrip “herstel”: Het benadrukt het belang van hoop, empowerment en de mogelijkheid
tot een betekenisvol leven ondanks psychische uitdagingen
● Methodiek die we gebruiken is de Kwartiermaken (zet in op diversiteit, inclusie)
Ervaringsdeskundigen
● Zijn mensen die zelf psychisch ziek geweest zijn en het vaak ook nog zijn of kwetsbaar blijven
en die hun ervaringsdeskundigheid via vorming en bijscholing ontwikkelen tot een zinvolle
bijdrage in de zorg voor anderen
● Meerwaarde: een goed contact en uitwisseling met ervaringsdeskundigen en lotgenoten zijn
essentiële componenten voor een meer herstelgerichte zorg. Succesverhalen, horen hoe
anderen herstelden, geven moed en hoop om een behandeling te volgen en door te zetten
● Die samenwerking is mogelijk wanneer de eigenwaarde en het zelfbewustzijn van patiënten
wordt versterkt en wanneer de ervaringsdeskundigheid uitgroeit tot een eigen vakgebied
● Ze worden geacht de nodige competenties en vaardigheden te bezitten om als gelijkwaardige
collega’s in een interdisciplinair team te functioneren (valkuil: als de ervaringsdeskundige niet
over de juiste competenties en vaardigheden beschikt kan het ook geen meerwaarde zijn in
de opleiding)
● Ze werken samen aan een Globaal Plan Ervaringsdeskundigheid. Dat project wordt begeleid
door de Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid. Patiënten hebben na een opname
en behandeling een eigen ervaring opgebouwd
● inbreng van patiëntenperspectief en ervaringskennis in opleidingen wordt pas ten volle
effectief als ze ook een structureel onderdeel worden van de opleidingen en de vorming van
de andere zorgberoepen (valkuil: als er enkel wordt ingezet op ervaringsdeskundigen zonder
effectief theoretische opleiding rond te geven dan gaat de meerwaarde verloren)
● De uitdaging bestaat er nu in inhoud te geven aan de functie en een erkenning binnen te
halen zodat ervaringswerkers een vaste waarde worden binnen elk zorgteam
● Ervaringsdeskundigen kunnen niet alleen ingeschakeld worden in de directe zorg en het
bijscholen van zorgverleners, maar ook in adviesraden, in het uitbouwen en aansturen van
netwerken en waarom ook niet in het bestuur van voorzieningen en beleidsniveau van de
sector
,DSM of ICD
● 2 classificatiesystemen
1. ICD: international classification of diseases =
2. DSM: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders = dsm wordt gebruikt bij
onderzoeken, dsm kan je beschouwen als een handboek dat wereldwijd door
psychiaters wordt gebruikt als een classificatiesysteem voor psychiatrische
aandoeningen op basis van symptomatologie
- het voorstellen tot aanpassing via een speciaal daartoe opgericht portaal
kunnen worden ingediend mits wetenschappelijke onderbouwing op het vlak
van betrouwbaarheid, validiteit en klinische bruikbaarheid
- De finale goedkeuring gebeurt door een specifiek comité, de APA board en
APA Assembly
- DSM krijgt het verwijt dat met de aanpassingen ingespeeld wordt op de
onverdraagzaamheid van onze samenleving ten aanzien van afwijkend
gedrag, dat al te vlug het etiket krijgt van psychiatrische aandoening met
medicalisering als gevolg
- vb dat de dsm misbruikt word: Food and Drug Administration in de vs een
welomschreven dsm-categorie voor de commercialisering van medicatie
- Verwijt: dat met aanpassingen wordt ingespeeld op de onverdraagzaamheid
van onze samenleving ten aanzien van afwijkend gedrag. Dat al te vlug het
etiket krijgt van psychiatrische aandoening met medicalisering tot gevolg
Biopsychosociale benadering
● Goede zorg besteedt aandacht aan geest en lichaam en aan de interactie tussen beide
(wisselwerking)
● Holistische benadering: biologische,psychologische en sociale componenten beïnvloeden
mentaal welbevinden ( je neemt alles van de mens en kijken hoe de persoon in elkaar zit)
● Als gevolg van deze paradigmashift verkleint de kloof tussen geestelijke gezondheidszorg en
andere specialismen (niet enkel om psychische, maar alles er rond)
● laisonpsychiatrie: raakvlak tussen algemene geneeskunde en psychiatrie
