Samenvatting intellectuele eigendomsrechten (Ugent 2e bachelor rechten )

INTELLECTUELE EIGENDOMSRECHTEN
HF 1: ALGEMENE INLEIDING TOT DE INTELLECTUELE RECHTEN

- Enkel leerstof hoorcolleges kennen
- Basiswetteksten: wetgeving als basis vr IER – meenemen nr ex als codex
- 1/3 ex: aantal open vragen (puur theoretisch + casussen + Ja/nee-vragen)
o Bv. teken die iem wil deponeren als merk met vraag of dit een goeie optie is  voorwaarden
toepassen




1. WAT ZIJN INTELLECTUELE EIGENDOMSRECHTEN?

= bescherming van creaties van de geesten



- Objectieve rechten = het recht zoals ze bestaat, regels in de
wetboeken
- Subjectieve rechten = rechten die we allemaal hebben en die we
ontlenen aan de objectieve R
o Deze rechten zullen we uitoefenen en sterk maken tov
anderen

 2 categorieën:

o Publieke SR = rechten die we uitoefenen tov de OH
 Bv: recht om te kiezen en verkozen te worden, recht op uitkering (ECOSOC)


o Private SR = rechten die we allemaal hebben en die ons de mogelijkheid geven om de
doelstellingen die we hebben ih leven te realiseren  2 categorieën:


 Extra-patrimoniale rechten = rechten die GEEN deel uitmaken van je vermogen 
verdwijnen als je komt te overlijden (kunnen dus niet verefd worden)
 Maken geen deel uit van je nalatenschap
 (1) Familierechten = rechten temaken met je familiale toestand
o Bv: recht om te huwen  eens je sterft heeft deze geen betekenis
meer



1

,  (2) Persoonlijkheidsrechten = rechten die een stukje van je persoonlijkheid
veilig stellen
o Bv: recht op fysieke integriteit, recht op afbeelding, recht op naam
o Kunnen worden gecreëerd door rechtspraak; zie recht op
stemgeluid
 Rocco Granata: had zeer hese stem en reclamebureau
vroeg hem of hij spotje wou inzingen, klant wil niet
betalen, stemmenimitator die hem nadeed, nr rechter =>
recht op stemgeluid als persoonlijkheidsrecht
 Hangt wel af van je bekendheid


 Patrimoniale rechten = rechten die WEL deel uitmaken van je vermogen, geven je
een bepaalde heerschappij
 Daar kan je over contracteren, worden vererfd
 3 categorieën:
o (1) Zakelijke rechten = geven je een heerschappij over een zaak
 Bv: eigendomsrecht
o (2) Vorderingsrechten = geven je een heerschappij waarbij je van
een bep persoon een gedraging kan eisen (niet op de persoon zelf)
 Bv: schuldvordering
o (3) IER = geven je een heerschappij over een creatie van de geest




2. DE INDELING VAN IER

2 categorieën:

- Industriële eigendomsrechten
o Merkenrecht
o Modellenrechten = bescherming van vormgeving (niet belangr nu)
o Kwekersrecht = beschermt plantensoorten (idem)
o Octrooirecht = beschermt uitvindingen, kan heel groot of heel klein zijn
 Bv: nieuwe luchtfilter, lijn bij post-its
o Chipsrecht = elektronische schakelingen die in alle mogelijke apparaten zitten (idem)
o Benaming oorsprong / geografische aanduidingen / herkomstaanduidingen (idem)
 Bv: mozzarella of wijnsoorten  heel technische aangelegenheid
o Handelsnaam = de naam waaronder je een handelsactiviteit doet
 Bv: de naam van je pitazaak
 >< merk = gebruik je voor waren of diensten

2

, o Gebruiksmodellen = beschermt kleine technische uitvindingen die niet aan de
beschermingsvoorwaarden voldoen vr octrooirecht
 kennen we in België niet, maar is wel internationaal


- Auteursrechten sensu lato
o Auteursrecht sensu stricto
o Naburige rechten = bescherming van prestaties die aanleunen bij het auteursrecht maar
waarvan men gezegd heeft dat ze de prestaties NIET gaan beschermen via het auteursrecht
 Mss omdat ze niet de originaliteit bevatten die vereist zijn
 Bv: Uitvoerende kunstenaars = actrices, acteurs, muzikanten … …
o Bescherming computerprogramma’s
 Reden dat het bij auteursrecht zit: lijkt op een geschreven tekst omdat je dat kan
uitschrijven
o Databanken  is een enorme investering die we moeten beschermen




