Bloed samenvatting

Lara Rayen 1Ba GNK
Bloed
BLOED
Hoofdstuk 1: De bloedcellen en de organisatie van de hematopoiese
1. De bloedcellen
Bloed: vloeistof + plasma (bevat eiwitten)  bloedcellen aanwezig
 Stollen  afcentrifugeert
=> Bovenste vloeistof geen bloedklonters = serum
=> Onderaan WEL bloedklonters
ALS bloed willen onderzoeken  opnemen in proefbuisjes  moet stof bevatten die bloed
onstolbaar maakt: EDTA voor bloedcellen, NaCi voor plasmastolling

Eiwitten in plasma verschillende functies:

Stollingsfacto Immunoglobuli Complement
ren nen
Functie Hemostase Humorale afweer Rol in de lyse van cellen en
micro-organismen waarop
antilichamen en antisotffen
( = immunoglobulinen) zich
vooraf gebonden hebben
Onderzo Plasma Serum Serum
ek


Verschillende bloedcellen  gedifferentieerd  verschillende rollen
 Essentiele rol in cardiovasculair-pulmonair systeem (vervoer zuurstof) + afweer +
hemostase (bloedstolling)
A. Rode bloedcellen (RBC) of erytrocyten
o Zuurstof en CO2 transport (hemoglobine: geeft rode kleur)
o Levensduur: 120 dagen
o Kern: geen
o Vertegenwoordigen 1/3 van cellen in lichaam  onderhoud weefsels
B. Witte bloedcellen (WBC) of leukocyten
o Fagocyten: fagocyteren
 Granulocyten: vertonen granules  nemen verschillende kleuren aan
 Neutrofielen: Meest talrijke
o Kleur: blauw-roos & blauw-grijs
o 2 types:
 Staafkernige neutrofiel of granulocyt staafkernig
gebogen
 Segmentkernige granulocyt: 2-5 kwabben
o Functie: bacteriën fagocyteren + doden => eerste
verdedigingslijn
o Vertegenwoordigen lysosomen
o Onderscheid binnen granules
 Primaire granules: promyelocyt (beenmerg)
o Myeloperoxidase
 Secundaire granules: myelocyt (beenmerg) 
vormt lysosomen in rijpe granulocyt
o Collagenase
o Levensduur: 10 uur perifeer bloed, 4-5 dagen weefsels
 Eosinofielen
o Kleur: Oranjerode granules
o Kern: 2-3 kwabben

1

,Lara Rayen 1Ba GNK
Bloed
o Functie: bestrijding parasitaire infecties en allergische
aandoeningen
 Basofielen
o Kleur: donkerblauwe granules
o Secundaire granules: heparine & histamine
o Receptoren IgE: degranulatie + vrijzetten histamine
 Vasodilatatie, Witte bloedcelbevoorrading,
inflammatie (ontsteking)
o Functie: Bestrijding parasieten, chemotaxis, allergische
aandoeningen
 Monocyten:
 Kern: niervormig
 Kleur: blauw-grijs cytoplasma
 Later macrofagen
o Functie: fagocytose + inflammatie + organisatie IS: Ag
presentere aan lymfocyten en door cytokines af te
scheiden bepaalde effecten in IS amplificeren, oa IL-1,
TNF-alpha
 Aanleiding volgende cellen: Kupffercellen lever, alveolaire
macrofagen longen, osteoclasen been
 Levensduur: 20 tot 40 uur perifeer bloed; maanden/jaren als
macrofagen weefsels
 Dendritische cellen:
 Lange uitlopers
 Functie: antigeenopname, vertering en presentatie aan naïeve
T-cellen + T-celimmuniteit onderdrukken: autoantigenen
vermijden
 Waar? Bloed, organen (contact met buitenwereld)  IC en EC
o Immunocyten: specificiteit afweer tegen infectie
o Levensduur: sommige korte (<2 weken) andere lange
(>2 weken)
 T-lymfocyten: cellulaire immuniteit
 Types: Th, Cyt T-cel, Treg
 Herkenning Ag: TcR (op membraan)
 Functie: onderdrukken T-cel immuun responsen
 B-lymfocyten: humorale immuniteit
 Functie: productie Ig
 Herkenning: BcR  gemaakt uit mIg
 Types: plasmacellen
 Fab (variatie: binding Ag), Fc (constant; binden op cel)
 NK-cellen:
 Uitzicht: groeve basofiele korrels
 Functie: tumorale of viraal geinfecteerde cellen lyseren,
herkennen (zonder Ag)
 ADCC: Fc receptor Ig binden met NK
 Lyseren: Na interactie killercel activerende receptoren die
binden op HLA (human leucocyte antigen) + ligand moleculen
op doelwitcel
 Vermindering HLA  verdwijnen onderdrukkende
werking KIR  lyse geactiveerd
 Gebeurt als doelwitcel geïnfecteerd is door virus of tumor
 KIR: Killer cel immunoglobulin receptor: normale cellen worden
hierdoor beschermd van vernieteging
 Proliferatie lymfocyten in lymfoide organen: lymfeklieren, thymus, beenmerg, milt

2

,Lara Rayen 1Ba GNK
Bloed
Twee proteine systemen (immuniteit)
- De immunoglobulinen: Fc receptoren op granulocyten, monocyten/macrofagen en NK
- Complement: C3b-receptoren op neutrofielen en monocyten/macrofagen