● Bio: genetische, psyche: geest, sociaal: interactie met andere personen
Psychiatrische aandoening
● Om te kunnen spreken van een psychiatrische aandoening moet het gedrag
tegelijkertijd aan de volgende 4 voorwaarden (criteria) beantwoorden + kritisch
bedenking formuleren
1. afwijkend gedrag vertonen (afhangen van een sociologische, culturele en
maatschappelijke context bepalen veel + homoseksualiteit werd vroeger gezien als
psychiatrische stoornis)
2. lijden, ongemak of een beperking veroorzaken ( bv. hoesten op dat moment is het
ongemakkelijk, maar wil niet zeggen dat je een psychiatrische aandoening hebt)
3. het functioneren op het vlak van relaties, arbeid, ontspanning en liefde negatief
beïnvloeden
4. waarbij de vorige 3 voorwaarden een duurzaam karakter vertonen
● Rouwen is geen psychiatrische aandoening, terwijl je bij alle 4 de criteria’s voldoet
● Niet evident… de persoonlijke beleving van de persoon voorop stellen
Wat is “normaal” in de psychiatrie
● 3 argumenten van eigen visie uit onderscheid tussen psychisch “normaal” en “abnormaal”
1. kennis over de structuur en de functie van de hersenen
, 2. In het geval van een psychiatrische aandoening heeft men het meestal over de
aanwezigheid van lijden, disfunctie, invaliditeit, controleverlies. De vraag is: Van
hoeveel ervan moet er sprake zijn en van welk type?
3. Niet alle psychiatrische aandoeningen in het dsm hebben hun vermelding gekregen
via goed onderbouwde en universeel geldende criteria
Onrustwekkende toename van psychische problemen
3 kritische bedenkingen
1. Mensen zetten meer dan voorheen de stap naar hulpverlening, als gevolg van een betere
kennis van de psychische gezondheid.
- In de mate dat het gaat over ernstige psychische problemen is dit een goede
evolutie.
- Als het gaat over lichte psychische problemen wordt onnodig naar de hulpverlening
gestapt
- Meer en meer mensen stappen sneller naar hulpverlening omdat ze het onderscheid
niet meer maken tussen gewone levensproblemen en ernstige psychische
aandoeningen
2. De toegenomen vraag houdt ook verband met het onrealistische beeld dat de samenleving
creëert over maakbaarheid. In onze huidige samenleving verwachten mensen kant)en-klare
oplossingen voor elk probleem of het nu fysiek dan wel psychisch is
3. Onze samenleving tolereert afwijkend gedrag steeds minder en legt altijd maar meer en
hogere eisen op aan de mensen
EEN AANTAL MARKANTE VASTSTELLINGEN OP HET VLAK VAN GEESTELIJKE
GEZONDHEIDSZORG
1. Overconsumptie van antidepressiva
● Wordt gebruikt in de behandeling van ernstige depressie, angststoornissen
● Het is mogelijk dat depressie en aanverwante aandoeningen vaker voorkomen of dat
naarmate de medische kennis toeneemt en de mentaliteit wijzigt
● Vaak wordt antidepressiva niet op de juiste manier gebruikt = spreken van over- als
onderconsumptie
● Zo krijgen heel wat patiënten met een lichte of matige depressie psychofarmaca
terwijl zij daar geen baat bij hebben
● Antidepressiva is bedoeld om de balans van boodschapperstoffen in de hersenen in
evenwicht te houden
● Overmatig gebruik kan leiden tot agressie, zelfdoding
● Hoge gebruik van antidepressiva wordt beïnvloed door maatschappelijke en
structurele elementen
2. Zelfdoding
● Moeten onderscheid maken tussen de oorzaken en de bevorderende factoren
(imitatiegedrag, sociale media) en onderwerp bespreekbaar te maken
● Mensen sterven doordat ze ook worstelen met psychische problemen (depressie,
psychosen, verslaving)
● De verstikkende methode is het meest voorkomend middel, gevolgd door verdrinking,
intoxicatie
● De minder voorkomende elektrocutie, van iets hoogs springen
● Zelfdoding wordt door veel mensen gezien als een keuze voor de dood
● Preventie tot zorg! (nummer 1813)
● Zorgverleners hebben het moeilijk wanneer een patiënt tot zelfdoding overgaat omdat
ze met het gevoel zitten dat de patiënt onvoldoende beschermd is tegen zichzelf of
dat de veiligheidsmaatregelen onvoldoende werden genomen
● Schuldgevoelens zijn het gevolg van de zorgrelatie en de daaruit verbondenheid en
verantwoordelijkheid