⚠️Pas op: deze zijn GEEN intellectuele rechten, omdat een grote eigenschap van IER is dat ze je een
exclusiviteit geven




3

, 3. KENMERKEN VAN DE IER

A. Zijn allemaal monopolierechten  een exclusiviteit; jij bent de enige die met de creatie iets kan doen
o Houdt vr een ander een verbodsrecht in; deze mogen er niet aan komen


B. Zijn aan iedereen tegenstelbaar
o Ied moet IER erkennen, ook al weet je NIET van het bestaan af
o Bv: foto’s op websites
o Goeder trouw of kwader trouw speelt geen rol


C. De begrensdheid van IER
o Ons systeem vertrekt van vrije mededing (vrijheid van kopieën)
o IER perken deze vrijheid wat in  dus zijn aantal grenzen aan gesteld
 (1) territoriale begrenzing: enkel bescherming daar waar je deze aan vraagt
 Bv: stel je doet een uitvinding en je wil hier bescherming vr, je vraagt
octrooi aan in België => ENKEL bescherming in België dan!!
 (2) begrenzing in duur: eindigt na een bepaalde tijd
 Octrooi: 20 jaar
 Auteursrecht: tot 70 jaar na overlijden
 (3) begrenzing door beschermingsvoorwaarden: enkel bescherming indien je aan
deze vw’en voldoet
 Lage drempel bij auteursrecht, hoge bij octrooirecht


D. Voorwerp: creatie van de geest


E. Grote economische waarde
o UCB met Zirtec  onmiddellijk octroieren, beetje voor octrooiverval daalt de waarde


F. Zijn ook grondrechten (art. 17, lid 2 Handvest grondrechten EU)
o Wel geen absolute bescherming – afweging tov andere grondrechten
o Bv: vrijheid van ondernemerschap, recht op persoonlijke levenssfeer




⚠️pas op:

- Bestaan via optreden wetgever (wetgeving over deze bep rechten)
- Geen begrensde categorie




4

, 4. VERSCHILPUNTEN TUSSEN AUTEURSRECHTEN EN INDUSTRIËLE
EIGENDOMSRECHTEN




Opm: de verschilpunten zijn relatief geworden

- Formaliteiten
o Auteursrecht krijg je automatisch bij de creatie
o Handelsnaam zonder formaliteiten
 Louter je naam schilderen op je gebouw volstaat


- Duur
o Octrooi 20 jaar
o Modellenrecht 25 jaar
o !! Te nuanceren: merken krijg je vr 10 jaar maar je kan deze oneindig keer verlengen


- De toegekende rechten
o Bij auteursrecht: je krijgt exploitatierechten (geven je de mogelijkheid om je creatie te
exploiteren) + morele rechten (vr stuk beschermen van je persoonlijkheid)
o Octrooirecht geen morele rechten
 Nuance: 1 kleintje om wel vermeld te worden als uitgever


- De beschermingsvoorwaarden
o Klassiek zei men dat deze in het auteursrecht subjectief waren  rechter heeft bij de
toepassing een zekere beoordelingsruimte
o Bij industriële eigendom zijn deze objectief  gaan kijken nr de feiten, rechter bijna geen
beoordelingsvrijheid
o Nuance: winkel ‘Fun’ maar beschrijvende woorden zijn GEEN goed merk
 Beoordelingsvermogen vd rechter heeft dus grote rol, hier en daar klein beetje bij de
eigendomsrechten


- Economische rol <-> culturele rol
o Auteursrecht vervult een culturele rol maar vooral economische aspecten
 Nuance: bescherming van kunst en cultuur
o Industriële eigendom is er vr de industrie




5

, 5. DE BESCHERMING VAN ÉÉN CREATIE DOOR MEERDERE IER

Kan je 1 creatie beschermen onder meerdere IER?  theoretisch gezien is dit mogelijk

- Beginsel van de cumulatie = idee is dat je vr 1 creatie versch IER krijgt, behoudens indien de wet
uitzonderingen voorziet
o Eigendomsrecht / auteursrecht: technische vormgeving beschermen ze niet


- Problematiek van de kosten
o Een merk deponeren kost geld, octrooirecht zit vol met taksen




