Psychometrie en besliskunde HC 1
HC 1
- Doelstellingen en overzicht van de cursus
- Van besliskunde naar psychometrie
Dia 10:
Besliskunde is onderdeel van de cognitieve psychologie. Onderzoekt: hoe maken mensen oordelen
en beslissingen, welke oordelen en beslissingen maken en op welke wijze gebeurt dat dan?
Er worden 3 benaderingen in onderscheiden: descriptief, normatief en prescriptief.
Psychometrie is de leer van hoe je de kwaliteit van een instrument kunt beoordelen aan de hand van
scores op dat instrument. Als je een test afneemt dan wil je meestal op basis van die scores iets
zeggen over de deelnemers aan die test. Maar als je die afneemt bij een groep kun je op basis van
scores ook iets zeggen over het instrument zelf. Bijvoorbeeld over de betrouwbaarheid, over de
validiteit.
Uiteindelijk is het de bedoeling dat jullie met kennis van deze twee onderdelen jullie leren zo goed
mogelijk te oordelen en beslissen met gebruikmaking van meetinstrumenten.
Dia 11:
In deze cursus draait het min of meer over deze drie hoofdvragen.
Dia 12:
Idee: heksen hebben geen gewicht.
Betrouwbaar instrument? -> betrouwbaarheid gaat het over de vraag hoe nauwkeurig meet je? Als je
iets meet en je meet het nog een keer, vind je dan weer hetzelfde. Dus dan gaat het over de
herhaalbaarheid, de consistentie, de precisie. Dus betrouwbaar instrument? -> minder betrouwbaar
dan weegschalen die je nu hebt.
Of je dan ook met het gewicht kan vaststellen dat iemand een heks is dat is een validiteitsvraag.
Valide instrument? Het is een weegschaal dus het weegt gewicht. Maar meet het ook of iemand een
heks is? Nee.
Normativiteit: is het goed om mensen te wegen om vast te stellen of ze heks zijn om vervolgens als
ze een heks zijn, met een steen aan hun been in het water gegooid worden. Is niet heel normatief
verantwoordt.
Dia 13:
Blok 1, eerste 2 bijeenkomsten, gaat over besliskunde. Dat gaat over die drie hoofdvragen en over
wat de COTAN daarover zegt. COTAN is de Commissie Testaangelegenheden Nederland. En die
beoordeelt Nederlandstalige testen uit NL en Vlaanderen op de psychometrische kwaliteit.
Testmakers doen ook zelf onderzoek naar de kwaliteit en de COTAN beoordeelt dat onderzoek en
houdt een systeem bij waarin je kunt opzoeken hoe zit het in het onderzoek met de
betrouwbaarheid en de validiteit, zijn de normen beschikbaar, zijn die kwalitatief goed.
Om die COTAN goed te kunnen hanteren is het belangrijk dat jullie de kennis hebben over hoe wordt
dat dan onderzocht en wat vind ik dan van de uitkomsten.
Dia 15:
Besliskunde onderzoekt hoe gewone mensen (met name studenten) en professionals, clinici hoe zij
beoordelen en beslissen. Blijkt dat dat vaak niet goed gaat, er komen fouten in voor die ook voor een
deel te voorspellen zijn.
, Psychometrie en besliskunde HC 1
Het blijkt dat professionals beter oordelen en beslissen als ze daarbij gebruik maken van goede
instrumenten.
Dia 16:
Voorbeeld van een instrument. Artikel laat zien, het is altijd met discussie omgeven wanneer is iets
een goed instrument. Hier zit voor een deel ook nog iets normatiefs in. Op medisch gebied heb je te
maken met psychometrische kwaliteit van onderzoeken die daar worden gedaan en ook met
interpretatie van gegevens die worden verkregen. En ook artsen doen dat zeker niet allemaal goed.
In dit geval gaat het dan over screening naar baarmoederhalskanker.
Dia 17:
Descriptief is grootste onderdeel van besliskunde: hoe oordelen mensen, hoe beslissen mensen. En
dan gaat het zowel om de uitkomsten van hun oordelings- en beslissingsproces: dus welke oordelen
geven ze, welke beslissingen. Zijn dat de juiste of onjuiste? Maar ook een belangrijk onderdeel is hoe
komen ze tot die oordelen en beslissingen en dat is een lastiger onderdeel want om te weten hoe
iemand tot een oordeel of besluit komt, dat gebeurt door informatie in je hoofd te verwerken en
daar komt dan iets uit. Het is heel moeilijk om te achterhalen wat er dan precies gebeurd. Dat is wel
belangrijk als je wilt weten hoe dingen beter kunnen als blijkt dat de uitkomsten van die processen
niet goed genoeg zijn.