C. Trombocyten of bloedplaatjes
o Functie: hemostase: vorming primaire klonter na vaatwandbeschadiging
o Levensduur: 8-9 dagen
o Kern: geen

Opm.: Terminale cellen: alle bloedcellen – lymfocyten (uitz) = niet meer kunnen delen
Beperkte levensduur  continu aangemaakt worden in beenmerg
 Hematopoiese of hemopoiese = bloedvorming proces

2. Organisatie van de hematopoiese: Hematopoietische stamcellen en progenitoren
Algemeen
Bloedcelvorming = Hematopoiese
- Bij de mens:
o Na de geboorte  beenmerg
- Bij de muis:
o Na de geboorte  beenmerg en milt
o Voor de geboorte  fetale lever
Alle rijpe bloedcellen ontstaan vanuit 1 soort cel  pluripotente hematopoietische stamcellen
o Weinig talrijk in aantal (+- 1/50.000 cellen in het beenmerg)
o Niet gedifferenteerd (ze vervullen geen enkele rol van gespacialiseerde
bloedcellen)
o Pluripotent (kunnen naar alle hierboven vernoemde bloedcelelementen
dfferentiëren)
 Hematopoietische bloedcellen moeten in staat zijn ons hele leve lang bloedcelvorming te
onderhouden!
 2 vereisten:
o Moeten aanleiding kunnen geven tot de vorming van rijpe bloedcellen
o Moeten zichzelf in stand kunnen houden via zelfhernieuwing (sel-renewal)
 Deel van de delende stamcellen moet het stamcelkarakter behouden
Hematopoietische cellen: delen en differentieren  nakomelingen = progenitoren:
- Differentiatie van progenitoren ↑
- Multipotentialiteit van progenitoren ↓
- 1 cel geeft aanleiding tot meer gespecialiseerde prorgenitoren
o Lymfoide multipotente progenitoren
 T-cel progenitoren
o Waar? Thymus
o Wat? Rijpe T-lymfocyten
 B-cel progenitoren
o Waar? Beenmerg
o Wat? Plasmacellen
 NK-progenitor
o Multipotente gemengde myeloide progenitoren
 Granulocyten, monocyten, erytrocyten, bloedplaatjes
 CMP (= Common myeloid progenitor)
o GMP: granulocyte-macrophage progenitor
 granulocyten en macrofagen
o MEP: megakaryocyte-erythroid progenitor
 bloedplaatjes en RBC
 Geven aanleiding tot monopotente progenitoren

3

, Lara Rayen 1Ba GNK
Bloed
o Granulocyt progenitoren: aanleiding tot granulocyten
o Macrofaag progenitoren: aanleiding tot macrofagen
o Megakaryocyt progenitoren: aanleiding tot
megakayocyten  bloedplaatjes
o Erytroide progenitoren: differentiëren tot erytrocyten

Progenitoren  precursoren = vormen grootste deel morfologisch herkenbare cellen in
beenmerg
- Granulocytaire reeks:
o Myeloblast  promyelocyt  myelocyt  metamyelocyt  granulocyt
o Primaire en Secundaire korrels
 Primaire: verschijnen vanaf stadium promyelocyt (2)
 Secundaire: vanaf stadium myelocyt (3)
o Deling houdt op vanaf het stadium metamyelocyt
o Met differentiatie  condensatie van het kernchromatine en de vorming van
verschillende kernkwabben
- Monocytaire reeks:
o Monoblast  promonocyt  monocyt
- Rode reeks:
o Proerytroblast  basofiele erytroblast  polychromatofiele erytroblast 
acidofiele erytroblast  reticulocyt  rode bloedcel
o Ook hier: differentiatie gepaard met kernveranderingen
 Toename kerncondensatie
 Kernexpulsie in het stadium van de late, acidofiele erytroblast
- Bloedplaatjes reeks:
o Megakaryoblast  promegakaryocyt  megakaryocyt
o Megakaryocyt in beenmerg  gekenmerkt door endomitose
o Kern megakaryocyt
 Verschillende kwallen: 4n tot 128n DNA
o Vorming bloedplaatjes?  door afbrokkeling van het cytoplasma van de
megakaryocyten
 Eén stamcel: één miljoen rijpe bloedcellen, na 20 celdelingen
Opm.: het woord ‘myeloid’ heeft 2 mogelijke betekenissen:
 Brede zin = niet-lymfoid → omvat de celreeksen die afkomstig zijn van de CMP
 Nauwe zin = granulocytair of granulo-monocytair
Stamcellen  progenitoren: beschikken niet meer over zelf-hernieuwingseigenschappen +
wel groot deel prolifereren  precursoren: beperkte proliferatiecapaciteit + nauw verbonden
met differentiatie tot rijpe bloedcellen
 Meest rijpe bloedcellen: kunnen niet meer delen  na een tijd afsterven
Hematopoiese opbouw:
- Piramidevormig
o Bovenaan piek: weinig hematopoietische stamcellen  weinig prolifereren +
zelf-hernieuwing capaciteit
o Brede basis: precursoren

Scheiding tussen zelfhernieuwing en proliferatiecapaciteit  aanleiding kwaadaardigheid:


4