6. TERRITORIALITEITSBEGINSEL

- Beginsel: als je ergens bescherming wil moet je deze aanvragen + enkel daar bescherming dan
- Oplossing: land per land werken dus eig  hoe gaat dat id praktijk?
o (1) Nationale procedure doorlopen:
 Bescherming vragen bij BENELUX  beneluxmerk
 Bescherming vragen in Frankrijk  Frans merk
 Bescherming vragen in Duits merkbureau  Duits merk


o (2) internationale aanvraag: je vult 1 formulier in waarin staat dat je bescherming wil in de
landen die je aantikt
 Essentie is dat je maar 1 aanvraag indient en zo de procedure in de landen aanzet
waar je allemaal bescherming wilt
 Op einde vd rit krijg je ook gwn die aparte nationale merken
 Rechten zijn onafh van elkaar  als de BENELUX rechter zegt dat het moet w nietig
verklaard heeft dit GEEN Invloed op het Duits merk ofz


o (3) communautaire IER
 EU vond Europese IER een mooi initiatief
 Je vraagt bescherming aan bij 1 Europese instantie, als je deze krijgt geldt dit vr de
27 lidstaten van de Europese Unie
 Slechts 1 instantie verleend het recht !!
 >< niet meer de afzonderlijke nationale rechten
 Uniemerk = creatie vd EU (berust op een verordening) waar dat je bescherming
vraagt bij het Europees merkenbureau (EU-IPO) en als deze meent dat je een goed
merk hebt krijg je een recht vr de 27 lidstaten vd EU




6

,  Pervers kantje 😏: systeem van alles of niets, als een rechter in 1 ls je merk nietig
verklaard, vervalt het in alle landen
 >< NIET onafh dus !!!
 Europees octrooi met eenheidswerking – zie later deel octrooien




 Opm: men kan kiezen voor meerdere wegen
 Je kan ze cumuleren, dan versch bescherming
 Uitzondering: de communautaire uitputting
o Problematiek: EU met verschillende lidstaten, je doet een uitvinding en wil dat octrooieren in
België + Frankrijk + polen, product komt dan op de markt met prijsbepaling, maar alle
lidstaten hebben niet hetzelfde welvaartsniveau  je prijs bepalen per land dus
 Gevolg: paralelhandel (onafh onderneming gaat je product dan lager inkopen en in
andere landen duurder verkopen)
 Eigen aan IER is dat je kan optreden tegen invoer van producten dmv je octrooi
o Markten opsplitsen
 Territoriale marktsplitsing heeft EU allergie aan
 In IER principe van communautaire uitputting = als je in 1 lidstaat uw producten op
de markt brengt, ga je via je IER in een andere lidstaat de invoer NIET kunnen
tegenhouden in een andere lidstaat obv je IER




7. ENKELE BELANGRIJKE VERDRAGEN

- Typisch: het bestaan van vele verdragen, bestaan al zeeer lang (1883)
- Doelstelling verdragen (soms gecumuleerd)
o Harmonisatie van de bescherming
o Minimum niveau bescherming
 Bv Aziatische landen: China als grootland van kopiëren, maar je moet ook minstens
een bep bescherming bieden
o Bescherming buitenlanders (afbouw reciprociteit)
 En gelijkwaardige bescherming van onze onderdanen in het buitenland
 Systeem van geven en nemen
 Niet-discriminatie ogv nationaliteit – arrest Phill Collins: stelde vast dat hij niet
evenveel rechten kreeg als een componist in hetzelfde land
 Bv: Lambada deuntje gehoord door randie in Bolivia en typt het neer, gaat
hier nr platenmaatschappij en giga succes in Europa, componist belt aan
maar in Bolivia is er geen auteurswetgeving  wij krijgen niets bij hen dus
zij ook niet bij ons nanana

7

,  Oplossing: assimilatiebeginsel in verdragen waarbij we beloven buitenlanders als
onze eigen onderdanen te behandelen omdat de landen onder bescherming zijn van
deze overeenkomst
o Centralisatie aanvraag: landen aanduiden waar je bescherming wil
 Maar waar blijft deze dan?  je kan deze indienen bij een internationale organisatie
genaamd WIPO-OMPI
 Deze bezorgt je een internationale aanvraag en sturen deze nr alle landen
dat je hebt aangeduid
 Is gebaseerd op internationale overeenkomsten


- 2 categorieën verdragen
o Algemene verdragen: geldend voor meerdere IER
 Bv: Unieverdrag vn Parijs
o Specifieke verdragen: geldend voor een specifiek IER




A. HET WIPO-OMPI VERDRAG

- 14 juli 1967
- Verdrag dat de organisatie WIPO/OMPI heeft opgericht
o World Intellectual Property Organization / Organization mondial de la proprieté intellectuel
o = internationale gespecialiseerde organisatie binnen VN met hoofdzetel in Genève
 VN heeft dochterorganisaties + een aantal organisaties die hierrond cirkelen 
gespecialiseerde organisaties
 = hebben op een of andere manier een band met de VN
- Functionele organisatie = tot één activiteitsdomein beperkt
o Intellectuele eigendom hier
- Doel WIPO/OMPI:
o (1) bevordering I.E.
o (2) administratieve samenwerking tussen Unies bevorderen  centralisatie aanvragen


