Samenvatting humane wetenschappen
Ethische stromingen
Ethiek = is het op een menselijk vlak oké dat we dit doen of is dit niet oké?
Dubbele oorsprong van ethiek
Ethiek is ontstaan in het oude Griekenland, het bestaat als onderdeel van de filosofie.
Ook al is iets correct volgens de wet, is het daarom ook op menselijk vlak aanvaardbaar?
We spreken van de morele ervaring: we ervaren bepaalde situaties als goed of fout:
buikgevoel
Bv. Kinderspeeltuin: veel kinderen dus een grote waaier aan opvoedingsstijlen,
een kindje blijft huilen en de moeder wordt kwaad en schud eens goed aan zijn
arm. De moeder doet in deze context niets fout, maar toch zegt ons buikgevoel
dat er hier iets niet aanvaardbaar is.
Ethiek speelt op 2 niveaus:
- op niveau van de maatschappij (het heersende moraal)
- op het niveau van de individu (eigen persoonlijke moraliteit, eigen opvattingen).
Moreel = aanvaardbaar
Immoreel = niet aanvaardbaar
Ethische uitspraken zijn meestal normatief. Normatieve uitspraken zijn lang niet altijd
ethisch. Wat zijn dan de kenmerken van deze zogenaamde ethische uitspraken?
Ethische uitspraken zijn
- universaliseerbaar
- overal & altijd geldig
- Bepaald soort redenen voor handelen worden aangehaald
Prescriptiviteit : zegt ons hoe we moeten handelen
Bv. Fictionlit: ‘the greater good’
Terminologie
3 soorten spreken:
Descriptief omschrijven hoe iets eraan toe gaat
1
, Normatief opschrijven hoe iets moet gaan meestal bij ethische uitspraken
Expressief omschrijven hoe je jezelf wilt uitdrukken
Normen en waarden
Normen Waarden
- Concreet en duidelijk - Abstract en niet direct haalbaar in
- Gedragsregels de praktijk (idealistisch)
- Meetinstrument om te kijken of iets - we leiden hier normen uit af
oké is - positief geformuleerd
- Uitgangspunt om te handelen - Waarde voor iemand ethisch van
- Meestal negatief geformuleerd belang
- Verschillen van cultuur tot cultuur - Absoluut en tijdloos kunnen
overal hetzelfde gezien worden
Bv. Hoe hebben mensen in het verleden
met dit dilemma omgegaan? ! je kan altijd kijken welke waarde
Bv. Snelheidsregels achter de norm ligt wat willen ze
hiermee bereiken?
Bv. Welke waarde ligt achter de norm ‘rij
niet sneller dan 60’ veiligheid
Bv. Waarden: eerlijkheid, gezondheid,
rechtvaardigheid, respect
Bv. Handhygiëne ziekenhuis: waarde is
belangrijk
Functies:
- Motiveren onze keuzes
- Verantwoorden onze keuzes
Ethiek en recht
Verzameling wetregels = verzameling normen
Als maatschappij hebben we gezegd : als je tot deze groep wilt behoren moet je de wet
volgen en als je dat niet doet worden er sancties gegeven tijdelijk en cultuurgebonden
Ethische discussie blijft doorgaan en kan de wet ter discussie stellen
bv. Euthanasiewetgeving (in België sinds ’89), waarde: keuzevrijheid
Eigen normen en waarden kunnen in conflict komen met die van de rest van de
maatschappij
bv. Koning Boudewijn & abortuswetgeving
Het ethische landschap
Normatieve ethiek hoe verantwoorden we bestaande normen en waarden?
Doel ethiek Gevolg ethiek Plicht ethiek
Doel ethiek
Uitgangspunt:
2
Ethische stromingen
Ethiek = is het op een menselijk vlak oké dat we dit doen of is dit niet oké?
Dubbele oorsprong van ethiek
Ethiek is ontstaan in het oude Griekenland, het bestaat als onderdeel van de filosofie.
Ook al is iets correct volgens de wet, is het daarom ook op menselijk vlak aanvaardbaar?
We spreken van de morele ervaring: we ervaren bepaalde situaties als goed of fout:
buikgevoel
Bv. Kinderspeeltuin: veel kinderen dus een grote waaier aan opvoedingsstijlen,
een kindje blijft huilen en de moeder wordt kwaad en schud eens goed aan zijn
arm. De moeder doet in deze context niets fout, maar toch zegt ons buikgevoel
dat er hier iets niet aanvaardbaar is.
Ethiek speelt op 2 niveaus:
- op niveau van de maatschappij (het heersende moraal)
- op het niveau van de individu (eigen persoonlijke moraliteit, eigen opvattingen).
Moreel = aanvaardbaar
Immoreel = niet aanvaardbaar
Ethische uitspraken zijn meestal normatief. Normatieve uitspraken zijn lang niet altijd
ethisch. Wat zijn dan de kenmerken van deze zogenaamde ethische uitspraken?
Ethische uitspraken zijn
- universaliseerbaar
- overal & altijd geldig
- Bepaald soort redenen voor handelen worden aangehaald
Prescriptiviteit : zegt ons hoe we moeten handelen
Bv. Fictionlit: ‘the greater good’
Terminologie
3 soorten spreken:
Descriptief omschrijven hoe iets eraan toe gaat
1
, Normatief opschrijven hoe iets moet gaan meestal bij ethische uitspraken
Expressief omschrijven hoe je jezelf wilt uitdrukken
Normen en waarden
Normen Waarden
- Concreet en duidelijk - Abstract en niet direct haalbaar in
- Gedragsregels de praktijk (idealistisch)
- Meetinstrument om te kijken of iets - we leiden hier normen uit af
oké is - positief geformuleerd
- Uitgangspunt om te handelen - Waarde voor iemand ethisch van
- Meestal negatief geformuleerd belang
- Verschillen van cultuur tot cultuur - Absoluut en tijdloos kunnen
overal hetzelfde gezien worden
Bv. Hoe hebben mensen in het verleden
met dit dilemma omgegaan? ! je kan altijd kijken welke waarde
Bv. Snelheidsregels achter de norm ligt wat willen ze
hiermee bereiken?
Bv. Welke waarde ligt achter de norm ‘rij
niet sneller dan 60’ veiligheid
Bv. Waarden: eerlijkheid, gezondheid,
rechtvaardigheid, respect
Bv. Handhygiëne ziekenhuis: waarde is
belangrijk
Functies:
- Motiveren onze keuzes
- Verantwoorden onze keuzes
Ethiek en recht
Verzameling wetregels = verzameling normen
Als maatschappij hebben we gezegd : als je tot deze groep wilt behoren moet je de wet
volgen en als je dat niet doet worden er sancties gegeven tijdelijk en cultuurgebonden
Ethische discussie blijft doorgaan en kan de wet ter discussie stellen
bv. Euthanasiewetgeving (in België sinds ’89), waarde: keuzevrijheid
Eigen normen en waarden kunnen in conflict komen met die van de rest van de
maatschappij
bv. Koning Boudewijn & abortuswetgeving
Het ethische landschap
Normatieve ethiek hoe verantwoorden we bestaande normen en waarden?
Doel ethiek Gevolg ethiek Plicht ethiek
Doel ethiek
Uitgangspunt:
2