De normatieve besliskunde geeft aan wat zouden de juiste oordelen of de beste oordelen en
beslissingen zijn. En wat dan het juiste is, wat dan het beste is daarvoor worden dan regels van kans
rekenen gebruikt van logica, base regel wordt hier veel in toegepast.
Als je dan beschrijvend vergelijkt met het normatieve dan zie je daar nogal eens een discrepantie in.
Dus wat mensen doen komt niet altijd overeen met hoe het het beste zou kunnen. Maar hoe het
beste zou zijn is vaak niet haalbaar voor mensen. Als je in je hoofd informatie moet combineren en
integreren om tot een goed oordeel of beslissing te komen zoals het precies kan volgens de
normatief juiste manier, is vaak voor mensen niet haalbaar met hun beperkte werkgeheugen.
En daarom is er ook een prescriptieve benadering die rekening houdt met beperkingen die mensen
hebben, mensen zijn geen computers, proberen tot voorschriften te komen om het dan zo goed
mogelijk te doen. Prescriptief, voorschrijvend, volg deze regels, volg deze protocollen dan hopen we
dat het alsnog goed genoeg komt.
Dia 18:
Mensen maken dus fouten. Je ziet vaak steeds dezelfde fouten terugkomen. Dat onderzoek naar die
systematische fout is eigenlijk een beetje in de jaren 50 ontstaan met die ‘heuristics and biases’
traditie. Kahneman en Tversky zijn daarin belangrijke namen, zij hebben de nobelprijs gewonnen
voor economie voor hun onderzoek hierna. Het idee was in der tijd dat mensen zouden beslissen op
basis van de beste verwachte waarde, dat je nagaat als je de verschillende mogelijkheden hebt, wat
is dan rationeel gezien het beste voor me, dat kiezen we dan.
Maar Kahneman en Tversky vonden in hun onderzoeksprogramma, mensen kiezen heel vaak niet wat
rationeel het beste lijkt, maar wijken daar systematisch vanaf.
HC 1
- Doelstellingen en overzicht van de cursus
- Van besliskunde naar psychometrie
Dia 10:
Besliskunde is onderdeel van de cognitieve psychologie. Onderzoekt: hoe maken mensen oordelen
en beslissingen, welke oordelen en beslissingen maken en op welke wijze gebeurt dat dan?
Er worden 3 benaderingen in onderscheiden: descriptief, normatief en prescriptief.
Psychometrie is de leer van hoe je de kwaliteit van een instrument kunt beoordelen aan de hand van
scores op dat instrument. Als je een test afneemt dan wil je meestal op basis van die scores iets
zeggen over de deelnemers aan die test. Maar als je die afneemt bij een groep kun je op basis van
scores ook iets zeggen over het instrument zelf. Bijvoorbeeld over de betrouwbaarheid, over de
validiteit.
Uiteindelijk is het de bedoeling dat jullie met kennis van deze twee onderdelen jullie leren zo goed
mogelijk te oordelen en beslissen met gebruikmaking van meetinstrumenten.
Dia 11:
In deze cursus draait het min of meer over deze drie hoofdvragen.
Dia 12:
Idee: heksen hebben geen gewicht.
Betrouwbaar instrument? -> betrouwbaarheid gaat het over de vraag hoe nauwkeurig meet je? Als je
iets meet en je meet het nog een keer, vind je dan weer hetzelfde. Dus dan gaat het over de
herhaalbaarheid, de consistentie, de precisie. Dus betrouwbaar instrument? -> minder betrouwbaar
dan weegschalen die je nu hebt.
Of je dan ook met het gewicht kan vaststellen dat iemand een heks is dat is een validiteitsvraag.
Valide instrument? Het is een weegschaal dus het weegt gewicht. Maar meet het ook of iemand een
heks is? Nee.
Normativiteit: is het goed om mensen te wegen om vast te stellen of ze heks zijn om vervolgens als
ze een heks zijn, met een steen aan hun been in het water gegooid worden. Is niet heel normatief
verantwoordt.