- Functies WIPO/OMPI o.a.:
o Harmonisatie IER nastreven
o Stimuleren sluiten overeenkomsten inzake IER
 Roepen diplomatieke conferenties bijeen, vergaderen dan over het sluiten van een
nieuw verdrag
o Registratie

- Meer dan 175 landen


8

, B. HET UNIEVERDRAG VAN PARIJS

- Betreft enkel industriële eigendom
o Merken, modellen, octrooien, … NIET auteursrecht
- Gesloten op 20 maart 1883 (heel oud)
o Maar op regelmatige tijdstippen geactualiseerd  zijn dus versch versies
- In België: gebonden door versie 14 juli 1967
o Kijken per land dus wnr toegetreden vr welke versie van toepassing is
- Meer dan 160 landen partij
- Creëert een unie tussen landen
- Groepen van bepalingen
o Administratieve bepalingen
o Grensoverschrijdende situaties (assimilatiebeginsel)
 Zorgt ervoor dat alle onderdanen dezelfde bescherming kunnen krijgen als de
nationale onderdanen in een ander land
o Vergemakkelijken en behoud I.E.R.
 vb. recht van voorrang (zie later)
o Bepalingen van materieel recht
 vb. verplichting tot opnemen regels in nationale wetgeving




C. HET TRIPS-VERDRAG

- Handelsaspecten van intellectuele eigendom / trade related aspects
- Ook lid zijn vn WTO om hier tot te kunnen toetreden
o Indien lid WTO ook automatisch lid van TRIPS
- NIET gesloten binnen kader van WIPO
o Ontstaansredenen:
 WIPO intern enorm veel problemen  positie ontwikkelingslanden
 Was enorm veel namaak op de markt
 De landen werden niet verplicht om maatregelen te voorzien ter bestrijding
vn namaak in WIPO-OMPI
 Oplossing: overeenkomst binnen andere organisatie waar dit wel mogelijk
was  WTO
 Verhogen niveau bescherming
 Criteria ter bescherming ligt hoog  zorgt dus vr meer bescherming
 Verder harmoniseren
 Effectieve handhaving
- 15 april 1994: overeenkomst tot oprichting WHO

9

, - TRIPS-Verdrag = bijlage vooraan codex economisch recht
o Harmonisatie die men op wereldvlak nastreefd vr intellectuele rechten
o Standaard ligt heel hoog  overruled in sommige gebieden Unieverdrag vn Parijs
o De criteria ter bescherming liggen hoger  biedt dus meer bescherming
- Behandeling vanuit hun handelsaspecten (I.E.R. op zich: WIPO/OMPI)
- Meer dan 145 leden
- Bepalingen inzake
o Grensoverschrijdende situaties
 vb. assimilatiebeginsel (bescherming buitenlanders)
 vb. meest begunstigingsbeginsel (landen gaan zich verplichten dat ze de voordelen
die ze toekennen aan 1 land, dit ook moet vr alle andere landen)
o Regels inzake verhouding tot andere verdragen (geen afbreuk aan bestaande verplichtingen
uit andere verdragen)
- Geschillen tussen leden TRIPS-verdrag i.v.m. naleven verdrag: geschillenregeling
- Directe werking (D.W.)?
o Kan je je daar rechtstreeks op beroepen?
o RS HvJ:
 Bepalingen NIET direct werkend
 Je moet je als Belg dan beroepen op Europese of nationale wetgeving ofz,
niet rechtstreeks op dit TRIPS-Verdrag
 Maar zitten hier ook heel wat bepalingen in waar EU nog niet in heeft
opgetreden  vr deze materie bepalen de lidstaten zelf de rechtstreekse
werking
 Wat gebieden betreft waar EU nog niet optrad, en lidstaten bevoegd zijn, daar
bepaalt lidstaat D.W.
 België heeft bepaald dat dit vr ons NIET direct werkend is
 België: Hof van Cassatie ontzegde D.W.
 Wat die gebieden betreft waar EU heeft opgetreden en je je er niet direct kan op
beroepen, moet je TRIPS-uniform interpreteren => Trips-conforme interpretatie




D. DE BERNER CONVENTIE

- Gesloten op 9 september 1886
- Tegenhanger Unieverdrag Parijs, ivm auteursrecht
- België partij bij versie 24 juli 1971
- Meer dan 150 lidstaten
- Verschillende bepalingen:


10