Dia 13:
Blok 1, eerste 2 bijeenkomsten, gaat over besliskunde. Dat gaat over die drie hoofdvragen en over
wat de COTAN daarover zegt. COTAN is de Commissie Testaangelegenheden Nederland. En die
beoordeelt Nederlandstalige testen uit NL en Vlaanderen op de psychometrische kwaliteit.
Testmakers doen ook zelf onderzoek naar de kwaliteit en de COTAN beoordeelt dat onderzoek en
houdt een systeem bij waarin je kunt opzoeken hoe zit het in het onderzoek met de
betrouwbaarheid en de validiteit, zijn de normen beschikbaar, zijn die kwalitatief goed.
Om die COTAN goed te kunnen hanteren is het belangrijk dat jullie de kennis hebben over hoe wordt
dat dan onderzocht en wat vind ik dan van de uitkomsten.
Dia 15:
Besliskunde onderzoekt hoe gewone mensen (met name studenten) en professionals, clinici hoe zij
beoordelen en beslissen. Blijkt dat dat vaak niet goed gaat, er komen fouten in voor die ook voor een
deel te voorspellen zijn.
, Psychometrie en besliskunde HC 1
Het blijkt dat professionals beter oordelen en beslissen als ze daarbij gebruik maken van goede
instrumenten.
Dia 16:
Voorbeeld van een instrument. Artikel laat zien, het is altijd met discussie omgeven wanneer is iets
een goed instrument. Hier zit voor een deel ook nog iets normatiefs in. Op medisch gebied heb je te
maken met psychometrische kwaliteit van onderzoeken die daar worden gedaan en ook met
interpretatie van gegevens die worden verkregen. En ook artsen doen dat zeker niet allemaal goed.
In dit geval gaat het dan over screening naar baarmoederhalskanker.
Dia 17:
Descriptief is grootste onderdeel van besliskunde: hoe oordelen mensen, hoe beslissen mensen. En
dan gaat het zowel om de uitkomsten van hun oordelings- en beslissingsproces: dus welke oordelen
geven ze, welke beslissingen. Zijn dat de juiste of onjuiste? Maar ook een belangrijk onderdeel is hoe
komen ze tot die oordelen en beslissingen en dat is een lastiger onderdeel want om te weten hoe
iemand tot een oordeel of besluit komt, dat gebeurt door informatie in je hoofd te verwerken en
daar komt dan iets uit. Het is heel moeilijk om te achterhalen wat er dan precies gebeurd. Dat is wel
belangrijk als je wilt weten hoe dingen beter kunnen als blijkt dat de uitkomsten van die processen
niet goed genoeg zijn.
De normatieve besliskunde geeft aan wat zouden de juiste oordelen of de beste oordelen en
beslissingen zijn. En wat dan het juiste is, wat dan het beste is daarvoor worden dan regels van kans
rekenen gebruikt van logica, base regel wordt hier veel in toegepast.
Als je dan beschrijvend vergelijkt met het normatieve dan zie je daar nogal eens een discrepantie in.
Dus wat mensen doen komt niet altijd overeen met hoe het het beste zou kunnen. Maar hoe het
beste zou zijn is vaak niet haalbaar voor mensen. Als je in je hoofd informatie moet combineren en
integreren om tot een goed oordeel of beslissing te komen zoals het precies kan volgens de
normatief juiste manier, is vaak voor mensen niet haalbaar met hun beperkte werkgeheugen.
En daarom is er ook een prescriptieve benadering die rekening houdt met beperkingen die mensen
hebben, mensen zijn geen computers, proberen tot voorschriften te komen om het dan zo goed
mogelijk te doen. Prescriptief, voorschrijvend, volg deze regels, volg deze protocollen dan hopen we
dat het alsnog goed genoeg komt.
Dia 18:
Mensen maken dus fouten. Je ziet vaak steeds dezelfde fouten terugkomen. Dat onderzoek naar die
systematische fout is eigenlijk een beetje in de jaren 50 ontstaan met die ‘heuristics and biases’
traditie. Kahneman en Tversky zijn daarin belangrijke namen, zij hebben de nobelprijs gewonnen
voor economie voor hun onderzoek hierna. Het idee was in der tijd dat mensen zouden beslissen op
basis van de beste verwachte waarde, dat je nagaat als je de verschillende mogelijkheden hebt, wat
is dan rationeel gezien het beste voor me, dat kiezen we dan.
Maar Kahneman en Tversky vonden in hun onderzoeksprogramma, mensen kiezen heel vaak niet wat
rationeel het beste lijkt, maar wijken daar systematisch vanaf.
